191Տ, Ապէիւ
1ՒԱ
Մեր ֆր սԸսացի թարհկամռւեին, ՏիկիԹ Օտէր–
Միքայէլեաէ կր գրէ Վալանսի Լ* 1)&սբհւււ< Ահտէտի
ւքէյ, 1915 ւ.պրիւ 11-24Ի աււթիւ.—
*: Հաւա ոաբիմ յիչաաակթւ՝
Համայն
Հայու. -
թիւնը
ուէւոլ աօնէ դյ֊թախա
թուականը
1915
Ապ
րիլ
11-24^։
Գութ,
ւնդվղում,
Հիացում, աՀա
զգացումը
որ կ՝աըթննւ,յ
ամէն
մաըգոլ
սըաին
մէք, երր
կ՝ո~
զեկոչոլին
Լղերական
թւականր
1915
1918
որուն
ենթա րկուեցսւլ
քաքարի
Հ այո
ւթի
ւնր : Գէպքեր
ո–
րոնք
եզակի կրմնան
մոզովո
ւրգնե
րու պաամ
ու–
թեան
մէք,
Լ
լ
որոնք
ցո յց կուաան
գերմ արգկ
՛ճիգր
զոր
ի գործ
գրաւ
Հայ
մոզովուրգր
Օսմանեան
կաոավարութեան
գաՀիճներուն
առքեւ,
զաժան
կնվէր
եւ թալէաթ
փաչաներոլն
, որոնք
երգում
րրած
էին միանգամ
ընգ միշա րնաքնքել
Հայ
ցեզր։
1915/
գարնան
սկսան գործագրել
ոճիրը,
սա
կայն Ապրիլ
1 1-24^
վերքն
էր որ Հայ
ժոզովուրգր
կրեց
ժաՀացոլ
Հարուածր;
թռւրքերր
կոտորած ֊
ներ
սարքեցին
աննկարագրելի
րարբարոսոլ
—
թեամբ,
Գերմաններոլ
մ եզսակցութեամ
բ : Զ՚^ն ֊
գռւածային
աքսորներ
անճիտեցին
Հայ
ժոզովուր֊
ղը , մնացեաւր
ցբուելով
ի սփիւռս
աշխարՀի
: Եր
րեք ա յնքան
մ ա յրական
արցունք
չէ ին Հոսած :
Հակառակ
այս աՀուսարսափին
՛որ
աւերակ
գարձուց
իրենց
Հայրենիքր,
Հայերր
միշտ կր
պաՀեն
յո յսր եւՀաւատքր ապագա
յի
մ ասին , եւ
յանուն
Հարիւր
Հազա րաւո ր նաՀատաէ^ե
րու , ո -
րոնք մեռան
Աիքազետքի
անապատներուն
եւ
Եփ
րատի
սեւ
քուրեբուն
մէք, աշխարՀի
մէք
ցրուած
Բ
"/"Ր
Հաքերբ կբՀաւատան
ազնուական
Հայաս -
տանի անկախու
թեան
վերածնոլնգին
:
^ ԹոՆէքքւա եւ Խ.
ՄիոէթխԱը
Պոլսոյ թուրք լքամուլր լուրջ ւքտահոգութիւն
կր յայտնէ արտաքին վտանգներու մասին։ Վեր -
^ւն թղթարերէն կր քաղենք հետեւեալ աեդեկու–
թիւնները •—
« ճիւմհուրիյէթ » կը գրէ
ՀԱ արմ արա,
11
Ապրիլ)
Արտաքին
նախաբար
Նէճմէտտին
Աատագ
խարիզի
մէք քննագատեց
Ատլանտեանի
Ո՚֊թար
եւ
զայն պակասաւոր
գտաւ, որովՀետեւ
իր մ^ք . չի
պարփակեր
Արեւե քեան
Ա իքերկրականր
, ա
յսինքն
աշխարՀի
ամենավտանգաւոր
գօտին
:
Նախարտրբ
խօսեցաւ
նաեւ
թուբքեւռուս
յա
րաբերռւթեանց
մասին,
որոնք անփոփոխ
կր մ^ւան
1946(5՛
ի վերէ
Ե
րողո ւթիւն է որ Ատլանտեանի
Ուխտբ պա -
կասաւոր
է , ոբովՀետեւ
աշխարՀագբական
տեսա
կէտով
Ա՛ի9երկբականր
Ատլանտեանի
մէկ թեւր
կր
նկատուի
, Ատլանտեանի
զաշինքին
մասնակից
պե
տութիւններէն
մէկ քանին միաժամանակ
Միքեբկ–
րականեան
պետութիւններ
են
է
ԱՀա թէ ինչու Ուխտր
տրամ աբանօբէն իր
ս/ա^տպանութիւնբ
պիտի տարածէ
Արեւմտեան
Մեքերկրականի
վրայ։
Երբ
այս
է
կացութիւնր,
Արեւելեան
Մ իքերկրականր
զուրկ
մնացեր է մի -
եւնոյն
պտչտպանութենէն
, եւ Ատլանտեանի
Ո՚-խ––
տր պակասաւոր
մնացեր է, ինչպէս կբ Հաւաստէ
նոյնինքն
Նէճմէ տտ ին Ա ատադ : Զէ^ որ
արեւելեան
^Իէեըկբականը
ամէնէն
խոցելի
նշանակէտր
կր
Հանգիսանայ
եւ եթէ անպաշտպան
մնայ,
միւս
գօտիներն
ալ չեն պաշտպանուիր
պէտք
եղածին
՛գէս՛– ԱնՀրաժեշտ է լեցնել
այս պաբապութիւնր
,
ամոլր
կռռլանի
մր վբայ
գնելու
Համաբ
Միքեր -
կրականի
պաշտպանութիւնը
:
հյնզիրբ
քանիցս
ծեծուեցաւ
եւ ըսուեցս
-լ
թէ
՛Տ
անոր
ալ կարգբ
պիտի
գայֆ
։ Երբ
թէ
նաիյ Ա -
րեւմ տեան
Եւրոպայի
պաշտպանո
ղա կանր
պիտի
կազմակերպէին
, յետոյ
պիտի րնգտրձակէին
Ո՚-թ–
տին սաՀմաններր
: կբ խոբՀինք
թէ ժամանակբ
ե–
կած է այլեւս,
քանի
որ Արեւմտեան՛
Եւրւպայի
պաշտպանո ղական
գիծեր բ ո րո շուած
են եւ
Ե՚֊րս՜
ոլա յի սպառ աղինոլմ^ւ ալ ղ ո րծնապէս
սկսած :
Արտաքին
նախարարր
պէտք զգացած է
յիչե–
ցնելու
այս պարաղան,
որուն
Հանգէպ
մասնա -
ւոր Հաւատք
մբ ունի : Տեսնենք
թէ շտՀագբգռ -
ուողնեբր
ինչպէս
պիտի սլաաասխանեն
Հրաւէրին ՜,
Գալով
թու րքե լսո վետ
յա րա բե րո ւթ իւննե -
բուն, բացայայտ է որ ոչ մէկ փոփոխու
թիւն
կրած
են։ Ռ ուսիա
յայտարարեց
թէ
յա րձակո
ւլ ական
նբ–
պատակնեբ
ունի
մեր անկախութեան
եւ
Հազային
ամբողջութեան
գէմ ,եւ որովՀետեւ
չժխտեցմինչև
այսօբ
իր ա յգ գիտաւո
բութիւննե բ ր ,
բարեկամ
չոլզեց
րլլալ
մեղի
Հետ,
ոչ ալ Հրաժարիլ
իր
այգ
ծբազիբներէն
: Ա՚ենք մէկ բան կբ պաՀանքենք
Ո՛ու–
սիայէն ,
յարղ ել մեր Հողա լին
ամրոզքոլլ
7իւնն
ու ազգ՛
գե ր ի շխանութ
իւն բ , եւ առիթ տալոր
բա
րեկամական
ամէնէն
անկեղծ
յաբաբերութիննեբ
ստեղծուին
մեր
միքեւ։
Ամէն
ոք գիտէ
թէ
քիու -
սիոյ , թիզ մ ր Հողին
իսկ աչք
չունինք
:
թերեւս
ինքն
իսկ , Ո՛ուս իան
ալ վստաՀ է այս
մ տսին ;
Միայն
թէ մենք ալ չենք
Հանգուրժեբ
որ
որ
եւէ պետութիւն
փո րձուի բռնաբա
րե լ մեբ Հողա -
յին
ամբոգքութիլնն
ու
անկախութիւնր
ԱՀա
թէ
ինչու
կր յօժարինք
գե րագո
յն
ղոՀո–
ղութ իւնն եր ու ել զէնքի տակ կբ պաՀենք
Հսկա -
յական
րանակ
մ ր: Աքս պատճառով է որ
նաեւ
Մ արշրլի
օմանգակութեամր
մեղի տրուած
գրամր
անբաւական
եկաւ
թուրքիո
յ
վերաշինութեան
\քանր
են թուրքիոյ
զոՀողութիւննե
ր ը , բայց \
տն սիրտ լօժաբ
կր տանի
ղանոնք
յանուն
իր աղա– \
տութեան
եւ անկախութեան
, եւ կուրծք
պիտի \
տաք
նո րանո ր զոՀողո
ւթիւններու
, մինչեւ
որ Հնչէ ՚
փրկութեան
ժամը :
Երբ
այս վ իճակին
մէք են թուրքկւոուս
յա -
բարերութիւններր
, կր խորՀինք
թէ
ստիպոզա–
րար պէա^ է րնգարձակե
ք Ատլանտեանի
Ո՚-թտր
եւ
արեւե/եան
Մե^երէրականն
ալ առնել
անոր
մէք
է
Ապիտին Տավէր եւս կը գրէ նոյն թերթին
մէ,.
–
€ Զարմանա
յե է որ պատերազմական
պատ
նէշ
մր Հիմնեք
կ՝ուզեն
Ատքձւնտեանի
գիծին վր -
րտյ, րտյպ արեւեւեան
Մե^եբկրականի
երկիրնեբր
ա լգ պատնէշէն
գուբս
կր թոզոան :
Այս պատճառով՝
ճեղք մր գոյացած է Մեր -
ձտւօր
եւ Միքին
Արեւելքի
սլտշտպանոզականնե
-
բուն
միքեւ։
Այս բտց գուռր
կրնայ
սրել
Ռուսիոյ
ախորժակ
ր : Ջե^ն խորՀ իբ թէ Եւրոպա
յի պաշտ–
պանութիւնր
անբտժանե/ի
մ իութիւն
մր , ամ
բոզ–
քութիւն
մբն է՛ եւ լոկ Ատլանտեանի
Ուխտով
ան
կարելի է պաշտւցանել
բովանգակ
Եւբոպան
։
Ժողովրգապետական
ճակտի
երկիրնեբր
պար–
Գաղութէ
գաղութ
ՊՈԼԱՈ6 Թոքաթլեան
պանգոկին
կարասիճ ե -
րու
խնգիրր
տարիներէ
ի վեր կբզբաղեցնէ
Հսն -
րային
կարծիքբ
։
Մարմարա
կրգրէ թէ
էվդււֆի
Հաշիւներուն
Համաձայն,
93600
ոսկի
գանձո։^ծ
է, իՀաշիւ
նախորգ
վարձակալ
՚Նիքօլա
Մէտովիչփ
պարտքին
։ Ազգ. վարչութեան
գիմումներուն
Հե
տեւանքով
Պ– Մէտովփչ
իճրայի
գատաւորին առ -
քեւ ստորագրած էբյանձնարարագիր
մր,
որուն
Համ աձա
յն կը Հաւանէր
պանգոկին
կաբասիներր
իր պարտքին
փոխաբէն
Բերա
յի
եկեղեցինէ
բու
վագֆին
փոխանցել
, եթէ
չկարենար
իր
յետնեալ
պարտքր
վճարել
մինչեւ
1943
Ապրիլի
վեբքբ :
Պարտքր
չէր կրցած
վճարել,
վտճառման
զոր–
ծողութիւն
կատարուած
էր ել Պ– Մէտովիչ
Հա -
մա յնքին ծախած
էր Թ՚՚քաթլեան
պանդոկին կա -
րաս իներր,
որով
1943
Ապբիլին
թոքաթ
լեանի
պանդոկինկաբասիներր
Բերայի
վագբֆին ծախ -
ուած
ել անոր սեփականութի^ր
դարձած
են :
Ա յսօրուան
գիներով
ա յգ
կա բաս
ինե ր րկ՝ ա
րժենկէս
միլիոն։ « Մարմարա»
Հարց կուտայ
թէ <^ինչ
պայմաններու
տակ եւ ինչ իրաւասոլթեամբ
93600
ոսկիի վախարէն
ծախած
են կէս
միլիոն
արժէքով
Հանրութեան
պատկանոզ
կարասիներր
՛է ։
«Փոխանցմ
ան
Հաշու ե կշիռին
Համ աձա
յն տա
րիներու
մ ատակաբարո
ւթեան
շբքանին
րնդամէնը
խնայուած է
15
Հազաբ
ոսկի։
Մինչգեռ
՚Լեբքին
պ^սսնամեակին
առնուաղն
կ բկնա պատկռ ւած են
՚էարձքերոլ
ել ժողով րղա
յին նուէրնե
բու
Հասո
յ թ
նեբր
։ Բերայի
նախկ
ին էվզաֆի
սլա շտօն եա
յ Եր
ուանգ
յ՚նճէեան
ամէն տարի կր
Հրատարակէր
Հաշուեցո
յցներ
, որոնց
Համ աձա
յն ամ էն տարի
40
—^50
Հաղար
ոսկիի
խնայողութիւն
իրականացած
Կ՝Ր1լար։
Ուրեմն
այսօր
կէս
միլիոնի
Հասած
պիտի
ռւՕքյի^>
՚
« ԲԱՆԱԱՏԵՎԾ
ԱՐԱԷՆ
ԵՐԿԱԹ,
ԳաՀիրէի
«Ժ^ւռնալ
տ՚՝էժիփթ%
թերթին
գրական
մ
րցումնե–
բու՛– բաժնին
մէք
հօէՏ
ՇՕՈՇՕՍՈ
մրցանակ
ստացած
է ։ Ջերմ
շնորՀաւորութիւններ
մեր
աշխատակցին։
ՀԱԼԷՊԷՆ
Օր • Արփինէ
Գալիկեան
առաքին
մր–
ցանակ
շաՀած է ա յն մրցման
զոր
կազմակերպած
է ր Փարիզի
ձա յնա սփիւռի
կա յտնր : Մ րցմ ան
նիււ^
թերն
էին Ռասինի
ել ՚Բռրնէյի
Հերոսները
, որոոց
շուրք Հետեւեալ
Հտրցումնեբր
կ՚ուղզոլէին
• - Ա •
Երկու
ռզբեբգակներբ
ի՚*նչ տիպար
եւ նիւթ
վեր–
ցուցած
են արեւելեան
ժռզովուրզներէն
։ Բ • Մ աս
նակց ոգին
մ ա յրենի
լեղուով
ի^նչ
թտբգմ անո է. -
թիւններ կատարուած
են անոնց գործերէն
։ Գ՛ Ա՛
մէն
մասնակցող
պիտի
թուէ
Հինգ գլխաւոր
գոր–
ծերը
խնդբո
յ առա
բկա
յ Հեզինակներուն
, Համ ա–
ձա յն իր նախտս իրոլթիւննե
բուն
։
Զա
յնասփիսռի
վարչութիւնր
^որՀտւորութեան
գիր
մր եւ գե -
ղեցիկ
Հատոր
մր ղրկած է Հայ օրիորգին
յ
Մրց՜
մ ան ա րդիւնքբ
Հազո րգո
լե ցալ
ձա
յնտսփիւռէն
Իյօսնակբ
իր խօսքր
ուղղելով
Օր • Ա • Գա
լի կե ան ի
յա յտնեց
թէ պիտի
Հ րտւիբուի
խօսե լու
Փարիզփ
անթելէն,
երբ պտտեՀութիւնր
ունենայ
Ֆրանսա
այցելելու
յ
տաւոր
են գիտնալ թէ իրենց
դերը
չի
կայանար
միայն
պատեբազմր
շւսՀելուն
մէք, այլ պէտք է
պաշտպանեն
իրենց
կոզքին
կռուող
ազգե բ ը
ընգ
գէմ կարմ իբ տիտանինֆ
։
յ
€6ԱՌԱՋ
»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(58)
Երրեմն
որսր
ա յնքան առատ
էր լինում
, որ
գիւղի
կէսը
բաժին
էր ստանում
- • •
Այժմ
այգպիսի
բաներբ
աւանգո
ւթիւնն
երի
կտրգն
էին անցել–
ժոզովուբգր
Հեռուից էբնա -
յում
Ա իւլէ յման Բէկի
որսեբին
, որոնք յաճախ
էին
տեզի
ունենում
:
Բէկր
թէեւ
գիտէր,
որ կեավոլբներր
շնեբից
էլ
՚ղիզծ
են . րայց
իրրեւ
իշյսանաւոր
, Հարկ էր
Համարում
ցոյց տալ իբ ձեռքի
յաքոզութեան
նը–
չաննեբը
իր անՀաւատ
Հպատակներին
։
Աովորարար,
եբր նա վեբաղառնում
էբ որ -
սից , երկու
ձիաւռբներ
, որոնք տանում
էին ոբ -
սացած
կենգանին
, գիւզր
մտնելուն
պէս
Հանդաբաա
էին
գնում , առքեւից
անցնում
է ր մի այլ
ձիաւոր.
Որ՝ Հանդիպսւծ
կեավուրին
Հրտմայում
էր
Հմուն–
աառ»
չանել » :
Եւ իրաւ , ամէն
մէկր պարտաւոր էբ
Հեռու.
պաՀելու,
չգպէփլ
որսին,
որպէսզի
չպզծէ
նրան :
Ա^ԳՔ էԿ՛ միայն
նայելր »
իսկ
տյսաբ ամէնքբ չտապով
անցան։
Բէկր
իր
աչքերր
գարձրեց
գէպի
եկեղեցու
կողմը.
այնտեղ
Հաււսքուածներր
արգէն
ոտքի
՛իրա յ էին,
սկսեցին
մինշեւ
ղետին
խոնաբՀուել
եւ ողքոյններ
տալ ,
որոնց պատաս խանե լբ ւսբժան
չՀամ "՛րեց
գոռող
, ^
ինքնակալ
մուսլիմանր։
Աիրիական
աբեգակր
անքնքելի
Հետքեր էր
թողել
նբա խոչոր
գէմքի
վյւայ։ Նա
Համաբեա
թուխ
էբ , ներկա յացնում
էր այրուած
անապատ -
ների բարեկազմ
, խոչոր աղամ ա րգութեան
տիպր։
Խնամքով
ածիլած
կլոր ծնօտր,
լիքր այաե -
րր, գեր շբթուն,^երր,
որոնց
վրայ
իքել էին չատ
Հաստ, երկաբ
ու սրածայր
պեխերբ,
նրա տափակ
քիթր
իր լայն ծակերով
առաքին
անգամ
տեսնողի
մէք
գոբծում
էին մի խիստ
տպաւորութիւն
, ոբ
շուտ
չէր մոռացւում
։
Բա
յց ա յգ
մ արղու
ամ րող^
ուժը , եռանդը
,
ամբողք
Հոզեկան
կաբողոլթիւնբ
յայտնագոբ -
ծլում
էին գէմքի
վերին
մասեբռւմ
, մի ղոյգ
թուխ
աչքեր
եւ նբանց
վրայ Հաստ,
նոյնպէս
թուխ
յ օ ն
քեր - ա յստեղ
էր Վարանգա
յի պատիժը
, ա յս -
տեղ
էր նստած
Ա իւլէ յման Բէկր ։
Գէմքի
լնգՀանուր
թուխ
ֆօնի
վյւայ
մի
ուրիչ
գո
յն , որ թխութեան
Հակապատկերն
է , սարսա -
փելի
պսպզումներ
էր անում , դա աչքեբի
" ՛ զ ի ՜
տտկուցն
էր ։
Երբ անՀանգիստ
էին այգ աչքերր,
իրենց
րոյների
մէք պտտւում
էին արագոլթեամբ,
սպի–
տակուցր
փայլատակումներ
էբ անում ,
աՀաւոր
փայլատակումնե
ր %
իսկ
եբր նրանց
վրայ
իյնում
էին Հաստ
յօՆ -
քերր
կամ,
աւելի
ճիշգ ասած՝
յմնքր,
արովՀեաել
նրա
յօնքերբ
չէին
րաժանւում
միմեանցից
, այլ ,
րնգՀակառակն
, աւելի Հաստ գծով
միանում
էին
քթի
վե րքաւո րութե ան վրայ
, այդ
մամանտկ
Ա իրիտցին
ներկայացնում
էր կէս ղ իշերա
յին
մի
փոթորիկ
, ռր րնւ^աւմ է սեւաթո
յր տմ պերից
ւ
Որքան կորով,
յանգուգն,
գազտնային
վայ
րենութիւն
էին ցոյց տալիս
գէմքի
այգ երկու
մա
սերր -
"՚չք^բո.
^՚– յ**^ք^ՐԸ
՚
կարծես
միայն
այգ
րնգունակութիւնն
ունէին
նրանք։
կա՛՛ր այգ գէմքի
Համար
ուրախ,
մեղմ
,
թւսխծա
լի , ցաւագար արտա
յա յտութիւն -
ղրմ-
ոլար
էր ասել։
Ամբողք
Հասակն
է լ
Համապատաս–
խանում էբայն տպաւորութեան
, ոբ թոզնում
էբ
ղէմքր։ Գա մի ուղիղ, Հպարտ,
միքակ
մարմին
էր , որի Հաստութիւնն
ու բաբձբութիւնր
շատ վա֊–
յելուչ
ներդաշնակութիւն
էին կազմում
ւ Մ անա -
լտնղ
լաւ էր Բէկր
իր ձիու վբայ,
որ
Վարաբագի
աղնուաղռյն
տեսակից
էր եւ այմմ խրոխտ
քայլեր
էր անում
։
Ամբոխբ
այրական
բարեկազմութեան,
պար -
թեւ
ու վայրենի
գեղեցկութեան
երկրպագուն
է ,
մանաւանգ
երր այգ
գեղեցկութիւնը
նե բկա
յաքնօլմ
է խստապարանոց
իշփսանութիւն , անողոք
ուժ ,
կտրուկ
Հ բաժ ան ։
Որքան
եւ Ա իւլէ յման
Բէկի
կազմուածքը
օտաբ
լինէր
լեոնային
երկնքի
Համար , որքան
եւ տեզա -
կան
Հասկացոզութիւննե րին Հակառակ
լին է բ ա
յգ
թուխ
մարգու
գեզե ց կււ ւթ իւնր
, բայց այգ պ՚^ղ -
պատր , այգ
կայծեբր
արձակոզ
րնալորութիւնր
սարսափի
Հետ
միասին տարածում
էր եւ մի այլ
տեսակ
զգտցմունք
ար միայն
Հիացմալնքիք
կօ/բ0ղ
է յառաքանալ :
,
Բռնութիւնը
աեւոգական է լինում
մաՆաէէօՆզ
այն ժամանակ,
եբր բռնակալը
Հեգնութիւն
չէ
պատճառում
իր անկանոն
կազմուածքով,
իր բնա
կան պակասութիւններով
:
ԼԷՕ
Fonds A.R.A.M
