^ 6
ԱՌԱՋ*
ԳԻՏԱԿԱՆ
ԱԱՈԻԼԻԱ
Կը վախ՛նանք, որ օր մշ որ"շ
՚^՚՚՚ՐԳէԿ. էր"՛ *
4/1 ւ1ք^
էոան իրենց
րսելու
Հայ
հ րասլա րակագրռա^
թեան ել Հայ
Հրասլա րա1լագի րնե րու
Համար ,
«Կիկէրոն են, երթ քնսադաւււեն, Զաքարիա եԱ,
երյւ կարգը (յայ սաե զծ ա գոր ծ ե լ ո ւ » ւ
Մեր մասին՝՛
մենք արգար
չենք գաներ
այս ա.
"էէ"է
վերագրում
մր, նախ՝
որովՀետեւ
Հրասլա֊
րակագրոլթիւնր
% գրական »
ստեղձագործ՜ութիւձէ
մր չէ ել. պէաք չէ , որ րԱԱ՚յ ՝. Ասլա՝
որովՀեաեւ
իր գիտա մն է չինարար
քննագատութիւ֊նր
, էսկ իր
նպատակն է արթուն
պաՀել
Հանրային
խիղ^ր եւ
ուղիղ
ճամրու
մէք դնել
Հանրային
կարծիքը
։
Այս բաներր
րնե լու Համ ար պէաք է ու նենալ
հաւատք ,
րա յց ոչ յաւակնութ
իւն :
Ամուլ ոգի մբն է յալա կնութիւնր
, մինչ ստեո–
ծագործ
ում է Հաւատքր՝, Տաւկանոտ
մարղր
միշտ
կ՚ուսուցանէ
, բնաւ չէ ոորվիր
• մ իչա խրատ կու
•Ոսէ յ , ր աւ չչւ գործ եր ՚ միչա կր խօսի,
բնաւ
չի
Եերչձւչուիր
յ
Տաւակնոտբ
մլատ է տալու
մէք, հ^վեՀանձ» է
աոնե լու մէք
ւ
Լրաբոլռե
Հկր ցանէ»
բառեր ու
խօսքեր,
սակայն
երբեք
ղործեր
ւ
6աւակնոտր
լեղու է է1 իա յն , սիրտ
չէ ՚
ձեւէ
միայն,
խորք չէ ՚ Ոչ անձնուէր է, ոչ ալ
րնգունակ
է ղոՀողոլթւ.ան
%ՀլԱոաաաձեռն»
է մ իա յն
չՀաւնե–
լու , գմգոՀելու
, մեգագրելու
եւ
ամբասս՚՚մնելու
մէք՛– Աւելի չատ Պգատոնբ կբ սիրէ , քան ճչմա^Ի*
տութ իւնր
է
Իր ըբածին
վբայ Հաւատք
ունեցող
մարգն է,
որ բոլոբ
խաղաթուղթերր
կբ դնէ իր
Հետապնգած
եպատակրն
վբայ
ել բնգունակ
է ամէն
ղոՀա -
բերԻւթեաԱ
այգ նպատակին
Հասնելու
Համար։
է^եաեւաբար
, մենք
ճիչգ կր գտնենք
այն սաՀ–
մանումբ,
որուն
Համաձայն
պատմութիւնր
ուրիչ
բան չէ ,
՚՚^թէ ոչ Հաւատաւոբ
, անձնուէր
,
ղոՀաբե–
րող մարգոց
Տայսմալոլբք
մը
1
Մեր
ամ ենօբեա
յ
Հակառակո
րղնե ր բ , երբ
այլեւս
ոլրէչ բան չզանեն
Աոելիք , մեղ կբ մե -
ղագբեն
յալակնութեան
մեղքով
ւ
Իրր թէ մեր ո–
գէն
ամուլ ոգէ մբ եղած
րլլար ։ Իբբ թէ մենք
գո~՛
Հաք ած
ԸԼԼայէնք
մէայն խրաա տալով
ել մեր
մա
մանակը
անցընէէնք
մէայն
խօսելով,
յօբանքելով
եւ փոնգաալով։
Իբր թէ մենք ալ էբենց պէս ձեւ
ԸՀչայէնք
,
առանց
թորք
բլլա ւու ել բառեր
ցա -
նէէնք
^ փոխանակ
գործեր
ցանելու
։
Պարղ է, ոբ խօսքէ այս Հկէկերոնֆներբ
Հա -
ւօսաքբ կըչփոթեն
յալակնռլթեան
Հեա
։
^
Եւ– կը չփոթեն
կամովէն,
գիտակցաբար
Արդարեւ
, մենք
Հյալակնւէւթիլն»բ
ունինք Ը ֊
սելու
,
թէ իրենցմէ քէչ մր աւելի
լալ կր ճանչ ֊
նանք Գալնակցականը
եւ չաա աւելէ
լաւ՝
Գաչ–
նակցոլթէւնբ
է
Այս պաաճառով
ալ կրնանք
անվա–
բան յայաարաբել,
թէ Գաչնակցութիւն
բսելը
յա
ւակնութ իւն
ըսել չէ , այլ Հաւատք
։ Եւ Գաչնակ–
ք ութեան
պաամ ութիւնը
ձանձրացող
,
յօբանքռղ
մարգոք
եղե լադբութ
իւնէ մբ չէ , այլ
անձնուէր
,
ղսՀաբէբողգ
Հաւատաւոբ
մաբգոք
Տայսմաւուբք
մը ։
Ոէ– եթէ երբեմն այս կուսակցութիւնր
Կիկե -
րոն է աեղին ու պարաղային
Համաձայն,
սակայն
երբեք
Զաքարիա չէ եղած ոչ աեղին , ոչ ալ պա -
րագա
յին
Համ աձա
յն X
Իր մեծութեան
յատկանիչներէն
մէկն է իր
Հալատքբ ոչ միայն
բռածին,
այլ եւըրածին Հա -
մար
I
Իր մեծութեան
միւս յատկանիչներն
են չաբ–
կարանալ գովեստէ կամ պարսաւէ
առքել,
տեղէ
չտալ ոչ բռնութեան
, ոչ Հալածանքէ
առքեւ
. չխոլ–
սափէլ
էբմէ պաՀանքուած
ղոՀողոլթենէն
։
Այս
բոլորէն
գումարբ
մենք
կը կոչենք
Հաղ -
գին Համաբ վասաակէլ
> ւ
Մեր Հաւատքն է, ոբ կբ մղէ մեղ բսելոլ բա -
ներ,
որոնք
Ոգեղէն
չուկայֆէն
մէք կբնան յա -
ւակնութեան
տեղ գրոլէլ
։
Զենք վախնար ատկէ
Այսաեղ, այս դաղութէն
մէք,
մենք
Հասած
ենք արդէն
կարեւոր
Հանգրուանի
մբ։ Բանէ մբ
ամիսէն պատրաստ
կ՝րլլայ
^Տուսաբեր»է
տունբ
եւ
մենք,
մեղէ Հետ նաեւ
մեղէ գործակէց ու Համա -
կէր մաբմէննեբբ,
կը փոխագբոլէնք
մեր սեփա -
կան
չէնքէն
մէք .
Այ" չէ^ՔԸ
Ք"՚րհ
Կ""*^"յ9
^էԼ
մեղփ
Համար։
Մեր Հաւատքը
բարձրացուց
ղայն եւ դարձեալ
մեր
Հաւատքն է , ռբ լէովփն պէաէ էրագռրծէ
ու աբ -
ղ աբացնէ ա յն գեբը , որուն
սաՀմ անուած է ան
յ
< Տուսաբեր»է
Տունը պէաէ
ըԱայ
մչակոյթէ
կեգրոն
մր ։
Այս նպատակէն
Հասնելու
Համար
մենք ոլ -
նէնք անՀրամեչտ
երկու տարրերը
, ՀԱՒԱՏԲ եւ
ԵՌԱՆԳ
I
Այն Հսերունգ»ր
, այսէնքն
Հաւատաւոբ
մար
գոց ա յն խմ րակցութէւնր
, որ ճամ բա
յ ելաւ ա -
ոաքագրոլած
նպատակէն
Հասնելու
վճռականոլ -
թեամբ,
պիտի
գողայ
յաքոբգ ու գալիք
սերունգ–
ներուն
առքել ք երբ կէս ճամբան
մնայ
էէւ. գաբձ՝է
ԿԱԱդէսԱիԱեոքււձՍեռը
Մարգը
Հաղաբումէկ
միքոցներ
Հնարած
է^
սլայքարէւլու
ՀաՍ ար ձՍ րան
խստութեանց
գէմ է
իսկ
աեասուննե՛՛բբ
1
Փօլ
Պէքքըբ
^լլ՛
կատարած
ուսումնաս
իրու
-
թիլ
՚ււները
կը •^ասաաաեն
որ անոնք ալ անճար
չեն,
չԱոբՀէւ
բՍութեան
Հ րա չալբքնե
րուե
։ Այսպէս ,
գրասաէլաՍը
քբմ
էական
ւ1 րչոց՜Սեբով
սաացուած
րացալւսաւլ գււլւօ
աստէճանրՍ
Հայսրեքն՝
ղեբոյէն
գար
ճ / յ >
աստրճասրն)
եւ օղէ բացարձակ
բա -
ցակայութեաՍ
բ ապա1լեայ
յատուղ
աս ասէ սր մէք,
ղևաՍւլաԾ
է
ձէ^րներ,
լօռեր,
մանրագէտայրն
սունկեր
, դաղտասե
րե բու
ել ա յլ
բո յսե բու սեր -
մեր,
ւտասուռւ
,Եր,
ել
աեասերկսեր
, հախապէս
ղա–
նոսք
ղերչչ-ն
աստրւճան
չ ՚ ՚ է է յ ^ ե լ ո ւ է
ՀՀՃՃՃհ^Հճէւ^ճԱՕՃՃ)՚,•
Երկու
օ աս Վիրչ երբ գարճեալ
ղանոՍք
ղրած
է
բ..աղաԱ պա
յս ասսէւրոլ
է,լ խոէւալ
մ էչաղա
յրէ
մէք
անոնք
առասց
բացառութեան
չա ր
ո ւն
ա ղա
ծ
են է–
րենց
ղ.. եսաղաււ գո րծո
ւււ
^ ու թրլնբ
ւ
Այլապէս
չա֊էեկան
են ղուրցերլ.ացի
գիտուն
էիսւււ լլ Կ՛լ-՚լ Դ^Լ– կաաարաժ
բաւլս ալլաս
փորճերը
I
Ան սչ Արայն
Լրածրնր
, թ թ ո ւա ծ՜ր ս ը եւ բո րաղա -
Շ լ.նբ
–^Լղււ ւղչ՛
ղն րաօ Խ ց , ա յլե ւ ուսուՍ
նաս ր րե լով
ւղա ղրս աղդէ, ցուլօ
րւնր
կեն գան
րնե բու
վլ՚ա
յ ,
ճու–
կեր
սառեցոլց
Հ,Ա
աստրէճան
սառոյցր
մէք ու
.յնտոյ
չաբաթնսբու
աստրճանական
Հալեցումռվ
ձուկերը
ղերստացան
իրենց
կենսո
ւնակո
ւթ
ր ւ ն ը ։
Այմս
այս ՚ ^ ր ք
/ ՚ 1 / Բ
գ ո րծնականա
ցած
է եւ
չուտով
"՛ւՀ.
ձուկեր
պչ֊տր տե ղավւո խո ւէն՚Նառո
յցն ե բու
մէք
կաչկանդուած
կարճ
յ աՀով
մը
է
ոլորս ալ դիտենք
լատանի
՚
կենղանիներու
ձմեռեայրն
կեանքր։
Արրնակ՝
փիսիկն
ու
չնիկը
տան
յար կէն տակ
ղաււարանէն
տաքուկ
անկիւնը
կը մրափեն
դռւնչերբ
իրենց տակբ
առած։
Հալբ,
սագն
ու
բ ա գ ը առատ
փետուրնե
բով
ղրաՀ աւոր -
ուած կբ ճեմեն
Հաւնոցէն
բակը :
Շատ
մը
թռչուն–
նեբ կը գաղթեն
դէպի տաք
կլիմ՛աներ
։ թիթեռ
-
նիկները
, շերամ
ը եւ
այլմ
իքատներ
փռիսակե
բ -
պոլած
կը նիբՀեն
իրենց
Հարսնեակներուն
կամ
բմոմնե
բուն մէք պարուբոլած՝
սպասե
լով
րձո
լ -
թեան
ղարթում
ին
I
Ողէղր ա
յգ վնասակար
միքա–
տբ
երեք
փոխակերպութիւն
կր կրէ ։ Առաքին
եր -
կոլ
ձմեռներբ
կ՝անցլ
^է
Հողին մէք ճերմակ
որդե–
բու
կե րպա
բան քով
յ
Երրորգ
ձմ եռբ
գա րձեա
լ
Հո
ղ ի ն աակ,
սակայն
չ ա փ ա Հ ա ս ու թռչելու
պատ -
բ ա ս տ I
Աարդերբ
իրենց
ձուեբը
կ՝ածեն
աչնան
եւ
մ
ասնաւոր
բոմոմնե
բու
մ
էք
ղանոնք
խնամ քով կը
ղետեղեն
ծերպերու
մէք,
յետոյ
սատկելու
Համար
։
Մ
արախնեբբ
կէս մէքքով
կր թաղուին
Հողին մէք
ու
կբ սատկին՝
իրենց
ձուէկներր
ա յ դ կերպ
Հողին
քե
րմ ութեան
յանձնե
լո վ ։ Ա ողուններբ
,
օձերէն
մ ինչեւ
Հասարակ
երկրմ
ա յ ր ր , ռրռնք
պաղարիւն
կենդանիներ
են
թմրած
վիճակի
մէք Հողին
տակ
կ անցլ
^են
ցուրտ
եղանակր
։ Արքէ^^երը
,
Հակա
ռակ
իրենց
չուրք
Հ իւս ուած
առա1լն
երուն
ու չա -
տերռլ
Համ ռղում
ին , բնաւ
պ ա չ ա ր չեն ամ
բաբեր
ձմ
բան
Համար
, այլ խոբ թմբիրով
կր ննքեն։
Նոյ
նր
կ րնեն
պիծակները,
որոնց
արռւնեբր
կբ սատ
կին , իսկ էգերէն
մւսս մր Հողին
թէ
այլ
պատսսլա~
րանի տակ կր տոկայ
ցուրտին
, գարնան
վերաշփ -
նելու
Համար
աւերուած
բոյնբ
։
Մկնաբքբ,
(ա&աւօէէշ)
կրծողներու
րնտանի
-
քէն
ձմեռնային
կենդանիներու
իրական
տիպարը
կարելի
է
Համարել։
Այս կարգին
են
,
առնէտր,
գաշտաշունր,
իսկ միքատակե
րնե րէն՝
խ լ
՚ ՚ ՚ ՜ Ր Գ Ը ,
եւ
ողնին։
Երբ
արտաքին
քերմութիւնր
կ՚իքնէ
15
աստիճանէն
վար, մկնաբքբ
կբ մտնէ իր
ստռբեբ–
կըրեայ
որքբ, ուր կը քնանայ
խորունկ
քունով,
խոտէ
կակուղ
խշտիքի
մը վբայ
։ Ա՛ օտաւո
րապէս
երեք
չաբաթր
անգամ
մբ
ան կ՚արթննայ
արտա
,բ–
ՆԱՄԱԿ
ԻյՄԲԱԳՐՈԻԹԵԱՆ
մլ սխաւ եէ ոչ
ա |
Վոռ՚ացուՎ
Ի պատիւ Պ– Ժ– Պալառի եւ Պ– Լ՛ Ա–
Մարսէլի
սար քած
ճաչասեղանին
նկարագրութեան
մ էք ին
ծի վե րագբո ւած
քանի մը բառերուն
ճչգռւմին առ
թիւ ղրած
աողերս
(ՑաՈ-աջ, 15
Փետր.) : Պ. Ասա–
ռւածաաուր
վաչեանց
ը մ ղած
են նախ մ էկ
սխալս
մ ատնան չելու եւյետռյ
իրեն
Հյաբմար
առիթ»
ըև–
ծայելու
Հին Հաշիւ
մը կարղաղրելու
Համար
Որչափ որ կարելի է Հասկնալ
իր
տողերէն
,
սխալս սա է.
1774/1՛
Մալաքքայի
մէք
մեռած
ել թ աղուած
Հա յր
« Հ Հ Օ
յ երիտասարդ»
մ ր չէ
յ
ինչպէս գրած
էի , այլ Տակոբ
Շ աՀամ իրեան
ոբ
^մ՚եր
աղա տ ո
լ
թ ե ան նուիրուած
Հա յրենասէր
Հայ
մարգոցմէն»
մէէլն է ։
կր ցաւիմ որ Պ– Ա՛ վաչեանց
ի պիտի
չկրնամ
վա
յելել աալ սիսալս
Հրապարակաւ
բռնած
րլլալու
^աճոյքր
է
չ^շդում իս մ էք Տակոբ
ՇաՀամ իրեանի
անունբ
չէի
յիչած
, որովՀետեւ
^Տառաք»ի
տեղեկատուն
անուն
չէր յիչած
, ել չէր յիչած
ռրովՀետել
Հճա–
ռ»իս
մ էք անուն
չէի արտասանած
։ ճչգում
ին նր–
պատակն էբ մ իմ իա յն
Հրատա րակո ւած
տեղեկու -
թեան
մէք սպրդած
սխաները
ուղղել
I
^ ինչսլէս
երեւում է, կը գրէ Պ՛ վաչեանց
,
"է ԲՔԸ^ Պ՛՛ Հ– Պէրպէբեանր,
ոչ էլ ոեւէ
մէկր
Հայ սեղանակիցներէն
ծանօթ
չեն եղած
<1,մեր աղ–
դա
յին աղատու թեան
գո րծ ին նուիրուած
Հտ յրե -
նասէր
Հայ մարգկանց
անուններէն»
ել վչեն
փու
թացեր
տեղն ու տեղբ
ուղղել
այս սխալր»;
(Տօդ—
ուածին
մէք բառեր
կը պակսին
, բայց
յայտնի է ռր
այս
րսել ուղած
է) :
թէ
անուն
մ ը չյիչատակելը
ինչո^ւ*
^սխալ»
մ լն է եւ ոչ՝ Հմ ոռացում»
մը, չեմ գիտեր
։ ին
չս՛՝՛ ւ պարտաւոր
էի յիչե
լ Տակոբ
ՇաՀամ
իրեանի
անունր
։ €ճառ»իս
մ էք երկար
պարբերութիւն
մ ը
կար Ա ովսէս
հ/ոբենացիէն
եւ կարծիք
մ
բ՝
Ան -
թոլան
Մեյյէէն։
Ոչ առաքինին
ել ոչ ալ
վեբքինին
անունը
տուի։
Մե՜ղք ռբ Պ՛ վաչեանց
այս պարա
ղային չէ տեղեկացեր
։Ախալս
մէկի տեղ երեք
պի
տի
ըլլար
է
Գմբախտա
բա բ Պ ՚ Վաչեանց չէ Հ աճած բա -
ցատրել թէ ճի՚^նչպէս
երեւում է» որ ոչ ես գիտէի
սելու Համար
իբ բնական
պէտքր։
կ՚արթննայ
նա
եւ
երբ ցուրտր
սաստիկ է ։ կբ չարմի ու կր տաք–
31^է
իր սառած
մ՛արմ ինր , իսո ր քունէն
մ աՀուան
Գ1՚ՐԿՐ
չիյնալու
Համար։
իր ձմեռնային
թմբիրէ
լձ։թացքին
չնչառութէւնր
չատ գանգաղ
ու
աննրչ–
մ արե
լի է ։ Արեան
չբքանբ եւ սրտին
ղարկր
եւս կը
գանգաղին
։ Բնական
մամ անակ մէկ
վայբկեանի
մէք ան
16
Աչառութիւն
եւ
88
սրտի ղարկեր
կ՛ոլ -
նենա
յ , մ ինչդեռ
քունի
չբքանին
ե լ
նո յն մամ ա -
նակամիքոցին
մէք իբ չնչառութիւնր
կԴքնէ եր -
կոլքի , իսկ սրտին
ղարկը՝
15/
5
Աաբմնին
քեբմույ–
թիւնն ալ
37
աստիճանէն
կ՝իքնէ
մ օտա
ւորապէս
տասնի
է
Ջգք իկներ ը նո յնպէս
ձմ եռնա
յին
նո յն
կենցա
ղին ենթարկուած
են ; Աակայն
խոնաւ ու
ցուրտէն
պատսպարուած
քարանձաւներ
կ՝բնտրեն
։ Ա յլա -
պէս
կբնան սատկիլ
ցուրտէն ու չոր
մթնոլորտէն,
նկաաի
ունենալով
իրենց
մ որթա
յին
Համ եմ ա տօ
րէն
լայն
մակերեսը։
Գո ր չ արքր
ձմեռր
կ՚անցբնէ
քարայրնեբոլ
խորր, նախապէս
ղննելով չրքապա -
տր եւ վստաՀ
րլլալով թէ թշնամիներ
չկան
չրքա–
կաներր : Աչնան
կ՝
Ունենա
յ իբ ձագերր
յ
Ամ բոգք
ձմ րան
լՐւթացքին
ղանոնք կր դիեցնէ
ամենա
յն
խնամքով. Հակառակ
անոնցմէ •
բացարձակապէս
ղրկուած
րլ լալուն
է
յերկար պիտի
ըլլար մի առ մ ի կանգ առնել
բո
լոբ կենդանիներու
վբայ
է
Գ– ՊՕՏԱՃԵԱՆ
չվեբածէ էր ծբագրէն
Հառաւելագոյն
պաՀանք -
նեբ»ը
I
Այն գրամագլուխր,—•
նիւթական
,
բարոյական
եւ Հոգեկան
, ոբ կը կոչուի
<^Տուսաբեր»ի
Տուն ,
պէաք է չաՀարկոլի
առաւելադռյն
չափով եւ տայ
իր արգիւնքբ
դարձեալ
առաւելագոյն
չափով
ւ
՚Բառոբգ
դարու
^թացքին
Հ Տ ուստ բեր »ի
Տունր,
իբրեւ
Հայ մչակոյթի
կեդրոն, պէտք է իբ
Հետքր ձգէ այս ղաղութին
ել չրքակայ
գաղութ–
ներուն
մէի
Պէաք է գտնել
միքոցր
րնելոլ
այնպէս,
որ մեր
Հաւատքր
գառնայ
գռբծ,
մեր եռանգր
իմաստ ,
մեր թո-իչքր
չարմում
, մեր ոստում բ յառաքգի -
մ ութիւն )
Պէտք է կարենանք
ստեղծել
Զարթօնքի
, Վե–
բսւծնռւթեան
նոբ
չբ9ան
մր, ո բպէսղի
մեր Հաւատ—
քբ
յ աւա կնո ւթիւն
նկատողներն
իսկ ուղեն
մ աս -
նիկ մր գոնէ
ունենալ ա յգ «յաւակնութ
իւն»էն
է
Ոչ միայն պէաք է օգտագո
բծել
գոյութիւն
ու
նեցող
կենսունակ
աաբբեբը
մեր մէք ել մեր
չուրք , այլ եւ ա չխատ իլ նոբ ղինո
լո
րնե ր
Հասցնել
թէ ի պաչտսլանութիւն
Հայ մշակոյթին
եւթէ մեր
Րրածր,
մեր
լ ^ ե լ ուգածբ
մեղմէ
անգին երկարա -
ձգելու
Համար։
իրականութենէն
չկտրուելով
, միա
յն
^ Հղօգս
չծեծել»ով
Հանդերձ
, պէտք է գիտնալ
գմգռՀ
րլ
լալ իրակա7ւութենէն
, որովՀետեւ
այս դմգոՀու -
թեան
մ էք է յառա քգիմ ութիւնր
։
ԵԼ չմոռնալ
Հիմնականր
, ղոր կարելի
է* խտա–
ցնել միակ
բառի
մը մէք
Ե՚ԱՌԱՅԵԼ եւ ռչ թէ
իշխել
։
Գեմռկրատիկ
կուսակցութիւն
մր, էնչպէս է
Գաշնակցութէւնր
, չէ կրնար դաւաճանել
էր ա -
ոաքելոլթեան
եւ կո չում ին
։ Ան իչխած է ծառա -
յելու
Համար եւ ոչ թէ ծառայած
է իշխելու
Հա
ւք ար ։
Ծառա
յե լու այս ոգին կր րխի մեր
մողովուր–
ղ քւն Հոգեկան
կառո
յց էն
։ Ա ենք չէ , որ անՀաւա -
տար
իմ պիտի
բյձանք այգ կառոյցին ;
(Խմրագրական՛ ՅՈՒՍԱՐԷքՐի)
Fonds A.R.A.M
