^ է ս ւ | ո ւ թ ^
գաղութ
Պ– ՃՈՐՃ ՄԱՐՏԻԿԵԱՆ
Ա6ՆՃԱՐԻ
ՄԷՋ
Տէր
ձա. Տիկին
ճորճ Մարտիկեան
Աայիս
եին
այցելած
են Աղռնիէի
րուժարանր
(Պէյրա֊թ) •
Տատկասլէս
պաաբաստուած
կամարին աա–
կէն
անցնելէ
վեբք , անոնք մտած
են բու ՜
մարանր, եւ խօսած
բոլոր
Հիւանդներուն
Հեա
1
Պ՛
ձորճ
Մ արտիկեան
խոսաացած
է ԱՆԶԱյի
կ՚՚զ՚^է
դումարնեբ
յատկացնել
բումարանին
,
ոբպէոզէ
երրորդ
յարկաբամին
մբ շինուի
շէնքին
վրայ ,
րնգա-նելու
Համաբ
Աւստրիոյ
, Գերմանիոյ
, եւ Ի՜
աալիոյ
մէք գտնուող
Հայ աարագիր
ՀիւանգնեբԸ »
՚1յոյնպէս
նոյն գբամով
պիաի
գնոլի
Բումարանի
շէնքին
Հարաւային
մ ասի
տարածութիւնը
, ուր
նոբ
շէնքեր
պիտի
շինուին
:
Այս
Համաձա
յնութիւնր
գոՀունակութեամբ
րնգունուելէ
վերք , ճոբճ
Մ արտիկեան
խօսած է
պարղելով իր առաքելութիւնը
ընգոլնելութեան
սրաՀին
մէք Հաւաքուած
Հիւանդներուն
եւ պաշ ՜
տօնական
անձնաւո
րութե անց :
Ապա Ընկերակցոլթեամբ
Տէր եւ Տիկին
Տօքթ
•
Ենիղոմշեանի
, Տէր եւ Տիկին
Տօքթ
.
Ակրտիչեանի,
Տէր եւ Տիկին
Տօքթ.
Արամ
Պաղտասաբեանի
,
մ եկնած են Շ թո րա , ուր իրենց կը սպասէր
երես
փոխան
րնկեր Մ ովսէս Տէր Գալուստեան
; Հոն Աղ՜
բալեան
դպր"տԻ
^ոզաբարձութիւնը
աշա կեր տու ՜՜
թիւնր, ել Օղն. Խաչի
մասնաճիւղին
վարչութիւ՜
նր բա բեղա լուսա
մաղթած՜ են
Հիւրերուն
, /"՚^
գիւղապետ
լմւկեբ Գ. Գուտուլեան
կարդացած է
յուզիչ
ուղերձ
մը։ Հիւրերր,
րնկերակցութեամր
Տէր ել Տիկին
ՎաՀան
Փափաղեանի եւ Տիկին Գ–
կանայեանի
այցելած
են
Այէւճար,
ուր
րնգունուած
են աւանգական
ասաւլ զոււԼնայսվ
եւ ճէպէլ
Մու
սայի չուրքպարով։
Այցելած
են Այնճարի
«Տառաի
վարմաբանր
, անցնելէ
վերք Հայկական
եռագոյ –\
նին աակէն : Ծանօթանալէ
վերք տեղական պայ–֊է
մաններոլն
, Պ– ճորճ Աաբտիկեան
խոստացած
ԷՀ
օրինադիծր
,
յի չելով
Աթաթիւրքի
արձաններուն
դէմ կատարուած
յարձակումները
:
Վարչապետ
Ատնան
Մ էնտէրէս պատասխա -
նելով
քննադատութիւննեբուն
, ըսաւ.
կարդ
մը լ^կեբներ
կարծես թէ քսան
միլփոն
Հայրենակիցներու
կարծիքր
առեր ենու այնպէս
կը խօսին
I
Այս օրէնքր աՀաբեկչական
բան մը չէ է
ա յլ կըձգտի
Աթաթիւրքի
յիշաաակր
անվթար
պաՀել ել չթողուլ որ աղարտեն
զայն։
Գուք ամ-
բոխաՎարոլթեամբ
կր խօսիք,
օրէնքներր կր ծնին
այն ատեն երբ անՀ րամե շտո ւթիւն
մը կայ։ կը
Հարցնէք թէ ՏէաթիՀի եւ կամ՛ Եավոլղփ
մասին
ին
չո՛՛ւ
օբէնք
չենք Հրատարակեր : կը Հարցնեմ
ձե -
ղի , անոնց
արձաններն ու ղե րեղմ աննե ր ր քան -
դուեցտ՞ն
միթէ։
Մինչղեռ
ԳրրչէՀիրի
մէք
մուրճի
Հարուածով
մը Աթաթիւբքի
արձանին
գլուխր
կոտրեցին։
Այս դէպքը
կրկնուեցաւ
ուրիշ
տեղեր
ալ։ Մէկ գիչերւան
մէք Հինգ արձան
խորտակուե
ցաւ • կրնչանակէ թէ Աթաթիւրքի
խնդիր
մր կայ
եւ
մ ենք ստիպո
լեց անք այս օրէնքր պատրաստել
:
թեր ու գէմ վիճաբանութիւննեբր
շարունակ–
ուեցան
մինչեւ
գիշեր : Խնգիրը
նորէն պիտի
քրն՜
նուի ;
հիւանգանոց
մը կառուցանել
տալ Այնճարի
մէք,
Ինչպէս ել քուրով եւ ե լեկտբականո
ւթեամ բ
օմտել
Գիէպր։ Խոստացած է նաեւ երեք
կողմով
մամա ֊
Տ"յց
մը նուիրել՝
Այնճարի
Հրապարակին
վրայ
ղե–
՚ոեղուելոլ
Համար : իրիկունը
իպատիւ
Հիւրերուն
ճաշկերոյթ
մը տուած են Տէր եւ Տիկին
Մովսէս
Տէր
Գալուստեան
Ա՛ ասապաքիի
մ էք
Հ
ՀԱՅՐԵՆԱԿՅԱԿԱ1
\9\5Ի
ԱԳԱՏՕՆԸ
տօնուած է Անգր ՆաՀրի
մէք
(Պէյրութ)
, Ապրիլ
28/1,
նախաձեռնութեամբ
Հ *
6– գ. Աաբղարապաա
, Իշխան եւ Նիկոլ
Գոլ -
ման
կոմիտէնեբու
:
1^ուոն
բազմութիւն
մր ներ -
հ.այ եղած
է ։ ՆախազաՀ՝
րնկեր
՚հրօ Հիւանգ
րէ
լալով, փոխանորղած
է ընկ՝ Տ՛ Պաղտասարեան
,
«Պատմութեան
մէքյաղթութեան
եւ սուգի
օրեր
կան։
Ամէն
մողովուբգ
իր ազատագրութեան
գար–
թօնքը
ունի։
Գմ բա խտութ
իւն ը Հոն է որ
Հքսյուն
ել Թուրքին
զարթօնքր
իրարու
Հանդիպեցան
:
Ապրիլը
մեր սուգի
ամիսն
եզաւ,
բայց
նոյն ամ -
սուն նաեւ
յաղթակս՚ն
Վասպուրականի
մէք տաս––
նեակ Հազարաւոր
թուրք
ղինուո րներու դէմկըռ -
" ՚ ֊ ե լ է վերք,
600
տաբի ետք Հ^ամիբամայ
բերդին
վրայ աղատաղրոլթեան
դբօչր
պարղուեցաւ։
Յաղ
թե ց ինք
նաեւ
էքմ իածնի ճակատամ՛ ա րտ ին
մ էք :
Ա յոօր
թուրք
մամ ուլին իսկ վկա
յութեամ
բ թ րչ ՜
ուառութեան
եւ սով կրաիրէ
մեր երկրին
մէք։
Մեր
Հողերը օտար չեն կե րակբե ր , եւ
օտա ր ին
ձեռքին տակ չ ի ծլիր
նոյնիսկ
ւիւուչը։
Այսօր անա
պատի
սեբունզէն
Հասած է առոզք եւ
ղաբգացած
սերունդ
մր, իր գպրոցներով,
ճեմարաններով
եւ
տաճարներով,
անոր
մէք աւելի արմատացած
է
անկաիսութեան
, յաղթանակի
ե ւ աղատ ապրե
լու
տհնչր։
1915
Ապրիլ
11 24/
Եղեռնի
օրր
յիշատա
կէ աւելէդ Հաղո րղ ուելու
օր մրն է եւ պիտի
չ<ւսլիա–
նա յ վէրքը
, տ
յլ սլիտի
մնա
յ թարաիսոտ
մ ինչեւ որ
Հայր տիրանայ
իւր ազատութեան : Խօսած են նաեւ
ընկերներ
Զարղուն եւ Կ՛ թաթուլեան
:
Զորս քաՀանա
յ Հա յրեբու
Հ ոգեՀա
եղս աեան
աղօթքէն
վերք
մ իաբերան
երդուած
«Հայր
Մ ^ ր^"վ
վեր քացած է ս դա Հանդէսը :
ՀՈԻՆԳԱՐԻՈՅ
մէք բամնեչափով
պիտի տր -
ուին
օճառն ու կան ա չե ղէնն ե ր ր : Անցեալ
աչունէն
ի վեր արգէն
րամնեչափռվ
կր արուին
Հացր, ա -
լիւրՐ , գետնա իսնձո ր ը , սոխը
, չաքարր
, կարագը ,
ճարպը , մ իսր
, կա
թ ը , պենզին
ը , րրինձը
, եւն ՚ 1
Արտաքին
նախարարր
պաշտօնանկ
եւլաւ
իբրեւ
կասկածելի : կ՝րսուի թէ ձեբբակալուած
է :
ՅՈՒՆԱԿԱՆ
ՐԱՆԱԿԻ սպարապետր
, ղօր . Փա -
փաղոս , Եանեայի
սպաներուն
առքեւ ճառ մը խօ
սելով յայտարաբեց
, թէ միքաղղային՜
մռայլ կա -
ցութեան
Հետեւանքով
, յունական
բանակը
,
զէնքը
ձեռքին ել մատներ
ը բլթակին
պէտք է
կենայ։
ԻՀօրավարը
պաՀան քեց Հաւաքական
տ պաՀ ո վո
ւ -
թիւն
Ցունաստանի
Համ ար եւ ամբապնդում
յա -
րաբերոլթեանց
թուրքիո
յ եւ Եուկոս լալիո
յ Հետ :
ԱԻՆԿԱՓՈՒՐԻ
մէք բացուեցաւ
խորՀ
րղամողով
մ ր , որ պիտի
ճշդէ ղա չնակիցնե
բո
ւ ռազմ ագիտա
կան քազաքականութիւնր
Ասիոյ
Հարաւ -
արեւել
եան
շրքանին
մէք։
ժողովին
կը մասնակցին
Մ •
ՆաՀանզներոլ
, Աեծն
Բրիտանիո
յ եւ
ֆրանսայի
զինուո րական
ներկա յացուցիչներր
(գօր • աը
Լաթրր
թը թասինյի՝
Ֆրանսայի
կողմէ
) ։
ԶԵԿՈՅՑ
ՎԱԱՊՈԻՐԱԿԱՆԻ
ՀԱՅՐԵՆԱԿՑԱԿԱՆ
ՄԻՈՒԹԵԱՆ
— Սեպսւհմբէրի մեր րնդհտւնու֊ր ժողովը —
Համաձայն
մեր Ծ րազ ի ր—կանոնազր
ի՚ձ2րդ
յօդուա
ծին , Միութեանս
գ.
Ընդհանոնր Ժողովը
պիտի
գուս արու
ի Աե սլտեմ բե բին
։0 րակա բղին
՛իրա յ պի
աի ԸԼԼ՛"՛^ Համավասպսւբականեան
Համադումա–
րիք
պԻ՚՜աճէի
, ծբազիբ—կանոնագրի
,
Հրատարակ–
չականի
հարցերը
;
կր խնգրենք մեր բո լոր
անգամնե
րէն որ ա յս
րոլոր
՚՚արցերոլ
մ ասին
իրենց
թելադրո
ւթիւննե
րր , թորՀուբղնեբր
եւ գիտո ղութ իւննե բ ր նախա
պէս պաարասաեն : Մ անաւանդ
Ծ բագի
ր–կանոնա–
Դէ՚Ի ՚ւերաբեբեալ
իրենց
բոլոր
թե լադրո
ւթիւննե
րը
մեգի գրեն,
որպէս
զի զանոն ք մեր Ծ
րագրին
Հսւմաձ՚սյն
ներկայացնենք
րնգՀ
. մոզովին
:
Նոյնպէս ^
Կրկին
կբ
իսնւչրենք
բո -
լոր գեռ
չարձ տնազ րուած
Հա յ րենա կիցնե րէն որ
մեղի անգամագբուին
,• որպէսղի
որքան
կարելի է
լա յն քննութեան
ենթարկուի
մեր Ծրադիր—կանո–
նադիրը
,
ՈրովՀետեւ
ծրագիրներբ
կր կատարելս՛—
զ"բծուին
մամանակին
, փորձառութեան
եւ մա
նաւանգ
Հաւա ք՛ս կան
զ.ործա կցո ւթե անց
մ իքո ցով :
Մեր
ցանկութիւնն
է ունենալ
անթերի
Ծրագիբ -
կանոնաղիր
մը
ե լ
չարունակել
ամէն
քագաքական
աւլղեցոլթենէ
Հեռու
մեր գո րծունէ
ութ իւնր ;
Վասսլուրականի ՀերոսամարտիՏ
տօնա -
կատա բու թեան
Համ ար մեբ ստա
՛լ ած
շնո
բՀաւո–
րութեանց
, քաքալերութեանց
, Համակրական ու
եղբայրական
արտա
յա յաութեանց
Համար կր
յայ–
տլ^ւենք մեր իսոբին
^ո
րՀ սւկալութ
իւննե ր ր ա՛քէ–
նուն , ել կր խոստանանք
աւե
լի լաւր կաղմ ակե
բ–
պե
լ յառաքիկայ
տա ր ի ;
ԱՏԱՑԱՆԲ
Հ– 8– ԳԱՇՆԱԿՑՈՒԹԻՒՆԸ
ՊԱՐՍԿԱԱՏԱ -
ՆՈԻՄ,
1890 - 1918
(Գաշնակցութեան
60՚սմեա -
կին
առթիլ)
: Կրեց՛՝
Ա– Ա մ ո Ն ր ե ա ն :
Պ՚ս՚ոկերա -
զարդ : Գի՚ն
60 "/՚"/
• Ա տան ա լու
Համ ար
ւլ
իւ)
ել
« Ա Վ Ի Ք ^ Ի
ել «Յտ
՚ւաքՖի
իւմբադրութեան
:
ՀԵՐՈՎԳԷԱ
(պատմուածք)
: 9 ֊ ^ ^ ^ ՝
Անուչա -
լան
Ֆրանկիւ՚լեան
, Պէյրութ,
1951 :
Գին
50
սէնթ։
1Հ՚սշ Շհ91§հօս^, .1աւղ.
1
^ւետէւյ ^
^ ձ ձ Բ " է ^ . ւ
ւե .-
Հ՛
ԼԼիպան)
Հ
ԻՏԱԼԱՑԻ
ֆաշականներու
կողմէ
1924/1
րս–
պանն ո
լ
ած րնկե րվա բական
Մ աթէոթթիի
զաւա -
կր , ճիանքարլօ
Ա աթէոթթի
, որ
կ՚անդամակցէր
կարմ իրներու
ուղեկից
Նէ
1 1 / /
րն կե ր ՛էա ր ա կան
Հատուածին
, ներկայացուց
իր
Հրամարականր
յայտնելով
որ ^մամ
մր աւելի
մնալր այդ կուսակ–
ցութեան
մ էք , վիրաւորանք
մ րն է ա րման ապա ա–
ոլութեանս
Համար» ; Մաթէոթթի
վեբքերս
, Ա՛ոս
կուա յէն վերադարձին
, Հ րաաա րակած էր զ Իրք մր,
որ
խստիւլ
կը քննադատէ
խորՀրղային
վաբչա -
ձեւր :
«ՅԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(54).
կ. ՊՈԼՍՈՑ ԴՐէէհՈԻւ/Ը
Ըստ
Պտրպաբոյի
, այգ օրը առաքին
անգամ
ԸԱալով
Պոլսո
յ բնակչութիւնր
սարսափելփ
վախի
՚ ^ է ք ինկաւ
կաբծելռ՚վ
ոբ րնդՀանուբ
յարձակումը
այգ
օրն իոկ տեղի պիտի
ունենայ : « Եթէ այդ օ–
ՐԸէ կ՝րսէ է Աուլթանր
միմիայն
աասը
Հաղար
զինուորնեբով
պարիսպին
առքեւ դար ,
կասկած
կայ որ քաղաք պիաի մտնէր ու զայն գրաւէր եւ
այդպէս
ամօթալի
կերպով
տուած
պիտի
րԱայինք
քաղաքնեբու
թա՚լուՀի
կ . Պոլիսը՜» :
« Առաքին
յարձակումէն
13
օր ետքր,
կ՚Ը՚՚է
1/լավօն պաամաղիրը
, իրենց մեծ
թնդանօթներր
չարեցին
Թուրքերր : Ասոնց
եբկուքր
աՀարկու
մեծութիւն
մր ունէին եւ տեղւոյն
վրայ
թավ՚–
ուած
էին։
Մէկուն
վիրգերր
մինչեւ
մարգու մը
ծունգը
1լեԱէին,
միւսինը
մինչեւ
գօտին։
^ան
ճիուսթինիանիի
եւ իր խումբին
գտնուած
տեղփն
՛լէմ այդ
2
թնգանօթնե
րէն
ամէնէն
մեծր
դրի՛ն
ւ
ո րովՀետեւ
Հոն պարիսպը
նուաղ Հաստատուն եւ
չատ ցած էր: Առաքին
Հարուածին՝
պարիսպը
դւլրգեցաւ
, երկբորդին
վերին
մ ասր
քանդուեցաւ
30
ոտք երկայնութեան
մը ւէրայ, եբբորգ Հար -
ուածը
չքաչոլեցտլ
որովՀետեւ
մութը
կոխեր էր •
Գիչեբր
յ՛ան
ճիո՚֊սթէնիանի
պարիսպը
ամբացուց
,
զայն
ներսի
կողմէն
կբկնելով
երկբորղ
պարի՛սպով
մը որ շինուած էբ Հողով
լեցուած
փա յտե րո՚է՝^ է
Հետեւեալ
առտուն
Թուրքերր
սկսան պատ–
նէչին
նոյն կէաը
ռմ բակոծե
լ մեքենանեբու
եւ թն–
դանօթներու
խում բով
մր, եւ բաւական
մր այգ
ամ բութ իւննե բուն գէմ ա յգպէս
գո բծելէ
ետք
մեծ
թնգանօթր
լարեց
ի՛ն ել
ռումբեր
նետեցին
խրամ
մը բանալու
Հաւէար : Այս անդտմ , Հբէշա -
յին
ռումբր
պատին
վր՚սյէն
անցաւ
՚ղաբիսսլին
^ինգ ակռաներր
միայն
քակելով եւ դնաց եկեզե -
ցիի
մ ր պաաին
զա բնո ւե ց աւ ո բ Հազար կտոր ե -
՛լ՛սւ։
Ցերեկոլան
մօտ, երկրորգ
անզամ
ՐԱալով^
թնղյսնօթր
դարձեալ
լարեցի՚ն
, բայց
ճիուսթի -
նիանի որ ինք ալ ի՛լ, թնդ՚սնօթր
պատրաստած էբ
թրքական
թնգանօթր
Հարու ածեց ա յնքան ճար -
տարօրէն որ պայթեցաւ
»;
« Եթէ Աուլթանը
՚սյ՚է
օբր յարձակում
լ՛
չ՚իեբ–
քացնէր
, քաղա
քր անպատճառ
պիտի
ի յնաբ , կ՝ ր՜
սէ
նո յն պատմ սւզփբր
, ճիչգ Պարպարո
յի
պէս
ւ
ՈրովՀետեւ
պա շա րեա
լնե ր բ ամ էնքն ալ
ումասպառ
եղած
էին։
Գիչեբր–, Թուրքերր
իրենց
րանակա -
տեղ ին գարձան
, ի՛՛կ "լաշարեալները
իրենց
դըտ–
նուած
տեղերուն
՚էրայ
յողնութենէն
ղետին
կ՝իյ–
նային :
Ա՛քրողք
դիշեբր
վիրաւորեալներուն
Հեծե -
ծանքներր
լսուեցան :
Պարպարօ
երկարօրէն
կր պատմէ թէ ի՛նչպէս
պարիսպր
բոլոր պէտք եղած
տեղերուն
՚էրտյ
նո–
րոդեցին
քարերով եւ Հողով
լեցուն
տակառներուն
միքոցաւ։
Յետոյ այգ պարիսպին
ետեւր խոր ու
լայն
ւի"Ա մր փո րեցին եւ այգ փոսէն
ելած
Հ"՚/ին
մէք
բաղեւթւեբ
, որթատունկի
ուոեբ ել ծտռերո՛–
ճիւղեր
խառնեցին եւ քուրով
շաղուեցին
,
որպէս
ղի բոլոբ ա յ դ խառնուրգր
աւելվ՛
դիմ ացկուն ու
միակտուր
բ/լ՚սյ եւ այս՚զէսով
նոր պաա ՛քր
շինե–
ցին որ ճշմարիտ
պարիսպի
մը պէս դի՛մացկուն
էր^
ա յնսլէ ս որ այ՛լ, տեզր ալ Թուրքերուն
յ աձա
կոլ -
մ^ն ՛Լախ չկաբ։ Աւ սակայն
, Թուրքերուն
յարձա
կում ր երթալով
աւելի սաստկացաւ
ա յ դ
տեղը :
՚լիչե ր ցերե կ թն՚լանօթէ։
, սլա ր ս ա տ ի կի եւ
նետի
Հարուածներ կբ տե գային
պարտիս՚զր
նոբոգել
ւիարձոէլնեբուն
վբայ։
Մանաւանգ
Ենիչէրիները
աՀա րկու
ճիգեր կ^լ^է
է՛ն խրա՚էնե
րէն
նեբս
մ տնե–
լու։ Այգ օրր ուրիչ
կոիւ
տեղի
չունեցաւ :
Հետեւեալ
օրը,
կիր՚սկի,
22
Ասլրիլ^
տեղի
ունե ց
՛սլ
Պոլսո
յ տ յս արտակարգ
պ՛ս շարմ ան ամ է–
նէն տարօրինակ
գէպքերէն
մին, այն որ ամիս
մը
ետքը
տեղի
ունենալիք
անկմ ան
մ էք
ամ ենամ եծ
գերր պիտի
ունենար ; Բանի՛ օրերէ ի վեր
Աուլթան
ՄէՀմէտ Բ • իսորՀրղաւոր
մոզովներու
մէք ել ա -
մենամեծ
գաղտնիքով
կր պատբասաէբ
այս ան —
ուանի ել տարօրի՛նակ
ղո բծողոլթ իլն ր , որով
ծր—
ր՚ոդ րս՚ծ էր ցամաքէն՝
Րերա
յի բարձր
բլուբնե -
բուն
վրայէն,
Վոսփորէն
Ոսկեղքիւր
անցրնել
իր
նաւ ատ որմ ր ; Ապրի է
20/
նաւամ արտին
մ էք
կրած
սլւսբտոլթենէն
ղղացած
ղա յրո յ թ ր
Հաւանաբաբ
նպաստեց
իր ծրադրի՛ն
զո րծաղբութ
իւն ր
փութա–
ցրնե լու :
Կ– Պոլսոյ
մասնա յատուկ
տեղագբոլթիւնր
ծանօթ է շատ մբ յտտակադիծեբոփ
ել պատկեր -
ներով ;
^ — (
Շ տ
ր ՛
)
Fonds A.R.A.M
