«6 ԱՌԱՋ ^
ւԼԱՍՊՈԻՐԱԿ11նԻ
՛ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԸ
<ՊԿ՛
ճա^8ա^ապետութեա^
\^ԵԻ ԻՐ ԱՐԺԷՔԸ ^ ^
ցոէցաքւաԱգհսը
աբ
Կ՚արսւատպենք Մ ա բ ս է յլ ի եւ Վ իէնի
տօնակաաարոՆթ եան
աււյթ-իլ:
\յլւնսւււեեւվեց
ւոաըի առաք,
այսօր ,
Հանի
Այգեսաանի
եւ ՚իաւլաքամէքի
Հայկական
դիրքե -
րէն
սլա յթեցան
Հայ
մ արտիկներու
՝ւ րա ց անն
Լ ր ր ^
II
րոնց ո րււտր
նո
յն Օրր արձադանդ
տուաւ
Շաաա~՚֊
իի
լեռնե րու մէք, 1՚"Կ աւելի
"ւշ Հյասչին Գարա -
Հիսարի,
Ուրֆտյի
եւ Աուէաիոյ
մէք՝ Աուսա
Լե
րան
րարձունքներուն
՛Լրա յ ;
Աղատաաենչ
Հայութիւնը
Հասւ4չ.՚ւ լրա
կանի
մ էք Ա"ք ր ի լե ան ա յ դ օրերուն
որոչեց
րնդունիչ ա—
րիւնռուշա
թշնամիին
մ արտաՀրաւէրր
եւ
՚ԼճռԼց
կամ
յաղթել
, կամ մեռնիլ
սլաաուոէէ : կենաց
եւ
մաՀոլ
"՛յդ սլայքարին
մէք
՛Լան
ասլասաանած
՚Լասսլոլրականց
ինե
րը ցուցաբերեցին
ոչ
միայն
ոլա յքարի
անլնկճե
լի "դի մը, այլ եւ
ներքին
ղմայլելի
՚Տ՚իութիւն,
որ յաղթանակ
չաՀելու
առա֊
քի՛ն դրաւականն
է % Ա ինչեւ
վերքին
շունչ
կռուելու
՚Լճռականութեամր
աոդորոլահ՜
էին ամէնքր
, ա–
ոանց
տալ՛իքի
, սեռի , կուսակցական
կամ
յարան~
ուանական
թտրութեան
% Այդեստանի
եւ Բաղա —
քամ՛էք ի
՚քէք ամվւոփուած
Հասւղուրականցիները
կր կռուէին մէկ մարդու
նման ։
Ա յ՚լսլիս
ի
մ իակամ ել վճռական
պա յքար
մ ր
չէր
կրնար յաղթանակով
չսլսակոլիլ
, ե թէ կա
յին
յաղթ անակի
յո յս ներ^չող
նպասաաւոր
պա յմ ան~
ներ ; է՛սկ ա յղ պա յմ անները
, Հասպուրականի
Հե
րոս մարտիկներու
Համար,
բա րե րա թտա րա ր ,
ղ՛՛ յութիւն
ունէին;
Մինչ
Հյտպին ԳարաՀիսաբ
, եւ
՚քանալսւնդ
Ուրֆա եւ Աոլէաիա
^Մ"՚՚"ա
Լեռ)
Հսկայական
աա րածո
լթ իւննե ր ո վ կտրուած
էին
կովկասէն
եւ ամենապղտիկ
յոյսն ի"կ էհին
կրլ՚~
նար
ունենալ
, թէ դուր
սէն
իրենց
օղ նութեան
Հասնելոլ
մասին
թորՀուլներ
կրնան
ՐԼէալ,
Հաս–
պոլրակսւնը
, որ դրեթէ
սաՀմ՛ անա կից է կովկա -
սին , այդ
յ՚՚յոր
սնուցանելու
իրաւունք
ունէր ;
Հանը , իմէեւ պատնէշի
վրա
յ մեռնելու
պաա րաս–
տակամ
ու թեամբ
դօտե պնդուած
, նաեւ ա յղ
յո յ -
սով կը կռուէր։
Եւ Հասպուբականցիներու
այգ
յոյոր
անՀիմն
չէր
%
Հանի
ապսաամբութեան
է " ՚ ֊ ր ր կովկաս
Հաս
նելոլ
՚սոաքին
օրէն սկսած
մինչել
յաղթան՚սկի
օ–
բր կովկասի
բո վանդակ
Հայութիւնր
սրտատրոփ
եւ
Հ եւա սպառ կը Հեաեւէր
Հասպուրականի
Հերո
սական պա յք՛"
րին
, որու
մ ասին կցկտուր
յլուը
Հ անղ ակներ կր Հասցնէին
կաէկաս : Եւ
Բեռիի
,՝
Գրո
յի ու Համ աղասպի
կամ ալո րական
ղու՚նւլերէն
֊
կաղմուած
Արարատեան
Զորտմասը
կը բաղմա -
պատկէր
իր ճիդերր մամ առաք Հասնելոլ
Վ^՚"ն ,
քանի
ղ եռ չէին սպառած
Հ՛ոնի
պաշտպաններու
վերքին
ղնդակր եւ վերքին պատառ
Հացը :
Այն
անմոռանալի
Օրր,
Մ այիս
5 , –
երբ ե–
լ՚ե՚ւունօլ՚ե
՛ո յ Հերոսական
պա յքա
րէն
յետո
յ
Հանն
աղատաղ բուե ցաւ
, ցնծութիւնը
Համ ատաբած
էլ՛
Հանէն
մինչեւ
Երեւան ել թիֆլիսէն
մինչեւ Պա~
քու : Տնծաաօն
էբ ոչ մ իա
յն Հասսլո ւլ՚ականց
ի ի՛ ,
ա յէեւ
Հ՛՛՛մ ա յն Հա յութեան
Համ ա ր , վասնղի՛
Հանի
յաղթանակը
շաՀուած էր միացեալ
Հա
յութեան
մ իաՀամ
ուռ
ճիդե րով :
Հա ս սլո ւր ա կան ց ին ե լ՛ ո ւ
յաղթանակր
Համ աՀա յկական
յաղթանակ
է բ :
Աւե
լո րդ է լ՚"ե
լ , թէ որքան
մ եծ է
արմէքր
Հանի
Հե բոսամ արտի՛ , որու
յա
ղթ անակին
ենք
պարտական
Հա ս ւղո լրա կան ց ինե բու բաղմ աՀ աղար
զանգուածի
փրկութիւնը։
Հանի
յաղթանակին
ար
մէքը
, սակա
յն , մ իա
յն ա յդքանով
չի սաՀմ անա–
վւակուիր : Հա յոլքմեան
մ էկ Հոծ ղան գո ւած ին ֆի
զիքական
վւրկոլթիւնր
ա՚զաՀովելէ
ւլատ Հանի
Հե–
բոսամ արտն
ունեցաւ
նաեւ քաղաքական
թ"ր նր—
շան ա կո ւթի
ւն :
Բնչ՚զէս
Շապին
ԳաբաՀիսաբի
, Ալրֆայի
ել
Ա ուետիո
յ , նո յնպէս
Հանի
մ էք
Հ ա յկական
դիմ ա–
դբ ո
Լ
թ ի ւն ր
յա քո ղո ւթեամբ
յառաք ատնե լու Հա -
մար.
Հայ ղեկավա
րնե
րր ստեղծե ց ին
ինքնավար
իշիսանոլթիւննեբ
: Այդ չորս
վայրերու
մէք ալ,
Զինուո րական
մ արմ իննե րէն զաա ,
ստեւլծ՚էւեցան
ոստիկանական
, գատական
, պարենալորման
, ա ֊
ռողքապաՀական
ել այլ մարմիննեբ
, որոնք, պե–
աական
իշխանութեան
իրպւասութիւններով
վա -
րեցին
իրենց
ենթակայ
մողովուբդի
բուէանղակ
կեանքր : Հայ պետականութեան
սաւլ՚Ռւ էր , որ կր
կաւլմ ալորուէ
ր ա յգ
Հ ե բոսամ արա ե բու
լ ^ թացքին
;
Պետական
իչիսանութեան
ա յ դ նաիսնական
փորձր
ամ էնէն
աւելի ա ր դի
ւն ա ւո ր եգաւ
Հանի
մ էք , ուր
ամէնէն
աւելի երկ՛ս ր տեւեց ան :
կռուի
լձւ թ ա ց քթն
Հանի
մ էք ստե ղծ՚՚ւած
կա–
"֊ավ՚ս րական
մաբմինները
շարունտկեցին
իրենց
՛լ ՛՛րծունէո
ւթիւնր
նաեւ
Հանի
աղաաագրումէն
յետոյ,
մանաւան՚լ
այն քիչ Թէ չատ
բնականոն
չրչանին
, երբ ռուս կառավա։րութեան
կ՚՚զմէ Հա
նի նաՀ անգա պետ
ն շակ,ա կուե ցաւ անմաՀ Արամ ր
յ
Հանի
Հե բոսամ ա ր՚ոին
յաքո րզած
երեք
չորս տա
րիներու
Հայոց Պատմ ութե ան
Համ ար բարեբա իս~
տութիւն
մր եղաւ
այն պարազան
, որ Հանի Հե–
ււո Ս ոււ1 աոա ր՚ոբ,
—- ինշսլէս
նաեւ
Շապին
ԳաբաՀի -
"արի,
Ուրֆայի ել Աուետիո
յ Հերոսամարտերը
, -
ինչպէս
գրած
էինք ԳաՀիրէի
մէք բացուած
է
Մի9ին Գարու
Հայ ճա րա՛ո րապետ"
ւթե ան
ցուցա–
Հանդէ"
մր։ Այս աոիմիւ տեղակ՚սն
թերթերր
դնա–
Հաա՚՚՚կան
տւ՚՚լեբ
նուիբած
են , իսկ
յունհւրէն
^թախի՚որոմոս»
թերթը
դիաել
կուտար
,^ թէ
^յայտնութիւն
մրն է մեղի Համար,
մենք գաղա -
. փար չունէինք»
:
Տուցաղրուած
են ութ կաղապարներ
( ա& գ Ա ն Ա շ)
մեր
նչանաւոր
եկեղեցիներու
պատրաստուած
Բա շքեմ անե
անի
, $• Գալայճեանի
եւ 0– Արապեա–
նե
կս՚յմէ
Հոկո՚լութեամր
ճսքրտարտղէտ
Ա. 0 -
րագեանի : Մօտ 4%քբ՛՛՛նե ր կ ,ղո րծ
ծանօթ
տրուես–
տտդէտնեբու
բազմաթիւ
լուսանկարներ
, յատա -
կա՚էիծեբ
, վփմաաիսլ
նկարնեբը
Լգործ Բ՛ կոճա -
մանեանի)
, քարտէս
եւայլն։
Ցուցադրուած–
են նաեւ
Հայ եւ օտար
Հեզի -
նակներու
երկեր
ր
Հ՚սյկ •
ճարտարապետութեան
մասին,
մեծա՚չիր
նկարովր
թ. թոբամանեանի
:
Աաա
բին
Հ ամ ար շաՀեկան է
որովՀետեւ
կր ղտնուի
բոլորովին
ին ք ն ռ լ ր ո յն
ստեւլծա՚լոր
-
ծ՚՚ւթեան
ւէ՛ր առքեւ։
Ասոնք
իր տեսած
ոճերուն
չհն
նմանիբ : Ասի՛կա մեր մողովուբդի
Հողին է
յ
Ոչ մէկ տեղ մեր ցեղայի՛ն
ոդին չիցոլանար ա յ ն
պէս
ինչպէս մեր ճարտարապետութեան
՚ ^ է ք ՚
Այ""1յ՚"ե
դուսպ , պարղ ու մումկալ
լեղուով
կբր–
նար արտա քա յտ՚՚ւիլ
միա
յն Հա յր : ճ"՛ լ՛՛ոս՛ րտ -
պեա՚ււիմ իւնը
ազ՚ւի՛ ^եզա
յին
ողիին եւ ձ՚լտ ու՛ք նե
րուն տարազր կր կրէ , ինչպէս
մողովրդական
ե–
րամ չտո՚-թ
իւն ը :
Հայկ • զմրէթր
, ոբ Հեթանոս • շբքանէն
մնա
ցած՛ է , աւլած է իր ձեւը Արարատի
՚լադաթէն
։Հին
Ե ՛լի պա ա ց ինե
ր ր կր կառուցանէին
Հսկա յական չա
փերու
վյւայ,
լեցնելու
Համար
տարածութիւնը։
Մեր
՚է՚եծ՚՚ւթեան
զդացումր
ներքին է,
ինքնամ -
փոփ , ինքնա յատուկ : Մ եր եկեղեցիներու
ղիծերր
իրար լրացնելով,
իրար
բոնելով,
կր
րարձբացնեն
՛լմ րէ թ ր դէսլի
՛էե ր , սկիՀի
մ ր պէս առ Աստոլ՚սծ
:
Ե՚լիպ՚ոոս
տտվւարակ
է : Ե՚լի՚պտտց
ին
բնութ
ի՛ւն ը
լրացնելով
կր ֊,ասնի
Հողեկան
յօրինուածքի
մր
Հաւասարակշռութեան
։Մ եր լեռնեբր
իրար
Հ բմ
ըչ–
տկելով,
իրարու
՛իրայ կոիսելով կր յան՚լին Արտ -
րատի
բարձունքին
եւ ԱնսաՀմ անիւն : Այս ՛Լեր "ր~
լսէցող
Հրաբիէա
յի՛ն սլոռթկումնե
բու
մէք , մեր
վա՚ՍքԼ րՆ ու ե կե քլե ց ինե
չ։ Ա
ին^ամ
փո՚իում
ի եւ
նե րՀ ՛ս յ ե ղ ո ւլ ո լ թ ե ա՝1։ վա յբեր
են : կեանքի
յաւիտե
նական
Հոքււ^ձքին.
մ էք ՚ոեսս. կ մ ր
փո
խանց՚սկան
կւսյունացում
: Աեր եկեղեցիներր
իրենց
կառոյցոէէ
ղարձած չեն ՚էէսլի
դուրսի
էոյսր, այլ
բլէալով
վե րացմ ան ՛էա յրե ր , ղսւրձած են գէպի
ներքին
Ր՚յոր։
Այս նպաաակո՚է
է որ մեր
եկեւլեցիները
կաա՚ւցոլած
են ամփուի ու խո բանա րգա
յ ին մա -
կերեսով։
Աեր ղմբէթներր
կր վերքանան ոչ թէ
կլ՛՛Ր որ սաՀմանա՚իակում
մ
^5ւ
է , այլ կր շառա -
լիւլին
գէսլի կէտ
՛քր, որ երեւակայութեանդ
մէք
անՀունօրէն
կ^եր կարի ու կր բացո
լիւ անՀ ո ւնո
լ -
թեան
մր վրայ։ Աեր երկրին
մէք կառուցուեբ
են
աոաքին
եկեղեցիներր
ու դարձեր նախատիպր
քր–
ր իստոնէական
եկեղեցիներու
: Բր իսաոնէոլթ
իւն
ը
եւ մենք նո քնացած
ենք : Այդ է պատճառը, որ մեր
եկեւլեցին
կառչած
է եղեր
մեբ
աղատութետն
սլա յքարին
:
Մեր ճաբտտբապետութիւնր
ինքնւււբոյն
է իբ
րեւ ոճ , որովՀետեւ
միայն այդ պարադային
է , որ
ան կր ղառնայ
սաեւլծադործութիւն
: իսկ
ինքնա–
դբսչմ
ստեղծաղո
րծութեանց
ծնունդ
կրնան
տալ
միայն
լ^՚աիր
մողովո
ւբղնե բ ը
յ
Մեր ճ՚սրտարապետւթիւնր
կր մեբմէ արտա
քին
պ՚սճուճանքը,
ասլալորութիլն
ձգելոլ
ճիգը
^՚՜ ևԸ ևաս֊չի
մակերեսներու
Համեմատութեան
եւ
ներքին
կառոյցին
, կր կռթնի
ներքին
Համաչա -
փութիւն որ կր կազմէ
երկի՛ն խորքն ու
թափր.
Հայկ– ճարտարապետութեան
ումր եւ
՚"բմէքը
այդ
պարզութեան
վերածուած
ներքին
կչ՚ւոյթին
մէք
է ։ Արուեստի
ղերաղոյն
ձ՚լտումն
է քիչ
մ ի–
քոցներով
առւսւելագոյնր
արտայայտել
:
Արձանաղործ
Պուրաէլ
կ՝րսէ մեր ճարտարա–
կաղմակերպողր
եւ վարողր
եղաւ
Հ. Տ • Գաշնակ–
ցութիւնր։
կրկնակի
րարեբաիսաոլթիւն
եղալ նա
եւ այն, որ Հանի
պայքարի
րնթացքին
Հ. Տ Գաշ–
ն՚-՚՚կցոլթեան
՛լե կավա
րո լթ ի լնր
մ արմնացած
էբ
Արամի
անղոլդական
անձին մէք ;.
Հանի
ինքնա վտ րութե ան փորձր,
երեք
տարի
յետոյ,
1918/՚1,
իր անմէոտելփ
դերը կաաարեց ,
երբ գարձեալ Հ
-3՛
Գաշնակցութեան
ճիդեբոփ
ել
նոյն
Արամի
գեկավարոլթեամբ
Հիմը կր
ղրովր
Հայկական
նոր պետականութեան
Հայաստանի
Հանրապետութեան
ստեղծումով։
ՀամաՀայկա
կան էբ, ուրեմն,
նաեւ
Հասպուրականի
Հերոսա
մարտի
արդիւնքր
իր քաղաքական
խոբ Հետեւանյ>~
նել՛ով ։
*
(Խմբսւգբական ՀԱՅՐ Ե ՚ եԻփի)
ճ
քհուՍաԱիպ մկ
Համաձայն
,
ր ա մ ա–
"էրր–
.1 I , ^ տեղեկութեանց
ա.
՚ ^ – ^ – 4 " ՚ Լ ^ , , ^ ,
,,.,^/.1.^,
ղրեթէ
Հ
II
ո ւ՛ւ անակ ՛սն կ
՚– ՚ . ք
ւ ւ .
բած է Հնղամեմ
Կ՚"–11ք՚>
"(ե-է Գ"Ր^
"Վբ
1951
8սւ՝"^՚"1՛
՚ , ^ ) /
/.
ւււ
Լքուած
ե1կ–՚"Ա–1՚Ւ
հ–Կ.՚՚\Գ1Ի՚"^Ր
Կհ՚-երը
֊ ե լ քն ե ծարակաւ՚ացումը
քբաելեկարական
երկւււ
մեծ
կճր
՚՚^յ
՚՚՚ր՛՛^
.^՚.";^ձ^^^ք.՞^
է..
ճաբտաբ բարոլ^աին
ար՚լիականացումը
նոր
մեքե–
վ
որճՔ
"ւՒ՚ւ՛
ևՍ՚^՚*՚յէ՝^
աւելցնել
քարիւ
ղի արաաղրոլքի-՚^Ը–– ^"^^ գատ , երկու տարի ա–
ռաք սկսած
ւ^՚՚Բ
՚ ^ ^ ^ ա շիսատանքնե
ր ը ընգՀատ -
ուա
ծ են : Գ^լ֊ած են նմանապէս
Գանոլբ
(/ձ,
Եով
քրանցքի,
շինութիւնր։
Այս քբանցքի
կտ–
ռոլցման
յա^կացո՚ած
ե։. տամանակիր
աշիսա -
տանքի
ղ^ապարտու՚սծ
բանտա բկեա լեե
ր ը ,
անցեալ
ձմ՚եէ փոխաղրո։ ած են ուրիշ
չլ՚ք աննեբ
,
իսկ
քաքառւզք
աարրերր
փոխադրուած
են իյ.
Միութիւն
.
Պա ,տօնււկան
աուեա^եբոլ
Համաձայն
, մէ -
Կ՚՚ւկէս^տաքւան
րնթացքին
Հազիւ
1800
մեթր եր
կա յնո ւթե աէր քբանցք
վս՚բոլած
է
Տոպրուճայի
մէք
քանի ձր տասնեակ
քիլոմեթր
երկար
Հուլա -
մասի
մը վք^յ \ "Բ Գանուբր Աեւ \քուէէն
կը զատէ :
Հնղամեա
յ
ծր՚սդրի
ճաբտաբարուեսւո՚սկան
տրտաղ բուրեան
՛նաիսնական
աչէսատանքնե
բուն
մէք
ղոբծածելի
աչիսւստաւորներ
փոխտդբոլ՚սծ
են
այլ՚՚՚բ։
Այմմ անոնք կ^օւլտադոբծուին
քակելոլ
ղանաղան մեծ գո բծ՛ո րաննե ր , որոնք պիտի վերա–
քլա ռու ցուին
երկրի
արեւ ելեան
սաՀմաններուն
վրայ, մէկ կսղմէ
Փրութի եւ Տնիէսթէբի
ել միւս
կոգմէ
Տնի՛էսթէբի եւ Տ՚՚նի
միքեւ։ Այս
վեբքիննե–
լ՛ուն
մէք պիտի
գանուին
նաեւ
նաւթի
ղաարան -
ներր ;
ԱաՀման՚սմերձ
չլ՚քաններու
ռում անա կան բր–
նակչոլթիւնր
սլարպուած
է եւ անոնց տեղ Հաս -
տատ,*լած
են օաար տարրեր եւ
մասնաւորաբար
ԻհուսԼր։
Պանս՚թ եւ մանաւանղ
Տոպրուճա
փո -
խադրած են Ռուսեբ,
որոնք
1918(1 /.
վեր Հաս–
տատ՚ււած՝
էին երկրի տարբեր
շբքաններուն
մէք :
Բոլոր այս «սպիտակ
Ռուսերր»
ստիպուած
են
ենթ՚սրկուիլ
երկաթեայ
կաբ՚լապաՀութեան
մր,
այլասլէս կր
մնան
Խ - Մ իութիւն
վերադսւր -
ձուելոլ
սպառնալիքին
տակ։
Փոքրամասնութիւն
^ւսզւՐՏ՜դ
"՚֊ԲԻԼ
•ոա^րրԼբ ալ աեգաՀանուած
, կը
բնակին
բոլորովին
մասնալոը
պայմաններու
աակ։
Այսպէ ս , ռում անական
Պ անա
թի Ա երպերը
փո -
իսաղ րուած են Տոպրուճա
յ
Ամբոգք տյս նաՀանգը ել Գանուբի
ա էլթան
վե բահ ուած
են զինուորական
Հսկայ խարիսխի
մը։
Ամրու թիւններու
շինու թեան
մէք
կ^աշէսատի՝
՛էե րքե րս այս չլ՚քանր
ւիոխադբուած
ամբողք բը -
^՚ա^ւէ"՛թի՚-նը
: Երիտասարդներու
Համար
մասնա
ւոբ
դպրոցներ
Հիմնուած
են Հոն։
Ա՛իայն
Բոնս–
թանց՚ս
քաղաքին
չուրքր
82
դպրոցներ
բացուած
են թաթարներ
ու Համար ;
Ռու՚քանիայ
սաՀմաննեբր
ել մանաւանղ
Տո"չ՜
րուճայի
չրքանր
ռուսացնելու
րոլոբ
միքոցնեբը,
ոումանական
Համայնավար
շրքան՚սկնեբու
կողմէ
կ՝արղսւբացոլին
այն ՚զատճաո ա բանու թեամ բ , թէ
ռուս
զօրամասերն
ու Համայնավար
չաբքեբը
ա–
պաՀովութիլն
չեն վա յե լե բ : Այսպէս,
Համայնա -
վար
կուսակցոլթե՚սն
կեդբ.
կոմիտէի
՚էերքի^
նիստին
Հաղորղուած
է, թէ միայն մէկ
ամսուան
բնթացքին
, ղանոլբեան
թուլչա
քաղաքին
մէք
գործուած
են Հետեւեալ
ոճիրները.
Փողոցին
մէք
սպաննուած
է Համայնավար
քաղւսքային
ոստի -
կանութեան
՚ղետր,
կրակի տրուած են սէնտիքա–
սլետութեան
մասին.
—
Հ<,Ան մեղ կուտայ
Հայաս -
տան
մը, որ Հ՚սմ՚ակ
մոլմկալութիււն
է^
գիտուն
՚էերապաՀութիւն
ել Հրաշագոբծ
իմաստութիւն»։
Արուեսւ՚էի
՚լործբ եւ իբ միքավայբր
անխղե -
ԼԻ^բկն կապա ած ենիրարու։
ՈբովՀետեւ
ճար -
տարապեաու
թիւնր
ենթակայ
է երկրի մր կլիմա
յի՛ն ել ա չվսա րՀս՚ղրու
թեան
աղղեցոլթեան
: Հայկ՛
եկեղեցին
մի՚ոյն
Հայկական
Հողին
վբայ կր պար–
ղէ իր զե՚լեցկութիւնբ
եւ կա իսա
րդանքր։
Մեբ ճար՚ոս՚բաոլեաոլթիէնր
ամբողքովի՛ն
կրօ
նական է : Հին աչիսարՀի
մէք ճարտաբապետու
-
թիւն կր նչ՚՚ւնակէր
տաճար,
բադին եւ աղօթա -
աեղի. Մեր թաղ աւո բներր պալատներէ
աւելի
չթ՜
նտծ
են եկեղեցիներ
ել վանքեր
է
իծ՝. թորամանեան
(1864—1934)
փոչիներէն
ոէ–
մոո՚ոց^ւմէն
դուրս
Հսէնեց Հայ ճարտաբապետու
–"
թիւնր եւ փերաՀասւո՚ստեց
իրբարձրութեան
վը՜
րայ։ թ. թորամանեան
մեր ճարտաբապետու
-
թեան
Համար
այն է ինչ որ էր կոմիտասր
մեր մո–
՚1
"՚1բղ "՛կ՛ոն երամչտո՛
թեան
Համար • թորտ՚Րան -
ե՚սն
Հասւո՚ո՚ոե՚ք
թէ Հայկական
ճարատբտ"լետու–
թիւնր
ինքնա բ ո յ ն
է այնքան ոբ ազդած է
ուրիչ
ւր՚ոարէս՚գե՚ոութիւններոլ
՚էրայէ
քք
ինչգեռ
իբ՚^է
՚սռաք
ուրիչ կարծիք կար ։
ԲԻՒԶԱՆԳ
ԿՌԱՆԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
