ւտ բւտ;1ւըւ< Չսօւաւա^ /մատյ^ւօ^ ա ըաօբտ
1օս(36 60 1025, «.Շ-Տ. 376.286
.
Օտաշտատ - Բ^ Տ
(13)
աԾօ։
10131^0
Վեցամս. 1100 փր..
Տար.
շ շ օ օ ,
Արա–
3000
ՓՐ "
1 6 Լ € 0 6 ^ 1 5 ^ ^ 0 ^ ի ն 10
ՓՐ
– €.Շ.ք. Բ » ա 167&-63
^^ ^ ^ ^
« ^ ք 5 Ո 4 ^ ա յ 1 1951
Երեքշարթի 14 Օգոստոս
27րգ
ՏԱՐԻ - 27 * ւ ա « «օ.6533–՚1.որ
շրջսւն
թ ի ւ 1944
ՄԵՐ
եՕՍ՚է^Ը
էՏմթագէք
ՄԻՍԱք
ԵԱՆ
Օ Ր Ը
Օ Ր Ի
Ն
ՆՈՐԷՆ €ԻՄ ԱՆՈհՇ ՀԱՆա
Անշոէ-շա կսւրղացիք
«զգայացունց՝»
Լ՚՚՚-ԲԸք
Համ ալսարան Վանի մէք ;
Թուրքիոյ
Հանրասլեաութեան
նաիազաՀը
օ–
զոսա. ՛ձին Վան Հասեր է րնկերավցութեամր
կրր–
թական
նաիսարարին
, ե րեսփո իսաննեքու եւ
|2
ղասաիսօսներոսւ
— « Վաւսի 14-000 րքւակչոՆթ
-իւ֊նր
մ ե ծ մաւավ
շ ս ւ կ ա ն
լե ց ս ւ ա ծ է ր
: ՏոՆԼւելաՆ
պասաւ–1ւաէյ
|սեբն.
անւ
գամ
կը յ ո յ ւ դ է ի ն » յ
ինԼո՚՚՚լ
այս արաակարգ
իրաքանցու֊մր
՚.
Որո Լեր են Համալսարան
մ լԼ Հիմնել
Վս^այ
լիւճին եզերքր
, Համաձա
յն Ա . Բէմ
ալի
ՀրաՀան^
գին
(1937)։ ^
Տիսուն
Հազար
ոսկի
արամ ագրած են այս
աարուան
ելմաացոյցէն
, ել գացեր
են տեղ փնտր–
ռե լու
, քաղաքին կամ Գալաշփ
մ էք;
էՅաԼղավառ՝
սարքուած
րն գո ւնե լո ւթենէն
,
•ճէլալ Պայար կր յայտարարէ
իր ճառին
մէք՛
— « Ծրա գրուա ծ ճամալււաշւանը ալւեւեԼեա(ւ
շրջանի րաւրձրացմ
՚ան
հիմնււսքարը պիտի դաււապ :
Յա ր գ ե լի Վաււեցինեբ, դ ո ւ ք ձեր Խւղինւ
եւ.
անցեա
լին կապուած
է ք
: Ապագաւն ձեբ1Ա է »:
Ջար
լեզոլներ
կ՝րսեն թէ ամէնէն առաք Վա
նի
մ էք մնացած
սա կա ւա թ իւ. Թուրքերր
քե րեցին
իրենց
Գէ՚՚՚^իոբէ
լսե լուէ այս աւեաարեր
թօսքերր;
Ուրեմն
բոլոր
ամ՛ ւղե ր ր փարատած՜ են ; Արե >-
ւելեան ճակատր փրկուած
է։ Կր մնայ
միայն
Հյ"—
մ ալս ա րանի մր շինութիւնր՛
• •
՛յ՛եռ քանի՞ ամիս առաք էր որ թուրք
Հրա՝–
սլարակագիր
ձ՛ր, Եաշար Բէմալ,
ուլր ու կոծ կ՚ար
ձակէր
, նկարագրելոփ
երրեմնի
շէն– Վասպուքւ^ -
կանի այսօրուան
Վիճակր։
լ
— « Ո
՜ւ
֊բ Վսւ
|սը,
ո
՜ ւ ր
շինալւ|աւրութ–իււնը:
՚Իա րս ւք անդ եղե ր է ե ւ չեն վ ե ր աշինե ր։ Այս ը ն ^
թ֊ ա ցքո վ դժո ւ ա ր թ է վերաշինոյլի :
•• ։^ • • • Այս պաաճաւնռվ է
ո ր
Վաւնր Վաւն պիտի
չ ը լ լ ա յ ս ւ յ լ ե ւ ս ։ Դժբ ա ՜խ տ ք1սւղաք:
Ս ՚ ե դ քց այ սա աճուշիկ Վանին– սիրտս ա յր ե –
ցտււ Վանի համար ։տ>:
(ճիւմՀուրիէթ,
8
3"՛նիս)
։
Նո
յն յօգուածագիրր
կր նկարագրէ
«Գիւղ
մ ր
Վան՛այ մէք»
(22
Տուլիս)
։ Կր կարգաք վաղր, իր
սլատկերազարգ
մանրամ ասնութիւննե
րով ՚
—
Գ ի
՚ ֊ ղ մտ անք :
ա
՚թա գ բա ծ էս ւս ւելի «պէտ–
թ է ր » ( գ է շ յ վ ա տթար) ելաւ գ ի ւ ղ ր ։ Տ՛ուները իս
կապէս գետնին տակն էին– պատերր եաղիւ մէ կ
մ ե թ ր բ ա բձր գ ե տնէն: Հոր ե լ ա ւ պէս վարեր
ե ն
հա լը, ցեխէ շին ա նիւթ պատրաստեր
հ ն
, քարեր
դիղե ր
ե ն
իրարու վ ր այ , հ)յտ–աքեր
ե ն
ծսա երու
կոՍղեբ, վրան լ ե ց ո ւ ց ե ր
ե ն
հ՛ողը– . -
Տօգոլածագիրր
գիւղին
մէք կր տեսնէ
«խումր
մր մօրէ մերկ
աղաք»։
Համատարած
թ շուառո
ւթե ան , անաիրոլ
՝-
թեան սլատկեր մր եւս .
— « Այս գիւղացիները մօ ր է մեր կ անկողին
կ ը
մտ
՚նւեւԹ, այճպ է ս
կ ը
պաււկին:
Տ ղ ա յ , երախայ,
™ԴջԻԿ
յ
Կ՚՚^ԻԿ
յ
էրիկ
յ
ր ռ լ ո բը մէկ աԹկռղւն՚ի
մ է ջ ,
ադամակա՚ն մ ե ր կ ս ւթ ե ա մբ , որպէս ղի– • ֊ լ ա թ ե
րը
չմաշին »:
Երբ
թուրք
Հրասլա րակագիրր
այսքանր կր
խոստովանի
, ել թերթն
ալ կր տոլէ , կրնաք պատ
կերացնել
մնացեալր
։ Անողոք
ի րա կան ո լթ իւն ր
իր ամ բողք
մե րկութեամ
ր ։
«Անուշիկ
Վան»ի
թուրք
բնակչութեան
խեղ
ճութիւնն
անգամ
14.000
կենգանի
վկայու
թիւն
մր կբ կաղմէ ։
Աեղի Համար
այս Համրանքն ալ վիճելի
է։
իրենց իսկ վիճակագրոլթիլննեքր
կր Հաստա
տեն թէ չեն կրցած
գաղթականներ
տեղաւորել
այգ չրքանին
մէք։ ինչ որ մնացած
է^ այնտեղ,
մեծ
մասով
՚Բիւրտերէ կր բաղկանա
յ ;
Համալսարանի
մր չինութետն
ձեռնարկել
այս
պայմաններուն
մէք կբ նչանակէ
օրօր
կարգալ
«արեւելեան։
նտՀանգնեբուն»
թուրք եւ
քի՚֊բտ
րնա կ չո ւթեան
գլխուն ։
կր թուի թէ այս առա քա՛ղրո ւթի
ւնն ալ մաս
կբ կազմէ
Բիւբտերր
թրքացնելու
ծրաղրին
, ո -
բուն կառչած է Անգարա
,
1925/»
քրտական ապրս–
տամ րութենէն
ի վեր
I
Վասպուրականի
Հազարաւոր
ղաւակներր
^այսօբ
ցիրուցան
, եւ ամբոզՀ տւսրաղիր
րաղմռւթիւններր
գիտեն թէ ապագան
որո՛ւ կբ պատկանի ։
ԵՈԻՌՆ
ՈԻ ՇԻՏԱԿԸ
Երկու
Պոլսեցի
ղրագիտուՀ
իներ
ունինք ո–
րոնք
յամ առօբ էն կբ չարունակեն
անճոռնի ռամ–
կաբանութիւն
մբ,
ըլ լ ո ւ ե լ ի ք , չԸ Ա Ա ՚ ֊ ե լիք •
Գռնէ
բլլալիք–չըլլալիք
ձեւի մր վերածէին %
X
թ՚^ոին ու կբ ղրեն .
ՏաոՒօւցիօրէն, անպայմանօրէն, փաստացիօ–
րէն, աւնուղղակիօրէն , հա ր ե ւ անցիօբ էն, ս ւղղա ^
կիօրէն, որոշակիօբէն
եւլն՛։
Այս բառերր,
տառացի, անպայման
ե^.
կրնան
ծառայել
երկու աիբոք,
գործածուիլ
թէ՛ իբ~
րեւ ածական
ել թէ իբրեւ
մակբայ։
(Շատեր
«ոբոչակի»ն
կր չփոթեն
«ոբռշ»ին
,
«բացորոշ»ին
, «,ակներեւ»ին
Հետ) :
X
Ոխալ է զրել
հե ա ա քբքիր
Հանգէս
,
հետաո–
ք բք իր
պատկեր
, երե կո յթ կաձ՛ երեւո յթ :
Գրել
հետաքբքրա^ւսն,
աւելի
կարճ՝
շահե
կան (ւոէ6ք6ՏՏՅՈէ).
Հե տ աքրքիր
(օսո6ս\)
կ՚ըլլայ
մարգ մբ, որ
կր Հեաաքրքրուի
, կ՝ոլղէ բաներ
իմանալ։
X
Գրական
Հանգէսի
մր մէք կր կարղամ. ,
Հ|աւսարակական
Հաշուե աս լութիւն
:
Ըոել կ՝ուղէ
.\
հրա պ արա կ ային։
^
կովկասի
մէք
հասարակականՀ/
կր նւչանակէ
Հ
ր՛նկերայի՛ն, հա նր ային, հլ^օւպարակային;
Ուրեմն \
մենք ունինք ե՜րեք տարրեր բառեք
, աւե՜լի ճչղրիտ
^
իմաստներով։
Գեռ կայչորրորգ
մրն ալ
— հան– V
բ օղո ւ տ :
՚
X
Տակաւին
գրիչներ կան որ կր գրեն
ի ղուր տ եղր :
Ի ղոլր
արգէն կբ նչանակէ պարապ տեղր։
Ե՛
կամ պիտի ղրեն՝
գոնր տ ե ղը։
X
Մ""Տէք ոա ֆրանսաբանոլթիւնր
,
հւ 1 ^ –
կսաակ որ (ա^1§^^ ցսշ) :
ճիչաբ
հաէ^օտւակ անոր որ :
Տաճախ
« թ է ե ւ » բ ֊
անոր աեղր կր բռնէ ,
« թ է ե լ
(Հակառակ
որ \ )
վփճակր
ծանւր էր , անտա ր րե բ կ՝երեւար»
;
X Գ ո ւ ց է
Լմի գուցէ) կր նչանակէ
ղէչ բան
մր նաիսատե՜սել.
Գ ո ւ ց է
փոթորիկ
ծագի։
Անաց
եալ պարազանւերռլն
մէք գործածել
թ ե բ ե ւ Ա ;
Արամր այսօր կուգա՛^յ,
թերեւս։
X
Ո՚՚րիչ
նմ ո յ ^ ե ր
«եզող»ներոլ
խառնի ՚–
ձ
ա
գան
՛ձ
էն,—
Ներկայ
եղող հա ս արա կ ութիւնը,
ներկայ
ե ղողն ե րը :
Հոս
եղողները
(Անոնք որ
Հոս
են) : Գրէ՝
ներկայ հա ս արա կ ութիւնը, նեբկա–
նե.րւը ,
եւլն ՚ :
ՎԱՀե
ՆԱԽԱՐԱՐ
ՄԸ ԱՊԱՆՆՈԻԵՑԱԻ
ԻՐ ԿՆՈՋ ԿՈՎՄԷ
ԳաՀլիճին
կազմռւթենէն
24
մամ վերքր,
ան
գամներէն Պ՛
Փիէ՛լ
Շըվալիէ
, Օբլէանի
երեսփո
խան—քաղաքապետ
ր , սպաննուեցաւ
իր կնոք կող
մէ,
Հինդ
դնղակներով։
Ասլանեալր
42
տարեկան
էր ,
Գիմաղրակււ&
ճակատի
անղամնե
րէն : Շաբա թ օր տուն վերա -
դարձած էր Փարիղէն
, ուր կբ գանուէր
նախա
րարական
տաղնապին
Հետեւանքով
,
իբրեւ վա
րի
ԼՐ
Փլե՚իէնի
խմբակցութեան
: Տիկինր,
38
տսւԻ–
րեկան
, ինք Հաղոբւլեց
Հքրլէանի
ոստիկանու -
թեան թէ սպաննած է ամ ուսինր
:
Ոստիկանական
տեղեկագիրր
կ՛ րսէ թէ Տ ի՛կին
Իվօն
Շ րվա
լիէ
քղա
յին բեաւո րութիւն
մ ր ունէր
,
եւ միչտ կր գանգատէր
ամուսնին երկարատեւ
րա
ցա՛կա յութենէն
: Անցեալ
չարթու
չարունակ
Հաբ -
ցումներ
կ՚ուղղէր
Հեռաձայն,ով
: Հ^արաթ օր , երբ
Պ • Հէ բվա
լիէ նախարարական
պա չտօն մր կր ստա
նար,
դարձեալ
Հեռաձայնին
ղլուխն
անցնելով
պաՀան քե ց որ վերաղառնւա
յ ։
Պ՝ ^բվալիէ
Փարիղէնւ մեկնեցաւ
չաբաթ առ
տու կանո ւխ
, նախարարական
կառքով
մ բ ; Հքա–
թիյեօն-սիւռ՚Լոլառ
կ՛՚երթար
, կամ ուր
քի մր բա–
ցումր կատարելու
Համար ; Օրլէան
Հասալ
մամր
9.1
նին
, եւ տուն Հանգիպեցաւ
, զզեստնւերր փո
խելու
Համաբ
, պատուիրելով
չարմավարին որ
սպասէ քանի մր
վայրկեան։
Հազիւ
ներս
մ տած
, կռիւ
մր ծաղ եցաւ
այբ
եւ կնոք միքեւ
, ննքաբանին
մէք ,
որուն
յարակից
սենեակին, մէքկբ
ղտնոլէին
երկու
զաւակնեբբ,
չորս եւ ութ աարեկան
: Տիկինր կբ պաՀանքէր
որ
^ամուսինր
աւելի եբկար
մնայ
տունին
մէք։ Այգ
պաՀռւն Պ– Հ^բվա
լիէ բսած
կ՝րլլայ,
Ամուսնա -
լուծուի՛նք ՝,
Ասոր վբայ,
Տիկինր
նոր գնուած
ատրճանակ
մր Հանելով դարակէն,
գնգակներ
կր տեղացնէ
Ն%^
Գա
&ւիճը
վԱՏառոէթիւԱ
շաԱևցաւ
Ինչպէս դրած
էինք, Պ՛ Փլեվէն
վերքապէս
յաքողեցաւ
լոլծել
32
Օրուան
նախարարական
աագԱտպր
,
կազմելով
իր երկրորդ
կառավարու -
թի՚նր,
որ կր բաղկանայ
չավւաւոր
տարբերէ։
Նոր
ղաՀլփճր
Ա՚լգ ՝
ժ՚՚զովփն
ներկայացաւ
չաբաթ
օր ^ լ^ վստաՀութիւն
չաՀեցաւ
221ի գէմ
390
սափեցալ
Համայնավարներու
ել
կոլեաններու
միացեալ
բանաձեւէն
, ոբ կր պաՀանքէր
բնգՀա -
նուր վվւճարանոլթիլն
մր կատարել
գաՀլիճփն ա–
պաղայ
քաղաքականութեան
մասին։
Այս
մերմու–
մին վրայ, Աւլգ՛ Ժողովյլ
իր նիսաերր
յետաձգեց
մինչել օգոստոս
21 ;
Ե բե ս ւիո խաննե ր ր յետոյ
պի
տի վեբաղառնան
տասր օրուան Համար, եւ
այնու
Հետեւ
ե րկաբ արձակուրդ
մ
ր
պիտի սաանան
մ
իէն֊–
չեւ Հոկտեմբեր
23 :
Հյատեբ կր կարծեն թէ երկար պիաի
չկրնայ
տեւե
լ նոբ կա ռավա
ր
ո
ւթ ի
լն
բ ։ Բաղմ ա
թիլ
առ -
կախ
Հարցերոլ
Հետ
, կտբդագրոլած
չէ ղպրոցա
կան իսնդիբր (պետական
ել կաթո
լիկ)
, որուն
Հե
տեւանւքով
երկիբբ առանց կաււավա
րս ւթեան
մնաց
աւելի
քան
\ ամիս : Ասլբուստի
սղութեան
,
աչխա–
տավաբձքի
յաւելման ել պետական
ելեւմուտքի
Հաւասարակչռութեան
իսնդիրներն ալ
մեծ
մտա–
Հոդոլթիլն
կր պատճառեն
, ինչսլէս եւ
ցորենի
գինր, որմէ կախում
ունի Հացին
գինր։
Միւս կ"գ–՝
մէ կր վախցուի
որ պողպատի
արտագբութիւնր
կրճաաոլի
, իրրեւ
Հետեւանք
ածուիսի անբալա -
կանութեան
: Այդ սլարազային
վեբաւլինմտն
թափն
ալ
պիտի
տկարանա
յ
I
Աասնաղէտներ
դիտել
կու
տան
թէ կարելի է Հանքածուխ
ներածել
Մ • Նա–
Հանղներէն՛
բայց
չատ
սուղի
պիտի
նստի, նկաաի
՛առնելով
փոխաղրռւթեան
ծաիսքերր : Պ
Փլեվէն
կբ յուսայ
Համ աձա յն։ռ ւթեանւ մբ յանգիլ,
որսլէս
զի Ֆրանսա
կա րենա
յ
Հան։ քածո լիս ստանալ իր
ներքին չուկա
յին
գինեբով։
X
Պ– Փլեվէնի
կազմած
նոր
՚լաՀլիճբ, որ
կբ բաղկանայ
24
նախարարներէ եւ
13
խորՀրգա–
կաննւերէ
,
15/"շ–
կաոավարութիւնն
է, ազատա -
գրոլթենէն
ի
վեր
, տասնե բո
բ գ ր
Գ . Հանրապե -
տութեա՛ն
, եւ առա
քին։ ր երկրո
րղ Աղ՛է • Ժողովին ։
ԳաՀլիճին
կր մասնակցին
Հինդ չափաւոր
կոլ–
սակցռւթիւններ
(նաիսորգին
մէք՝
եօթր)
։ Գիմա -
դրութեան
ճակատի
մողովբղավար
իսմ բակր
ունի
եբեք
նախարար
, արմ ատական
կուսակցութիւնր
1 1 ,
ժողովրդական
Հ^արմումբ
(կաթոլիկ)
10,
՛անկա
խն երր
9 ,
դիւղաց իական
խմ րակցութիւնր
4 *
՚էկին
չկա
յ
նոր
կառավա րութե ան
մ էք ,
որուն
անգամներուն
երեքր
ծե
րակո
լտա
կաններ են,
մնաց ետ լնե րր ե րեսփո խաննե
լ։
:
ԳաՀ լիճին
37
ան–
ղամնե
բէն
19ր
կր պատկանին
նախո րգ կառավա
րութեան
։
Նախարարներէն
9ր պետական
սլա չտօնատ ար–
ներ
են • եօթր փաստաբան
,
հինգր՝
գռ բծարա
նաաէ
ր ,
երեքր՝
ուսուց չապետ
(մէկբ
Ժոռմ
Պի~
տօ) , երկուքր՝
նօտար
, երկուքր՝ ճաբտաբագէտ
,
երկուքր՝
Հոզազործ
, երկուքր՝
Հ բա
սլա րակա
ղի բ ,
մէկր՝
թերթի
տնօրէն,
մէկր՝
րմիչկ
(Բէօյ),
մէ^
կր
անասնարոյմ
, մէկն ալ
Հաչռւակալ։
ԱՐԵԻԵԼԵԱՆ
ՊԵՐԼԻՆԻ
մէք սարքուած
փտ–
ռ՚աՀ անւգէ սր իր գագաթնակէտին
Հասալ
կիրակի
օր,
երբ
750.000
երիաասարղնեբ
չքերթ
մբ կազ
մեցին, որ տեւեց
ութ մամ ։ Այս առթիւ
Հաղա ՚–
րաւո բ ազա
ւն ինե ր թռցուցին
յանուն
խաղաղու -
թեան։
, կա,չ։դացոլեցտլ
Աթալինի
ո
ւղղո
ւած
%սէ–
մ ակ
մբ : Արեւելեան
Գերմ անւիո յ
վարչասլետր
բուռն ճառ մր խօսելով,
րսալ թէ նոր բանակի
մր
կազմռւթիւնբ
արեւմտեան
Գեբմանիոյ
մէք
սլա՚–
աերազմ կր նչանակէ
։
(էուրերու
^ ա ^ ՚ - ^ Կ ՚ ՚ ւ ֊ ^ Խ յ ՚ Ր ^™րգա1 Գ– է^1
իրարու
ետեւէ։
Եբեք ղնգտկնեբ մտած
էին
կուբծ
քր,
երկու Հատ ալ ղլուխբ։
Մ՛աՀր
վայրկենական
եղաւ
:
Ոճիրր
ղործելէ
վեբք,
Տիկինր
Հեռաձայնին
գլուխր
ա՛նցնելով, կր իսնգբէ ոստիկանական տե
սուչէն՝
տուն
Հանղիպիլ՛
« Տոքթ՛
Շըվալիէ
կ
՝Ուզէ
տեսն/ել
ձեզ
.
կարեւոր
րսելիքներ
ունի » է
Ոստիկսնապետին
օղնականր
տուն
Հասնե–
քվ.՝ էր տեսնէ որ տիկինր
աղի արցունքներ կբ
թավւէ
։ իր առաքին րառերր
կ՝բԱան
՚
«Ամոլ
ւ–
սինս սպաննւեցի» :
Երկար
ՀաբցւոքնւնէՈ
ւթենէ
մր վերք^
մարղսքԱ–
պան
կինր աոաքնորղ
ուեցաւ
բանտ : Ներքին նա՛
խարարբ ել ուրիչ պաչտօնատար
մբ
անմիքապէս
Օրլէ ան
գաց
ին, , ստո
ւղե լոլ
Համ ար
ոճիրին
բուն
պատճառներր
:
Պ՛ Շրվտլիէ
րմիչկ
էր ,
երբ
եբկրորգ
մեհ֊
պաաերաղմր
ծազեցաւ։
Անմիքապէս
Գիմ
աղրա
-
կան ճակատին
միանւսւլով,
մեծ գեր
կատարեց։
կնւոք ծանօթացած
էր Օրլէանի
Հիւանգանոցին
մէք
ել ամուսնացած
էին
1939/5»։
Ատացած էբ
Պատերազմական
Խ"՚չ եւ Պատուոյ
Լեգէոնի աս–
պեւոոլթեան
աստիճան : Երկու անգամ
րնտրուած
էբ անգամ ԱաՀմանաղիր
Ժոզովի։
Fonds A.R.A.M
