€$ Ա ՌԱ Ջ >
Ե Կ Ե Ղ ե Ց Ա Կ Ա ն – Թ Ա Ր ՑԻՆ Շ Ո Ի Ր ձ .
Ա–
Ղւ՚ոիւ խոսաովանիմ
:
Գաղթականութեան
(նթացքէն
ԲէօթաՀիոյ
մէչ
4՝ 5
աարի
գւղրութիւն
րրած եմ թէեւ,
րայց
մեծ
Հաւատացեալ
մր եղած
չեմ : Այսինքն՝
ամէն
կիրակի
եկեղեցի
Հաղել եւ քարերր
մաչեցնել
ծրն–
րադիր,
այղ րրած
չեմ ։ ժամանակ
մր
նոյնիսկ
երիտասարդական
նո րո ւթիւննե
րո
լ
ՀետեւելուԼ ,
խառնուած
եմ անաարբերներու
Հօտին
։
Տարինե
րուն Հետ եւ մանաւանգ
Եւրոպան
տեսնելէ
վերք
վերագնաՀաաման
ենթարկած
եմ գիրքս
Եկեղե -
ցիին Հանգէպ :
Այսօր, անվերապաՀ
կեցած եմ մեր Ագգային
•
Եկեղեցիի
կողքին,
որպէս մեր ինքնապաչտպա
-
նութեան
գլիսալոր
յենարաններէն
մին :
Հարուստ
է ան իր դեղեցիկ
չարականներով,
Հայրենասէր
Հա յ րապե տնե
րու
չո՚-նչով
օծուն իր խո րաննե -
րով,
իր ծէսերով; կր փչաքաղուիմ
երր
տուն -
օրՀնէքր կր կատարուի
տանս
մէք եւ աչքերս կը
լեցուին
, երր չաբաթ
իրիկունները
մայրս
խնկա–
մ՜անր կը պտտցնէ տանը չորս կ"դմր
է
Աւելցնեմ
նաեւ։
Ամուսնացած՝
մեր
Եկեղեցիին
միքոցաւ,
Հանդուցեալ
Տէօվյէթեան
քաՀանայի
ձեռքով,
երեք
զաւակներս
մկրտուած
են
անոր
Աոլրբ
Աւազանին
մ էք : կնքաՀա
յր
երեք
զո
յգերու
եւ ութ սանիկներու
Լիններորդր մօտ օրէն) , բո
լորն ալ նո յն եկեղեցիէն
անցած : Ասկէ ղատ , եղ
բա յրներով
, քո յբերով եւ մեր եօթր ղաւակնե
րով
յարգած
ենք կրօնական
սովո բութ իւննե ր ը ու մեր
տուրքր տուած
կրօնքին ; Հետաքրքիր
էի իմ անա–
լու թէ , կիրակի
օրուան
բազմ ո ւթ ե ան
մ էք
քանի՛՛
Հոգի
կրնային ա յսսլիսի փաստեր
բերել;
Օա ճւէ
ա^^սX^,
ինչպէս
պիտի
ըոէր
Ֆրանսացին։
Ա յս քիչ մ ր եր կար ապա տում
յառա ք արանր
իբրեւ պատասիսան
մետասաներոբղ
մամ ու «եկե -
զեցասէր»
բարեկամներուս
:
Հարիւրաւռր
մողովներոլ
մասնակցած
եմ ,
բայց կիրակի
օրուան
մողովին
նմանը տեսած
չէի՛
Ոմ անք՝
Հ ամե րա չիսութեան
ապացո
յց մը
տեսան
IIIյգ
ի ր ո ղո ւթե ան
մ էք եւմ ատի
ծա յբով
արցունքի
կաթիլ
մը սրբեցին;
Ուրիշներ
մեր ՀՀքաղաքակրր -
թուելուն»
վե բագրեցին ; Ես ուբարեկամներս
մո
ղովուրգի
կոզմէ
աԱաարրհրութ-իւէւ
տեսանք
Հոն :
Հա յր ենա կց ա կան ի մը պարղ
նիստին
մ էք
5
^մամ
կոկորդ
սլատււելոլ
աստիճան կր պոււանք , եւ մէկ
մամ էն կր լրացնենք
Եկեղեցիի
բաղմ աճ իւղ աչ -
խատանքնե
բու
վիճաբանութիւնը
:
Զեմ
ըսեր թէ , պէտք է կռուէինք
, մազ - պփխ
փետտէ
ինք
, բայց
լայն , սպառիչ
, չինիչ
վիճաբա–
նռւթենէն
անկասկած
աւելի
լո յս կր ծագէր
եւ
րնգՀանուր
ղործր կ՝օգտուէ
ր ;
՝ք՝՝աղա քավա
րո ւ -
թեան
, փոխագարձ
տեսակէտներու
յարգանքի
սաՀմաններուն
մէք կրնանք
նո յնիսկ
ձա յն բարձ -
րացնել,
պոռալ : Վնասը
անտարբերոլթենէն
կու.
գայ եւ այն օրր երբ այգպիսի
մողովնե
ր վերքա–
ցնենք
Համ ե րա չիսա բաբ , Հ ինդ
վա յրկե անի
մ էք ,
այդ սեւ օրր զազութները
Հալած
սլէտք է
նկատել։
կիրակի
օր , եկեղեցիին
մ էք , րնտրական ի -
րաւունքներոլ
տարրական
կանոններր
անդամ
մը
եւս իսաչուեցան՝
քւյաչեցեալին
առքեւ։ Թէ
ինչո՛՛ւ։
•Բիչ
վերքր։
Ա ինչ այգ , փակագիծ
մր : Գլուխս կր խո -
նարՀեմ
Հաճոյքով
մեր աննման
չարքային
րնկեր–
ներու առքեւ;
Ումը այգպէս կր Հասկնանք
մենք :
Արթուն
, Հանգարտ
, կարդապաՀ : Լաւէ որ չպա–
տասիսանեցԼւն
գրղռո
ւթիւննե
րո ւն : Եթէ
^"–Է՚-Ը
"կոէր
, բոլրգի պէս կրնա յԼւն գզել Հակառակո
րգ–
ներր : .Ջէղոքներր
Լւրենց աչքերով
տեսան թէ ո՝վ–.
քեր են ան կար գութ Լււննեբ
յարոլցանող^ւերր
:
ԱռաքԼւն անգամ էր որ ներկայ
կ՝ բլլա
յի եկե
ղեցական
մոզովԼլ
մր եւ Հասայ՝ երբ
զեկուցաբե–
ԲԸ Վերքին
անղամ ըԱալով
խօսք կ՚առնէր : Պա -
տասիսաններէն
մօտաւորապէս
ենթադրեցի
, թէ
ինչ րսած է րնկերս՝
հյաչիկր ;
Պ– Ա՛ Բարեանի
բացատբութիւնւներր
զոՀա -
3"՚^9Իէ էէԻ^՛
հբեն
Հանգէպ
Համակրութիւնս
կը
սկսի
Պոլսէն
:
Ղ՚եււ ա կանքիս կր Հնչեն Անկախու -
թեան
ՓոԼսաոութեան
առթիլ Լսօսած
իր
զեղեցիկ
էէառերր։
(Պէաք է լՐւզռւնիլ,
կարոգ իրաւաբան է,
նուրբ վիճաբանող ու տրամաբանող) ;
Համաձայն
չենք
իրեն Հետ, երբ եղած
քրն -
նագատոլթիւննեբր
կր նկատէ
մանրամասնու
-
թիւներ
, երկրորղական
, անկարեւոր
Հարցեր :
Այնքա՛՛ն
պղաիկցուց
, Հալեցոլց
նչուած
թերու -
թիւնները,
որ քննաղատողր՝եթէ
չըԱաբ
կուսակ–
ցական
քիղ ունեցող
մէկր,
թերեւս
ներողութիւն
Լմնգրէր
րսածներուն
Համար :
Արգ,
անւլամ
մր եւս Հբապաբտկալ
զնենք այգ
« պղտիկ » Հարցերէն մէկ քանին եւքննենք թէ
Ո
՛ր
աստիճան
մանրամասնութիւն
կարելի է
նկատել
զանոնք :
Ջեմ
խօսիր
քուէներու
ստուղման
մասին։
Մ եծ
պետռլթիլններն
անղամ. Հակառակ
բոլոր
զգու–
չոլթիւններոլն
, Լոս,րգա խո ւ թ իւննե ր երեւան կը
Հանեն ընտրական
պայքարներու
ատեն : Զեմ
կարծեր որ բոլոր
քուէարկողներու
ողք կամ մե–
ԲոէաստաԱի
( Պ խ Վ ա ճ ի ա )
Խ յ
գ ա ղ ո ւ թ ը
Հնգկաստանի
առաքին
Հայ գաղթականը
ծա -
նօթ է Եգեսիացի Մար Թովմաս
անունով։ Հոն
գացած է 745Լ՚ն : ԱնտԼաքէն
եքպիսկոպոսներ
, քա
Հանանե ր եւ քր իստոնեա
յ գաղթականնե
ր տա
րած
է Աատրասի
սաՀմաններր
եւ Ա ալաբարի
իչխան–
ներու
արտօնոլթեամ
բ քրիստոնէական
եկեղեցի
ներ եւ վարմարաններ
Հաստատած
է
՚հրանակոր
քազաքին
մէք։
Այս եկեղեցին
իբ
^Ո
յութիւնր պա
Հած է մինչեւ
ԺԹ • գար, երբ Փորթոլկալւյի
Յի -
սռւսեաննեբ
կաթոլիկութեան
ղրոչմը
ղրԼ՚ն
անոր
վյւայ
յ
Հա յ դագթականութեան
Հետքե ր ր
տարածուն–
ցան
մինչեւ
Բրմաստանի
Հորիղոնները։
Պիդու,
Ամարապոլրա
եւ Աւա, որոնք մամանակին
արքա
յանիստ
քազաքներ
էին, եղան
Հայ վաճառական
-
ներու ոստաններ
ր : Աւա քաղաքին
մէք կային բա
ւական
թի՚-ով
Հա յեր , որոնք
ունէ ին եկեղեցի եւ
քաՀանայ :
Առաքին
Հոդեւորականր
էքմիածնի
Աովսէս
վա բ գա պե ան էր , որուն
յաքո րդե ց ին ուրիչներ :
Նոյն
օրերուն
Հայերը եւս ունէին
կարեւոր
գիրք ել թագաւորական
տան ու
կալոլածներու
Հաղարապեաներ
կը կոչուէին,
որոնցմէ
՚քյիկողա—
յոսը թագաւորի
գանձապետն
էր : Անոնց
ձեռքն էր
ամրողք վաճառականական
ասպարէզր,
մանա -
լ անգ քարեղէն
ակո
ւնքնե
բու : Ա՛ ինչեւ ա յսօր ալ
կան
Հայե
բու
դերեղմ անա քարեր
, որոնց
երկուքը
կր պաՀ ուին
Ռանդունի
կառավարական
թանգա -
բանը :
Բ րմ աստանի
Հա յ դաղթականո
ւթ իւն ր փո -
խադրոլեցալ
Աիրիամ
, իր նաւաՀանգիստի
յար —
մարոլթեամբ
եւ ուր
60
տուն
Հայ կրյիչուի : Ա—
նոնք
ՀԼւմնեցԼւն
փա յտա
չէն
եկեղեցի,
նաիսաձեռ -
նութեամբ
Ջուղա
յեց
Լւ ՚քյիկողո
յոս
Աղա յլարենց
ի ,
որ կր կարծուի թէ նոյն արքունական
ղանձապեան
էր ; Հոս ալ Հա յե ր ը առաքնակարգ
առեւտրական
գիրքի
աիրացան :
Վերքերս
Աիրիամի
մէք երեք տապանաքաբեր
,
որոնք կր սլաՀոլին
Ռանգունի
անգլիական
թան —
գարանր, կը կրէին
1725,
1732,
եւ Ա37
թուական–
ներու
արձանաղ
ր ո լթ ի ւննե ր :
Ատկէ վերք Ռանգոլնր կր դառնա
յ Հայ գազ-
թականոլթեան
բնակավա
յրը եւ Հա յ ազդի
վէզԼ՚Բ
Գրիգոր կր չԼւնէ վւայտաչէն
եկեզեց
Լւ մր , որ կր
կործանի
1824 ֊
աեին
, անգլեւբրմ ա պատե բազ
մի օրե բուն: Ա լգ եկեղեց
ին ունէ ր
60
աուն
մողո–
վուրգ,
շուբք
300
Հոգի,
առեւտրական
բարւոք
վիճակի
մէք :
1942/
Համ ա չԼսա րՀ ա յ Լւն երկբռրգ
պատերաղ
—
մին երբ ճափոն
գրաւեց
Բրմաստանր,
Հայերր
ցրուեց ան Հնգկաստանի
մէք։
Յետոյ
ոմ անք վե -
րագարձան
է Հայկ՛
եկեղեցԼւն եւ քաՀանայի
բնա—
կարանր
ռմ բա կոծ ո ւե լո վ , քարուքանգ
եղան : Վե
րադարձող
Հա յերր
նորէն
չինեց
Լւն եկեղեցին
, իսկ
քաՀանա
յի բնակաբանր
աւերակ
մնալով
,
գմուար
է քաՀանա
յ Հրաւիրել : Աթոռակալ Պ •
ՅովակԼւմ
Ա տեփանոսեան
, իբրեւ կիսասարկաւագ
ամ էն կի
րսւկի առաւօտ
Հասա րակ
եկեղեցական
սլա չտա -
մունք կր կատարէ;
1
850/–^՛
իչխան
Աարգիս
Ա՛ անուկեան եւ իյոքա
Փանոս Բալանտարր մեծ եւնչանակալից դեր կա–
տարեցին
Արեւելեան
Հնգկաստանի
Ընկերութեան
եւ Հնգկական
կառավարութեան
մէք։
ք՚չիսան Ա ա բ–
գիս
Մ անուկեան
իր բարձր
դիրքԼ՛
չնորՀ
իւ չատ
գնաՀտտե
լԼւ ծառա
յութիւն
րրաւ անգլիական
եւ
բրմա յական
ազղեբոլ
քաղաքական
գործերուն
Բ Ա Ց Ա Ս Տ Ա Ն
ԵՐԵՒԱՆԻ
ԳԻՏՈՒԹԵԱՆ8
ԱԿԱԳԵՄԻԱԳի
պտղաբուծութեան
ճիւղյլ
մեծ աչխատանք^
տանի, որպէսզի
պաուղի
՛է եծ բերք ստացոլի
^
մու
մակերեսէն
2000
մեթր
բարձրութեան
վրս,^ ,^
Աւգաիսի
աշիաաանքներ
տարուած
են Աեւանի
ել
ԱոռԻԿԻ
եւ^ այլ կլիմայական
խիսա
վայրերու
մէք^
ռւբօԼադործուելով
Միչռբինեան
մեթոտ՛ը,
ձեռք բերուած է խնձորի
, բալի , Լոաղողի
ռւ
տան.,
ձի առատ
բերք։
Վերքեբս
ԾովԼ.նար
գիւղի
կ^լ ^
խոզնիկներր
օզաագործելով
Միչռ֊բինեան
Հռղա ,
կենսաբանական
(ակրօ - բիօլողիական)
մեթոս, ,
ներր, ստացած
Լսնձորի
նոբ տեսակներ։
իլր^ ^
ք1նչիւր
խնձոր կր կչոէ
400-500
կրամ : Արկ^,
յիս Խ• Հայաստանի
1
1
լեռնային
չբքաններոլ
մէք
կր մչակուին
Աիչո՚֊բինեան
այգիներ :
ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ
նախարարոլթեան
ո ,
րոչման
Համաձայն,
Մեղրիի,
Ծամչատինի
ել այլ
շրքաններու
գիւղերը
պիաի
ունենան
լայն
ասֆալ–
*տապատ փողոցներ,
քրմուզներ
,
կինօթատբոն
(սինէմա)
, թատրոնի եւ Հանգստեան
դարաստան–
ներ, իսկ կոլիողնիկներու
Համար
պիտի
շինուին
2 - 3
յարկանի
չէնքեր : Այս քաղաքներու
յաաա–
կազծերը պատրաստած
են Հանրապետութեան
ե - ;
րիտասարգ
ճա րտա րապետնե
րէն
Գաւիթեան
, Գրի
գորեան եւ Հայրապետեան
, որոնք
իրենց
լալ աչ
խատանքի
Համար ճարտարապետութեան
նաԼսա -
բարութեան
կուլմէ ստացան Ա. կարգի
մրցանակ։
ԱԱՅԱԹ ՆՈՎԱ պատմական
թատրերղոլթիլ
-
նր զոր գրած է թատերագիր
Աւճեան
,
վերքերս
ներկայացուցած
է ԹԼ՚ֆլիզի
մէք։
Աայաթ
Նովայի
դրական
, երամչտական
եւ ՀանրայԼւն
կեանքը,
միչա Հարազատ
մնալով
իր չբքանի
բոլոր իրա -
դարձութեանց
, սկսեալ
Հերակլ
թադաւորի
պա -
ւաա
ի կեանքէն,
մ՛ինչեւ ՄաՀմուտ
Խանի
ար շաւան–
քր
Թիֆլիս
ի վբայ։
Աւճեան
դեղեցիկ
կերպով
մէք։ Ան կալկաթայի
Հայոց
ճեմարանին
մէք
15
աչակերտի
ուսման
ծախքր կը վճարէր ; Անոր մա–
Հէն վերք իր տղան,
ԳբԼ՚՚էոր կր կարգուի
Հրամա
նատար
անգլիական
կայսերական
նաւեբու ; Յով
Հաննէս Ա արդիս
չինել տուած է տ ա սնե ր կո
լ ա -
ռաղասաանաւեբ
որոնց
երկուքին
անուններն են
« ՅովՀաննէս
Աարգիս» եւ «Յովսէվւ
Մանուկ»
:
Մէկ դար ամբողք
Բազղասարեանց
վաճառա–
տունը
ներքին թէ արտաքին
առեւտուրի
մէք Համ
բաւաւոր
եդած
է ։ Նմանապէս
Առաքել
Մարտին
եւ լ^կերութիւնր
իրենց ճարտարապետական
ար -
Հեստով ու մասնագիտութեամբ
ել աւելի քան
յիսնամեայ
գոյոլթեամ բ
ամբողք
Բրմաստանի
մէք,
մանաւանդ
Լիանղռւնի
, չինա բաբն ու բարե–
կարղիչր կր Համարուին
իրենց
բազմաթիւ
շէնքե–
բով ու ապրանքներով
:
Հիմնագիրներէն
մէկն է նաեւ
«8սքաՁ IVI^աոտ
ՕօփՕքԶէւօո»
րնկերոլթեան
:
Մինասեան
ղերղաստանբ
դաղութի
ամենա -
Հինն է : Վրթանէսեան
րնտանիքր
իր
օրէնսգիտա
կան
Հմտոլթեամբ
ու գո րծոլնէոլթե
ամ բ
եբկար
տարիներ մեծ աղգեցութ
իւն
ունէր։ Ւր
մայրը,
տիկին
Մարիամ
Վրթանէսեան
եւ քոյրր՝
Տիկին
Գիանա Ագաբէկ
Աբղտր
ծանօթ ենիրենց
բարե–
դործոլթեամբ։
Նմանապէս
Գասպար եւ րնկ. (Տէր
Գասպարեան
ել Գրիգորեան)
, ՅովՀաննէս
Աստ -
ռւածաաուրեան,
ԱԼ,մէոն Տէր Անգրէասեան
եւ
Տիզրան
Խաչաարեան
ծանօթ
անձնաւորութիւն
-
ներ ենիրրեւ
րարեզործ,
բաբեկարղիչ
եւ պաՀա
պան
Հայ.
եկեղեցիի.
ՄԻԲԱՅԼՎ
ԳԱԱՊԱՐԵԱՆ^
ռած
րյյալր
ճչգոլած
ԸԷԼայ : Պէաք է
միքոցներ
ձեռք
աոնել
նուազագո
յն ա ս տ Լ։ճ ան Լւն
իքեցնե
լու
Համ ար ա յս անՀամ ութիւննեբր
: կարգ
մ ր նամ ակ–
ներու
մէք մէկ կողմ ի ցանկերը
գրուած
են : Վար
չութեան
իրաւունքր եւ պարտականութիւնն
է փն
տռել պատաս խանատո
ւնե բր :
•Բիչ
մբ աւելի պաաասխանաաու
գործ է Կրր—
թականր։
Ցանցր
որքան
լայն
րլ լայ , որքան
մողո—
վբգական
, այնքա1ւ
կ՚օգտուի
Համայնքր :
կարելի
չէ" արգեօք
թերթերու
միքոցաւ
Հրաւիրել թեկ -
նածռւներր
եւ առանց կանխակալ
կարծիքներու
բամնել
պա չտօննե ր ր :
Ուսուցիչ - ուսոլցչուՀի
մր կրնայ
Գաչնակ -
ցական
, չէզոք կամ ռամ կավար
րլլալ ու մ իեւնո
յն
աաեն
լալ ուսուցիչ
:
Ազգ՛ Տան մասին տրուած
բացատրութիւնը
իբ մէք կը պարու^յակէր
իր դատապա
րտո
ւթ իւնր ;՛
Եթէ
չեմ սխալիր
, Եկեղեցիին կրպատկանին
բամ–
նեթուղթերու
Հարիլրէն
50 - 51
Հ>։
Ինչպէս
կ՛
րլ
լայ
որ. Ազդ՛ Տան մէք մռզովասրաՀ
ունենալու
իրաւունքէն
կը զրկուին
, նոյն
ազգին
զաւակ^ւերէն
կաղմ ուած կապո
յտ
Խ ա չր , Նո ր - Ա երունգ
, Թա
տերական
խում բ , նո յնիսկ Ա իփան
ե բգչախռւմ
բի
նման
միռւթիւններ
։Ըսուեցալ
թէ վարչական ժո
ղովր
իսնղիր
ունեցած է այդ մասին Աղգ՛ Տան
վարչութեան
Հետ ; կան փոխանակուած
նամ ակ -
ներ : Հրապարակաւ
ճչգել
իրաւունքներու
սաՀ -
մանր
Հարիլրէն
50ք
կամ ն\ը կր պատկանի
ԿրՕ -
նակաքւ ԸԱկերակցութեա՞՚ն
թէ անոր անգամ
ան -
ռաքին պարազ
ա
յ Լւն՝
Չափազանց
մե–
գազրելի է միակողմանի
գիբքր,
երկրորգ պարա -
գային՝
կ՚առաքարկեմ
Հարցր
լուծել
Հետեւեալ
ձեւով
ՓոԼսել
Աղղ . Տուն
անունր եւ դնել Վար
ձու
ԱրաՀներոլ
Հայկական
Բամնետիրական
Ըն -
կերութիւն։
Նպարեղէնի
, կօշիկի
րնկե բու
թիւննե–
րէն
Հաշիւ
սլաՀանքելոլ
իրաւունք
չունինք,
նոյնր
կ՝րնենք
նաեւ Ազգ . Տունէն ;
Նուտափոյթ
լուծումի
կարօտ
Լսնգիրներէն է
ծրագիր - կանոնագրի
,իոփոԼսութիւնր։
Աեռքի
տակ ունեցածս կր կրէ թէլ^
շ8
Աայիս
1947
թը ՜
ւականր,
բայց
կ՚ենթագրեմ
թէ Հինի
մր
րնգօրի–
նակռւթիւնն
է
Որոչ
բարեփոխումներով։
՚Ծրադիրքլ
շինուած է այն ե բանե լի" օ րե րո լն,ե
ր
բ քանի
մըՀա–
րիւբ
Հոգիի կր Հասնէր
.իարիղաՀայ
զաղութր–
Մարգոց
մտքէն չէր անցներ թէ, օր մբ
տասնեակ
Հազար
Հայրենակիցներ
զմ
բա
իսա ո ւթ իւն
ր
սլիաի
ունենային
իրենց
Հայրենիքի
ծուխբ
լքելու եւ
Վ>տրիզ ապաստանելու՛.
ՆաԼսկին
50
րնտրողնե -
բուն դէմ , ներկայիս կան
3 4000
րնտրոզնեբ :
Թոյլ
տուէք
քանի մրզոբծնական
եւ
յստակ
սւոաքաբկներ
ընել
ՀՐԱՆՏ
ԱԿՈՆԱՅԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
