Փ Ո խ Վ.ՐԷԺ
իվան՛
Գոչւբիկեան
, –ամէն , անգամ երբ
գոբհ՜ա՝՛՝.
աեգիէ՚ն
կբ բամնո
լէ բ մամբ
^/՚ձԳ եօթին
, փոխա^,
նակ շիտակ
տուն եբթալու.
,
սանկ
անգամ՝ մբ շո
լկ՜,
կուաա բ ձախին՝
ու. քա յլե բուն
ուգգութիւն
բ վւո
խելով կ^
ա՚Լցնէյյ
ա
յն
նե ՚լլիկ
"լ
կաբճուկ
վւոգոցբ
, :
ոբոսն
ելքի՛ն
վյբայ կբ գտնուէբ
թագին
բանուկ
ու՜ւ
խառնուկ
բմ սլա բան - խա գաբ անբ , սլղտիկ Հբա -;
պարակի
մ բ ՛էրա յ ;
Կ Բ մ տնէր ՝ թաղին
ա
յղ
մ իշաղգա
յին բանուո– Հ
բական բմպարանբ, մէկ - երկու
ձեռք
թ֊սււլւՈ–
կամ1
պ լօթ
նետելու
: կբ
ճւկէր
մէկ –երկու
ալ
բարձբ՝.
աււ տիճան ով ա խ որմ ա բե րնե ր , ոբ ոնց իւնրսուն առ
յ
Հարիւրր
ինք կր վճարէ ր , քանի որ ա յգքան ան - ^
գամ
ալ
էնքր Կ՝
ՐԱար
պարտուող
բոլոր խւսղե րոէն Հ
մէչ ։
\
Ու ճփէիիկն ու կ"կ"րդր
աղուոր
մր
ցօղուելէ՛
վեբչ
եւ , յոգնութիւնն
ալ առահ՜ • • • լա յն ֊ րերան ^
•էէէ.
թոնիրի
մ՛ր չավւ խորունկ
կարճ կոթով
հ՜խա - \
մռրճր
միր խահ՜ահ՝ ու կոկւէրգիլոսեան
ճակատր \
գետնին՝ տանր ճամ բան ձեռք կ՚առնէր
մամր
իննի ,
ատեն ներր :
՚
Ու ա յս
ս ս վո ր ո ւթ ի ւն ր
աարիներէ ի վեբ
՚ ֊՛.
Անփոփոխ։
Աստծէււն
օրր։ Ու օրական՝
երկուք,
երեք
ՀեէԼ :
Կէո օրուան
Հանգիպում
ի պաՀուն
էէ բ խ՛ա էլա ր
յ
իվան
յ
Մ ինակ ախոբմաբերր
կր կլլէբ ու կր րամ– .
նուէր
Հոնկէ :
•
Օրուան այգ մամուն խաէչփ առչեւ
էէ ր նստեր
^
ո Լ թէ ախորմակ ու տրամ աէէրութիէն
էունենա - \
լուն
Համար
, ոէ, "՛յլ
րմւղարսէն - խաղաբանր .
էէԽտաբկ
գանե լո
ւ՜Լ
,
քան ի որ կէո օրուան
ճաշի
՚
պաՀր կ՝րչլար
ւււ խաղրնկերներ՚ն ալ բացակայ
:
յ
Աակայն, կէ" մամ չանցահ՜ Ղ՚որտիկեան
շու– ^
աով կր էիերագաէէձ. ա ր ու աեղ կր ղրաւէ ր սեղանի \
մր աէՎեւր եւ, Հպլօթ^ին
թուէլթերն ու
թ,ափ/Լ , \
կամ թէ ^թա
լ լու՛ֆին տուէիր
պատրասաե լուէ
ւ
նայահ՜ ա յգ օրուան
իր ն ախ լնտ
րո լթ իւնր
ե րկու \
խաղեբէն
մէկուն։
իրենէ պէս խաղամոլի
մր ա– - .
՚ւաչի՚՚ին
մուտքին կր սպասէր
անՀամ բե ր , թո -
յ
նիր - ծխւամորճր
հ՜խանելով ու թանձր ամպիկներ
*
գիգե լով
սրճարան
ին առիքն ի վեր :
^
Անգաւք
մր սրճեփ ւիագ Հարցուցահ՜
է ր մեր I
Հերոսին .
Պ • Իփէսն , երթալգ ու փերաղառնալգ կէս
մամէն պակաս կր տեւէ
՚ • ՚
՚
Աս չատ արագաշարմ
եմ , պատասխանահ– \
էքր* իվան
:
;
Ջ.եր բնակարանէն՝
Հոս, երթ ու
գաբձ , ,^
արաղաքայլ
անէլամ աո՚ն. ուաւլն քսանր
Հինգ վայր–
1
կետն է։
\
Ես քսան վայբկեանէն
կր կտրեմ :
\
Ագէկ
1
Ր՛" ձ9 ^ա շի՞ որքան
մամ անակ
կր \
յէստկացնես :
.|
՜– Ես երեք վայբկեանէն
կր ճաշեմ
1 ^
- Ատոր ճաշել չեն րսէր
• ՚ •
՚.
.
Մւ1ւ.Ա1
ք
ռ լ ք ս Ա ւ ՛ ,
կռկռացած էր ՚իոբրիկ ֊ ,
ես/նէ.
, Տ՛աղին
նա խաղա
սո
ւթի
ւնւ ր կտրե լուէ րոպէա–
յ
պէ" •
–՝\
, Ասար ճաչե լ էեն րսեր,
կրկնած
էր Ժաէէ , \
այլ՝ լակե լ։ Աեբ Տոլին անգամ
Հինգ վայբկեանէն |
պակասով
չի կրնար այգ աչխաէոանքր կատարել : ^
Պ • Իվան
,
.սր^եփ
ժ-ագի այս վերչին
խօսքէն
Հ
Գաշ&ակցոՆթխյւը եւ խ պայքադ
յաԱոէԱ ՀայաստաՍի ^ ^
9..
Ռուսական կառավար
ո
լթիււնր թ՚՚՚-լ էմնաց
Հա
յերի
աղէլային
ձգտումներիւ
ւլնաՀաաելով
նրանց
ղոՀաբերոլթեամբ
թափուած
արիւեր : Հայերր ա՛
Հաւլին արիւն Ա
,նէ
թափած,
կռուելոփ
ռուս բանա
կի Հետ րնէէլղէմ րնւղ-^անոէր
թշնա՛միի :
Պատերաղմ՚ից
յետո
յ Հայասաաևի
ինքնափա– -
րութեան
խ՝՚գիրր ոէ միայն
որոշուած էբ, տյ.յեւ
ինքր կայսրր
իբ նախաձեռնութեամբ
աւելի առաք
էբ էլնացել :
Պալատի մօտ շրչանակնեբի
մէչ յայտնի էբ,
ւէբ պաաե բաւլմ ից յետո
յ ռուսական եւ
թբքական
ՀայաստատՍի
մարէլե րից
սլիտէ, կաղմուի
առանձին
պետութիւն
, կապուած
Ռուս աս տան էն միա յն թա–.։,
էլաւո
րական
Հարստութեան
կապերով
:
՝
՛Հյաիսաաե սուած
էր
իբբեւ
Հայկ–
ւլաՀի թեկ - ՚
նած
ու
մօէոիկ աւրլ ական
բ՜ե գՀ ան ուր
Հրամ անա -
տարի , մ էկր
կա յսերական
լնէոանիքի
անէէաւ1նե–
բից
երիտասարէլ. ի
շվս
ան Ո՚ոէքան Պետրոէիի։ էր :
Պատերաղմի
էէաէսճան/ին, այն մամանակ
երի
տասարգ
19
էոաբեկան,
ւլանէւում էր
ծառէսյութեան
մէչ
թրքաՀայասսէանռւմ՛
, մօտիկէն
ծանօթաԼա
-
լու մողովէէւրղին
, ոբի կառավաբոգր
պէւտի լինէր :
1917
թ– ռուսական
յե ղավլո խո ւթ իւնւր խոր -
տակեց րոլոր ՛այս ծրաղիրներբ
ել Հա՛յկական պե -
տութեան
ստեղծւււմր
յետաձղեց
աասնե՜ակ տա -
րիւեբով :
1913
թ՛ Հայերր,
ղեկավսրրոլթեամբ
%աշ -
նակցականների
, բոլոր
իրենց կարելին
արին, փո–
էսարի՛։
ե լոլ
ռուս
բս;Հււ կր թրքական
ճակատում ,
ար՚ւ իլելոլ
Համար
թուրքերի
արչաւր Անւգբկոփ -
կաս.
արշալ՚սէնք որ կարուլ էբ էէեբչա՜նալ
Հայ
մ ո–
ղոէէուր՚լի
կատաբեէէ։լ
ո
չնչացում
է1էէ :
՛Լե կաէէէսրութեամ
բ Անւղ րանէիկի որ ՚,աբգէն էլօ–
րավա՚ր էբ էլարձած
եէ.
էՏ՚սէսնէակցոլթեէսմ ր
ռուս
կամաւորակաէն
էսում բերի կաղմ էււ ած սսրսնեբից ,
ղնղապետ Ա որէլի
Հ բամ ա\աւոաբ
ո
ւ թե ս՛մ բ
Հ ա
քե–
որ կարողէ..,ց,^ն ղէմ գնել Թուրքերին
35.000^՛"^
բանակով։
(ԽԱԲ
ԸնղՀ– Հրամանատարր
ղօր.
%տէլարբէկեէէ
։նէն,
էր.
իսկ րսքնակբ՝ ոչ իսկ տասր
Հաւլ։ւ։՚ր
, միւ՜նչեւ Ա՚"րտււէրէէէւէլատի
ճակատէսմարտը։
Մ
ուրաա
քան, ի մր Հարիլր
ղին ո ւո րնե
ր
ո ։ի կբ կրռ–
Ոէէր
Եր՚լ^կայի
մէչ, Անղրէսնիկ՝
էրէլբռմի
մէչ)։
Ումերր շատ անէՀւսւտսար էին ել
թրքակէսն
Երեք անղամ
Հանգիսլեցանք
մենք
իրարու ,
Գալաբաէէեգ
մարգերու
եղերքն էր
առա՛քփն
անգամ։
Տօթակէղ
օր մր։ Կէս օրուայ
մօտ : Հան–
բային պարտէղի
նսէոաբանին
վբայ,
աէքերս յա -
ռած գալար կտնաէութեաԼ
, կը Հանգչէի
:
իյաղա–
ղոլթիւնր
կը վրգոէխւէր
մերթ
ընգ
մեբթ
թռչոլ
.
նի մր ճիէովը :
Պարտէէլի
գռնէն
անցնելով
Ռօնի
քաբավւէն
էէէպի
ներս , ներս յառաչացաւ
բարձրաՀասակ
ծերունի
մը, ցուպը
ձեռքր։ Կը քալէր
ըևկճոլած
,
կարծես ծանր բեռան
մը տակ, գէուէսը կախ ու ի–
րանն անՀաստատ
:•
Թէեւ
նչմաբեցի
, սա՛կայն, իս -
կոյն
նորէ՛ն
ինկայ
երաղներուս
մէչ , աէ -
քերս յաււած
միչտ կանա չին : Բանի մը վայբկեան–
նւեր Հա՛լիլ անցեր էին, յանկարծ
անղրագա՚րձայ
որ քոէէս , նստարանին
վրայ ինէպէս պիտի
ւնէր
ծանօթ
ու մտերիմ բարեկամ՛ մր, եկած նստած էբ
ծե բու՛լ ին :
Բրանէսթ որ էբ խեղճր ու չնչա սպառ ; Ընկե -
րական ու ւքտե րիմ է ր ; Առնական
գի՛մ աղծի
տէ՚Յ
ոսկորնե՜բր
տե՜էէակ
մ ր աւլա յական
ւեւմեգոլթիլն՛
կուտային
իրեն :
Հանեց
ՂԼե""Ր^1Լ
1
"րրեց
Լմս։ շկին տ կո ։է իր ճակէոին քրտինքի
խոշոր
կաթիլ–
ներր ու
րաներ
մր մրմնչել
սկսալ
որ ինծի ան -
Հասկնալի,
էին։
Բայց քաեի
Հտ՚ւգչեցաւ, այգ
մ րթ՛^ բթուքր
Հասկնա լի բ։էւռեր ղարձան
իր բեր -
նին
մէչ։
Տաքէն կր ւչանգաաէր։
«՛հե տեղե
րքը
չաա
ձկնոլւէէւԼեբ կան, եղաԽա՚կը խիստ նպաստա -
լ՛ւբ է այս աարի՝^ րսաւ; Պատմ՛ ե ց իր անցեալը,
երբ
ինքն ալ եղած էբ ՛առաչնակարգ
ձկնորս : Երիտա
սարգ տակււււին
, արեւածագէն
շատ կանուխ
մը -
գո՚նն եր էէ աքով կտրած
էր , Հ ասն ելո
լ Համ ար
^ըկ–
/ ու
1111111/
չուրերոլ
եղերքը : իր
յաչո
ղո
ւթիւններր
՝^^^^^^ա(աաա^^^^^^տտ^^աա^ա
բանակնե բի ճնշումի տակ Փետրուարին
ընկաւ
Եր՜
ցրնկաԼ , Ա
էէ1
րա
ինէ՝
էրղրում բ ,իսկ Ապրիլին՝ Աարա–
գամիշը եւ կարսր;
1918
թ. րւէլշե լի կ\ երր ստորադբելով
Բրեստ -
Լիտովսկի
խայտաււակ
Հտչտոլթիէնր
ղաւաճանե -
ցին
Հայաս տան
Ի՜Լ : Թուրքե րին յանձնեցին
կաբսը
եւ ԱբէոաՀանր
որոնք ներկուած
էին
1877/
պատե
րաղմ ի ռուսական
առատ
արիւնով
:
Հա
յ ա՛ղգա յին
բանակը
։լե կա էէա՛րռ լթեամ բ ՛կաղա րբէկովի
, ՝ ղօր •
ռուէէ՚ական
բաԼակի
, ա յս սւՀանղե
րձ , մեծ
կո -
րուստնե
րի
ւլնո էէ Ղ,՛"րաքի լիսէ ի , Աա՛րղա րապատի
եւ Բաչ - Աբա րանի ճակա տնե՜րում
կարողացաւ
կասեցնել
Թուրքերի
Հետա՛գայ
յառաչփսագացումը։
(Մքւացեսւլը յԱ1ջւռրւյւով)
մււ
ոՀ
դՕ-ղ
սուր ւԿայոլածք
՛քը նետած էր անոր, ծիսա,
մորճր տնկած ու կոկորգիլ՚ոսեան
ճակտէւև
կնճէւռ–
ները գիղած :
« Տ լ՛ամ արակէական » ղտնէելուն։ Համ ար չէ ր ,
ոբ , ան լռեր
րերանր չէր րացեր կռկռոց
մ՛լւ Հա
նելու ու ինքղին՛քբ պաշասլա՜ւ ելու,
ոչ ,Տ՝ամի վեր
չին էսօսքր անպատասխան
թողած
է ր անոբ Հա -
մաբ.
Որ
նոր յաճախորէէներ
եկած տեգ գրաւած
է ի ն
քո՚քլթ–ՈԼ1աՈ–/ն
առչեւ
լքի
վրտյ եւ, ժ՚ագ
իր
ծառայոլթեանը
անցած էր րոպէասլէս
: ՊաՀ մը
ետք
խաւլն սւ ճնկելը
մ\ոււցռլցեբ
էին
միչագէպը։
Շուլ՚չ
տաս՛նըոլթ
տարիներէ ի վեր
իրենց
տմ ուսնութենէն
ասգին
ան ա յգ
ձեւր կը շա -
բունակէբ
. Կէս օր թէ է։բկոլ՜հ , քանի մր րոպէի
մէչ
ճաշը լավւելէ ետք խողի մ՛ը Հանգոյն
, կը վա
ղէ ր սրճարան։ Ու աւնոլաէին
մինչել կէս գէչեր :
3,աճաիս ալ , կէս գԼ՛ չե րԼ՛ն երբ սրճա րանր կր ւիակ–
ուէր,
էլ-ոլրսը
սրլէոիկ
Հրասլա րակին
վրա
յ
իրեն
պէո
ի։ււէւղամ
ո
լ րն կե րոչ
մ՛ը Հետը առնուաւ^ կէո
մամ
սւէաԿ
վէճ մ ր կ՝
ո
ւնենա յին •
ճ՚՚ւար
, ետքր սիսալ խաւլցար
• • •
Երկր"րգ
իսաւլին
աթ-ՈԼ
էէլէտք էր քա -
շէիր
....
Տ ա կալին
ղուն շատ սրլէոէէկ ես Հետս խա–
՚լալոլ . . .
Ուշ
գէէեբին
, պղտէկ Հրապարակին՝
նո յնպէս
փոքր՝
կայծոռիկի
մր
ՀաԼգոյն
լամբարին տակ կը
շարունսէկուէր
սոյն
՚Լէճը,
անէշուշա
, մեր
Հերոսը
միշտ
իրեն վեբապաՀելով
իրաւունքի ու յաղթա
նակի, ղ ավւնին :
Ալ
գաԼակը
ոսկորին Հասած՝
բամակր
յոր -
՛լած էր ։
ՏիկԼն Եւտոքսէ էէճռած էր ա յգիրիկ"՛–^՛ տաք
Կէ՜նէ՜
բեբանս
բանալ պիտի տաս :
Ա ինչեւ
ե՚^րբ : Տակաւի՛ն
ո՛^ րքան ատեն, այս
չոր էէլատե րէււն։ մ էչ
մ ինակս սլիտի ճգնիմ
էրէ ՜
կէւ ւննե՜րր :
֊Ի՛՛նչ
կ՝ոլղես,
Ս է բ ս է ր ի ՛ ՛
ես, ինէ%
Աենւք ալ մ՚ար՚լ
ենք, աեղմր երթանք
յ
Այ՜
ցելութիւնէ
մ բ ր՜ւենք , բարեկամ
մր անգամ էու -
նինք , ՛ոբ . • • մ արգ
տուներնիս
էի մ տներ :
—~ Ե" բարեկամԼեր
չւ
նիմ՛,
իվան
Գորբիկեանի
այս յոռի
սէէվորութիէնր
բանավէճ
մր սարքել ու ՚ԼերչԼ՛^" Ր"ելիքր
Ը՚՚եէ »
նոր չէր : Աւելի քան տաս1–ը Հէ՚՚է տարիներէ
ի վեբ
այգ
մոլո լթեան ր տէրն էր ան, ու աստծուն
օրը ,
երկու
Հեղ
կէո օր, իրկուն
գնել
վերչակէտր
, որմէ վերչ էր
մտաղրութիւնր
երկրայ էր այլ
ու
օրակա
եան
րաղ
փոթորիկր
անէսլակաս է ր տանր մէչ , շատ
աաեն
ճաչի
սեղէսն ինւ վրա
յ տակաւին
, երբ վերչին պա -
տառր չծամած
թուշր չկքէած
էլոլրս
փողոց կր
նետուէր րոպէ մր առաչ իսաղիև Հասնելու
Համաբ։
Ու յաճէւփս՝ փ,ո թորիկ ու ալեկոծութիւն ;
կենբ
, տիկին Եւտոքսէ կր տրտէւտր ու կր
պոոպ՚ւար .
Ի՞նէէ է , ինէ՝ այս էէիճակր
• - • : Լափէւտե -
լով
կը կլլես
, գուրս կր Նետոլիս
ղմոխքէն
ւիախչո–
ղի մր ,ղէս :
Ու կբ սկսէ ր փոթորիկր
, մեծա լե կոծ
ում ր . . . %
Տիկին
Եւ՚ոոքսէի այս տեգի՜ն ու
օրինաւոր
գ ի տ ո ղո լթ ե ան ր , ան՝ գար չաՀ ոտ
բե բանով ու իր
անլոկր
յէ՚չոցնեբովը
կը ւլիմաւոբէր
ամէն
անղամ
ալ ։
ինչպէս
խ՚ւէլամո լութեան՝
նո յ՛ւ պէս
անմբցելի
ախո յեան
մ բն է ր Հ ան ր ած անօ թ , տնէէոիպ ու ինւք -
նոլրոյն
յիչոցներու,
որուն։ պատճառով
^կոյուղի՛»
մակգիրը առած
էր ւ
ղոր,
եւս
"ել՛ ,..: Ա
էգրօլ
ս որո
է
ոււ
Կ՝աչխաէոէր
, ինքն ալ կ՝աշխատէր
շարունակ
,
օրն։ ի բուն
, մեքե՜Լային տակ .
• • , սակէՍքև
ո՛^լր
կ երթար
իրեն՛ց էիասաակր :
\^ աւլա լ՛աննե
րն ու
սլա՚նւլոկնե
ք։ ր . . .Ալ երբ անւմեէլ ու տեւլին
, պղտիկ
ղիտողոլթիլն
մր կ՝րլլար
տիկի՚՚-ին
կուլմէ, աՀա
կր րացուէ ր ^կ.,յոլղին» ու
ւլ ա րշաՀ ոտութիւԼ
ով
^Ր ւեցոլէր
աունր։
Տ ա սհ րո լթե
րո րղ
՚ոէէէրին թե -
ւակոիսած
է
ինէ
այս աա
ր,ոարոսէս
քին
սլայմաննե -
բու՛
էոակ
: Հէսւք
բէ, րո ։ թ իւն չէր մւացած ալ :
Աովորականէ
օրերոէձ՚ւ պէս այգ օրն ալ մամր
ինր էլանցնէէր երբ մեր Հերոսր
ներս մտաւ։ Աւ
քանէի մր րոսլէի
մէչ ճաշր լափռտելով Ու վերչին
պաէոառբ ծամելով
ոտքի ե ւաւ ու աոէսչացաւ գէպ
ի գուռր։
Տիկինր փոթորկոէո
առաչին ու սովորա.
կա՜–։ Հէսրցումր նետեց.
— Ո^ւր նորէն՛,
վերչին
լ ո ի ւ ք ա տ
էի կլլած
• • •
— Կէնէ՞ պաշլայեցիր. . -
(քլր պիտի
երթամ՝
պառ
I
Անկողինղ ալ պառը տար . . .
Թաւլուի
, ՚գլօթԼ՛ բարեկամներ
I
Հերիք է էսօսիս, Հ՛ա յվան։
Ալ սլԼւտի չրէԼամ այգ ըսածգ
• • •
-
/՚ նչր սլիտի չբչլաս :
« Հայէէաե »ը։ Ալ բաւական է որքան €^այ–
էէւսն » եղա յ ;
Եո ալ, ասկէց ետք, ամէն
իրկուն
իմ
ուզած
տքւլս պիտի երթամ
• . • :
-
ճ է հ է ն է լ ք ^
էէնա X
X
Վերչին
վ,–՛թորիկէն
ասգին
Հաղիւ չաբաթ
մր
անւցած էր, երբ Գորբիկեանենց
տեղացի
երկու
գրացււլՀիներոլ
միԼել
տեղի
ունեցաւ
Հեաեւեալ
ղր"յՅԸ. ՚
-
Սիլ ղայ,
նորութիւն
մը տա՞մ քեղփ :
Այո
, ոլրաիսալի՞
, Հետաքրքրակա՞ն :
՚հր՚սցի
՚քտտամ
իվսճւր տեսայ
Հեռոլ թա^
զի մր մէչ...
Թիլ
26/
վարձակա՚՚լը։
Այո : Նորեկի
մր թեւր պԱուած էբ բարու–
ն՚ւ կի
մ ր պէս ;
իրաւունքին
մէչ էւ
Աւա՚լ պէթ–
ամուսինը
« պառ ՝»էն չի րամնոլիր.. հյեղճ մատամ իվան :
Բանի - քանի
III
ւլամներ
ի։\՝..ծի գանգատած է իր
երկար աարիներ/ լ կեանւքի։ մասին :
Ո՚–բե։քն
, փ,էխ վրէմի գիմած
է...
պիէն
Փէ :
Այմմ թող կոաոշր տն։կած
, ցցած անէս^կ մտնէ
պաոէ ՝. ն երս :
Տիկին Եւտոքսէ
խօսքէն
գործի անցած
էբ։
ՀիւՐակ, ամէն իրկուն՝ ու ազատ
մամերուն
ամուսնէոյն
երթւււգարձ
բրած
փոգոցէն
Հակաոակ
կողմէն
կ՜՚անցնէր,
երթալ
էնքն ալ Հպլօթ՛» ել ու
րիշ րաներ
իսաէլալոլ <նորեկ՝»ի մր Հետ, ոբ
պատրաստած
բլլալու էբ՝ փեբչի
փոթորիկէն ա –;
ռաչ
.,.։
Ն– ՇԻՆԱԿԱՆ \
Fonds A.R.A.M
