1լանէնք
անցեալփն՝ մեծ ու. ներկւււյիս
փ՚՚ՔՐ
" ՚ զ գ Ի
մքլ "ր սւարիներէ ի վեր Ֆրանսայի
կողքէ՛^
կրռ–
ու.աե ել. գարերով
Արեւելքի
քաղաքակրթութեան
աստղր
եղած է ու ներկայիս ալ իր լեղուով,
մր–
չտկոյթռվ,
ոազմունակոլթեամր
եւ
մանաւանգ
քտգաքակր
թութեամր
կր գերազանցէ լտա" մ ր Հին
եւ նոր ազգեր
I
ԳեզքկոլՀին
զարմանքով
մեզի կր նայի :
Հայ
ենք, տիկին, Հայ :
~
^ ՞ ՚ ^ է Կ.՝Ը."ԷՔ1 ուրեմն
սլարասլ
տեզր չէ
շունը այսքան
իբարանցումի
մատնուած
է, որով
Հեաեւ ան ալ Հայկական
է եւ ֆրանսերէն
գրեթէ
չի Հասկնար ;
Կ՚"՞լՔ
է տրգեօք
, որո՞ւն
չուձն է ,տիկին :
֊
Ազնիլ
Հայ բարեկամի
մը։
Այս
անակնկալէն
բոլորովին
ապչաՀար
, մեր
անուշիկ
շնիկին
երկու
թաթերր
ուսերուս
վրայ
առած ել գլուխր
կրծքքիս
սեղմած
անգագաբ կր՛
Համբուրեմ
, մինչեւ որ այլեւս կր Համոզուի
թէ
Հասկցած
ենք իր Հայու
շուն
րլլալբ եւ
մասամբ
կր Հանգարաի
յ
Ո՞ւր է մեր Հայրենակիցր
, տիկին :
-
Իր կնոշր ել գաւկին Հետ լճին
միւս
կողմրտ
գտցած
են գետնախնձոր
եւ ճակնգեզ
տնկելու :
Ր ՚ " յ Յ եթէ շունին
ըսէք , կը կանչէ իը աէրը
։
• ֊ Անունը
ի՞նչ է : ^
֊
Ժիրայր :
ԵրկտւԽԼ
մ ը կասլելո վ իբ վզին
ճԳնա Ժի -
րայրը
Հոս^անչէ
, ժիրայբր»
:
Ուշիմ կենգանին
խօսքր
կրկնել
չի տար , կայ–
^
արագութեամր
կը նետուի
սուրալով
զէպէ
լճին
միւս ափբ։ կը սլատմ ենք սլատտՀածը
՛վերին
ներուն։
Տասր վայրկեան
վերք
լեզուն
դուրս կա-փ
խած կր վերագառնայ
: իյոչոր կտոր մր միս
տուէք
մեր
Հայկական^շնիկին
ռր լաւմբ ուտէ, կր յաֆէ
՚քէկբ
= 5
Բիչ՝ վերքր
Հեծելանիւով
կբ Հասնի
սեւուլիկ
ել յազյթանղամ
ւգատանի
մ բ • էԻիբա յրին տզան է :
ԵԼ
ւմՀա Հեռուէն
ժիրայբր
իբ աիկնոքբ Հետ, եր -
կուքն ալ արազ քալելով
^չասսլառ։
ՀԱ
՝շակ
բան–
ոլոր՛եր
ե րգե
լով կո գիմ աւո ր ենք
զիրենք : Միքտ -
Հասակ,
լեցուձ
եւՅկոբովփ,
70ի մօտ մարգ
մբ ;
. ֊ Այս ո՞ր Հոյ/ր ձեզ այստեզ
բերաւ,
երթանք
տուն ել լալ ուրախութիւն
մբ
բնենք։
- Ոչ, քիչ մբ խօսինք եւ յետոյ
զացէք շա -
բունակեԼ
ձեր գոբծբ :
Գործին
թերր
անիծեմ
, ձեր գալը
ինձ Հա
մար ամէն բանէ վեր է :
Արդէն
մամ մբ վերք ծառի
մր Հովանիին տակ ,
ճոխ
սեզանի
մ բ
ԼՈ՚֊րքր անդագա
ր բամակներ կր
պարպուին
Հայ եւ Հիւրրնկալ
մ-ոզռ վո ւրգնկբո
լ՝։Լ
՜^ք^
կենացը
Ո՞ր
տեզացի էք , րնկեր
ժիրայր, =
Տէր–
սիմի
շրքանէն։ Կբ ներկայացնէ
իր զաւակր՝
Անգ
րանիկ եւ կինը
Իվոն
(VVՕՈՈ^)
որ մեզ Հետ
Հայե
րէն կբ խօսի։
Բայց
այղ անունր
Հայկակտն չէ :
՚ Կք^" ֆրանսոլՀի
է եւ ծնած այս գ ի ՚ ֊ ղ ր ՚
Անվերք
խօսակցոլթիւններ
անցեալէն եւ ներ
կայէն : կր պատմէ
մեզի
իր կամաւոբական
շրքա–,
նէն եւ ի վեր քո յ առանց
կարենալ
քօզաբկելու
իր
սրտին
մ էք արմ ատացած կատա գութ իւնր ,
ոտքի
կանգնելռվ,
ծերացած
առիւծի
մր նման կբ թափէ
իբ սրտին
կայծեբր
կարելի՞ է մոռնալ
թուրքին
գազանո
ւթիւննե
ր բ : Գժբախտաբար
ես ա յլեւս ծե
րացած
եմ , բայց ւէստաՀ եմ թէ քաք
Անգրտնիկս
որ մր պիտի
լուծէ
իմ եւ ազգիս
վրէժր,
այնպէս
չէ ,
զաւակս։
Այո,
Հայ^իկ,
անՀոզ. եղիր, կր պատաս -
խանէ Անգրանիկ
ւիբէժխնգրական
խոր ակնարկով
մր։
Բոլորս ալ մեծապէս
գնաՀատելով
ժիրայբին
ազգասիրական
զգացումներր
,քերմապէս
կր
շնոբ–
֊•աւորենք
ղէնքր։
Ընկերբ
վերքին
բաժակր պար -
պելով կը շեշտէ
Աս այս առանձնութեան
եւ օ–
՚ոարոլթիանէմ$է
Հ այ ապրած եմեւ Հանգիստ
սր
տով
Հայ պիտի
մեռնիմ : Իսկ այն Հայը որ
չուզեր
իր
մայրենի
լեզուն
խօսիլ եւ տմաբգօրէն
կ՝այլա–
սերփ , ամէնէն վատն է եւ իմ շունիս չտփ ալ
արժէք
չունի : ՚
»
Մ
այիսը
, իր գեղեցկութենէն
ել.
նրրութենէն
չփացսքծ գե ռատի
աղքկան
մբ նման որքան
զրաւիշ
եւ սիրուն,
նոյնքան
քմաՀաճ եւ փոթորկաշունչ
էէ
Մէկ
ժաժէն
միւսը օգի տ արօր ինակ
փա վւո խու -
թիւններ
յ
հրիկուն է , անակնկալօբէն
տեղատարափ
անձրեւ
մր կր խանգարէ
բնութեան
Հանգաբտու
-
թիւնր : քիամ
մ բ վե բք ղարնանա
յին արեւուն
վեր
քին ճառաղա
յթնե
բը թափանցելով
ծառերու խիտ
տերեւներէն
աեսակ
մը ոսկեգոյն
ծիածաններ
կր
ձեւացնեն
՛օգին
մէք։ Աւ աՀա քիչ վերքը
րարձրա–
րերձ, •չեռներոլ
գագաթէն
Հոբիղոնին
՛իրա յ
կոլ -
տակոէ
.ած
ամ պեբոլ
թանձր վարագո
յրր պատռե -
չով
չուսինր կը սկսի
Ժպտիլ
երկնային
քաղցրոլ–
թե ամբ մր, բացառիկ
գեղեցկութիւն
մբ տարածե—
լ"վ
բնութեան
գիշե բա յին
խո
րՀո ւրգնե բուն
մ էք :
Կր պատրասաուփնք
մեկնիլ։
կարելի՞
րտն է,
Կ՝ րսէ րնկե բ Ժիրայր
, կինս կերակուրներ
պատ -
րաստած է : Այս դիշեր կր Հանգստանաք
մեր
յար–
գանոցին
մէք եւ վաղր առաւօտ կր
մեկնիք։
Տիշատակելի
օր մր կ՝անցլնենք
այգ
լնտանե
կան սուրբ
րոյնին
մէք :
Ժիրա
յր Պազտասարեան
Հա
յ
կամ աւո րական
շարքերուն
երբեմնի
յեղափոխականր
,
1923/5՛
Մ արսէ յլ զալով
, գոբծ
մ ր ճարելու
Համ ար , կը զի–
աէ ա շխատանքի
գրա
սեն եակր , որ ղինքր
իրրեւ
՚>ոզաղ.ործ կր տեղաւորէ ա յգ
շբքանին
մ էք ,
Հա
մեստ ագաբակապանի
մր քով։
Տարիներ
աշխա —
՚տելէ վերք
1930^5՛
կ՛՚ամուսնանայ
կալուածատէր
իվոնի
^Հեւո :
ք՛ր գովելի
րնթացքր
կրնայ
օրինակելի
գաս
մր
րլլալ շատ շատերու եւ մասնաւորարար
տյն
•՜՛Խ
իկ իննե բուն
(երբեմն
որբուՀիներ)
, որոնք մեծ
քա՛զաքներու
մէք ամուսնանալով
ֆրանսաց
ի
րմիշ–
կի , փաստաբանի
կամ առեւտ րականնե
բու
Հետ,
ներկա
յիս , չենուզեր
Հա
յերէն
խօսիլ
ե ւ սոբվե -
ցնել իրենց ալաւաք^եբուն
:
Երր
լեռներու
մէք կորսուած
, Հեռու^
Հայկա
կան շբքանա կներ է , գիտակից
Հայր
մ ր իր
Հողերր
ճանկռաելով
յաքողած է Հայերէն
սորվեցնել
իր
օտտր
կնոքբ,
ղաւկին եւ շունին , ղուք
միթէ
քիչ
մ ր գիտակցութիւն
եւ ազգ • արժանա պատուու -
թիւն
չունի՞ք
, գոնէ
շաբաթր մէկ Հայերէն
բառ
սորվեցնելու
ձեբ զաւակներուն
որոնց
երակներուն
մէք
կ՚եռայ
ձեր յօշոտուած
Հա
րազատնեբուն
ա -
րիւնը :
ԼԵՌՆԱԿԱՆ
ՊՈԼԱՈՅ աղգ • վարժարաններուն
տնօրէններր
Հ րաւիրուած
են կրթական
տնօրէնէն
զ անձելոլ ի–
րենց
թուրք
ուսուցիչներուն
վեցամսեայ
թոշակ
-
ՑԱՋՈղ
ՆՈԻԱԳԱՀԱՆԳԷԱ
ՄԸ
ՄԱՐԱԷՑԼ,
4
Մայիս.Երիտասարդ
քռւթտ–
կաՀար
Լեւոն
Հեւոնգեանի
նուագաՀանգէ
ս ը , տե
ղի ունեցաւ
24
ապրիլ
շաբաթ
երեկոյ, Աալ Մա
զբնոյի
մէք, մեծ յաքոզութեամբ։
Իր
առաքին
փորձբ կատարուած
էր անցեալ
տարի, Հ՛ Ց– Գ՛
Կօմոնի
^Զաւարեան»
ենթակոմիտէի
նախաձեռ -
նութեամբ։
Հոծ բազմութիւն
մր սբաՀր
ծայբէ
ի
^այր
լեցուցած
էր :
Ցտյտ^սգիրր
կը բաղկանա
բ երկու մասէ , եւրո -
պական եւ Հայկական
լնտբեալ
կտորներէ : Գա -
լյականներէն
կային
Մոցարթի
մէկ գեզեցիկ
Սօ–
նաթ^ (սէ. տ&յշսւ)
եւ Վիվալտիի
մէկ
քօնչէբթ֊օն
(քՇ աՅյՏԱր) :
Համեմատաբար
նոր
Հեղիկաներէն
Տշոօէ^
մէկ գժուարին
• քօնչէբթօն
(1& ա^ո^ս^) ,
Ֆիքսյի
Ալլեկրօն,
ՐիԺսքի - Բ-օրսաքօֆի
Շսւնսօն
Արաւ^Ը
եւա
յին : %եւոնգեան
իյայտ
բերաւ
իւրա -
քանչիւր
կտորին
Համապատասխան
ոճ
, երաժշ
յ.
սւական^,Հասկացոզութիւն
եւ զգացում : Ունի
Հո
սուն եւ Հրապոլրիշնուագում
,
մատներոլ
եւ
ճպոտի վարպետութիւն
: կրցաւ
տմ բոզք երկու
ժամ
իբ արոկեստին
Հմայքին տակ պաՀե
լ բաղմ ո
լ թ ի լ -
նր։ Ներկանեբր
լարուած
ուշագրութեամ
բ Հետե -
ւեցան
յայտագրին,
թէ միքազգային
կտորներու՜
եւ թէ մանաւանգ
Հայկական
բաժնին
։ Պէտք է լբ–
սել
«.Կռո՝ւնկ»ր,^Ծիրանի
ծառ»ր՜,
կոմիտասեան
պարե րբ եւ կամՍպինղաբեանի
<ձԵրեւանի
էթիւտ–
ներր»
, • Հ%այթարման՛»
, ՚Լեւոնգետնի
մեկնու -
թեամր.
Հասկնալու
Համար թէ ինչպէս
միեւնոյն
կտորր տասն անգամ
աւելի կր գեղեցկանայ
,Հա–
մ աձա
յն նուագող
արուեստագէտի
Հասկա
ցո գու -
թեան ել եբաժչտական
Հմտութեան
։
՚Լեւռնգեանի
առաքին
նօ ւագաՀ անգէ՛սն է ա յս
տակաւին
Մ ա րսէ յ ր քազաքին
մէք։
Երիտասարգ
քոլթակաՀարբ
Հասած է տեղ մբ ուր չի կրնաք
նաՀան
քել, ել ամէն
ինչ պիտի
զոՀԷ
յւննուն աբ -
ուեստի
։ Անշուշտ
իբայս
յաքողութիւնր
որքան կբ
պարտի
իր տաղանգին
, կրկնապատիկբ
կր պարտի
իր Համեստ եւ աքնաքան
ուսուց
չին
երաժշտագէտ
Պ • Ցակոբ
Բիլրքճեանի
, որ Հոգեկան
գոՀացում
կր ստանայ
Հայ երիտասարդ
մր մինչեւ
Հոս Հաս–
ցնելո^ն
Համար ; Հասարակութեան
կր մնայ գնա
Հատել
իր գեղարուեստի
մշակներր
, ինչ ճիլղի ալ
պատկանին : Հա յապաՀ պանմ ան գլխաւոր
աղգակ–
ներէն
մէկն ալ այս է ։
ՑՈՎՀ–
ՏԷՕ՚ԲՄԷՃԵԱՆ
ա%Ւ
ԻԲՐԵՒ
ՀԱՄԱՇնԱՐՀԱՑԻՆ
ԹԱՏԵՐԱԳԻՐ
ներր ։
ԼոԹտոնէն կը
գ բ ե ն մ ե զ ի • —
՛Բանի
մ ը ամ իս առաք
Լոնաոնի
մ էք լո յս տե
սաւ
Պրրմ ինկրմ
Համ ալսարանի
անղլ • լեղուի եւ
ղ րականութեան
բրօֆ
. Ալրբտայս
Նիքբլի
գէրքր
է
որ կր կրէ ՝՝^օւ\ձ
Օւ
&տՅ
քքօա
>\€տշհյ՚1ստ
էօ ^\ոօտ1հ
վեբնագիբբ
, Հազար էք եւ պատկերտզարգ
։
Իր գրքի
ԷՐՐԲ.
737—739/՛^
Հեզինակբ
ԼՈ\(ւօ\\
կր իսօսի իտա լաց ի տ^Անունցիօ
յի ,
Նո բվեկիաց
ի
Հանոքինքի
, Շուէտացի
Հալշտբօմ
ի եւ
ուրիշ
թատերագիրներու
մասին եւ կ՚՚աւելցնէ
•
•—- « Նոյնիսկ
Հեռաւոր
Հլսյաստանէն
մեզի ե–
կած է այս տեսս^էն
շաՀեկան թատե րախաւլ
մ ր
«ՑԱՌԱՋ»Ի
Թ Ե Ր Թ Օ Ն Ը
( 1 ^ 1
ԺԱ–
ԱնՀնաբ էր որ Գայիանէն
ճիշգ Հասկացած
լ ի
նէր իրասածի
միտքր։
Ուստի
ասաց
.
Գիտե՞ս
, իմ խօսքր
Ջալալփ
մ ասին է - • ՚
Եւ
որքան
մեծացաւ
նրա զարմանքը
, երբ
Գայիանէն
Հանզիստ
կերպով
Հաստատեց
այգ
բանբ
.
Այո , այո , Զալա
լի ՚ • •
Մ ինչեւ
անգամ
նշանածի
անունն
է լ տուեց • • •
Հրաշալի
էր այգ արտասանութիւնր
,բայց
Համար–
ձակսւթիւ
նն է լ ա յն աստիճան
անօրինակ
էբ ռբ
Մ եՀ րին զարմ անքից իր մ ատր
կծեց :
Թող գայ , շարունակեց
նա , ռւշտգբոլ
-
թիւն
շղ ա րձնե լով
պառաւի
ղարմ անքի
վբայ
։ Աշ
խատիր
Հեռ ուից
տեսնե
լ նրան
, Մ եՀբի
,
իմ
ացիր
թէ երբ նա կր մօաենայ
գ է ՚ ՚ ՚ լ է ^
է
բարձրացիր
թումբի
ղլուխր
ե լ նայիր տես,
ինչպէս
է
գալիս։
-
ինչո՞ւ
\
Գա կր տեսնես
մ ի Հրտչտլի
ՃանապարՀ
;
Գա այն չէ , որ նբա ձիու
ոտնեբի
տակ է
փըռ–
ուած
:
Ոչ
I
գա
մ ի ուրիչ
ՃանապարՀ
է : Եր՚սնի
քեզ ,
եթէ ես է լ տեսնէի
. . .
—» Ի՛՛նչ է նչանակում
գա ։
ծ"
քեղ ասում էի որ ինձՀետմանեկոզը
,
ինձ
խօսեցնողը նա, որ մերթ
Հիացնում է ինձ եւ
մերթ
տանքում
, մի չունչ է, գուցէ
մի
գողոց :
ի՞նչպէս է նա գալիս
. . .
Այգ գոլ կ^իմանաս , երրՀեռուից
կր տեսնես
թէ ինչպէս է գալիս
իյաչենցին :
Նա նայեց
դայեակին,
տեսաւ նրա միամիտ ,
անՀասկացոզ
՚էէմքր։
Եւ յանկարծ
փաթաթուելով
նբա վգին , ասաց մի բորբոքուած
խանդով •
Հաս կաց
իր , Հաս կաց
իր , խեղճ Ա եՀ րի • • •
Այգ
շունչը , որ ինձ Հետ է, նբանից է գալիս
...
Ո չինչ
չխօսեց
Մ եՀրին , մ իա յն խիստ
կծկուե–
ցին նբա բազուկները
եւ նա պինգ սեղմեց
իր գրկի
մէք այգ աղքկան
, որին կարծես
նոբ էր գտնում
:
Բացուեց նրա սիրտր : Երկար նրա
թօ^ած
գէմքր
քսւում էր այգ փափուկ
գէմքին։
Երկար
նա ման էր ածում
իր գռղգոքուն
շրթունքները
սի
րուն
^իմագծերի
վբայ,
Հոտոտում
էբ
մխիթաբ–
ւո լմ :
ում ,
խանգազատանք
,
իսնգակցութիւն
միասին
ալեկոծում
էին նրա սիրտր :
Գա յիանէն
Հաղիւ կարողացաւ
ազաաուե
լ ա յդ
գոբովալից
գրկից է
Նա
խօսել էբ ուղում եւ նրա
շրթունքներբ
Հրաշք
էին դո րծում
։ Աիրում եմ նրան,
ինչո՞ւ
ծածկել,
արտասանեց
նա մի մաքուր,
սրբազան
քերմ եռանդս
ւթեամբ։
Այսօր
իմ սրտի
թ"Ր -
Հուրգնեբն
եմքեզ յայտնում
, ԱեՀբի, եւ ես յան
ցաւոր կբ լինեմ
նորա առաք, եթէ չասեմ որ այղ
խորՀուրգների
մէք ամէնից
մեծր
սէրն է • • •
Նրա
կուբծքբ
ծանր կերպով
բարձրացաւ ,
Հազիւ
լսելի
մի Հոգոց
զուրս
թոցրեց եւ ապա
էլի
ցածրացալ
։ Նա երկու
մատով
Հեռւ^^րեց
ճակա -
՚"է
Վր՚"ձ է^Կ՛"^ մազերր
եւ երկու
ա-՜չ՚քհրր
րարակ
յօնքերի
տակից
յառեց
ճրագի
վր"՛յ
,
ոբ
այբւում
է աշխո
յժով եւ կարծես
մ ի առանձին
Հաճքքւ -
ամբ էբ կատարոլմ
իբ ծառա
յութիւնր
:
-—• Այո՚,սիրում
եմ - • . վկա
յ է ա յս
՚ սիրտր
,
վկայ են Աստուծոյ
այն
բոլոր
սրբազան
գործեբբ,
որոնք
խորՀուրդնեբ
Հասկանալ
են կաբոզ
»իմ ան
քուն
գիշերներր
, իմ երկար
ե բաղնե
ր գուք
էլ՛ վր–
կայ էք։ Աիրել,
պաշտել
որքան՝ խոր , ծա -
ծուկ
, անլեղռւ
բան է գա ....
Արգեօք կր Հասկանա՞
ս
եՀբի
։ ԱՀագին
տա
րածութիւն
է բաժանում
մեզ :
Այստեղից
իյաչէն • • - մ ի ամբողք
օրուայ Ճա
նապարՀ
է գա : Աաբեր
ո՜ւ ձորեբ
անթիւ
են , ինչ
աՀագին
րա րձր
ո ւթիւննե
ր , ինչ աՀագին
խո բու -
թիւննե
բ : Մ իակ
ուզիզ
, Հաբթ
ՃանապարՀ
ր եր -
կինքն է, ե լ այնտեղով
է իմ սիբտբ
գնում
.գէպի
նրան : Գիշերր
աստղեբն
են իբանց
ժպիտներով
ուղեկցում
, իսկ Ցերեկր
արեգա1^
է կանգնած,
որ
չէ ա յրում
ճանապա
բՀո
րգին
, այլ տաքա
ցնում է :
Բայց
միշտ
պարզ ու ժպտուն
չէ կապոյտ
Հարթու
թիւնը,
ե լ մութն
ու մրրիկն
է լ չեն
կանգնեցնում
ուխտաւո
ր ՃանապարՀ
որգին
: կա
յծա
կներ
ր շո -
յ ո ւ մ են նրան
, փոթորիկներր
նբա
ոլզեցոյցներն
են : Նրա Համար
ղժուարութիւն
չէ ծնել
աշխար -
Հր, նա գնում է Հիանալու
եւ ո՞վ է կարող
արգի
լ ե լ նրան :
֊
Աստուած
ինքն է տանում
, Աստուած
ինքն
է
օրՀնում
, մրմնքեց
ԱեՀբին ։
Զղք
թե
Fonds A.R.A.M
