^ շ ^ ը չ ^ ^ ^ ^ ^
^օռձհ
6Ո
1925,
8.€.Տ. 376.286
1
)ն–6€է€Աէ :
ՏՕ».
1«1ՏՏ
^^ա7\ք^
11ւ.^1յ1։09ատտա6 ֊ ֊ Ր/^1Տ
(ւՅ)
^.Աէւս։ 10Լ61^Շ
՛Վեցամս. 1100 ֆր– , Տար. 2200, Արա– 3000 ֆ ր •
1 Ճ ^ ^ Օ | ւ յ Տ – 7 0 Գին 10 ֆր– €.€.ք. Բտա 1678-63
1>ւա&ոշհ6 13
1
«յԱ
27րդ ՏԱՐԻ - 27 ձւաքք Ւյօ.6456–՚եոր շրչան թի^ 1867
ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ
ՏԼՐա
ԱՆ8ՈՐԳԻ ՄԸ
ՀԵՏ
1951
Կիրակի 13 ՄԱՅԻՍ
Օ Ր Ը
0 Ր Ի ն
ԲՈՒՆ
ԹԱԳՈՒՀԻՆ
ԿԱՐՈՒՀԻՆ է
Երբեմն
չաէւփազանցոլթեաւն
կր աւանիք
յ՛ե
նուն
լեզուի
անվախութեան
եւ մաքրոլթեան
մբղ~՚~
ուաաէէ
յքարր;
Որքան
ալ արգար
րչլայ
ւէաաբէ
չարժեր
այգքան
վրգռվում ;
=
ԸնգՀակառակն
: Զափաղանց տկար է պայ
քարր, բաղգատելով
գործուած֊
աւերին
եւ Համա
տարած
անիչխանոլթեան
Հեա։ Եթէ ուչագրու ֊
թեամբ
Հեաելիք,
ոլիտի աեսնէք
որ չատ ուչ մնա
ցած
ենք ,կարգ մբ չարիքներ
խափանելու
Համար։
Ի՛՛նչ օգուտ
պոռալ - կանչել արտասաՀ -
մանի
մէշ, երբ գիաէք
որ Երեւան
Հարկագրուած
է Հետեւիլ
ամենաղօր
իչխանութեան
մր
կողմէ
Հրամանաղրոլած
կանոններու
,
ոլղղագրութենէն
մինչել
քերականոլթիւնբ
ել րա ռա կազմ ո լ թ իւն բ ։
֊
Այղպէ՛՛ս
կր մտածէ
ին երէկ,
Թուրքիոյ
կամ կովկասի
մէշ, երր ուղղակի
կամ
անուղղակի
պայքար
կր մղուէր
յանուն
Հայկական
իրալուՖք–
ներոլ;
Երր կր բողոքէին
բռնութեանց
, Հարստա–
Հարոլթեանց
եւ Հալածանքներու
ղ է մ ։
կացութիւնր
Հիմնովին
փոխուած է այսՕր
՚.
Վերշապէս
ունինք
Հայրենիք
մր, ենթակայ–
եր -
կաթեայ
կարգուսարքի
մր : Այնտեղ
մողովուրգր
Հայն չփ կրնար
Հանել ։ Իսկ
գուրսէն
արձակուած
բողոքի
ձայներր
կր Համարուին
թբչ–՜
նամութիւն
։ Բաղձանքներն
անգամ
1լանտեսռւին
։
=
Ուրեմն
ձայն
- ձուն չՀանենք
եւ
վփատի
– դ
չաՀբմ
չօք եաչա»
աղաղակենք
, երր աղէտ
կամ՛
րռնարարոյ
մաբղիկ
անտէր
բանշարանոցի
մր կր
վերածեն
մեր
մ ա յրենիքր
: Երր կ՝ազճատեն , կր
լղրճեն
, բռնի մաՀուան
կբ ղաաապարտեն
բառերն
ու նախագասոլթիւններր;
Երբ յամառօրէն
կբ
չա
րունակեն
զարկ տալ ռուս—թաթարական
խառնի–
ճտղանճին
• • •
Զեր իսկ արտաապած
բանաստեղծոլթիւն
ներբ կ ապացուցանեն
թէ մաքուր է ղրական
լե -,
զուն;
ոտանաւո I
Այո , բտղգատարար
Հարաղատ է եւ սա -
Հուն չատ մբ բանաստեղծներու
եւ
գրագէաներու
Գբչին տակ։
Բայց
ի՛՛նչ Օգուտ,
երբ
կատարեալ
<(.րորչ»ի մ բ վերածուած է գործածական
լեղուն
,
թերթերու
, պարբերականներու
եւ գիրքերու
մէշ։
իբրեւ
գործնական
ուղեգիծ
, անոնք
Հիմնովին կր
խաթարեն
մայբենի
լեզուին
ոչ միայն
կանռններբ,
այլ եւ ողին , չարաղասոլթեան
ձեւերր ;
Պետական
լեզու
կբ ստեղծեն
: ինչո՛՛ւ
այգ
քան բծախնգիր
կ^բԱտնք, չաա մր
վրիպումներ
տսսւիճանարաբ
կր չտկռւին
։
= Անբնական է իրենց
բռնած
ճամբան
, ծուռ
եւ արկածալփ։
Պետական
լեղու
կազմելու
Համար
նախ
անՀրամեչտ է լիովին
օգտագործել
մայրենի
բարբառին
բառերն
ու ռճերր,
յետոյ
Հնարել
կամ
յարմաբցնել
, լրացնել
պակասներր
։
Մեծ
թ ի լ մբ չեն կազմեր օտար բառերն
ու
բացատբութիւններր
, բա զգա տե լո վ ուրիչ
բաբ -
բառներոլ
Հետ %
՚^= ինչպէս
կ՝երեւայ
, լուր
չունիք
բուն
իրա–
կտնութենէն;
վրացին
եւ Ազէբին,
նոյն
իսկ
Ռու–
սր չատ մ ր բառեր
չունի՛;։ , ել օտար գանձա
բան–
ներէ կ օգտուին;
ինչո՛՛ւ
մեզի
ալ կր
պարաագրեն
մ իեւնո
յն կաղալլտբբ
յ
Ւն չո" լ պիտի
րսենք
օ կ ս ւ –
պացնել , սեսխս . ասամբլէ ա ,
մորիլիղացնել,
զա վ թ֊ ե լ , ցավթէւչ , լա արիա տ ,
ււենոլւււցիոն ,
կսնտրււեվոլւււց|ւոք., կոորդինիլ
եւ գեռ
անՀամար
Հրէչային
վիմուկներ,
երբ ունինք
րոլորին
ալ Հա—
մ աղօբ բառր , աւելի
Հռքրազատ
եւ
նեբղաչնակ
։
ինչո՛՛ւ
կր փորձեն
ոչ միայն աղճատել,
այլ եւ աղ
քատացնել
, կարկէոանի
մր վե րածե
լ մ եր գա րաւո բ
վաստակբ;
Հայերէն
րառեր գործածած
ատեն
ան
գամ,
կարծես
ի)ւրգմանութիւն
է որ կր կատա -
րեն : Աքանչելի
ապահովութիսնր
կր մոռնան
, եւ
կր գրեն
ա ն վ 1
։ ւ ս ն գ ո ւ թի ւ ն ֊ • •
ինչո՛՛ւ
չէք փորձեր
մ իացեալ ճակատ
կազ
մել գոնէ այո Հարցին
մէշ, ձեր տեսակէտներր
աբ–
մեցնելու
Համար
։
=: Լ ^րդիկ
այս Հարցին
մէշ ալ քաղաքակա -
նութիւն
կը խազան,
մոռնալով
իրենց
տարրական
պարտականութիւնր
։ կա՛մ
իրենց պատեանին
մէք
կծկ՚^ւելով,
եւ կամ
«գի րք» րոնե լով. . .
-
Այս խօսակցոլթիլբ
բաւական
չէ , ամբոգ -
Լական գաղափար
մր կազմելու
Համար;
կր խօսինք տակաւին
, չատ աւելի
ծանրա–
կչիո. պարագաներ
յիչե^վ :
Եգիպտոս
ի Հանգուցեա
լ քցտիվվւն
այրին , իչ՜՛
խտնոլՀի
ճավիտան
, որ թչոլառոլթեան
մատ -
նուած
էբ տարիներէ
ի վեր , վերշապէս
յաշոզեր
է գործ
մբ ճարել
կարուՀի
Եթովպիոյ
տբքռւնի–
քին մէշ :
ԻչխանռւՀին
, 75
տարեկան
, գուռնէ
ինկած
էր
Փարիղի
•պողոտաներուն
վրայ , բնակարանի տագ
նապ
մ լ ^ ալ կրելով
։
Առ տոլ
մր
ՃարաՀատ
աղերսագիր
մր
ուղղեց
բբիտանական
կառավարու
թեան
, մ ասնաւոր
նա -
մակ
մբն ալ՝
թաղաւռրին
, "բպէոզէ
անցագիր
տան,
Լոնտոն
երթալու
եւ գործ
մր գտնելու
Հա
մար :
Ոչ մէկ պատաս խան
։
Օրերով
կարգի
սսլասեց
բբիտանական
Հիւ -
պատոսարանխն
առշեւ
, իբրեւ
Հասարակ
մաՀկա -
նացոլ :
Ամէն
ղուււ փակուած
էր իր առշեւ :
Շատո՛՛նց
մ ոռցեր
է ին Լւր անցեալ
ւիառքերը
,
երր ազատ
մուտք
ունէ ր արքունի
պալատներուն
մէշ,
իբբեւ
թանկագին
Հիւր
Այսպէ
՚՚Ո
են «.աչԼսրքի րտներր»
;
Երէկ՝
թագուՀ
Լւ , ա յսօր՝
կարուՀի
է
Երէկ գարակներով ե սնտուկներով
Հագուստ–
կապռ ւսա իր տրամագրու թեան տակ , օրուան
ա յս
կամ այն մամուն
Հագնելու
Համար
: Այսօր ղատա–
՜՜պաբտուած
ուրիչին
Հագոլսաներր
եւ
ճերմակե—
ղէններր
կարելոլ
— կարկտելռլ
կամ
աբղուկելու։
Զեմ գիտեր
թէ յ^ավիտան
Հանրմ ինչ կբ մտա
ծէ
Հիմա , իբրեւ
կարուՀի ;
Անչուչտ
Լւր ապրած
75
տարիներր
ել
«աւաղ
փառացս
անցաւորի»ն
րան մր սորւիեցուցած
են ի—
րեն։
Եւ երբ Ատտիս—Ապէսլա
Հասնի
եւ ասեղը
ձեռք
առնէ, բան մր եւս պիտԼւ
սորվի;
Այո , պիտի տեսնէ
որ բուն թագուՀ
ին կար կա–
րռղն է ,ոչ թէ մետաքսներու
, սնգուսի
,
մուչաակի
կամ
րեՀեղի
ցուցաՀանգէսի
մը տակ
ծածկուած
պչրռւՀի—թագուՀին
:
վկայ՝
մեր Հար իւր Հազարաւո
բ մ ա յրերն
ու
քոյրերր,
այրԼէներն
ու որրուՀիներբ,
որոնք
իս —
կական
թագուՀ
իներ ղարձան
, կարկաբելով եւ
նռր
բոյներ
Հաստատելով,
ի սփիւռս
աչԼսարՀի :
ճրաղներ
վառելով
ամէն
տեղ, արեան
ճապաղիք–
ներէն
վերշ :
Ի՛՛նչ կ՝արմեն
աչխարՀի
գաՀերն
ու
թագերր,
առանց
ասեղ - ղեբձանի
եւ մատնոցի
:
Առանց
արգար վաստակի
...
Վ,ԱՀԷ
ՊԻՏԻ
ԸՆԳՈՒՆՈՒՒ՚՚Ն
Մ • ՆաՀանգներու
արտաքԼւն
նախարարութիւ
նը Հաղորգեց
Լ1ւոչԼւնկթընի
իտալական
ղեսսլանին
թէ գոբծնապէս
կբ քննուի
ՑունաստանԼւ
ել
Թուր
քիոյ
անղամակցութիւնբ
Ատլանտեանի
գաչինքին
•^ԷԻ
Նո յն աղրիւրին
Համաձա
յն , նա խա րա րո ւթ
իւնր
լու սւսբանռւթիւննե
ր Հաղռրղած է գեսպանին
, Մ ի–
շեբկբականեան
ղաչփնքի
մր Հնարաւրութեան
մա
սին։
Լ1ւոչԼւնկթրնԼւ
մէք աւելի
լլործնական կբ Հա–
մարին
բհղլայնել
Ատլանաեանի
ղաչինքր,
Համա
ձայն
անղամ՛ակից
սլեաութեանց
չաՀերռւն
, քան
Մի՚շերկրականի
գաչԼւնք մբ կնքել :
Լւ՚-բԼ՚չ աղբիւրէ
մբ կր Հաղորգեն
թէ
Թուր
քիա բացո րո չապէս
Հասկցուցած է Մ ՚ ՆաՀանգ -
ներուն,
ռր կամ
ամբողշական
ե րաչխաւռ
րութիւն
րնծայեն
իրեն, եւ կամ ստիպուած
են չէզոք
մնալ։
Այս առթիլ գիտել
կր տրուի
թէ Մ՛
ՆաՀանգ
ներր տեսնելով
որ անկարելի է
Աիշերկրականեան
գաչինքի
մր մէշ Համախմբել
արաբական
պետու -
թիւններբ
եւ իսրայէլբ,
ՀեաղՀետէ
աւելԼւ
անՀրա
մեչտ
կր ղտնեն
ամէն կերպով օգաագո րծե
լ 8ու -
նաստանր
եւ Թուրքիան։
Այս
մտաՀոգու
թեամ ր
ալ , կ՚՚ոււլեն
Համոզել
Ֆբանսան
ել Անզլիան
, թէ
ան^րամեչտ է Ատլանտեանի
գաչինքին
կասլելնաեւ
Մի՚շերկբականի
պետութիւններր։
Աանաւանգ
որ,
Իտալիան
Ա իշերկրականեան
պետութիւն
րԱալով
Հանգերձ,
անգամ է Ատլանտեանի
գա չինք Լւն :
Ա ասնագէտներ
կր Հարցնեն
թէ
Լւնչսլէս կա -
րելի է կասեցնել
թչնամի
զօրամասերու
յառաշ -
խաղացութիլնր
իրանի
եւ իրաքի
մէշէն,
առանց
բալարաբ
ցամաքային
ումի
ել Անտտոլուի
•ղտ -
1էայլք,ննեբոփ
;
^
Եէեսփ^
ըՕտութիէճԱեդ
Ցոէճիս 17իճ
Ազգ.
՚^"ղովբ.
գիչերային
նիստի մր մէշ
229/
գէմ
361
ձայնուէ որոշեց երեսփ՛
նոր
րնտրութիւն—
նեբշ կատարել
Յունիս
\1 ին , ինչպէս
սլաՀանշած
էր կառավարութիւնը
: Օրինագիծը
չարաթ
առտու
յղուեցաւ
Հանրապետութեան
Խ որՀ ուր գին ,
որուն
Հաւանութիլկւն
ալ այսօրուան—վաղռւան
խնգիբ
է :
՛Լեր շին պաՀուն
Համ ա յնավարներր
նո բ
փորձ
մր կատարեցին
, րնտրութիւննեբր
յետաձգել տա
լու– Համար
, բայց
անօգուտ
:
կառավաբութիւնբ
նորէն վստաՀութիւն
պաՀանշած
էբ վճռաբար
ւ
Համ ա յնավար
ճառախօսնե
րր յա յտա
րարեցին
թէ կուսակցութիւնր
րնտրական
պա յքարին
պԼւտԼւ
մ՚սէսնակցԼ։
յաղթանակր
չաՀելու
վստաՀոլթեամբ։
վիճաբանռւթեանց
պաՀուն
,
կարմիրներբ
սլարոաւանքի
քուէ առաշաբկեցԼւն
կառավարու -
թեաե
ղէմ , ամրաստանելով
թէ սաՀմանագրու -
թեան
գէմ
կը ղործէ,
բայց
ղարձեալ
պաբտուե -
ցան ։
ԿացոՆթիլքլը ԻքաԱի Սեչ
ԱՆԳԼԻԱ
ԲՌՆՈՒԹԵԱ՞Ն
ՊԻՏՒ
ԳԻՄԷ
« Մեծն Բրիտանիա պատրաստ է բռնի
ումի
գիէքելռլ
, պաՀելու
Համար Պաբսկաստանի
Լւր Հա–
րոււ՚տ
նալիմա յին սե վւա կանո
լ թիւններբ»
, կբ ղբէ
Լոնտոնի
«էքոնոմիստ»
թերթր
եւ կր
չարունակէ՛
•— * Մ եծն Բրիտանիո
յ , Ատլանտեանի
երկիր
ներուն
եւ Հաւանաբար
նաեւ Պաբսկաստանի
Հա -
մար վտանղներր
այնքան
մեծ են , ^ոբ
արտաքին
նաԼսարարութիւնր
, կառավարութեան
Համ աձա
յ–
նութեամր
խմրագրե ց պատասԼսան
մ՛ր պարսկա -
կան
վերշին
ծանուցաղբին
, յայտնելով
ռր եթէ
Թէ^բանի
կառավարռւթիւնբ
վւորձէ
ղրաւել Ա -
սլատանի
նաւ թաՀանքե
րն ու
ղտարանբ
,
Ա եծն
ԲրԼւտանիա
այս քայ լԼւն պիտի գիմագարձէ
բոնէ
ումով
։•
« Գաղտնիք
չէ ոբ բաւարար
թիւով
բբիտա -
նական
ղինուորներ
եւ օգանաւեր
կան
Աիշին Արե–
Ժւ՜լքր
մ էշ , ա յսպիսի
գո րծ ո ղռ ւթ Լւ ւն մ բ
կարելի
ղարձնելոլ
Համար։ կառավա
բութ
իւն ր
Հանգա -
մ անօրէն կչռած է բբ Լւտանական
ումերու
մ իշա -
մտոթ-թեան
Հետեւանքներր,
որոնք
կրնան
Համայ
նավար
խռռվութեանց
գուռ
բանալ
ԹէՀրանի
մէք
եւ ղօրամ ասե ր չաբմմ ան
մ էք գնել
Հ իւս իսա
յԼ՛ն
սաՀմաններուն
վրայ :
« Բա յց ել ա յնպէս
տակաւԼւն
կբ Հալատտ յ , որ
ում ի • գռ բծածութիւն
ր անՀրամեչտ
պիտի չգտռ -
նայ
։ վճռած է սակայն
այգ
միշոցին
գիմ՛ել,
եթէ,
ա
յ՚՚՜–1. ԹէՀ բանի մէշ զո բծ ի գլուխ
եղող ազգա
յնա–
կաններ ր զս սլե լու
լու լ՛շ փո րձ մր
չկատարուի ;
Ե՛– ա յգ պարաղային
, ա յգ աղղա յեականներ
ր , ոչ
մԼւայն
իրենց
ե րկիր ր պիտի
կործանեն
, այլեւ
պի
տԼւ բռնկցնեն
ամ բողշ արաբական
Ա Լ՛քԼ՛ն
Արե -
՛ելքր » :
Անգլիո
յ ա րաաքԼւն
նախարարութեան
մ էկ
րան բե ր ր յա յտարարե
ց թէ չԼւ կրնար
Հաստատել
կամ
Հերքել
այս տեղեկութիւններր։
Ա իւս
կողմէ
սակայն
կր Հաղորգուի
թէ այս
րովանգակու -
թեամբ
պաչտօնական
ազգա րա րո ւթիւն
մ ր պիտի
ուղղուի
ԹէՀրանի
կառավարութեան
, մէկ կտմ
երկու
օբէն
յ
ՀԱԿԱՄԵՐԻԿԵԱՆ
ՑՈՅՑ
ՄԸ ԹԷՀՐԱՆԻ
ՄԷՋ
ԹէՀրանէն
կր Հեռագրեն
թէ
ուրբաթ Օր,
60
Հաղարի չափ Համ ա յնավար
ց ո ւց ա ր ա րնե բ Հա–
լ աքուեցան
ամ երԼւկեան գեսպանատան
առշեւ եւ
սկսան բացագանչել՛
«Անկցին
ամերիկեան աչ -
ԼսաբՀակա
լնե բր : Ա աՀ ա չիսա րՀա կա լնե րո ւն» :
Ե՚ղմկաբար
ցոլցարարներբ,
կարմիր
գբօչտկնե–
բու առաշնորգոլթեամր
եւ Հակամերիկեան
րա -
ցաղանչոլթիւններով
գացին
Աէճլիսի
Լեբեսփ՛
մողովի)
չկնքբ։
Ումգին
ծավւեբ
թնղացռւցին
օգբ,
երբ ճառախօս
մբ պոռաց
« կեցցէ Աթալինր
է
Ուրիշ
ճառախօս
Ր^ "՛Լ ԱթալԼւնր կո -
չեց ^խաղաղութեան
գրօշակիր»
: Հսկայ
ցուցա -
տախտակի
մ՛բ ՚Լբայ
գրուած
էբ՛ «
Ամերիկացի
եւ անղլիա
ցի սլատերազմ
ի ՀբձԼւզներր
ձեր գոր -
ծերր կր յափշտակեն
եւ ձեղ անգործ
ու անօթի
կբ
ձգեն»։
Հ^ավւեր իսլեց նաեւ մանկամարգ
ազշիկ
մր,
եբր-կբ պոռար՛
« ԱԼւացեալ
ՆաՀանգներու
մեղի
ղրկած
միակ
նռւէրնեբբ
զէնքեր
եւ Հրասայլեր
;
ճառաԼսօսներր
պաՀանշեցին
ամբոխէն ստո -
րագրե
լ ԱթռքՀոլմի
իյաղաղոլթեան
կոշբ,
Հիւլէ՛ա
կան
ռումբԼւ
գործածութիւնր
արգիլելու
Համ ար
տ
Ւ վեբշռ
յ մ իթինկր
վաւե րացուց
ինր կէտերէ
բաղկացած
բանաձեւ
մբ,
մ եգագրե լով֊ Մ ՚ Նա -
Հանգներր
, թէ «կբ
գԼւնեն Գերմանիան
եւ ճավա–
նր » ել պաՀանշելով
պարսիկ
կառավա
րո
ւթենէն
ճանշնալ
Համայնավար
Զինաստանբ
եւ գիւանա -
՛լի ական
ու տնտեսական
յա րա բե բութ իւննե ր Հաս
տատել
անոր կառավարութեան
Հետ :
Բանաձեւբ
կր ղատապարտէ
նաեւ Ֆրանսան
,
«ՀամաշիսարՀա–
յին խաղաղութեան
Համայնավար
խորՀուրղին^
մոզովը
ա րգի լած
րլ լալուն
Համար
եւ կ եղբակա -
ցրնէ
« Զենք
ուղեր
ամերիկեան
զէնքեր
ել Հբ–
րսւոայլեր
, չենք
ուզեր
ղվւնուռրական
ծանրաբեռ
նուած
ե լմ տացո
յց
մ՛ր» ;
( Լ » ւ ֊ ր ե ր « ւ
շ ա ր տ ւ ճ ա կ ւ ւ ւ թ ի Ն ն ք
կարդալ
Գ–
Հղ)
Fonds A.R.A.M
