ԶԱ6ՆԵՐ
ԳԱՒԱՌհՆ
« ՄԱՆՈՒԿՆԵՐՈՒ ՕՐԸ
ՏԷՍՒՆ,
15
Յունուար
. ֊ Այլեւս
սուԼււրութԼս,ն
1լոտրգ անցաւ
ամէն տարի
Յունուարի
ք ^ ^ ՚ " 3 ք / « 1 ՛
տօնել
Մանուկներու
Օրր։
Այս աարի եւս Յունուարի
7ին հանգէս֊տօ ֊
նահ-առ
մր կաղմ ավե ր սլո ւած էր ղպրոցին
^ողս, ^
րարձութեան
կողմէ մասնակցութեամ
ր աշակերտ
ներուն : Աւանգական
վեհաշուք
տօնաՆաո֊ր իր
սլճնանքներով
խատուտիկ՝
գրաւած էր իր
անկիլ^
նր։
Փոքրիկներր
գոհ ուղուարթ
էին;
Վ,երքապէս
իրենց
օրն էր։ Գոհէին նոյնպէս
կազմակերպիչ^
ներր։
Որովհետեւ
սրահր
՚րերնէ
րերան
լեցոլն էր
ծնոէլնե րհվ ;
Գպբոցին
կողմ է րնկեր Ա •
Մ
արտիրոսեան
րանալով
հանգէսր,
րա րեմ աղթութ
իւննե ր
րրալ
հանգիսականներուն
ել շնորհակալութիւն
յայտ ֊
նեց գպրոցին
ի նպաստ կատարուած
հանգանակու
թեան
առթիլ
ամրողք
գազութին
րնձեռած
աիսկ–
ցութեան եւ ցոյց տուած
հոգածութեան
համար
յ
Պէաք է րսել որ այմմ
ամէն ոք կր զգայ
Գ"էբոցին
անհ րամե շաո լթ իւնր : Ուրիշ ապաւէն
^փրկութեան
լաստ կամ սպեղանի
չկայ։
Գպրոցն է այն աղա
ատրար
գօտին
որուն պէտք է կառչիլ,
քաղաքա -
կրթութեան
այս գրաւիչ ու համայնակուլ
ովկիա֊
նոսի
փորձութեանց
գիմանալոլ
եւ մեր
ազգային
գոյութիւնր
Լրկարելոլ
համար։ Ոէ ոք
իրաւունք
ունի Պիգատոս
ի սլատմ ոլճանր
հագած
մեկուսա
նալու, եթէ Հայոլ
արիւնէ կր կրէ իր
երակներուն
մէք : Որեւէ
չքմեղանք
, պա րտականո
ւթենէ
իսոլ -
սափում կամ հեռուէն
գիտելու,
քննադատելու
ունակութիւն
գ ատապա րտե
լի է ա յս սլահուս : Իւ
րաքանչիւրէն
կր պահանքուի
իր միքոցներուն
նե–
րած
չավ՚ով
աչիաւոանք եւ նիւթական
ղոհոզոլ -
իմիւն; Որովհետեւ
գպրոցր կր յարատեւէ
, եթէ
ապահովուի
իր տարեկան
ելեւմուտքր :
Մ անա -
ւանգ պարտաւոր
ենք մ իքոցներ
ստեղծե
լ ուսոլ -
ցի չնե րուն վիճակր
րարե լալելու
համ ար :
Այս տա րրական
առա քագր ութե անց
իրականա
ցում ր կախում
ունիւ Տ էս ինի գա գութին
ագգային
գիտկցո
ւթենէն ու կամքէն
Հ Տարակո
յս
չունինք
մեր հայրենակիցներուն
պարտաճանաչութեան
վ ր–
րայ,
որուն
շ^արհիւ ահա հինգ տարիէ
ի վեր գբպ–
րոցր կանգուն կր մնալ։
Մասնաւորապէս
մեծ ա -
1լնկալութ
իւնն եր ունինք առեւտրական
դասէն
, որ
կրնայ
մ իասնաբար
աարեկան
որոշ եկամուտ
մլլ
ապահովել
գպրոցին
:
Հանգէսր շատ փայլուն
անցաւ : Այս անգամ
ալ
Տէր եւ Տիկին
Փափազեաններր
քանք
չէին
խնայած
ներկայանալփ
յայտագիր
մր պատրաստելու
: կա
ղանգ Պապան
իր ձիւնաթոյր պեխ ու մօրուքով ե–
կալ
սրել
մանուկ
հոգիներու վառ երեւակայու
- \
թիւնր։
Տիկին
Փափաղետնին
կր սլաբտինք
համա
նուն մանկական
փոքրիկ
օփերէթր,
ղոր տարրա -
կան ղասարաննե
րու աչակերտներր
ներկա յացու -
ցին ոլրախ
զուարթ եւ յաքողապէս
: Մ անկական
իսմ րե րգնե րն ու արտասանութիւննե ր ր իրարու
յա–^
քորղեցին
, մպիտներ
սփռելով
րոլորին
գէմքերոէն
վրայ :
Ապ ա տեւլի ունեցան
գե՚գքկա
կան պարե ր տոհ -
միկ տարազներով,
միքին եւ րարձրագոյն
գասա -
րաններու ա չա կե ր տնե ր ո լ կոգմ է : Շատ յաքող էր
մանաւանգ
Հոլրիներու
սլարր : Անակնկալ
նորու -
թիւն
մր եղաւ
«կամալւ։
ո ^գինուո րնե րու
երգումր»
ղոր կատարեցին
մանչերր :
Միքնարւսրին
աճուրգ
մր կատարուեցաւ
եւ
շնորհիւ Պ • Պ • Պօզոս Տէր Պօգ ոսեանի
,
Գրէգ"Ս
Պապիկեանի եւ Արշակ Տաւուաեանի
քանքերուն
եւ
հանգի սա կաննե րու առատաձեռն
ու թեան
գո յացաւ.
14.530
ֆրանք։ Այս
առթիլ
Պ– Տ՛էր Պօ ոռսեան որ
իր կարելին չիիսնա յեր գպրոց
ին օգտակար
հան–
գիսանալոլ
համար , խօսք առնելով
անդամ
մր եւս
շեչտեց
ղսլրոցներոլ
անվւո խա ր ինե լի գերր
հայա -
սլահպանման
գռ րհ ին մէք :
Հանդէսի
վերքաւո
րութեան
րոլոր
փոքրերուն
ր։սժ1ւու եցալ
առանձին
պահարաններով
պտուղ եւ.
չաքարեղէն
:
Գ • Պ *
ՕՐՒՆԱԿԵԼՒ
ՀԱՆԳԷԱ ՄԸ
թենէն,
Փարիգի,
Մարսէյլի,
Պուքրէշի
եկեղեցի -
ներու
հոգաբարձու
թիւննե րէն :
կաթող՛
պատուիրակր
իտալիա
պիտի
մնայ
մօտ մէկ շաբաթ։
Պիտի այցելէ
Վ^ենետիկի
Մխի -
թարե անց վանքր եւ պիտի
ճամ բորգէ
մ ինչեւ
0՝րիէսթէ
, ուր նռր գաղթակայանի
մր մէք կը գա
նուին մօտ
90
Հալեր;
Ասոնք վերքին
շաբաթներու
լ^թացքին
հասած են Եուկոսլաւիա
յէն եւ
մ իւս
Պտլքանեան
երկիրներէն
, այլուր
վւոխաղրուելու
համար։
Իրենց
մէք կր գտնուի
հանրածանօթ
հայ–
րենասէր
մր, Պ– Ա՛ Մելիքեան
, իր
րնտանիքին
հետ : Նոր Տարուան
առթիւ
Մ իլանո
քի
գաղութր
պատիւր
ունեցաւ
հիլրասիրելոլ
գայն,
յուզումնա–
լից մթնոլորտի
մը մէք
.....^ ^
ՏԻԳՐԱՆ
«ՅԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
ԼՐՏեՍ ԿԻԿեՐՈն ԱՆԳԱՐԱՅԻ Աէձ
(Գրեց՛ գերման դեսպանատան կ ցսբ դ ՄՈՅԶԻՇ )
ՄԱՐՍԷՅԼ,
15
Յւնուս^ը
Մարսէյլի
ար –\
ուա րձաննե բուն
մէ^ առա
քինր
կարկլԼւ է
նկատել
ՊօԱ ոնր : Հանգուցեալ
Պալաքեան
եսլԼւսկ
՛ի
նախա՝–
ձեոնոլթ
եամ բ , րա ւա կան
րնգարձակ
տարածոլ -
թեան
մ ը վրա
յ կառուցուած
է ներկա յանա
լի եկե–
գեցի
մը, Ս . Գրիգոր
Լուսաւորիչ։
Անոր
ենթակայ
են
650—700
տնուոր
Հայեր, մեծ մասը
սեփա
կանաւոէր : կան բաւական
թԼււով
հայրենակԼւցնեբ
որոնք
Լւրենց կօչԼւկԼւ ա չխատանո
ցնե ր ր ունին քա -
ղաքին
մէք։
Ոմանք
^էն մինչեւ
30
աչխատաւոր -
ներ ունին : Ամէնէն չատ բանուոր
ռւնեցոդը Պ • Ար
սէն Տ՛ Զաքարեանն է, որուն աչԼսատանոցը ամ-
րող քով Լւն մեքենանե
րով կ՝արտագբէ
:
Եկեղեցւո
յ յարակԼւց
հ ոդԼւն վրա
յ թաղակա -
նութիւնր
200
քառակուսի
մեթր
տարածոլթեամբ
սրահ
մը չինեց
ուր տեղի
կ՚ունենան
Հ անգոսներ
եէ. հաւաքո
յԼմներ : Յո՚-նուար
1
^ ի
կիրակին
նո յն
սրահին
մէք տեղԼւ ունեցաւ
մանկասլաբտէղի
ամա—
վե լ՛քի տօնածառ
հանդէս ր ,
նախաձեոնւութեամ
բ
ղպրոցի
հ աղա րա րձո ւթե ան ել Տիկնանց
Միու -
թեան։
^ամանակին
սբաՀր
լեցուած էր ամ բողք ու–
Լմեամր : Երբ վար աղ ո յբը բաց ուեցաւ
տօնածառով
զարդարուած
բեմ Լւն վրա
յ , տեսանք
ծնրադԼէր
իւոէ
..մր մր մանուկներ
, որոնք
ղեկավարոլ
թեամ բ
ուսուց
չուհ Լւ Օր • Ա • Ա է րէնկԼււլեանԼւ
բարձրաձայն
երզեցին
Տէրունական
աղօթքր :
Յետոյ
տեղի
ունեցան ա բտաււանո
ւթիւննե
ր ,
Լսմրերդներ եւ տրամ ա իսօսո
է
թ իւննե ր :
Փոքբի՚կն
՛Օր՛ Փավւազեան
յաքող էր բմԼւշկի
ղերԼւն մէք.
Օր–
Տ– Վարդանեան
իր մօր դերին
մէք, Լւնչսլէս
նաեւ
մԼււս փոքրիկներր
որոնք
իրեն
կ՛ րնկե րանայ
ին :
Հ– 6– գ. 60ԱՄԵԱԿԸ
Հ •
Գ՛ էՕամեակր
փ առաՀ եղ կերպով
աօն–
ուէսծ է ւ,տել Պաղտատի
մ էք , տեւլւո
յն էալագո
յն
"ինԼմային
է լ Ո–աչԼ.տի մէք։
Հանդէսին
նախագա–
՝>աձ է բյ. . Գրիգոր Աստարճեան : Բանախօսած
են
ւ՛մ. Բաբղէն
Փափազեան եւ Լեւոն Ատեվւանեան
:
1
Բանաստեղծ
Գոլրղէն) : Աւելի քան
700
Հոգի
ներ
կայ եղած են հանգէսին
, մէքն
րլլալով
Պաղտատի
՚>"՚լել.ւր Հովիլներր
, Գաւառ, եւ ՚Բագաքական
մո–
՚լովներւ,լ
անգամներր եւ ղանաղան
հանրային
՝>աստատոլթեանց
նե րկա յացո ւց իչնե ր ր ։ Եղած է
ճոիւ ղեղարուեսաական
րամին : Հանդէսին վեր -
քաւորութեան
,ներկայացոլած
է Ա՛
Ահաբոնեանի
չարմ անկարր, խոբ տպաւորութիւն
դործելով :
ՀքՍ՚տ
յաքող կովկասեան
պարեր
պարեցԼ՚ն
վ՚ոք -
րիկներ
Գարաքէհեաեան
, Աչրաֆեան եւ Շամ իր -
եան
նուագի
րնկե բակցռւթեամր
, գափի Պ– Յա -
կորեան,
գաչԿւակի
(դերասան
Կիկօ) ել
քութակի
ԼՊ • Աիմոն
Շիշմանեան) :
Հոգաբարձութեան
անդամնե
րէն Պ •
Յար •
Արսլանեան
բոլոր
փոքր իկնե րուն շաքարեղէն
րամ–
նեց , յանուն
կազմ ակերպԼ՚չ
մ արմնի տ Նեբկա յա -
ցռւմէն առաք Պ ՛Յ •ՆԼ՚կողոսեան
յանուն
թաղակա–
նութեան
ոգեւորիչ ճառ մ ր խօսեցաւ
, Հա յր
Հայ
պաՀելու
մասին , ^ո րՀակա
լութ իւն յայտնեց
կազ–
մ ակե րպիչ
զո յգ
մ արմ իններուն
, ուսուց
չուհ
իԼ՚ն ,
գերասաննե
բուն , նոլտգածունե
բուն
եւ
րոլոր
ներկաներուն
: քՕօսքր չէր աւարտած
,
երբ ատենա
պետ Պ՛ Լեւոն Պագրճեան,
յանուն
Հռգաբաբձռւ–
թեան
3000
ֆրանքով
նուի րատուութ
իւն ր
բացուած
յայաարարեց
, ու կարճ մամանակամիքռցի
մը մէք
դրւմարր
բարձրացաւ
27.(XX)
ֆրանքի
:
Յետո
յ տեղի
ունեցաւ
«Ա աչդիի Բատ»ի
նեբ–
կտյացումր
չատ յաքող։
իւրաքանչիւր
արար եր-
կտրատել
ծափե բու արմանա ցաւ : ԸնդՀ անուր ա–
ռում ով
օրԼ՚նակե
լի էբ հանգէսր
, եւ
գոհացուցիչ
բարոյական
ելնԼււթական
արդիւնքր։
Անգամ
մը
եւս հրապարակաւ
չնորհակալոլթիլն
բոլոր ա -
նոնց
որոնք նպաստեցին
նիւթապէս եւ բարո յա -
պէ" : Ջարդանիշնեբէ
, «պիւֆէ»էն
եւ
նուէրներէ
գոյացած է
42.000
ֆրանք։
Թղթ ա կ ից
ԼԵՒՈՆ
ԿԻՒՐԵ՚ԼԵԱՆ
ինչպէս
մամ անա
կին գրեցԼւնք
, Ա եպտեմ
բեր
2ին
Ա՚լոլոյի
մէք (իտալիա)
մեռաւ
փրօֆ.
Լեւոն
Կիւրեգեան : է^նած էբ Տրապիզոն
ել աչակերտած
Մուբատ
Լիավւայէլեան
վարմարանր;
Աւարտած է
Հռոմ Լւ Արքա յական
բարձրագո
յն ճարտարապե -•
տական
վարմարանր : Գլխաւո րաբար
ա շխա
տած
է Վաոնա եւ ՊոլԼ՚ս,
ուր շԼւնած է հոյակապ պա -
լատներ
, պետական
թաաբոննե
ր եւ տո ւնե ր : «Ւմ
տաղերս»Լ։ր
հատորին
մէք ամվւոփուածեն
եբիտա–
սարղական
օրերուն
ոտանաւո
րնե րր ։Գրած է նաեւ
«Բերթոզ
ամոլի մբ Հարիւրամեակը
»
(Պոլիս
1912),
«Վիրգիլեան
եբկՀտղարամեակը»
(Վ^ենե
տիկ, Ա. ՚Լաղար
1931),
՝»կարս եւ Արտահան՝»
^՚՝
(վ^ենետիկ, Ա՛ %ագար
1949)։
Ասոնցմէ զատ թո
ղած է բաղմաթիւ
կիսալարտ եւլրացած
աշիսա -
տո ւթ իւննե ր , ինչսլէս
իտալիոյ
մէք ղտնուած
Բիւ–
զանղական
Տաճարներու
յատակադծերու
ուսում
նասիրութիւն
մր. Հայ Եպիսկոպոսներու
Տապա^–
նաքարերը՝
ղոր զտած է Հռոմ եւ Ւտալիոյ
ուրիչ
քաղաքներու
մէք; Յէրանսերէնով
դրած է
(Լշ 1^6Տ–
բՕՈՏՁե16, 1919 ք^Ոտ)
մենագրութիւնը
:
(49)
կողմէ , ինչպէս
րսիք
ՎԵՐԱԳԱՐԶ
ԳԷՊԻ
ԱՆԳԱՐԱ
Պատմելիք մեծ րան չկայ; Ասկէ ղատ, չեմ
սիրեր
խօսիլ այդ մասին։ Այդ ինչ մոլութիւն
է^
չարունակ
հարցռւվարձել
զիս , անհատական
կեան
քի
մասին
Պէտք է անկեղծօրէն
խոստովանիմ
ձեզի ,
Բէ
Պերլին
հրահանգ
տուած է ինծի
ձեւլ
՚ւԱւբցա–
քննելու
. այդ պարոններր
, արգար
Հեաաքրքրու -
թեամբ
մր, պիտի
ուզէին
զիտնալ թէ ով է եւ ինչ
չաբմաոիթներ
ունի այն մարգր, որ այգ աստիճան
թանկագին
տեզեկութիւննեբ
կ՛ր ճարէ
իրենց :
Ամ էն բան իսո րացնե լու գե րմ անակւսն
մ ո–
լոլթիլն
մրն է այգ, րայց
ղուտ
հետաքրքրութիւն
մր չէ ասլահովաբար
, ել այս յաւիտենական
հար
ցումներր
նողկանք կր պատճառ են ինծի։
Ե՛^ յե -
աոյ , ինչո՞ւ կր Հարցաքննեն
զիս, անսլայման
ձե
զի պատասխանելու
գատապարաո
լ ած
ստորադաս
մր չեմ : Աբմէքաւոր
փաստաթուղթեր
կր բերեմ
ձեղի, փոխարէն կր վճարէք
Լ,նծի ; Ես ալ կրնամ
Հ " * – "
մնալու
իմ սլաւոճաոնե
րս ունենա
լ :
Բանի որ խնգիրր կր վերաբերԼ՛
գաղտնիք
ներու, պիտի
չսլնգեմ
, բայց
չէի դիտեր թէ գաղտ
նիք մրն է ձեր Հօրր սպանոլ
թիւնր
Անգ
լիացիներու
Գազտնիք չէ : Որսորգութեան
եզերական
|
արկածի
մր զոՀ գ^ւաց Հայրս։
Ամէն
պարագայի/,
՚քէք–, Անզ-լԼ՚ացԼ՚Լ՛
մր ոճրապարտ
անԼսոՀեմոլթիւնբ
՚
հօրս կեանքր
աբմեց : Բայց
ինչ արմէք
ունի Ալ - \
պանացիի
մր կեանքր; Ես ալ պիտի
չագղուէի
թե
րեւս
այնքան
, եթէ Հայրս
չրլլար
խնգրոյ
առար
կան :
կ իկերոն վերագտած
էր իր հ անգա րտութ
իւ
նր։
Զլ^ւգմԼւքեցԼ՛ : Պահ մը կեցաւ ել չարունակեց
է
Ամբողք
կեանքս տա ր րե ր պիտԼւ րլլար ա -
ռանց այգ անիծեալ
անգ
լի ական գնդակին : Ե*–
թե
րեւս ե րքան իկ մարգ
մր պիտի
րլլայի սա պաՀուս :
ճիչգ է որ Հարուստ եմՀիմա՛..
խորՀիլ
ձեր գը–.
րամ ին . . . րա քք/ ՚ ՚ •
Զրսալ թէ ինչ պահուած էբ այգ « բայց
՝»ին
տակ
:
Պէտք է գիտնանք,
չարունակեց
, թէ Հայ–
բրս
մ իշտ ատած է օտարնե րր առանց
բաց ս՛ո ու -
թեան։
ՍնՀամաձա
յնո ւթիւն ու անկարգութիւն
կր
ցանեն
միայն
մեր լեոներուն
մէք։ Այգ ատելու -
թիէնն է որիմ մօտ պարզապէս
մասնա յատուկ
,
զ արձած է ԱնդլիացԼւներուն
Հանզէպ :
Զեր
Հայրր
սպաննող
Անղլիացիին–
անունր
գիտէ ք Հարցուցի
, տեսնելով որ կր
վերսկսէր
լռել :
Այո, գիտեմ
անունր,
րայց չեմ
տեսած
զԼւնքր : Իչ խա^ա
ւթ Լ՛ւն ր ձեռք առաւ
խնգիրր : Բա–
ւականաչափ
դրամ
տուԼւն
ինծի , "բպէսղի
կարե -
նամ Թուրքիա գալ, բայց
երբեք
չեմ
գագրած
Անղ լիացինե ր ր ատեչէ :
Նոր լռութենէ
մր վերք, վերսկսալ •
-
Բայց
վբէմ
լուծե լու պաՀ ր եկաւ :
^
Վ
Անգլիացիներր
ատելու
ուրիշ պատճառ –\
նե^ ունի՞ք :
|
.•IX՛ Այո , անչուչտ : Գէշ կը վարուին
ինծի Հետ : ՚
Գեսպանր չէ , անչատ լալ է, րայց
միւսները։ Ա–
նոնցմ է ոչ մէկը
սիրտ
ունի : կ ր կարծեն որ քարի
պէս– անզգայ ես , քանի որ ծառայ ես : Կր վար -
.ուին, ինչպէս եթէ անասունի
մր Հետ բլլա յին \
• \ ••
Բայց
ինչո՞ւ կրմնաք Անգլիաց
իներու
մօա ,
եթէ լալչեն վա ր ո լի ր ձեզի Հետ :
Եթէ
չմնայի
, Հրամարած
պիտի
՝ԸԱ՚*՚յէ
վբէմ
լուծելէ եւ պԼւտի չունենայիք
անգլիական
գաղտնիքնե
րր : Բա
յց մ օտերս պիտի
վերքացնեմ
գործս
իրենց Հեա եւ պիաի
երթամ աեղ մը, ուր
Մնզ/իաց
ի չրլլտ
յ եւ ոչ ոք ճանչնա
յ զիս :
Վտանգաւոր
է ձեր գործը
, եւ եթէ բըռ -
նուիք :
Շատ
պիտի զարմանամ,
երկու տարիէ ի
վեր կրպատրաստուիմ
այս գործին,
ինչպէս
ըսած
եմ ձեղի, նկատի առած
եմ ամէն
Հալանականոլ
-
թիւն • իսկ եթէ սլատաՀԼւ որ բռնուիմ
, ողք պԼւաի
չանցնիմ
Լւրենց
ձեռքր։ Այդ պարագային
ալ գի-
տեմ
(մէ ինչ պիաի
բնեմ ։
Այգ
Գ/՚չ^Ր
^ԲԿք՚՚՚ԲԳ
անգամ
բլչալով
կ՝Ը"էբ
ինծի այգ բանր։
Տ՛ամ ր
11/
մօտ բամնռ
ւեցաւ
ինձմէ : Մեկնելէ
առաք մամր
նայեցաւ :
Հարցու
ցի թէ կ՛ուզէ՛՛ր որ ինքնաչարմով
ոեւէ տեզ ձզեմ
զինքը։
Մերմեց եւարագօրէն
Հրամ՜եշտ առաւ ։
(Շտր.>
Fonds A.R.A.M
