^€ 6 Ա Ռ Ա Ջ >1
Օ Ս Է^ Ք . Ո > Ր Դ ն Ս Ց
^ ք ^ ւ Տ Ա Ր Ի Ն
Ա Ր Դ Ի Ա Կ Ա Ն
Վ Է Ր Ք Ե Ր
Խենթա - կըփր օրը ԸՐ՛"՛– Իրիկուն,
հյելօքը կը սպասէ յ դ ե ՜ ո անօր գ ա լ ո ւն։
ԵԱ Հին աարին
1լ՝ուզեմ : Ըսէ՛ք
խնգրեմ
,
0"ւ֊ր
կրնամ գանել։ ես Հարցուցի
մեր րակի երգիչ
մու
րիկին ան՝ մաաներէն
պակաս
միակ
թէ^^
երկ–՛՜
րեց անորոշութեան
մր , ու րերան
չրաց^լ
^
մող–
մեղ
ձիւնին
մէլ նեաոլած
մանր
դրամներոմ
իր
վարձքր1
• լ - լ — ^ ^ ւ ^
֊
վ*"զեՅ
գինեաուն։
Գիմեցի
ձիւնին,
ան
ալ գժգոՀանքով
Հալեցաւ ու փոգոցի
գորլ
մայ -
թերէն,
անանալով
Հոսեցաւ
մութ
կոյոլգէն
֊, Ե -
ղելնի
մը արգէ՛ն
ինկած է ագրի ամանի
յ ֊ ^
վրաք ,
ս լանա լու
պասւրասսւ
թեւերը
կաչկանգոլէսծ
են )
ոսկի - արծաթ
թելերով :
կանաչ - արեւ
եղեւին, ո՜վ վէրալոր
եղ ՜
նի՚կ, աեսա^ր
Հին
աարին։
ի՜նչ պաաասիսա՚ն
, անողորմ
Հոգեգս,րձով
ին–
կաւ
կողին,
վւեարաղերծ
թռչունի
մր չարչարան՛
քով։
Իր Հարսնետունէն
վռնտուած
աղԼկտն մը
պէս գմրախա
, ու մնաց
լուռ, կարկամ •
Ուղեցի
Հեռուներր
վագել
Հին տարին գանե -
լու Համար,
մամանակը
րաղոլկս
կաչկանգեց ա–
պերատ
ոստիկանի
մը ուժգնութեամր
ոլ
յանգի՜
մանեց :
Տիմա՚ր,
կո՞յր ես ի՛նչ ես, ո՞ւր
կ՝ուղես
որ մեկնած
րլլայ
Հին տարին, աճապարէ,
կառչէ՛
քղանցքէն
, գ ե ռ կէս գիչերուան
Հողմանալր
չմ ը՜
տած :
Առաջ
Հանգչիմ
, ըսի եւ ուժասպառ,
սարրինա–
յի մր պէս ինկայ, եւզգացի
րազմոցիս
գոյութիւ
նը աւե
լի
Հ ին քան Հնութիւնը :
Հեգնանք ու քրքի^
զարնուեցան
պաաէ
պաա։
Տեսայ « Նոր Տարին»
,
1951 )
աւերակ
աաամնա -
չարով
կլավւր րացած՝
կ՚աճապարէ
տեղալորոլիԼ
մեծ
Հայելիին
կուչտին
, սարգային
աււպարարու -
թեամբ։
ք՚ռեեցի
զայն
մոլեգնօրէն
,
պԽտռեցի
պաճուճապատանքը,
ու մէկ, երկու,
երեք,
չորս,
Հինգ, վեց է եօթր
սլատռեցի
անոր
գասալորուած
կեանքի
օրերր , սառնասիրտ
անգթութեամր,
եր1լնատուր
չարոլթեամբ
: կանգ
առի
յանուն
«կարգապաՀութեան»
:
Հաճելի էր տեսնելր
լերկ
գետնին
վրայ,
ԳՐք՜
իւատուած
սուրբերու
, անուանի
տօնականներու,
զրոյէն
ծնած
՚էիբ - Հաչիւներու
, խեղանգամ
ի -
մ ասաոլթեանց
խառՆիճաղանճը
կարկամ ած չա -
քի լնե բու
Հանգո
յն :
կարգր
իմս էր յաղթական
քրքիջին :
Ի՚^նչ իրաւունքով
կէս գիչերէն առա^ ներս
կը մտնէք։
Զեղի՞ մնաց գամբանական
կարգալ
Հին
տարիին
ղլխուն
, եղերամայր
կինե՛ր :
Ես
Հին Տարիս
էլ^ոլղեմ :
Զեւա
յի
մ ր
մ է^էն
, գեզնած
աաելոլթեամբ
աչք մր, ինծի կը նայէր
Գիւղ մը բնակիչով^
նոյն
տռւնին
մէ^ կ՝ապ -
րինք յարկ առ Հարկ՛
բայց
այսօր , այս
ժամուն
ամայութիւնր
կր տիրէ։
Ըչ լոյս ոչ ձա յն :
Պարսր ցրուած
վւեթակներ
ե՛՛ն , ի՛նչ են :
կարօտի
տօթակէզ
^եբմէն կր բռնուիմ
: Ա՛ա -
նուկներու
, անցած
օրերու
ճիչն ու լացր կր բաղ
ձամ :
հրէԿ– ~ ^^կան կագ ու կռիւ , վէճ ու ազ -
մոլկ
յարուցանող
ղ րացիներր
ո՛՛ւր են ;
ԳիչերաՀաւ
պսաաւներոլ
, կռնչական
րամբա–
սանքր
թող
լսուի , կամ թերալարտ
երազներու
մղձաւան^ով
պատռի՛ պատանքը
գիչերային
լռու
թեան :
կարիքի
քամին
թող չարունակէ
աղմկել
մի -
ջանցքներուն
մէք։ ՀարկաՀաւաքր
թող կրկին թա
կէ գռներր,
ուժգին
, միայն թէ վե րջանա
յ այս
մաՀաթոյր
իսազազութիւնր
ՀոգեՀան :
Նոր
յոյսերու
սպասումով^ ք^Լ ՛մարմարներ
^
կրանիթէ
ամոլր
կամքեր
մաչեցան։
Ի՜նչ
ղաղաթներ
զգետնուած
եւ Հուր
որաեր
մ ոիս իրնե բու կեր գ արձան :
Գիտեմ
: ԵԼ աաոր Համար ես Հին տարին
կ՝ու–
ղեմ : Փողոցէն
աղմուկներ կր լսուին
, ու կր շատ՛
նան : Հրչէջ կառքեր կր զռան : Բագոսականներ կր
բաո ա չեն : Հեո ռւէն
իսոստոլքի
սուլումներ
աք
կան : Կր մտածեմ՝
երթամ
անոնց
Հարցնեմ •
Չտեսա՞ն
արգեօք
Հին Տարին
, իրենց ճամ–
բոլ
տարածութեան
:
Վ ե ր Ր ալ կր մտածեմ
Հինի - նորի,
ստլի -
մուրճի
մէջ
չիյնալ,
անոնք
ո՜ւր, ես ո՛ւր.
կ՛՚իջնեմ
փոզոց , պէաք է իրել
փոզոց ^ ա -
ռանց վէոգոցի
կեանքր բանտ է ,վւաոլթ
իլն , մաՀ է՝
Լոյսր ծագեր է արգէն որ լոյս
չէ ^
մռայլ
կեղծ, նախաՀրգեՀ
մթագնութիւն
է միայն :
Բնական - արուեստական
խառնոլրգ
էր^ն -
գագաբգ
սաւան
մբ փռուած է քաղաքին
վրայ
1
Ոչինչ
փոթուած
է, ամէն
ինչ Հին, ամէն "Ք
ինյ,ն իր մէջ
Հին։
էքոցւոր կամ աղաղուն
տուներր
նոյնն
են : թա
ղերը
որկրամոլի պէս քերգատապէ
կր
-
պեն եւ մտքթերր
նեզութենէ : կառքերր կր
թ^,լսւ–
/են աոաջուան պէ ս , ասլահռվագրեալ
անի%խա -
. նութհամբ
%
Եկեղեցիներու
զանղերր
Հոս Հոն իրր թէ ^ -
ղօթքի
մր կընմանցնեն
ղօղանջելով,
իԼչ
կ՝ըք."՚Բ
(է), ե ւ վերջին ւքաս)
Օրաթերթի
նեղ սիւնակները
գժբաթտաբար
չեն
թոյլատրեր
աւելվւ
խորացնել
Հարցը , որով ,
ստիպուած
ենք եզրակացնել
:
Ամփոփելով,
կրկնենք
ուրեմն. Որ
գաղութնե–
բու
ինքնա պաչա պանո ւթե ան գլխաւո
ր
յենարանը
Հա յկական
րնտանիքն է , իսկ անոր
սպառնացող
վտանգները՝
օտար ամուսԱութիւններն
ու
ամուս
նա լ ո ւ ծ սւՍ՛ ները :
Արգ,
վտանգը
իը գլիաւոր
գծերոլն
մէջ տալէ
վերջ , բացասական
քննագատոլթեան
մեղագբան–
քէն
խուսափելու
Համար
րնենք նաեւ կարգ մր ա–
ռա ^արէլնե ր :
Ըսենք
անմ իջապէս
, չարիքը մեծ է ու
Համայ–
նաբոյժ գեղ չենք տեսներ։
ճիչգ
այս
պատճառով,
մեր
պայքարր
պիտի
ըլլայ
աւելի
բուռն ու Հետե–
ագական
քան քսանըՀինգ
տարի առաջ։ Եթէ նա–
խորգ
սերունգի
Լսառն
ամ ո ւսնո ւթ իւննե ր ր լուծ -
ուեցան եւ գտան
իրենց բնական
Հունը
Հայ ազ -
ջըկան սիրտր , խնգիրր կր աարբերի
Հոս ծնած
կամ
մեծցած
Հա յ աղու պարագա
յին ;
Հին
սերունգի
Հոգին
լեցուած էր
թանկագին
յուչե բով : Տուն
մ՛ր, ծառ մր , գէմք
մը,
ոսկրացած
սովո րութ իւններ
զայն կը կապէին
անցեալին եւ
երբ անխուսափելի
ըսի - ըսաւր
սկսէր օտար
աղ–
ջրկան Հետ եւ նախլձւտրելու
վճռական
վայրկեա–
նը Հտսնէր
, կըյաղթանակէր
ցեղայինր :
Նախկին
խառն
ամ ո ւսնո ւթ իւևնե բու
լուծում
ր
ուրիչ
ձեւով
չի բացատրոլիր
%
^
Ներկայիս
, տունէն
գուբս
մ իեւնո
յն
մ իջա -
վտյրր
ունին
Հայ տզան ու օտար աղջիկը
: Գիտե
ցէք ձեր չո՚-րջբ եւ պիտի տեսնէք : Եկող
սերունգի
տգոց Համար սկսած
են իսորթ
թուիլ
իրենց
ծնող
քին լձւտանեկան
բարքերր։
Բարոյական
րմբրռ -
նումն իսկ կր աարբերի
նաիսկինէն ;
Ընկեր
մը ,
անցեալ
օր գայթաղկելով
կր պատմէր, թէ Հան -
գէսի
մր մէջ, երիաասարգ
տզաք
աղջիկներուն
վճարել
կուտային
իրենց
խմածներուն
գրամը :
Բեմ եր էն թէ մամ ուլով
, Հանդէսնե
բուն
մ էջ
կամ
Հանգէսներէն
գուբս
ամէն առթիւ պէտք է յ ի –
չեցնել
Հայ տղոց , թէ յա
րմ ա րագո
յն կինը Հայ
ա՛լեակն է : Արքան ալ վախուին
, որքան ալ ար -
գիտնան , ցեղային
յաականիշերր
կարելի չէ փո—
խել
մէկ - քանի
սերունգի
լՐւթացքին : ՝Բսան գար
Հա յ րեն իքէն
գոլրս
ապրոզ
Հ րեա
յ կինր
սլաՀ ած է
դարձեալ
իր ցեղին
առա
լե լո ւթ ի ւննե րն ու թե րու
թիւննե
րը :
Ա՝ եր քարոզութիւնր
Հ իմն ուած
պիաի
չԸձԲ"^
միայն
զզացումներու
վրայ։
Թուաբանական
ճըչ -
դութեամբ
ցոյց պիաի տրուի, թէ իրենց
չաՀր
եւս
այդ կըպաՀանջէ
է Հայ ազջիկներր
նոյնքան գե -
ղեցիկ,
խելացի կամ տանտիկին
են որքան
Ա.
կամ
բ. Ժողովուրգին
դուստրերը,
եւ աւելին
րչ/ալով,
ւնիք ,
Հայ
տղոց Հետ ունին
նոյն
թորքր, լաւ ր
կաղմ ե լու
բոլոր տուեա լնե րր : Համ
աձա յն Բ"է" Ր
անոնց Հետ , որ
կ՝ ուղեն առաւելագո
յն չա -
փով
շւիման
մէջ դնել
Հայ երկսեռ
երիտասարդու–
թիւնր
: Մեծ երկիրներու
Հեւ ի Հեւ կեանքր
գրժ–
բաիստաբար
ակարացոլցած
է լ^աանեկան
/արա -
բե րութիւննե
բու
բարի սովո բութ իւնր , անոնց տե–
ղր պիտի
բռնեն
Հանդէսներն
ու պա րա
Հանդէսնե–
րր : Վտանգին
առջեւ
զգացումներով
տարուիլը
սռւղի կր նստի
բոլորիս :
Հայկական
րնտանիքր
քանդող
երկրորգ չա -
րիքին , ամուսնալուծման
Համաճարակին
գէմ եւս
Հատու
զէնքեր
չունինք :
Հոս եւս գրաւո
ր , բե րանացի ու
մանաւանգ
Հե տե ւո ղական
քա րոզռւթենէ ղաա բան
չենք
կրնար
րնե
լ : Ընգունինք
ո ր այս
իմ աստով
յօդուածներու
քիչ
կը Հանդիպինք
մեր մամոլլին
մէջ։
Մոլեռանդ
կրօնաւո
րնե
բու պէս կրկնել ել ամ էն առթիւ
յի -
չեցնել
ամուսնացող
աղջիկներուն
, թէ աչխատա -՝
սէր , մ ոլու թիւննե րէ զուրկ
ամ ուս
ին
մ բ , լյաւակ - ;
ներ
տուն - տեղ ունենա
լր արդէն բախաաւո
բու - \
թիւն
մ լ ^ է ։ Գէթմէկ անգամ
Հետաքրքրուիլ
ա -
մ ուսին չգտնոդ
, ա յրի
մնացող
դժբախտնե
բու
եթէ ամ էն քազաք Վատի կան
մ ը ունենար
ե ւ չի -
նական պարիսպներով
: Երբ
անգին
կծնեգլուխ
տգեկ
մր
մ իջուկր
պա
ր պո ւած
անուչեղէնի
վ՛ա
լ -
վւրլուն
թուզթերր
կր ծծէ յարալէզի պէս :
՛Բ րջա Հաւաք
մ ր սովաՀար
ղ ա յլե բու. աճապա
րանքով
գէպի
պատուՀաննեբր
կ^ոռնա
յ ։
Լքուած
չուն
մր գրախտաՀալի
մր
կմախքին
մնս՚ցորգը
կր ծամէ
ւ
ՎագաՀաս
ծերուկ
մ ր տկռած
կճատնե
ր կը
մ՜ողվէ դանձագիւտի
տրամադրութեամբ
Վայրկեանէ
վայրկեան ու ժամէ
ժում՝
սլատ–
՚֊ոյ
զօրանցքի
մր պէս ռւղեկիցնե՜ր
,
Հողմացրիլ
չտքիլներոլ
ճակատագրով
կըթռչկս՚ին
Հոս ու
Հոն :
Տ՛ամ անակր կը թաւա
լի՛" ,
Ժամ անակր
կանգնած էէ քիամանակր
պատրանք է, ի՜նչ
Հարկ
Հեռուներր
երթալու :
-
Ը՚՚Կ՚Ք
իսնգրե՜մ
, իրա՛՛ւ
ՀՆոր
ՏարինՀՀ ե -
կե՛՛ր
է . . . ։
եՈԱՐՈՎ
ՎՆՏՈԻՆԻ
ք^Խեցաւ հր գ ն ինձմէ
Զե ր դ աղրիւր
գարնան ,
Մ ե ր թ վընիա, մ ե ր թ սլղաոր,
Մ ե ր թ արցունք է ր մի ա յԸ ....
ք^այց ես անոր համար
Գըաայ բաււեր՛ որոնց
կախարդանքն առաջին
Ես մո ռց եր ե մ շատոնց • • •
Եւ ինչ որ կը յ ի շ ե մ
Սիրոյ պէււ խնկ ա բ ոյր,
Երդ
ւքը Կ ՚ " Ր յ ա ղօ ՜ թ ք է ր ,
Մայրական սուրբ հ ա մբ ո յր • • •
Հիմա որ ցամքա ծ են
Աղբիւրները գարնան ,
դ ե ռ սրտէս կը բըխի
Այն աղօթքը մի ա յ Տ • • •
ԱՐԱկՆ
ԵՐԿԱԹ
կեանքով
: Մ անել անոնց
Հոգիէն
նեբս , ել տեսնել
թէ ի՞նչ
զոՀողութիւններ
յանձն
պիաի
առնէին
կեանքի
ընկեր
մր, զաւակ
մր կարենալ
սեղմելու
Համար իրենց
կուրծքին
վյւայ : Բաժնել
ցաւերն
ու
ուրախութիւնները
մէկուն Հետ , զգալ թէ մինակ
չես կեանքին
մէջ, սեվւական
բո
յն մր ունիս , ո -
բուն պատճառած
Հաճոյքներն
ո ւաոաւե
լութ
իւն -
ներր աւելի
ծանր կր կչռեն քան թէ պատճառած
սւաղտուկներր
: Զգեչ
նիւթական
, բարո յական ա -
պաՀովռւթիւնը
, Հալաաալ
սինլքորի
մր խօսքին
,
շլացուցիչ
խոստումներունւ
, ցնորքի
ետեւէ
վաղեք
կր նչանակէ : Նոյնիսկ եթէ պաՀ մր նկատի չառ -
նենք զաւակներ ու ամուսնի
սէրր ,
տարիներու
փոբձառութեամբ
կր ճանչնաս
ամուսինգ
, գիտես
լաւ եւ դէչ կողմերր
, մինչգեռ չես գիտեր,
թէ
ով է դիմաց
ինդ ու մեղրածորան
իսօսքերուն
տակ
ինչ կա
յ պաՀուած :
Հեռուէն
թմբուկի
ձայնը
անուչ
կուգայ
, կ ը–
ււեն։ Հօլիուուտներր,
Հնդիկ
իշխանները
վիճակա–
Հանութեան մեծ պարգեւը
շաՀելու
կր
նմանին։
Ցեաոյ, ո՞վ կրնայ
մեզ վստահեցնել,
թէ
անոնց
վլչափի էէրա յ» ժպիտին տակր
նո յնիսկ
արցունք
չկայ։
Հարիւրի
՚էրայ
մէկ րախաաւորին
գէմ , միւս
իննրսունինր
դժբախտնե՚^րն
Հապա։
Անկումէ
ան
կում եւ ի վերջոյ
ցեխի
մէջ գլտորուո՛^ւլներր։
Մեր
թերթերուն
մէջ պէտք է աեզ տալ այս
իրական
սլատմութիւններուն
: Երիտասարդութեան
15 20
տարիներր
չուտ
կ՝ս։նցնին
, անկէ վեր^ է դըմ՜ ֊
ուարր :
Ս՛եր մէջ պէաք է րնգՀանրացնել
նաեւ
ամուս
նական պայմանագիրներու
(օօոէր&է
աՁՈՅջշ)
գ սյք ե ր ո ւ բ աժանո ւմի (տշբՅքՅէւօո (^շտ եւ6ոտ)
ձեւը :
Վարժ ուած
չրէէա լով
, թ"
ր կր թուին
մ եզի
ա յս
բառերր,
րայց , ուշ
-
կանուխ
պիտի
ո րդեգրենք
,
լաւ է ուրեմն
լ^ե
լ անմիջապէս։
Մեր իրաւագէտ
լ^կե
րնե
ր ր կրնան
Հանրութեան
մ ատ չե լի
դարձնել
այս
օրէնքներր։
Բազմաթիւ
գործնական
առաւե -
լութիւններոլ
Հետ, սայթաքումի
դէմ
սքանչելի
թում
բեր
են : ինծի
ծանօթ
օրինակներուն
մ էջ ե–
րեքը գոնէ
չէին
սայթաքեր
, եթէ մեծ
գումաբնե–
բու
տիրանալու
Հ եռանկարր
չունենա
յին :
կան ու պիտի
ըլլան
չարչի ,
իրենց
աղջիկը
դրամագլուխ
նկատոզ
ծնողքներ
, որ փեսաներէն
՚
առնուելիք
միլիոննե
բուն
վրա
յ բաղմ աթիւ ծրա -
ղիրներ կը շիւնեն ,
տունր
լ^դարձակել,
Հեռա -
խօս , կառք առնել
, եւն • :
Առանց
ամուսնական պ այմանա գ րի
կամ
գ ո յ –
քերոլ բ աժանո ւմի,
կին մը կրնայ
տանիլ
ամ ուս–
նոյն քսան տարուան
աշիսատանքին
կէսր. Հոգ չէ
թէ ոչ մէկ բաժին
ունեցած
ըլլայ
՛ո յգ
աշիսատան
քին
մէջ : Պարղ ա րամ ա րանո
ւթ իւն ր
կ^րն՚րվզի
I
սակայն
օրէնքը կըթոյլատրէ
եւ բան չես կրնար
ընել։ Եթէ ամուսիններր
որոչած
են
փոխագաբձա–
բաբ մէկ բարձի
վրայ ծերանալ,
բոլոր
պայմանա–
՚դիրներր ոչ մէկ արգելք
են , սակայն
սայթաքելու,
պարագային
կրնան
ժայռը
կեցնոզ
խիճին
դերԸ
կատարել
:
Վերջացնելէ
աոաջ, խօսքս
ուղղելով
մեր աղ՛
ջիկներուն,
կ՚ուզէի
իրենց
յիշե ցնել, թէ ամէն
ինչ
յարաբերական է ։
՚Լաեւ
երջանկութիւնր։
Մարգ -
կութիւնր
իր պատմոլթեւ։.ն
ր),թացքին
չկրՍ՛"^
գծել
այս բաո ին սւսՀմաններր։
կեանքր
տանելի
գարձնելու
Համար պէաք է նայիլ
«երկու
անգամ
՛չեր, մէկ անդամ վար»,
ինչսլէս կր կրկնէ
յաճախ,
տաք ու պագէ անցած
կեսարացի
ւիիլիսոփայ բա
րեկամն՝
Աարգիսը։
Այոինքն,
աշխ՚ոտիլ
միշտ լա՛
ր/լալ, նիւթապէս
ել րարոյապէսՀիսկ
երբեմն
իրմկ
՚էժբ՚^վս
տնե բուն
նայիլ , գնահատելու
համար
ու -
նեցածին
արժէքրւ
կեանքին
վրայ
նայիլ
լաւատեսի
աչքերով–
Գիտէ՞ք
ֆրանսական
գեզեցիկ
պտտմութիւնր
:
Յոռետեսն ուԼաւատեսր
չիչ մը ՚լինիի առջե՛–
նստած կր սկսին
կռնծել : Երր չիչր
կիսովին
Կ/է
պս՚րսլոլի,
Տոռեաեսր ,տց մ ըն է կը ձգէ։
«Մե
ռա՜նք,
կորա՜նք (կամասոր մօտ բան մը),
չՒձՈ
կէ ս եղաւ, հաաա՜լ...^^. Լաւատեսը կր պաաաս–
իսանէ ձեռքերը
իրարռլ
չփելով
- «
Ինչո՛՛ւ
4՞*՛
Fonds A.R.A.M
