-«
Ւէ. 0. «.
26րււ ՏԱՐԻ - 26՛
>Vա1^^ է
<օ
.6155
–՚Սււր շրջան թիւ
1566
0ս–6€է6Ա7–Րքօբո6էՅե–6
: տշս. ուտտ;^ւ;ա4
17. է
^սէ ՍՁատտատ
- է^աՏ (13)
Վ
.հցտ1ք»ւ ><»|> փր . . Տ ա ր • 1600 . արտ– 2500 ֆ ր
ա
Շ08.
15֊70
Գին
7
ֆր–
1678-63
հին՜գշարթի
18
ՄԱՅԻՍ
Խմբագիր՝
Շ–
ՄԻՍԱ՚ԻեԱՆ
յշսժւ 18
I
ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ
ՑԱԳԹԱԿԱՆԸ
ԵԻ
ՊԱՐՏԵՈԼԸ։
Միքաղգային
մամուլր
մեհ՜
կարեւորութիւն
^քնհայէ
թուրքիո
յ երեսփ. րետրութեանղ
, որոնք
փե ր քաղան
կառա փար ական
կուսակղութեան
,
« Հալք »/ քախքախիչ
սլարտութեամր
;
Ընտրական
սլա յքարի
սկիղրէն
իսկ
,
(^ԴԴէ ~
մ ագիր
կուսակցութիւնր
, Գեմոկրատ
, իր ճառտ~
խօսներոլն
բերնոփ
կ՝ալետէր թէ այս անղամ պի
տի
յաղթեն :
ի՝ո լոր ոփին անտեղի էէր ՚" յս լաւատես
ութ
իւ
նր : Մ անաւանգ որ , յաքողած–
էին լայնօրէն բա -
րեփոխել աալ լնտրական
օրէնքր,
1946/
պաբտու–
թենէն
վերք
՚.
ի^այղ , ապաՀոփարաբ
իրենք ալզարմացած՜
են
Հիմա, երբ
33
աթոռի
փոխաբէն
կ՝ոլնենան
աւելէ
քան
400,
Համաձտյն
փերքին
տեղեկութեանց
%
Ի՛ն էո՞ փ րացատ բե լ ա յս բացառիկ
յաքողու -
թիւնր
կուսակցութեան
մր գէմ Որ աիբաբաբ
կր
վարէր
երկիրբ,
\923էն ի փեբ ։
« Հալք»
(ժ՚՚ղս՚իուբղ)
Մ • Բէմալի
ձեռակեբ–
արն է, եւ անոր
Հմայքին կր պարտէր
իր ումն ու
ծաւալումբ։
թւ եթէ
1946
/5՛
արտօնուած
էԸ,Ա"՚Ր
քնգգիմ
աղիր
կուսակցութեանց
ղո յութիւնր
, կր
նար գեռ երկաբ աաեն
իր թաթին
տակ
պաՀել
թուրքիան :
իայց,
մամանակներբ
փոխուած
էին։
իսմէթ
ինէօնիւ
չունէր
Աթաթիւրքի
Հմայքր,
նոյն
Համ -
բեր
ութ
իւնր պար տագր
ելո
Լ
Համ աբ
մողոփոլրղին
եւ
ուբիչ
Հոսանքներու։
ճակս՚՚որ
չատոնց
ճեղքուած
էբ : Իր
երէկուան
ղո բծակիցնե
բ ր , ազզային
չարմման
զինակիցներն
անղամ
լեզու
ելած
էին, ազատութիւն
, մողոփր -
գապետութիւն
եւ ուբիչ
բաներ
պաՀանքելոփ : ի -
րեն գէմ կր գո բծէ ին , արգէն
, նախկին
փարչա -
պետր՝
ճէլալ
Պայար, եւ սպարապետր
՚ Ֆէվվի
Ջաքմ աք :
Անքրպեար
աւելի խորացաւ
1945
^5/
վերք, երբ
կ*բնգո
ւնո ւէր տարբեբ
կուսակցութեանց
գո յու -
թիւնբ :
Առաքին
լնտրութեանց
(1946)
աաեն , կա
ռավարութիւնր
եւ իր կուսակցութիւնր
ա
յնպիսի
միքոցներ
ձեռք առած
էին որ ,
լնգգիմազփբներբ
փաքբամասնութեան
մէք մնացին։
թէեւ
բողոքներ
եզան կաաարուած
բռնո ւթեանց եւ խա
րղա
խու -
թեանց
ղէմ , րայց անօգուտ :
Ա յս պարագան ալ սա սա կաց
ուց պա յքարր ,
եւ նոր
խմ րակցու
թիւններ
կազմուեցան
,
ՀետղՀե
տէ փոբելով « Հալք»ին
Հիմերր։
Այս տարուան
րնթացքին
, զգրգագին
Հբամա–
րումներ ալ տեգի
ունեցան
, փետրաթափ
վիճակի
մր վերածելով
«մայր - կուսակցութիւնր՛»
:
Հեռանկա
բր ա յնքան
մ ռա
յլ էր որ ,
իսմ է թ
ինէօնիւն
անգամ
չրքուն
ճառախօս
դարձաւ,
պտոյտներ կատա բե լով քազաքէ
քազաք, թէ կու–
սակցութիւնր
եւ թէ իր դիրքր
փրկելու
Համար։
Համ տտա րած
գմգոՀոլթեան
խորութիւնր չա–
փելոլ
Համար, կր բաւէ
յիչել
Ֆէվզի
Ջաքմաքի
յոլզարկաւոբութեան
առթիւ
ստրքուած
մոգո՚իր -
գային
ցոյցր, երբ Հարիլբ
Հագարաւոբ
քազաքա -
ցիներ
մ զկիթէն
խլեց ին եւ ուսամբարձ
գերեզմ ա~
նաաուն
փոխագրեցին
սպաբա պետին դիակբ :
ազմ տգտն են դառնութեան
, յուսախաբու
—
թեան պատճառնե
ր ր ; Մ եծ
մ ասով
տնաեսական
եւ
լնկեբային
:
Հասա րակ
մոզովուրգր
, մ անաւանգ
զ իլզա -
ցին
մ աանուած է անտանե
լի
թ չո ւա ռո ւթե ան
մ ր ;
Մ ի լիոնաւո
րնե
ր կր Հեծեն , կր Հիւծին
տուրքերու
ծանրութեան
տակ , մ ինչ
ունեւո
րնե
բու
փոքրա -
մ ասնութ
իւն
մ բ կր յզփանա
յ արեւե լեան
ճո խու
թեան եւ չուայտութեանց
մէք :
Ե րկբին
անտեսութիւնբ
չարաչար
կր տումէ
նաեւ անոբ Համար որ, թուրքիա
Հարկագրոլած
է
զէնքի աակ պաՀել մօտ մէկ միլիոն
զինուո
ր ,
ա
\ է ն
ի վեր :
Ամերիկեան
օգնութիւնր
ոբոչ
յո յսե բ նե բ ^
չեց
երկրին
վարիչներուն
. բայց գործնական
արդիւն -
քբ գգալի չէ տակաւին :
քքւ միչտ
նոբ Հոգեբ կբ ծնին ;
ի՛՛նչ կր խոսաանա
յ յագթական
Գեմ ոկրատր ,
բարւոքելու
Համ ար կացութիւնր
:
կա՛՛ն
Հ իմնական տա բ րե բութ իէննե ր պար -
տուած եւ յաղթական
կուսակցութեանց
աչխար ֊
ՀաՀա լեւէէցքներուն
մ իքեւ :
Փորձենք
վերլուծել
:
•
" ( Ը
Օ Ր Ի Ն
ԱՅՍ
ՋԷՐ ՏԱԼԻք–
ՊԱՏԱՍԽԱՆԸ
Փարիւլի
ռամ կափա ր չա բա թա թ ե րթր
, « Ապա–
՛լայ» , աւե լո բդ
Համ ա բե լուի ե րկու տող գիր
՚լրել
իր փաւլեմ ի լնկե ր՛՛ք՝ Արչակ
Ջօւգանեանի
յոբե
լ -
եանին աո թիւ , ՚իութացեբ
է «զւլայացունց»
խրմ–
բաղրական
մր թխել
,
—
« Զրս|արասւթեան ւքր
1ւ1քր1ւււմը» : (13
Մայիս)։
Սրկբ՚՚րգ
է քի՛ն մէք ալ ա բաաասլում
մր
ԳաՀի
րէի
<տ.Աբեւ»էն
— « Ո՞վ է եզած մատնիչ մեր դժ
խեմ իրականութեան մ է յ » :
էյ րկու գրո
է
թ իւննե րն ալ կբ էէե րա բե րին Ֆի -
լիոլէի
ււամկաւէար
Հչէֆ»երէն
Տիգրան
Մարտի -
բոսեանի
, որ «Փարոս»
անուն
թերթ
մր կր Հրա -
աարակէր
երբեմն :
Անցեալ
աարի , իրաւլեկ
մր , Աեբոբ
Մ անա
ին
—
ետն , «Յառաք»ի
մ էք
Հրատարակուած
գրութեամր
մբ
ուէլղակի
կ՝ամ բաստանէ
ր « Փարոս»ի
նախկին
խմ րադիրր։
կ՝րսէբ թէ Հեաեւեալ
աղղանչանբ տր–
ւած էբ իրթերթին
մէք, կարմիր
բանակին մա -
մտնում
էն
անմ
իք ապէս
փերքր.
— « Ո՞ր օրուաԸ կը սպասենք, Գաշնակցու. -
թիւնր պատմելու եամար» (1945 Սեպ տ ՛)։
Ամ բաստանեա
լր , որուն
նկա բագր
ի
մ ասին
լա յնօրէն եւ փաստացի
կրնան
իսօսիլ անոնք որ
Պ ո ւլկա ր իա կր գանուին եւ լռութեան
դա աապա բ–
տույսծ են այսօր , փոխանակ
չիտկէ չիտակ պա
—
տասխտնելու
այս մեզազրանքին
, սարէն
—
ձորէն
՚գաամէէւթիւններ
կր պատմէ :
Նաիս՝
փի^ելի կր գտնէ «Աերէէբ
Մտնտինեան
։
անուն
անձի
մր գո յութիւնր
» :
\
Երկբորգ՝
զանազան
մեղքեր
էիե րագրե
լոփ՝
Պուլկարիո
յ Գաչ^ւա կցականներ
ուն , է ր ՚ ՚ ե ր թէ ինչ
պէս մէկ անգամ
էն
ձեր րակա լուեցան եւ ան յա
յտ
ուզզութեամ բ քչուեցան
20 25
գմբախտնեբ
:
Ալ
կբ ցատկէ
. քիումանիա
, րսելոլ
Համար
թէ
«մաանանչում
մր եզած է» Հոն,
Պահակ
թեր
թի
իւմ բագրին
կոգմ է
է
իր պատմութեան
Համաձայն,
այս մարւլր ,
« նաիսկին ղաչ^յակցական
մր, ոբ յեէոոյ
Համտյնա—
փտր
եւլած
է ր ելթունդ
Հակառակո
րգ Գաչնակ -
ցութեան»
, կր մ ատնուի
Գերմ անացիներու
օբոփ
•
— « Սովետներռւ դրաւման
շրջանին, երբ
թերթր ւ|երստին լոյս կը տեսնէ, խմբադիբը ի -
րենց անուններով կը հրատարակէ ցինքր մատնոդ
Գաշնակցականնեբու անունները, իբրեւ հիթլէ -
րիստ ցռյց տալով զանոնք »;
Կը Հետեւի թէ այս մատնութեան
փրայ էոբ
կբ
ձե բ բա կա լո լին եւ նո յնպէս
անծանօթ
ուէլգու -
թեամբ կր քչոլին
քհումանիո
յ
20 25
մէոաւոբա -
կաններր
է
Ազբիւրներ եւ իրազեկ
փկանեբ
չեն պակսիր ,
այս
պւս րտդտնե
ր ր ճչգելու
Համար :
Առ
այմմ երկու
Հարցում
•
1 .
Պ • Տ ի՛լ րան
Մ արէո իրո սեան
1945
Աեէէլտեմ–
բերին
գրա՛՛ծ է վերո յիչեալ ագգա րա րութիւն
բ
« Մ՝ բ օրուան կր սպասենք» :
2.
Աեպտեմբեբ
Դէն վերք
(1945),
Րեն
իամ
ին
Թիւֆէնկճեան
անուն ռամկաէէաբ
ուսուցիչ
մլն ալ
դեր կաէոաբա՚՚ծ
է ծանօթ
ձե բ րէսկա լո ւթեանց
մէք,
մանաւանգ
իրրեւ
խմբաէլիբ
«Եբեւան»ի
:
Պ՚սաասիսանած
ատեն , չմոռնա
լ որոչ
միայն
Սերոբ
Մ անա
ինե ան , այլեւ
ուրիչ
իրաղեկներ
ի
վիճակի են այլապէս
եզերական
ւլրոլագներ
սլաա–
մե,
՛յգ
յրերէն
ՎԱՀԷ
ՎԵՑԵՐՈՐԳ
ԿԱՍԿԱԾԵԼԻ ՄԸ եւս
ձերբակալ–
ուեցաւ
առքի օր, իբրեւ
մեզասկից
եբեւակայա
-
կան դաւադրութեան
մր։ Գլխաւոր
տմբէսստտն -
ետլր
19
տարեկան
երիտէսսարդ
մլն է, ժ՛աք կոա,
որուն
Հայրր 20տաբի
բանտարկութեան
գատա–
պարտուած
է իբրեւ
գործակից
Գերմանիոյ։
Երի–
աասա
րդր
\
40
Հո ՛լինո ց ցանկ
մ ըկազմ ած էր , իբ~
րեւ անգամ
Ազդ. Զինեալ
Ումերու
( ք ^ ) :
թեր -
թեբր կբ ւլրեն թէ Հիթլէրի
բազմաթիւ
լուսա -
նկարներր
գոգուած
են կալանաւորին
տան
մէք։
՚Րննո ւթ իլննե
րբ կր չաբունակուին
:
ՋՆՋՈԻԵՑԱԻ
այն. օրէնքր որ աքսորի կր գա–
տաէէլաբտէբ
Ֆրանէէա
յի արքա յական
բնտանիքր ,
1886
(5» /
վեր։
Ազդ. մոգովր
քնքոլմը
քուէարկեց
1 79/
գէմ
320
ձայնով : Աւրեմն
Փաբիզի
կոմսր կր
նա յ Ֆրանսա
էէե րագաոնալ :
ԵԳԻՊՏՈՍԻ
թաղաւորին
քոյբր,
ՖեթՀիէ,
՚լբ–
կուեցալ
րոլոր
իրաւունքներէն
, մեբմած ՐԱա -
ԹաէքխեԱ
՚սռ1ղի
յառաջււիԱւսկա1ե
Ո՞Վ
ՊԻՏԻ ՅԱՋՈՐԳԷ
ՆԱԽԱԳԱՀ
ԻԱՄԷԹԻ
Անզաբայէն կը հեււազբեն ամերիկեան զոր -
ծակալութեանց
(16
Մայիս)
ԳաՀլիճր
իր Հրա
մարականր
յանձնեց
Հանրապետութեան
նաիսա -
՛լատին,
իրրեւ
Հետեւանք
«Հտլք»ի
կրած
քախքա–
Ի՛իւ պարտութե
ան : իսմէթ
ինէօնիւ
Գեմոկրատ
կուսակցութԼսւ՚^յ
նաէսաղաՀին՝
ճէլալ
Պայարի ա–
ոաքաբկեց
նոր դաՀլիճին
կազմութիւնբ
, բայց
այս
փ^րէ/՚^Ը
Ւ^Գրեց որ կառավարութիւնր
պաչտօնի
վրայ
մնայ
մինչեւ
նոբլնտիբ
Ա՛լգ– մոզովին բա -
ցումր
(երկուչաբթի)
:
Վերքին
պաշաօնական
տեղեկութեանց
Համա–
ձայն,
Ղ՛ե մոկրատ
կուսակցութիւնբ
չաՀած է
380
աթոռ, « Հ ՚ " 1 Ք ^ Բ (կառաւիարական
կուսակցու -
թիէն)
5 6 ։
Գեռ չեն ստուղուած
51
լնարութիւն–
ներ : Գեմոկրաանե
բր կուսակցական
մողուէ
մ բ
պիաի
ւլում աբեն
Հ ինզ չա րթ ի կամ ուրբաթ
, ի նա–
իւա՚ղատրաստութիէն
Ա՚լզ. • մոզովի
բացման
, երբ
նոր
նաիւաղաՀ
մր պիտի
լնտբուի
իսմէթի աեզ :
Նորլնտիբ
նախագաՀն ալ իր կարգին
վարչասլեա
մր ՛գիտի նչանակէ ,
գաՀլէւճր
կաղմե լու Հա -
մար։
Ա՚աչաթիայէն
Հասած
վերքին
տեղեկու -
թեանց
Համաձայն
, տակաւին
յայտնի չէ թէ իս
մէթ
ինէօնիւ
լնտրուա՞ծ
է ։ (Անգարայի /էք ալ
թեկնածութիւնր
գրած էբ , բայց պարտուեցաւ)
:
Նո րն րա ի ր ե րեսվւո էսաննե բուն
մ էք կր
գտնուի
Գեմոկք
ւատ
կուսակցութեան
Պոլսոյ
պաչաօնա
—
թերթին
խմ րադիրր, Ա իւմ թաղ
Ֆայիք
Ֆենիք,
ոլ՛
ւիեր քերս երեք ամիս րանտա րկո ւթեան
գատասլւ՚՚ր—
էոուեցաւ
, ա յն ամ բաստանութեամ
բ թէ զրսլար - \
տած է Հալքի
մ էկ
ե րեսվւոխանր : Խմ րագիր
բ իր .;
թեւրւածութիւնբ
դրած էր բանտէն
, այդ երես -
ւ
վւո խանին դէմ եւ լնտ րուե ցաւ
յ
Գաաական նա —
խաբարը ա յսօր
Հ րամ ա յեց ազատ արձակե
լ րան– |
տարկեալը
;
յ
^>Հ^
ճէլալ
Պայար
Հետեւեալ
յա յաարարու -
թիւնն
րրաւ,
իրենց չաՀած
յաղթանակին
առթիւ
• ՝՝ւ
« Անչուչտ
Հաւատարիմ
սլիտի
մնանք մեր ՚\
զինակցութեանց
եւբա րե կամ
ո ւթեանց : Կը լուսամ
թէ
աւելի
յառաքգիմական
պիտի
բլլանք
մեր
ւլի -
նակիցներուն
եւ բարեկամներուն
Հ եա եղած յա -
րաբեբութեանց
մէք, աւելի
գոՀացուցիչ
ար—
դիւնք1ւեբ
ապաՀովելոէէ
բոլոր
կոզմերուն
Համար :
Մեր
քաղաքական
ել տնտե ս ա կան
յարաբերու. -
թիւններր
պիտի
չաբունակուին
աւելի
լայն Հաս—
կացոզոլթեամբ
է
կուսակցութեան
փոխ - նախազաՀր
,
Ֆ՚՚ւ՚՚՚ա
՚Րէդէիբիւլիււ
, իբ կարգին
յայտարարեց
՚
« թուրքիան
պէտք
ունի օտար
գբէսմէս -
էլլուիսի եւ տրՀեստագիաո
ւթեան : Ե թէ
՛լ" Հան
անք
մեր սեփական
միքոցներոփ.
Հարկ պիտի
րլլայ եր–
կար
տարիներ
սպասել, քիէ— Լաա բարձր մա -
1լարգակի մբ Հասնելու
Համաբ։ Աեր պաէոմու —
թեան , նո յնիսկ
արեւելեան
ե րկրի
մ ր պտաւք ու -
թեան
մ էք առաքին
անդամ է որ մողով ուրզ.
մ լ՛
յստակօրէն
կր յայտնէ
իր կամքր պարկեչտ
րնէէւ -
րութեանց
մէք , ի չփսանո ւթե տն փոփո խութ
իւն
մ ր
յաոաք
բեբելոփ :
Հ եռա
գրի
մ ր
Համ աձա
յն , Հաւանական չէ
"Բ իսմէթ
ինէօնիւ
փերլնտբուի
,
12
տարուան նա–
խադաՀութենէ
մր վերք։
Գեմոկրատ
կուսակցու -
թեանց
խո րՀ բղա բանական
խմ րա կց ո ւթ ի ւն ր այ-
սօր - վագր պիտի
նչանակէ
նախագաՀութեան
թեկնածուն
: Ա յս առ թիւ կր յի Լուի ճէ լա
լ Պա -
յ՛՛՛րր,
իբրեւ
«թուբքիոյ
ամէնէն
մողէւվրղական
մարգբ»
I
Եթէ ճէլալ
Պայար
նախլնարէ
վարչա -
պետութիւն
ր կամ էէլարւլա պէս իր
կուսակցութեան
նախագտՀութիւնր
, այն ատեն Հաւանական թեկ -
նածուներ կր Համարուին
զօր • Ալի Ֆուատ ճէ -
սլէսոյ , Ազգ • մոզոէէին
նաէսոբդ
նախաղ աՀր , եւ
Հասլիպ
էզիլրէք
, վճռաբեկ
ատեանին
նախա -
ւչաՀր •
Վ^էսրչապետութեան
թեե^ածռլ
կր Համար -
ուին Մենէոեբէս, որմասնազէտ է ելմտական
խն—
գիրներու եւ Ֆուատ
՝Րէօփբիւլիւ
,
մասնագէտ
մ իքաւլգա
յին
խնգիրնե
բու ելբանասէր : Հաւանա
կան է որ տ րտաքին
գործերու
նախարարութիւնն
ալ ստանձնէ :
Յագթական
կուսակցութիւնբ
այմմէն կր քննէ
պետական
սլա չտօնե անե բու
խնգիրր,
քանի որ ա -
նոնց մեծ մասր անդամ են Հալքի ;
^ Ֆուատ
՚Րէօփւրիւլի
պարզելոփ
կսւսակցու–
թեան
ծրագիրբ,
մասնաւորապէս
չեչտեղ •
« Արաաքին
քագա քական
ութ եան
մէք ,
էք ասնաւո րապէս
Հաւատարիմ
պիտի
մնանք
Ֆր՚սն–
լյայի եւ Անզլիոյ Հեա կնքուած
զինակցութեան
եւ
Մ ՚ ՆաՀանգներուն
Հետ Հաստատուած
սերտ րա–
րեկամոլթեան
ղոր պիւոի քանանք
զօրացնել։
Պի -
տի ա չէսատ ինք նաեւ քազաքական
եւ մ չակութա -
յին
միութիւն
մր Հաստատել,
առանց նկատէ։
աո —
նելու
ցեղերու,
կրօններու եւ աղանդներու
տար -
բեբոլթիլնր
I
(Լուրեբու շարունակ ութիւնր կարդա) Գ՛
Է9)
լոփ
բամնուիլ
իբ ամա սէւնէն , որ Հասարակ
մւէւՀ–
կանացու
մրն է ։ «Կր նաէսրնտրեմ
Տիկին
Հալի
կոչուիլ»
, կ՝ըոէ : Մ այրն ալ մ իասին է ;
Fonds A.R.A.M
