ՕՐՈՒԱՆ
ՇԱՐԺՈՒՄԻՆ
ՀԵՏ
ՊՈԻԼԿԱՐԻՈՅ ՌՈԻՍՍՑՈԻւյԸ
ե հ թՑՈհԱՌԱՏՈԻՄԸ
ՅաքգաԱքի տոէբք
Լ«8Առ–ԱՋ»Ի
23աեԱԿԻՆԱՈՓ±Ւ1
Մ իքազգա
յին
մամուլչլ
կը շարունակէ
փաՍ
՜
տացի
նկարազրութէւններ
Հրաաարակել
՚կոլլկա
-
րիոյ
ռուսացման
մասին;
ինէւզէս
կր
րացաւորէ
թղթակից
մր,
իյ • Միութիւնր
ամոլր
զրկած
է
պուլկար
ժողովուրգր
, աւելի
գիւրաւ
իւեգգելու
Համար
զայն ;
վերքերս
Հասած
թղթակից
մր մէկր
միւոէն
սլերճախօս
աեղեկութիւններ
կր Հաղորգէ
.փա -
րիզեան
մ ամ ուլին ;
Այգ
աղրիւրին
Համաձայն,
Աոսկովեան
աք
-
ցանր գոցուած
է այլեւս
եւ իր ճանկերէն
րան
էի
փախչիր
: վարչական
ի շիսանո ւթ իւննե ր ր , սէնտի–
քաներր,
մամուլր,
շարժանկար
ր,
ձայնասփիւռը
կր գանուին
ոչ թէ
քհուսիայէն
եկած
Պուլկարնե
րու
, ա
յլ զտարիւն
Ո՚ուսերոլ
ձեռքը
: քէ՚ուս իա
յէն
եկած
Պուլկարնե
րր
Բոլիղլինկնե
րռլ
այս
նոր
գասակարգր
վնասակար
Հռչակուած
է, մանա
ւանգ
որ, «մարգ
իր գործր
իր ձեռքով
աւելի
լաւ
կրնա
յ աեսնե լ»
:
Այս
տրամ արանութեամր
ալ ,
Մ ոսկուա
իր ձեռքե րուն
մ էք առած
է
պո ւլկա ր
ժողովուրգին
ճա կատագիրր
է
Պուլկարներու
Համար
մեծ
նուէր
մ լ ^ է Մ ոս—
կուա
յէն
ղրկուած
ռուս
փոխ
- վարչապետը
,
սպարապետ
Միխայիլով;
Այս
անուանում
ր
կր
պսակէ վարպետօրէն
կառուցուած
չէնք մր, որ իր
մէք
կր կեգրոնացնէ
երկրին
ամրող^
կեանքր
Հասարակ
ձ1^որսութենէն
մինչեւ
նամակագրոչմի
ս իրաՀա
րնե
րո ւնւ ակումրներր
եւ
մետաղաւյործա—
կան
բանուորներու
մ իութիւնր
՚—• եւ ղայն
կր
գնէ
(հուս երռւ բացարձակ
ի չվսանո ւթեան
տակ
•
Այս
վեր քինն ե րր , չատ
տրամ աբանօրէն
, փակած
են
պուլկա ր պա չտօնա թե րթ ր
եւ
վա խա ր ինած
են
գա
յն ՀՒզվէստիա»
յով , ինչ որ չատ
աւելի
սլարզ
բան մլ^ւ է, քան,
մամհւլին
վյ^այ
Հաստատուած
Հսկո ղութ իւնր
:
ճչմարտութիւնր
այն է , որ
այգ
գժբախա
մամուլր
, չատ
բացե ր ր չի կրնար
նալարկե
լ ; Ան
իր
Հ րաՀանգնե
բ ր կբ ստանա
յ ռուս գրաքննի^ե
-
րէն
եւ ստիպուած
է, րազմապատկել
իր ճկունու
-
թիւնր
, այս տխուր
իրականութեան
թափանց
ու
-
մր. Հակառակ
ամէն
րանի
կարելի
գարձնելու
Հա
մար : Միւս
կոզմէ , ռոլսերէնբ
կ^ուսուցոլի
պոլլ–
կարերէնի
Հաւասար
եւ աշակերտնկրլւ
այժմ^^
կր
ծանօթանան
իրենց
«մեծ
քրոք»։
Ինչ կը
վերարե–
րի որպէս
«յեաաչր քական»
մ կրտուած
վարչակաբ–
գի թշԿւամ ինե րուն , անոնք
իրարու
վրա
յ
լեցուած
են կեգրոնացմտն
կայաններու
մէք։
Հսկայական
մ աքրագռ
բծում
մ Ը կր Հարուածէ
ամրոգ^
երկիրը
եւ
Տ իմ իթրովի
տմ էնէն Հաւատարիմ
գործակից
-
ներր
կր նետռւին
բանտերր
:
Այս
բոլորը
արգելք
չեն որ պուլկար
ժոգո
-
վու֊բգբ
գիմագրէ
իր գիտցած
ձեւով
: իր բանա
կին
195.000
Հոգիի
բարձրացած
ԸԱալու
իրողու
-
թի՚-նր
եռապատիկր՝
Հա չտո ւթեան
գաչնագրով
սաՀմ ան ուած
թի ւին
չի
Հ ր ապուր եր
զա
յն
չա
փէն
աւելի : Ծանր
Հ րասա
յլե բու
յանձնռււՐ ր , Հրե
տանիի
մարտկոցներուն
տողանցր
կամ
ռաղմագի
-
տական
չինոլթ
իւննե ր ր ոչ մէկ պատրանք
թո
յլ
կուտան
ա յն «ւէագո րգտ
(նի»
մ ասին , զոր Ա ովետ–
ները
վեր ապա
Հած
են Պուլկարներուն
: Երկիրր
կբ
գտնուի
պատերաղմ ական
ղօ ր ա չտ րժ ի
մ էք ել մ եծ
է թիւր
անոնց , որ կր սպասեն
, Ծայր •
Արեւելքի
մ էք եղածին
նմ ան , «կամ աւոր»
արձանագրուելու
Հրաւէրին
, յառա քիկա
յ գարնան
;
Պ ո
լ
լկա րնե րր ,
Հետեւաբաբ
, չափ աղան ցուած
լաւատեսութիւն
մ ը
չունին
ի տես
առաքին
բողրո
քնե բուն
եւ ,
ամէն
բանէ առաք կր վաիսնան , որ Հաբաւային
Պալքան–
նե րր , Համ ա շխա րՀա
յին թատերաբեմ
ին
՚Լբ*" 3 ՚
բռնեն
գլխաւոր
տեղր :
Առ
այժմ,
շատ
մը Պուլկարներ
, իրենց
կբբ–
ցած
ին չափ
խափանարարութեան
կ՝
ենթարկեն
Մոսկ ուտյի ւգարտագրած
վարչաձեւը
:
ճնչումի
խիստ
միքոցներր
չեն յաքողիր
խեղգել
ներքին
Ի""–Լ
գիմտգրութիլնբ
:
Գիլղացիներր,
%ոբ
« պա չտպաննե
բու
»
ղ էմ
մ ղուած
սլա յքարին
յա -
ռաքապաՀնհբր
կր կազմեն։
Գաչտերր,
աւելի
եւ
աւելի
գէ չ կր
մ չակոլին
: Ցանքր պակասաւոր
է եւ
արգիւնա
բերողները
չեն ուղեր
իրենց
Հունձքր
յանձնել։
Տոռեգոյն
շաՕթԱւԺը
ի գործ
կր
գրուի
ղիւղացիներու
գէմ : Շատեր
կր գանգատին
թէ
ստիպուած
են իրենց արքաոր
ծախել
պետու
-
թեան պարտագրած
ցորենի
քանակոլթիլնր
գնելու
ել
յանձնելու
Համար
:
Աւելի
րնգՀանուր
խօսքով,
ամենասեւ
թըչ -
ուառուիմեան
մ ր ճի րաննե բուն
մէք կր
ւլ ալա
բուի
պոււկպր
ժոգովու
րգ ր : «Յէ,էմլէտէլսքօ
Զ,նամէՖի
նմ ան Համ ա յ1ւավա ր թե րթե ր կր գանգատին
,
թէ
զվււզական
շրքաններու
մ էք կր չատնան
վեժումի
գէպ֊ք^ե րբ : Ա ովաՀար
գի ւղա ց իներր
չեն
ուղեր
բազմացնել
իրենց
րնտանիքնեբր
:
քաղաքներու
մէք պոչերր
1լերկարին
փուռերու
առքեւ։
Գետնա–
ինձորը^
Հաւկիթը,
կարագը
Հաղույսգիւտ
գաբ
-
Ցաւալի
է որ մամ ուլր ստիպուած
է
մ իքազ
-
գա
յին
կեանքը
յոլղող
եւ խռովող
խնգիրնե
րով
րնթերցողները
պաՀել
շողիի վրայ,
անոնց
մ՛էք
գէշ
ու յոռետես
տրամագրութիւն
ստեղծելով
:
Պատերազմ՛,
վախ,
տնտեսական
տագնապ,
ա—
նա պոՀովո
ւթիւն
, ղանաղան
գմո լա րռ ւթիւննե
ր ,
վասն
բամին
սնունգի
:
Գժբախտաբար
, լ^գՀանուր
կացութիւնը
այս
է բոլոր
երկիրներու
եւ ազգեբոլ
մէք,
1914^5՛
ի
վեր,
երբ աշիւարՀի
Հի՚մր խաիստեցաւ
:
ինչ
որ ծախու
կ առնէ
թերթը,
ճշգոլթեամբ
րնթե րցողին
փոիսան ցելու
ա սլե ր ախտ պարտակա
-
նա թեան
րնթացքին
, լաւատես
մթնոլոբտ
ստեղ
-
ծելու
ճիգէն
չի խուսափի
ր ;
ի^աբե բախաոլ
թիւն
է որ ա յսօրուան
տխուր
ու մռայլ
պատկերին
առքել,
մ՛եր կեանքբ՝
երբեմն
լա սաւո ր ու մ խիթարական
ե րեւո յթնե
բու
Հանգի–
լ ատես
կր գա րձնէ
բո լռ րս
ամ ենօբեա
յ
ՀնՀնռւքէն
ու մաչոլմէն
սլաՀ մը մեզ Հեռացնելով
%
Այգ
լուսաւո
ր երեւո
յթնե
րէն
մ Է1լն է
Փարիզի
«•Յառաք»ի
25ամեակը
:
Օրաթերթ
մը՝ «Յառաք»ը
ել անոր ետին վաս–
աակալռբ
խմբազիր
մ ր , արմանի
յարգանքի
եւ
չնո րՀ աւո րութ եան
:
Հասարակ
լ^ւթերցոզին
Համար
Հաղիւ
ն շմ ա—
րելի այս երեւո
յթր,
արմէք
ու կշիռ
կր
ստանայ
բոլոր
անոնց
աչքին , որոնք աղէկ
- ղէ չ ծանօթ
են
Հայ
մամուլի
ապերախտ
ասպարէղին
:
Մ ամ
ոլ
/ր
երկրորգ
պետութիւն
է , կ^ րսոլի
եւ
կր կրէլնուի։
Բազաքակրթոլթեան
Հայելին
ու
աս–
տիճանաչսւվւր
:
ք՚արռյապէս
,
բաղմութիւններր
1լ աուսք^ււրգէ
ան,
ռւղիզ ճամբան
ցոյց
կուտայ,
յաճախ
կր չինէ ու երբեմն
կը քանգէ
իր կոչոլ
-
մին ու ւսռաքելութեան
Համ՜աձայն
;
Ջկայ
իշխանութիւն
մը, ռր կարենայ
չէզո
-
քա ցնե
լ ագի տակ
թ ռ ւղթ
ին վրա
յ ասլա գրո ւած
–սեւ՛
տառե րՈէն
ուժն
ու ազգեցութիւնը
: Մ իակ
իչխա
նութ իււնր
ււեւ. տառերու
ետին պաՀուած
խմ բա
-
զբին
խիղճն
է :
Ա ովո րաբար
, օտաբ
աղգերու
մ էք
թերթերր
առեւտրական
ձեռնարկնե
ր են ու կը ծառայեն
նեղ
չր քա՛նս՛ կի մբ չաՀերռւն
ել նպատակներուն
:
Աեր
իրականութեան
մէք, տիսուր բացառոլ
—
թիլններր
ս-նտեսելռվ
, թերթերր
կը
ծառայեն
միայն
աւլւլա յին ու Հանրային
չաՀերռւն
է
Հայ
Ի^երթր
զոՀողութեան
Հոմանիշն
է :
Զ/ւՀ/ւ–
ղութ
իւն
խմ րագր
ին կոգմէ , գրաշարներու
եւ րն–
թերցոզ^ւեբու
կոզմէ ։Ուեթէ
պակսի
ղոՀոզութեան
ալս
ւ՚զի1ւ , Հալ թերթին
գոյութիւնը
եւ յարատե
—
ւումբ
կր գաոնայ
խնգրական
:
Այս
ճ շմ ա րտո
լթ
իւն ր աւելի բացարձակ
է,
երբ
թերթր
կր Հրատարակուի
Հայրենիքէն
գուբս,
օ–
տար
Հո րիւ/ո՚ննեբու
տակ
եւ
անկիւնն
երու
մ էք
ց իբռւցան
բազմ ո
լթ
ի ւնն ե ր ո
լ
Համ ար
:
Ա եր կեանքին
արտառոց
երեւո
յթնե
րէն
մ էէլե
ալ այս է : Պիտի
յոգնիս
, աէքի
Լոյս պիտի
կոր
-
սնց՚նես , միտք պիտի
մաշեցլ^ւես
,
Հելք
պիտի
սւգալւես
ու սլիտի վւնտռես
քեղ կաբգացող
ու
լսող
րնթերցող,
անոր մէք գարբնելոլ
Համար
ագգային
ղիմ՚ագ րական
կո րով բ , անո ր
յո յս
նե ր Աչելու
եւ
մէկ նպատակի
չ ո ՚ ֊ բ ք կեգբոնա
ցնե
լու
անոր
ու
-
մերր
:
« Յառաք
» 25
տաբի չարունակ,
այս ծանր
ու
պտւոառխա՚1ւսձտռւ
ա չխատանքր
տարաւ
մեծ
բա —
րե իււլճո
լ թեամ բ , առանզ
տրտռւնքի
եւ գառնոլ
—
թեան
:
իմացաւ գոց
գուռերր,
մտաւ
տուներէն
ու
ս ր–
րաՀներէն
ներս,
րսաւ
իր իսօսքր,
ցոյց տուաւ
ու
ղիղ ճտմ րան , առա քնարգեց
նորերր,
իր չուրք
Հա—
լաքեց
Հիներ ր , ագղ
ա
յին
ոգին
ել Հա յւս պա
Հ պան–
ման գագափարր
կենգանի
պաՀելու
Համար;
Ամբոգք
պատմութիւն
մ՛բ կապուած
է
անոր
25
տարէ՛ լան կեանքին
Հետ : ՖրանսաՀա
յ
գազոլթի
աղղա
յին
ու
մ տաւո րական
բո լո բ
չարմումնե
բուն
մ էք անո ր նեբկա
յութիւնր
ղգալի
եւ անո ր չուն
չին
բա րե րա ր գերր
նչմ արելի
է ;
Զկայ
լուսաւոր
գիծ
մ ր, ակօս
մ ր , ածոլ
մ ր,
մ խիթարական
երեւո
յթ
մ բ. ո բուն
մ էք
«Յառաք»ի
Մառոէկռեաւ
Օդ Փա^իղի
Ակ
օ .նուար 4ին աեզի
ունեցաւ,
Աօսիէթէ
^
/
ւԼեերպուած
կապռյտ
քՍաչի Կեղր
. վարչոլ^ ^
^թՀՐել
Փարիզի
Ա-Ւ՚^ւ՛
՚ ^ – " – ^ – Դ ^ 1 կ ՚ – ն
կոզ ,
Ա՚-ելԻ
Ք՛"՛^
մանուկներ
լեցուցած
Էի1
" ^ ՚ " % ն ո ւ ն կեգր– վարչութեան
Տիկին
Ա. թո, ^
ռէոսեան
Հանգէսր
Բ՚^Յ"՛^
զրաւոր
ռւղերձով
մը,
«կապոյա
հյաչրո՚նի
բաղմաթիւ
նպատակնեբ^
աոգային
թէ րնկերային
: Ֆրանսայի
2 «
մասնա
^
ճիլզերը
իրենց
գլՒ՚^ՀՐ
Ւ Կ Ը
կեդ Բ՛՛նա
ց՚.լցս,ծ
են լսգգապաՀպանման
վբայ։
Միութիւնր
ունի ՀԱ.^
(երէնի գասրնթացքներ
զանազան
քազաքներոլ
մէք
: Այ" գործր
՚լլո՚-խ
Հանելոլ
Համար
բաւական
Վ
միայն
միութեան
կատարած
աչխատանքր..
Ծնոզներր
ե մանաւանգ
մայրերն
ալ պարտաւոր
են
ա9ակց իէ •
՚՜ Ա իրելի
մայրեր
մի մոռնաք
ձեր ծագում
ր ել
միշսւ Հայերէն
խօսեցէք
ձեր զաւակներուն
Հեա
:
Մայրական
Հարաղատութիւնր
եւ քերմութիւնր
կբ
աումեն
, եթէ օտար
լեղուով
խօսիք
անոնց
Հետ :
Այսպէ"
կր թ"՚–ա՝^ԷՔ
Կ""՚Ժ1՚11 ^՚"յ
^ ^ " " " ՚ ^ ՚ ի ք ի ն
։
Ամէն մարգ պարտաւոր
է իր մայրենի
լեզուն
խօ
սիլ, սակայն
Հայր
աւելի
քան
ուրիչ
ազգեր
սլէտք
է դուրգուիայ
իր մայրենի
լեղոլին
վբայ
» :
« իսկ գո՚-ք,
"իրելի
փոքրիկներ
որ ուրիշ
տօ
նածառեր տեսած
էք ձեր վ՚այլոզ
աչուկներռվ
, որ
քան ալ անոնք
աւելի
մեծ
եւ չքեղ եղած
ՐԱան,
այս տօնածառր
աւելի
մօտիկ
է մեր սրտին
քանի
ռր Հայկական
է ։ Պիաի սորվիք
շաա
մր օտար
լե
զունե ր , բայց պէտք է ամէնէն առաք սիրէք
Հայե–
րէնր որ ձերն է, այն լեզուն
որ աոաքին
անգամ
Հնչած
է ձեր ականքին
: Աիրեցէք
եւ սլահպանե
-
ցէք
Հայերէնին
Հեա
մեր աւանգութիւններր,
ազ
գային
եւ եկեղեցական
տօներր,
սորվեցէք
մեր
պատմութիւնր
, գրականոլթիւնր
եւ երգերր
, Հը–
պարտ
եղէք որ Հայ ծնած
էք եւ պիտի
մնաք
Հայ։
Այս
Հիւբրնկալ
երկրին
մէք սորվեցէք
ինչ որ
օգ
տակար
է, ու վսեմ
, բայց մի մոռնաք
երբեք
որ
ձեր
երակներուն
մէք կը Հոսի
Հա յու
ազնիւ
ա -
րիւնր:
« Ֆրանսերէն
եւ օտար
լեզունե բ կրնաք
մ իչա
սորվիլ
գպրոց
ին
մ էք , բա յց ձեր
ծնողներուն
,
եղբա յրներուն
եւ քո /րեբուն
Հետ քանացէք
միչտ
խօսիլ
Հայերէն;
Բիչ
յեաոյ
պիտի տեսնէք
այս
բեմին
վրայ
կաղանգ Պապան
որ Հայերէն
կր խօսի
եւ կր
սիրէ
Հայերէն
իսօսոզ փոքրիկներր։
Անիկա
իքած
է մեր
Արարատի
ճերմ ակ
գագաթներէն
չրքապատուած
Հրեչտակներով
, ա՛նցնելով
Հայաստանէն
եւ
ուրիշ
Հայաբնակ
երկիրներէն
ուր բոլոր
մանուկներն
ալ
Հայերէն
կր խօսին.
Հայերէն
կԳրգեն
եւ կր պա
-
րեն
:
կապոյտ
Իյաչր անշուշտ
կ՛՛ուզէ
օգնել
Բ"լ"Ր
Հայ
մանուկներուն
, թէ
Հայերէնի
գասերուն
եւ
թէ այսպիսի
առիթներով
քռվ քովի
բերել
զանոնք :
ոգին առաքնորգի
գեր կատարած
չըԱայ
:
Ամէն
տեղ
է ան։ Ժողովուրգին
Հետ,
մողո
-
վուրգին
Համար,
անոր
կողքին՝
լալ ու գէշ
օրե^
բուն, ուրախ
ել տիսուր
սլաՀեբուն;
Միշտ
ուղիղ
ճամբուն
վրայ,
անչտՀախնգիբ
է
անաչառ,
ուղղամիտ
եւ անկա չառ
։
Իր 25ամեակին
պատիւր
արգարօրէն
պէտք
է
բամնէ
նաեւ
Հայ մողովոլրգր^
որ միչտ
կապուած
մնաց անոբ,
Հետեւեցալ
անոր
ցուցմունքներուն,
յենարան
եղաւ,
բամնեց
անոբ
Հողերր
եւ
ղմուա–
րութիւններր,
որպէսզի
լալտգոյն
կերպով
ծառա
յէ իր կոչումին
եւ
Հելլագայի
Հեռաւռր
Հորիզոնէն,
քունաՀայ
ղ տղութր
ել իր մտաւո բականո
լթիլն ր եղբա լրա -
կան
ոզքոյններով
կր դիմաւորեն
Յս11Լաջ/, 25ա–/՛–
եակր,
միանգամայն
մաղթելով
անոր
յիսնամեայ
յոբելեանին
տօնախմբոլթիլնր
ագատ
եւ
անկախ
Հայրենիքին
մէք :
Աթէ նք , շշԴ֊հկա. 1950
(Խմրագրական ԱԶԱՏ ՕՐի)
ձաձ՛ են : Կը թագաւորէ
սեւ չուկան
: Մսացոլ
ա
-
նասսւններր
կերակրե
լու անկա րե լիո ւթ իւն ր ,
մսի
անսաասե
լի առատութիւն
մ ր թափած
է չուկա
յին
մէ *՝ : Ամ բողք Համ ա յնավար
մ ւսմ ուլր կբ
Հաստատէ
« տե՚ուր
կացութիւնր
» , եւ կր մատնանչէ կատա–
զութիւնր
\\1\\.\33
^եբուն
, որոնք
Կ՝րնգո
իմ՛անան
երկրի
«րնկերվարտկան
բարեշբքման»։
Գալով
կւ1||ւադյ(է^/յէ1՛ ,
այլեւս
մարգ
չի
խօսիր
անոնց
մ ւս ս ին :
Գործարաններու
մէք կացութիւնր
նոյնքան
ծանր
է : Արկածներր
յաճախակի
են ,
բմշկական
խնամքներբ
անբալսւրար
, աչխատանքի
պայման
-
ներր
վատ
: Հանքային
աբգիւնաբերութիւնր
կբ
"կաղայ։
Ոչ - մասնագէտ
բազմաթիւ
րանռւորներ
կը գրաւեն
փափուկ
զիրքեր,
առանց
անՀբաժեչ՛"
կտրոզոլթիլնր
ունենալու;
Արտագրո
ւթ իւն ր
պ"՛–
կաստւոբ
է ։ «թ֊րուտ»
թերթր
կր զանզաաի
այ"
վիճակին
Համար,
բայց
չի կրնտր
նուազագոյն
ՀլՈւծիւմր
մատնանչել
%
I
Տակառակ
տր,
բո լո ր գմո ւա րո ւթեանց
, Ս" ՜
վետներր
ամէն
միքոց
կ^ փորձեն,
երկիրր
Հասա՛
րակ
ղագթավայրի
,կ, վերածե,ու
Համար։
Ա՚^է*՛
ինչ իր ձեոքր կեգրոնացուցած
րԱալով
Հանգերձ^
Մ."՛կուա
ոչ մէկ պատրանք
կր սնուցանէ՝
պոպ
՜
կար
մողովուրգին
իրական
տրամաղրւթեանց
մա
սին։
իսկ
այսպիսի
Հոզեվիճակ
մր,
ծո՚նրակչի՛^
Հետեւանքներ
կրնայ
ունենալ
պատերազմի
մր
՛՛լ՛"՜
րագա
յին
;
թ֊ . Ա • Ր՝ ՚
Fonds A.R.A.M
