Հ 9 Ա Ռ Ա Զ »
սսլանղանոց
ել գանւսՀսէր
մորթեն
ծիհ-աղելով ու
ՎԱՏՆԵՐ
՚հԱԻԱյ
^էՆ
ե՜աղրեչով
• • է
- - - - . . . . . .
ինչո
լ. կայհ-ով կրակ
ու. րոց չպայթեցաւ,
դա–
Հիճներուն
գլխուն,
երր անմեղ
մանուկներն
ան -
գամ կր յօչուոէին կամ ծովը կր թափէին
տ
Ծ ի կարծէք թէ մենք մեոած
ենք է
Ի՞նչ
կ՚ընէիք,
ո՞ւր
էիք ղուք այգ
օրերուն։
Բողոքեցի ք եւ մեր արեան
ղինր պաՀանքեցի՞ք
;
մեր
գաան
ր "ւրիշ
" ՚ ղ գ ի ոճրագործներ
վա -
ՍԳԱՏՕՆԸ
ՏԷՍԻՆԻ
ՄԷԶ
Բաց ի՞ք մեր կաավր։
Ո՚*ւ֊ր մն
ու
գաաասաան
իմ ացա՝
ՏԷՍԻՆ,
19
Ապրիլ—
Կիր՚^վի
վէոօրէ
վեր9
Հ՝
Ց՛
Գ՛ Տան մէք վաաարուեցաւ
ապրիլեան
նա
Հաաակներու
յիշատակի
ոգեկոչում
ր, նախաձեռ. -
նութեամ՛բ
Հ. Տ՛ Գ– Նոր Աերունգի,
Հոփանաւո–
րոլթեամր
Հ.
գ. կոմիտէին ու մասնակցու -
ագանով
քււլեցին
իրենց
մեգքերր։
Իսկ մեր քար–
թեամր
Յէր՛ Կապոյտ
հաչփ մասնաճիւղին
, ղպրո–
ա ոա ոնե
I
Ւ
Գ արարներ ր •
ինչո
լ
Րռւչանայ
մեր արեան
արղար
Հատու
ցում ր • :
. . . ՚Բոյէեր եւ եգբայրներ
մէկգի
դրէք
ամէն
կիրք ու
1ւա
^ււանձ ի սէր մեր նաՀատակութեան
:
Միչա
յիչեք՚՚՚ւ
ա/ս ղմոխային
Ապանգր եւ արգա -
րութիւն
պո Հանք ե լուի միա
յն կրնաք Հանգստա -
ցին մաաակտրար
մարմնին ու Հայ
կամաւորներու
ել Մ արտիկներու
Մ իութեան
: ժողովուրղի՚էւ
ղի
աակից տարրր եկած էր իր յարղանքր
մաաււցա–
նելու
մեր մէկ միլիոն
ղոՀերու
յիչատակին
:
Հ
,ակառակ
նախապէս
Հրատարակուած
կ
-7
չին ^
ա ւս
ա1
ւմ
ցնել մեր
ոգւնէքր՚ւ
ե,
ՄԷՆ-ՍԷ
ԱՄԷՆԷՆ
ՀԻՆ
ՎԱԻԵՐԱԳԻՐՆԵՐԸ
Փ ենս իլվանիո
յ եւ Շ իքակո
յի
Համալսարաննե
րէն խումր
մր Հնախոյգներ
Նիփուր
քաղաքին
փայլ՛ին
(Միքագեաք)
վրայ,
պեղումներ կաաա
րելով , գաան կաւէ սլնակիաներ
, որոնք
չորս
Հա
գար
տարուան
Հնութիւն
ունին : կր կարծուի թէ
մ արգկա
յին
ամէնէն
Հ ին գրաւոր վաւե րագի րնե րն
են
։ Նիվաւր Ա ումե ր եաններուն
քագաքն է , որ կր
գտնուի Պագտատէն
160
քիլոմեթր
գէպի
Հիւսիս։
Այս պեցումներր
արմած են
50
Հագար
տոլար ։
Հնախո յցներո գալ տարի
պիաի
վերսկսին
ա չխա֊
աանքներր
;
Ա ում ե րե աննե ր ր ոչ - սեմ ական
մողովուրգ
մր, Հաստալւած
ենՄիքագետքի
մէք ամէնէն
Հին
քաղ աքա կրթ ութ իւնր , նախքան
Բա բե լանաց ինե ր ր
եւ Աս ո ր ե ս տ անց ինե ր ր : իսկ Նիփուր
կրօնական եւ
մ չակ ու թա
յին կեգրոնն էբ Ա ում ե րեաննե բուն
։
Գտնդլած
արձ անա ղրո ւթիւննեբր
750/
է՚"փ
են : Բաղմ աթիւ
պնակիտներ
կուգան Ա ում ե րական
գպի րնե բու անՀատական
գրագա րաննե րէն ։ Այ"
գպերներր
ՄեՀեանի
ծառայութեան
մէք էին եւ
կամ կ՝աչխատէին
Հարուստ
վաճառականներու
պ"ձ՛*՝ ^աչի անգամ - անգամուՀիներէ
ելղեկա -
Հ աչւո
յն
ինչպէս
նախորգ
տարիներո։
նակիչ աարրեր
փորձեցին
խա չաձեւե
լ այս ղէ րա -
գան ց տպէ ս Համ աղգտ
յին
ձեռնա րկր , մէկ
չււրաթ
տռաք
աեգւոյն
քաղաքապետարանին
մէք
տօԿելով
ղայն ի ^ւե րկա
յո ւթե ան երեսուն
ունէլնւէիբնե
։ւու :
Ե՞ րբ պիտի ղղաստանան ա յս մ
արղիկր
Հանղէսին
բացում
ր կատարուեցաւ
վենգտնի
պատվերով
մբ, երբ նոյն
պաՀուն
բեմին
ետեւէն
խումբ
մբ օրիորղ ներ կ՝ե րգէ ին Հա յուն
աղօթքբ ,
« Տէ^ր ողորմեա»
, այնքան
մելամաղձիկ
ու
մարգ–
վային : Տ՚ողովոլրգր
կ՝ունկնգ.րէր
յոտնկայս
;
ՆախաղաՀր
, Հայր կ .
Տէրմ
ո
յեան
յաւուր
պատչաճի
ամփոփ ճառոփ
մր թելադրեց
ներկանե—
րբ րսմառօրէն
կառչիլ
աղղային
աւանգութ
(ււնե—
բուն,
ամէն աարի
յարգել
իր ւքեռելներուն
լ^չա -
տակր , Հաղորգռլիլ
անոնց պատդտմներոփ
, տո —
կալոլ
ոլ
աղգային
գիմագիծր
անաղարտ
պաՀելու
Համ տր
։ թելադրեց
որ ծնողներր
, նո յն աղւշա
յին
շունչով
կրթեն
իրենց
ղաւակներր
:
Գեղարուեստական
րամինր
աատ
,ա
՚^օրէն
պատրաստուած
էբ Տիկին Գ • Փափաղեանի
կողմէ
ոբ արմանի է ամէն
գնաՀատոլթեան
։ Աաքօղա -
պէս արտասանեցին
Վարուման
Գրիգոբեան
ՀՄե–
ռելոցի
աղօթք»
, Արուսեակ
Վաղարեան
, (^Տապա–
նագիր»
, Աչխէն
Համ բարձում եան՝ €Տէբ ,
մինչեւ
ե՞րբ՛..», եւ ժանէթ
Ասատուրեան՝
ճԱՀաւոր
բան
մբ այնաեղ.՛՛»։
Այս փերքինր
առանձին
յուղումով
ու անթերի։
Նոբակաղմ
երկսեռ
երգչախումբր,
բաղկացած
Հ՛
Ց՛
Գ՛ Նոր Սերունդի եւ 3>ր • Կա–
Շաա
մբ պնակիտներ
դրուած
են , իբրեւ
օրի
նակ ծաո ա /Լ լու Հ ամաբ
աշկերտներուն
։
Աւբի^եր
ՀղաՀոա–ած~4ն– իբրեւ-վաւե֊ր/ոգրեր
։ կան թէքւաբՆ
–՛բ՜
նութեան
ւքարմութ
եւննե ր ,
դատասաանական
Հարցեր եւ լեղուի
յեգաչբքման
մասին
գիտողու–"
թիւններ
1
Փրօֆ՛
Տօնբլտ
ՄՐք
՚՚Բաուն՝
Հնախոյւլներու
խումբին
պետր, որ Մ • ՆաՀանղներր
վերագար
-•
ձած է , լա ւտարարեց
•
- * Արձանադրու
թեանց
մէկր կբ
պարունակէ
գեաոէ թեան
ամէնէն
Հին դովքր որ ծանօթ
բչլայ
մեղքւ
։ Գս/եր մր կր բանաձեւէ
իր արՀեստին առա
ւե քու թք՛է ններր թէ իրեն եւ թէ ուրիշներու
Հա -
մար
։ Տակաւին էատ մր պնակիաներ կան
որոնք
ուսու մնասէւրու թեան կր կարօտին
, սակա
քն
արդէն
կրնան,ք բոել թէ Աումելքեաննեբբ
չատ յառաք դ ի -
մ ական գագափա
ր մ ր ունէ ին բարո յական ի մա -
սին
։ Արձանագրութիւներէն
մէքտեղ
կ՝ելլէ
անոնց
լա քո րգական
յառաքգիմ
ուՍիւ նը դէպի
աէ^ելփ
աղ–
նուական
րմբոնում
մ ր լնկե բու թեան
Համաբ ,
դէպի
իրաւունքի
կիրարկում
ը եւ դէպի
անՀատա
կան պատասխանատուութիւնը
՚» է
Պնակիտներուն
մէկուն
փբայ դրուած է
օրՀներգ
մ ը նուիրուած
Նանչէ
դիցուՀիին
, որ կր թուի թէ
արդարութեան
ամ էնէն
Հ ին աստուածութիւնն
է ,
եւ կր չաՀագրգռուի
մարգոց
բարոյական
եւ լնվե–
րա յին բարե լաւութեամ բ ։
Ո ՚ ֊ բ ի չ կաւէ սլՍակիտի
մբ վրայ գրուած է Հօր
մր խբատր
իր որգւոյն,–
թէ ինչ պիտի
անկէ,
յաբմար
մամանակի
եւ լաւագոյն
մեթոտներոփ։
Ասիկա
ամ էնէն
Հ ին գրու ածքն է երկ րագո րծոլ -
թեան
մասին։
Երր որ ամբողք ոփին թարգմանուին
,
ա քն աաեն
կարելի
պիաի
րլլա
լ տե սնե լ թէ ինք
կ^արմեն ծեր մչակի
մր խրատներր
։
վարութեամբ
Տիկին
Փափաղեանի
,
գնաՀատելի
յաքողութեամբ
մէք ընդ մէք երկձայն
երգեց
երեք
երդեր
X Մեներգներու
բամինբ
ստանձնած էր Օր՝
Անմէլ
Մուրատեան
որ իբքաղցր
ձայնով
յուղեց
ներկաները:
•Բաքալեբութեան
արմանի է երդչա
խումբը ու վըմաղթենք որ ՀետղՀետէ
զաբգանայ
ու յարատեւէ
։
Հ՛
6՛
գ. Նոբ Աերունդի
վողմէ
ուղերձ մը
կարգաց
Սերոբ Վազարեան : Ապա
բանախօսեց
ընկեր
Մ իսաք Մ իրզէ , որիրեն յատուկ
ոճը ունի ,
գիտէ տրամ ա բանա կան , օբ ինակնե բով , պատկե -
րալի խօսքերով
գրաւե
լ ունկնգիբներուն
ուչա -
գրութիւնը : Ընկերբ
ծանրանալով
1915/
Եղեռնին
գլխաւոր պատճառնե
բուն
վրայ , փառաբանեց
Հա
յուն աչխատունավ
ոգին , ձեռներէցութիւնր
եւ
ամէն
տսպարէզի
մէք ունեցճւծ ա ռա ւե լո ւթ ի ւնն ե–
րր, որոնց չՀանգուբմելով
, մեր վայրագ
թչնամ
ին
յարմար
առիթր
օգատգործեց
իր Հրէչային ծրս -
գիրը գործագրելու։
Տեաոյ
իբ կարգին
թելա -
գրեց նորաՀաս
սերունդին
մտքով ու սրտով
մնալ
Հայ,
պայքարիլ
ապազգայնացման
գէմ ու աչ -
խատիլ
արմանի
պաՀակնեբը
րլլալու
աղգային մա֊
ռանղոլթեանց
, մինչեւ որ Հայր
եւս տզատ
մողո֊
վուրգներու
կարգին
ունենայ
իր ազատ ,
անկախ
ու միացեալ
Հայրենիքը՛
ՆախագաՀ
ր փակեց
Հանգէս
ը դարձեալ ծան -
րանալոփ կաբգ
մր տգեզ
երեւոյթներու
փբայ
Գ՛
Պ–
ՏԽՐՈԻՆԻ—
Ա՛
ԳՈԻՑՈԻՄՃԵԱՆ
Ապրիլ
\ \ ի ն ապրելէ
գաղրեցաւ,
Աիսի
երե–
ւելիներէն
Աւետիս
Գու յումճեան
,
90
աարեկան
:
Հաւանաբար
ապրէր
Հարիլբ
տարի , եթէ գազթա–
վան
չրլլար
I
Հանգուցեալբ
ունէր
Աիսի
մէք չարմուն
եւ
անչարմ
Հարստութիւն
, եւ քագաքէն ոչ Հեռու ա–
գարավ
մր (Պէքիրճէ մօտ Անարղաբայի)
որուն
չնորՀիլ
կ՚՚ապրէին
բազմաթիւ
Հայ եւ թուրք
րն
աանիքներ
է
ինք փախն ի փոխ կր փարէր
զտնազան
պտշտօններ
, իբբեւ
անգամ գատարանի վամ փար–
չավան
մոզովի
: թեւե րէն մէվն էր լուսաՀոգի
Աա
Հակ
կ ա թո զի կ ո ս ին , նմ ան , ինչպէս
իր
Հա
յբը
Գրիգոր ագա՝
՚Բէյֆսիզեան
Մկրտիչ
կաթոզիկո–
սին։
Հմուա էբ կիլիկեան
անցեալին եւ իր աեզա–
զրական ու աւանղ ական
Հմտութենէն
օգտուած է
իր քեռորդին՝
Գրիմիթէլ։
Միչա
յոյս
ունէր կի -
լիկիա
վերադառնալու
ել Հաւտաք՝
Հայկական
դատ
ին մասին ։
՜^մւզումբ
կաաաբուեցաւ
ապրիլ
15/1՛
՛Բոլոմպի
գեբեգմ
տնատունը
ԿԻԼԻԿԵՑԻ
Խ ՚ ՄԻՈԻԹԵԱՆ
ինքնաչա
բմնե բու
ճարտարա–
ղո բծութեան
նախարարր
, Ակո բո վ ,
պաչաօնանկ
եղաւ,
իր տեղր տալո վ Պ • Խլամովի
։
64
ՏԱՐԵԿԱՆ
սրճարանապետ
մբ, Ժան Լուի
Թրոնիոլ
, ինքզինքր վար նետեց
էյֆէլի
աչտա -
բակէն եւ մեռաւ Ա ՚ եւ Բ ՚ լարկերու
մեաաղեայ
զ երաններուն
մէք մնալով
։ Երրորգ
անձնա սպա -
նութիւնն
է այս որ կ ր կատարուի
աչտա
բակին
մ էք , Տ ունուար
էն
իվեր։
ԵՐԿՈԻ ԱՆԾԱՆՕԹՆԵՐ
Նիսի
նամտկատունը
մ տնե լով , Հինգ
մ իլիւն
թռցուցին
, ղէն ի ձեռին
€ՏԱՌԱՋ^Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(60)
կարծես
լնգՀանուր
աւերմունքից
ազատ
էին
մնացել
մ իայն
չբթունքներր
, որոնք Համեմատա -
բաբ
Հաստլիկ
էին, կարմըած
, չէին
կարոզանում
ծածկել
զ.եղնած ու նօսբ ատամնեբու
երկու
չար
քր։
Նրանք
ցոյց
էին տալիս, որ այդ մարգու
մէ^
փորձել
էին միանալ
խափշիկ եւ մօնդօլ
ցեղերը^
բայց
դուրս էր եկել
մի փազամամանակ
թառա -
մ ած խառնուրդը
Հ
Այոօրուայ
որսր անյաքո^ղ
էբ , էֆէնաի ա՛
սաց
նա , վերքացնելով
նարդիլէի
ծիսակատարՈլ
-
թիւնը
։
.- Անյաքոզ
, պատասխանեց նա իբ թանձբ կո–
կո րդա
յին
ձայնով։
Զարմանալի
էր, կարծես
ան
տառի
բոլոր
բնակիչները
խօսք էին տուել
մեր ա–
ռաքը դուրս
չը գալ ։
—
Լւեց՚ւ,
այո։
Երեւում է, որսը գմուար է
ա յսաեղ
• • ՚
Բէկր
մւ՚աեց
իբ Հասա պեխերի աակ ել մի
ա–
ռանձին
եղռնակով, որ բարեՀաճ
Հովանաւորալ
-
թեան
նչււն էր, Հարցրեց ՚
-
՛Բո
որսն էլ վա՞՛տ էր ՚ < .
Նա խօսում էբ մի արարածի Հետ, որի ար -
Հէււտբ կարօ.ո էրիր նման իչխանաւ
ո րնե ր ի խնամ
քին ու Հոդատա
րութեան
Կ • Պոլիսն էր այգ տեսակ
առեւտրականներ
ուղարկում
ամէն տեղ, ուր կային
Օսմանեան
ղօր–
քեր ։
կ՛ Պոլիսր բաւական չէր Համարում, ոբ այն
քան եբկիբնե
ր իբ իչխանութեան
տակ են
մտնում,
նա Հաւաքում
էր եւ այդ երկիրնեբի
մեգբն ու կա–
բագր՝
իր բերանր
քաղցրացնելու
Համաբ
։ Եւ իւ–
րաքանչիւր
՚Բէօսա Մուխտար
Հարկաւոր
մարգ
էբ՛
նրանից
լիան ում էինթէ Ա տամ
բու լիմ եծամ եծները ,
թէ
զանազան
երկիրնեբի
կառավարի
չնեբբ
ել թէ
զինուորներբ։
Այս էր պատճառը, որ Ա իւլէ
յման
Բէ կբ , չնա յած
իր նե րքին
յոլզմ ունքնե րին , աչխա–
տում էր ոլչադրութետմ
բ վերաբերուել
իր այ
լանգակ
Հիւրին
I
--• ՛Բո Հովանու տակ
աւելփն
Հարկաւոր չէ ,
էֆէնաի
, պաաասխանեց
՚Բէօսան
։ Մ եր զինուոր -
ները – ԱլլաՀը
նրանց երկաբ
բազուկներ
տա
յ
Վատ
չեն գո րծում տ
ԵԼ
այմմ
քանի՚՚սն
ունես :
Հեչտ չէ գրան պաաասխանելբ
:
Երբեմն
լինում
են քսանր,
որոնք մի Հատ էլ չաբմեն
։ Լի
նում է եւ Հակառակր
, ճանկ է րնկնում
մի Հատ
այնպիսին, որ Հարիւրի
գին
ունի :
Հիմա
քեզ մօտ
ո՛՛րն է , քսա՛՛նը, թէ
մէկը։
Վաճառականի
մէք կասկած
յաբուցեց
այգ
Հարցը։ Նա պաբաաւոր էր ոչ միայն
չողոքորթոլ–
թ ի լ ն իմանալ,
այլեւ
լինել սաստիկ
խորամանկւ
Խնգրելոփ
Բէկի
աքակցութիւնր,
նա
էպիաի
թոյլ տար, որ Համեղ կտորբ
ձրի րնկնի
Բէկի
բե
րանբ ;
Եթէ
իւրաքանչիւր
զօրապետ
, որի
փիճակամ
գործ է տեսնում
վաճառականը,
լաւ
պատաոնեբը
կլանէ , այն մամանակ
ի՛՛՛նչ կր մնար
Աաամբոլ
ուղարկելու
: Մուխաարը
ասաց •
Ա՛է^է՛^ էմ խօսքերը
պարզ
չեն , էֆէնաի
:
Եթէ
այսպէս է, ես ուրիչ կերպ
կը խօսեմ
։ Երեք
օր առաք, երբ գալիս
էի այս կողմերը,
ինձ Հիա–
ցնում
էին անտաոները,
սարերը :
Որքան
ծազիկնեբ
, ինչ զովութիւն
եւ
քյ՚եր
ւ
քրեր՛՛՛
Գեգեցիկ է այս երկիրը, եւ անՀնարին է,
որ այսպիսի
տեղեբում
չլինեն
լերան
եզնիկներ
,
սեւ ու կապոյտ
աչքեբ։
Գրանց գտնե լր /գմուա
ր չէ , պիզծ կեավուր
•֊-
ները,
նզովուեն
նրանք,
ղիտեն
լալ թադցնել,
պա
Հել : Պէաք է քո Հաճութիւնը
լինի , որ գուբս
բեր
ուին
։
Նրա Հասա
չրթունքների
վրայ
եբեւացին ա -
գաչաւոր
ծալքեր
, ելնրա ամբողք
գէմքը
ցանկու
թիւն , տենչանք էբ յայտնում :
Բէկի գէմքր
յուսատոլ
էր, կարծես
ասօլյէ էբ ,
որ ինքը միչտ պաարասա է ։
-. կարսի
ճանապտրՀին
ես մի Հիանալի
բան
տԼ սա
յ , բացականչեց
Մ ոլխտաբբ
, ձեռքը
անց ՛լա
ցնելով
չրթունքների
վբտյ, կարծես
կամենէւլով
սրբել
նրանց
խոնաւութիւնը
— Մ ի Հիանալի
բան
։ Տանում
էին երկու աբ^
ղայ երեխաներ
, քեզ պէս մեծեբին
վայել
երե
էէա–
նեբ... Բոլորովին
ծախուած,
վեբքացած
ապ –.^
րանք էր կարծեմ
Սաամբուլ
չՀասնէ
, էրզբաւմ
կում
Տրապիզոնում
անպատճառ
կր խլեն • . .
Ո"րո՚Լւլից
էին աանում
։
Fonds A.R.A.M
