ՕՐՈՒԱՆ ^ՈԳեՐԸ
.
Ե Ի Ս ե Ր ա Ո Ի Լ Ը
ԶՄՈՌՆԱՆԲ ՄԵՐ
ՊԱՐՏԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆԸ
. ...;^ուէնոս–Այրէււի
« ն է ք յ ՚ ^ ւ . / " ՛ * ^ ՝ ^
ււր կ ը յ ի շ ե
ցնէ, ա յ սյ ս ռ ր ա գ բ ո վ ի մ ը ա գ ը ա կ ա ն ի ւքը ւ ք է ջ – ք 8 ^
ՅոննււՆաբ) •
- « Անոնք որ կըխօսին կամ կը գրեն գազ -
թաչխարՀի
մ էք Հայութեան
սսլառնացող
գեղին
վտանգին
մասին, չատ յաճախ
յոռետես
ճիչեր
էլ՚արձակեն
, առանց վտանգը
կանխող
ղոըհ-օնՆե–
բու
կաըեւորութեան
վյտյ կանգ
առնելու
Վեբքին
ճչմաբտութիւեը
իբենց
բեբնով
բար
բառուելու
միամտութիւնն
է ատիկա
, որ սակայն
միակողմանի
է , երբնկատի
ունենանք
, ոբ ցեղա–
սլաՀւդանման
Համար
բոլորին
յատուկ եւ
բոլորին
ուժե րոՎ% սաՀմ աննե բուն
մ էք ինկող սլարտակա -
նութիւննեբ
կտն զոբս
կարելի չէ անտեսել
կամ
ուբանալ ՝:
^Նորութիւն
չէ թէ Ափէ՚֊ռքրի
վերքոյ
կրնայ
քէառնալ
Հա յոք.թեան
մ եծ՜ գերեղմ անը :
կրնայ
րլլալ ել այգպէս կամ թէ
Հակառակր։
*Իաղթային
մեբ պաաւէ ոլթիւնը
ցոյց տուած է,
ճիշգ է, ոբ երկու
Հարիւր
Հաղար
Հայեր
Կ
՛՛ր -
սուած են Պեստբապիռյ
, ԼեՀաստանի
եւ
մեբձա–
կայ՜ վայրերու
մէք, րայց այգ կռրուսարունւի
իր
լուրք պատճաոնեբր
;
֊ - ՜–
. Այսոր
կրնայ պատաՀիլ
նոյն բանր, եթէ եր -
բեք
շարռ՜ւնակենք
ձեռնածալ
նստիլ ու
^Ր"՚լ,քէ
սպասել
I
Ո" վ է ժ եղասէր
, երբ ամ էն Հայ կամ . ամ
էն֊
րնտանյւք. չի կատաբեր իբ
սլաբտականութիւնր
ճչմարիտ
օղնռւթիւնր
մեր անձէն կր սկսի
, •
չմոռնանք
առածըէ
Ուըիչներոլ
գործին կամ բրածին
մասին կար
ծիք
յայտնել
ել անոնց լալ կամ վատ
բլ
լալուն
մասին
բամբասանքի
նստելէ առաք , նախ իւրա -
քանչվււրս
պէտք է ղյբաղի իր գո բծե բով ու պար–
տականութիւննե բով ;
Մեր ղտւակներոէն
, մեր լնտանիքին
Հայ մնա
լու եւ այգ ոգիով
ապրելու ուգաստ իա բա կուե
լու
Հաբցբ պէտք է գառնա
յ ամ էն
մ էկուս
ռւշա
գրու
թիւնր
գրաւող
առաքին
աշվսատանքր
:
՜Օտար
լեղունե ր սովրե
լով
իրենց
Համ ար սե -
փական
տնտեսութիւն
մ ր
շէն ելու
մ աաՀ ոգո
ւթե
նէն առաք
իւրաքան
չիլրիս
պա բտականութ
իւնր
պէտք է րլլա
յ սորվեցնել
մեր փոքրի կնե բուն
մ եր ՝
լեղուն :
Այս
Հարցին
մ ասին
աղա տօ րէն
ղ բե լն /՚սկ
սկսած են շատեբ վտանգ մբ Համարել
%
Հթտտ կը ղարմ անանք այս
առթիւ
կ՜՚ապրինք
երկիրներու
մէք, ուր
թոյլատրուած
է
բո լո բ ին ունենա
լ իրենց
սե վւա կան
գսլրո
ցնե ր բ :
Անոնք բաբոյապէս
ունիւթապէս
եթէ կբ լր–
րացնեն
պետութեանց
պաՀանքած
պտյմաններր,
արտօնուած
են իրենց առաքագրութիւննեբր
իրա -
կանա
ցնե լո լ :
Այսքան
աղատութենէ
վերք, եբկմտիլ ու Հաբ–
ցր Հրապարակով
քննութեան
ենթարկել
չատ
տեսնողներ
, կ՝լնեն նոբ տեսակի
մեղանչում
մր։
Մ ենք է որ , սակա
յն , կր մ ոռնանք
՛մեր պար–
տականոլթիւններր
ել ամէն
Հակաղգեցոլթիւն
կ՝ուղենք
վեբագբել
միքավայրին
։
Միթէ՞ կր պակսին
իրենց սեփական
Հայրենի
քին մէք գտնուող
յետամնաց
աղղեր ,
անծանօթ
իրենց գրաւոր
լեղուի
տարրական
սկղրո ւնքնե -
բուն կամ իրենց պատմութեան
։
Երէկ եբր կ՚ապրէինք
մեր Հոգին
փյւայ , խոչոր
թէ՛֊ մբ կր կաղմէին
Հոն ալ գպրոցի ել կրթոլ -
թեան
եբեսր
չտեսնող
Հայերը
Այսպէս,
Կիլիկիոյ ել կարգ մր ուրիշ
շրքան–
նեբու մէք թբքախօսներր
ճնշող թիւ մբն էին։ ք
Զ՚՚Հաբե
րութեան
ոգիի պակասն ու
^"՚րցր
լրքօրէն
նկատի
չառնելու
մեղքն էբ ատոր պաա–
ճառր ֆ ;
Ե՛՛ՐԲ
ՊԻՏԻ ԱԿԱԻ
ԳՈՐԾԸ
« Հայրենիք
> ե ւ ս շ օ շ ա փ ե լ ո վ ն ո յ ն խ ն դ ի ր ը ,
կ ը ե ա ը ց ն է ա յ ս խ ո ր ա գ ր ո վ խ մ բ ա գ ր ա կ ա ն ի մ ր
մ է յ
(29 Յ ո ւ ն ո ւ ա ր ) .
- « ԱմեբիկաՀայ
նոր
սեբունգի
Հայեցի
գասաիարակութեան
մասին
Հ Հայրենիք »ի Հաբ–
ցարանը
մ եբ սպասածէն
շատ աւելի
լա յն արձա
գանգ գտաւ
ամէն
տեղ։
Մենք ստիպուեցանք
Հաբ–
ցարանը
փակելէ ետք ալ , Հրատտրակել
կարգ
մը
շաՀեկան
պատասխաններ
: ԱրտտստՀմանի
մամու–
լր եւս արձագանգեց
մ եղի՝
ՂՒ՚"՚Ս՚Լ"՚Լ
՚" 4" ^՚՛
Հարցով, որ րնղՀ՛ ցաւ մբն է եւ կբ
վերաբերի
Հաւա սա րապէս
ամ էն տեղի
։ Աւե
լին
։ Մեր Հակա
ռակոբգ
մ ամ ու^
Է՛՛Կ
1
"Ր
3"՚ՐԴ
"՚ յ " էսնգրսվ
չէ, ր
ղբաղած
, կամ Հաղուտգէպօբէն
միայն կբ զրա -
գէր , վերքերս
սկսաւ իր էքերր
լեցնել
նոյն
խնգ–
րոյն
նուիրուած
յօգուածներով
։ Տեղ - տեղ Հրա
պարակա
յին էեոգովներ ու գասախօսութիւններ
ալ
տեղի
ունեցան՝
նիւթ
ունենալով
ա մ ե ր ի կ ա հ ա յ
ս ե ր ո ւ ն դ ի հ ա յ ե ց ի դ ա ս տ ի ա ր ա կ ու թ-եան խ ն դ ի ր ք (
ՕՐՈՒԱՆ
ՇԱՐԺՈՒՄԻՆ
ՀԵՏ
Մասւսէիւխ
ծԱնդեսւճ
քՕՕէսԱեակը
Աղատ
Զեխոսլովաքիո
յ վարիշներէն
Ֆրան
թիսէք
՚Բովաբնա
անցեալ
չաբթոլ
գրութիւն
մր՜՝
նուիրած էբ արգի
Զեխոսլովաքիո
յ
Հ
իմնագբին
թոմաս
կարիք
Ա՚տսարիքի
ծննգեան
\00ամետկին
առթիւ
(7
Մարտ)
։ Ուրիշ թերթեր ալ ւլբաղեցան
։
կ՛՛ամ փոփենք
Հ իմնական
մ ասերը
Արգէ աշխարՀի
թոՀուբոՀին
մէք երրեմն կր
կորսուին ա յնպիսի
գէմքե ր որոնց
ղերր
վճռական
եղա
-ծ
է– իրենց–՛ երկրին ճակատագիբր
գտբրնե
լո ւն
ա
.
՚ .
Առաքխն Մեծ Պտտերազմին
Մասարիք աղա -
տւմգբե՜ց
իր՜ Հայ՛րենիքր
Զե խոս լովաքիան՝
Աւս -
տրեւ՜Հունգտրական
կայսրդւթեան
լուծէն
, տա՜լով
անոր պետական
կեանք ; Աակայն
Հազիւ
քանի մր
Խս1բ
Ուան
ինքնիշխան՝
կեանքէ մր վերք, նացիա -
կան
Համատիրութիւնր
զգետնեց
Հարազատ եբ ՚–
կիրր՛ իսկ ներկայիս
ուրիշ տեսակի
Համատիրու
թիւն՝ մը նորէն խորտակեց
անոր աղատ
կեանքը ։
Այս
Զեխոսլովաքիո
յ կրած գմբախտ
Հարուածնե–
ՐՐ՛կր
վերագրհւին
իբ աշխարՀագրակտն
գիրքին
:
Պատմութեան
մէք գարաշբքան
մր կը վերք ա–
նայ երբ
շէԱաոնց
սկսած է ուրիշ մբ։
Մասարիք
կրցաւ իր
անձին
մէք միացնել թէ անցեալը ել թէ
ապագան։
Նախքան
Զեխոսլովաքիո
յ Հիմնագրոլ
-
թիւնը, երր ան Մ • ՆաՀանգներր
կր գտնուէր
,
կազմակերպեց
միութիւն
մր կեգր՛
Եւրոպայի ազ–
գերէն : Աւելի վերք
Ժրնեւի
Աղգերու
Գաշնակցու–
–.թեան անգամ ագրեց իր պետութիւնբ
: իրեն Հա -
մար մ-ռզովբգտ պետո ւթիւն կր նշանակէ
բ
ոչ մի–
ա յն
մո ղո վր գա վա ր կառավարութիւն
մ էկ պե -
տութեան
սաՀմ աննե բուն
մ էք , ա յլեւ
մ ո զո
վյբգա–
վաբ
մ իքազգա
յին
յա րա բե րո ւթեանց
մ էք : ԱնՀա–
մ
աձա
յն էր մո զո վր գա վա ր
եւ
Համ ա շխա րՀա
յին
կազմակերպութեան
մր որով
ներ^չուած
են այս
օրուան պետական
մաբգիկբ :
Մասարիք
Հիմնեց
Զեխոսլովաքիոյ
անկախու
թիւնր
Համ
աձա
յն ԺԹ • գաբու
իտէտլին
, սակա
յն
միեւնոյն
ատեն գիտէր թէ 20րգ գտրբ նոբ պար–
տականութ
իւննե
բ
կր բերէր - կառուցանել
նոբ
տիեղերականութիւն
մբ ոբ բոնի ում չի գործա—
ծեր , այլ ազատութիւն
կր պարգեւէ
ամրոզք
մ աբգկութեան
։ Այ» էաէալր չէ փսխուած
այսօր
Անկախ
Զեխոսլովաքիո
յ
Հ իմնագիրը
քտքա -
ծանօթ էր բոլշեւիղմին
։ Տեսած էբ անոր
ծնունգր
Ո՚ուսիոյ
մէք
Լենինկրաաի
, Մոսկուայի
,
՚Բիեւի
եւ Վ^լատ իվոս թոքի
մէք։ Ան ուղղակի
բանա
կցու
թիւննե բ վարեց
Բոլշեւիկներուն
Հետ , յանուն չե–
խական
բանակին որ կբ կռուէր
Աիպերիոյ
մէք եւ
յետո
յ փոխագրուեցաւ
արեւմ տեան
Եէ
-րոպա
յի
ռաղմ ագաչտերը
։
Բոլշեւիզմի
մասին իր գէաելիքը
միայն
գործ–
նական
կեանքէն
քաղած
շէր։
Զայն
ճանչցած չէր
միայն
գնգակներէն
որ կբ սուրային
իր
գլխուն
վեբեւ
, Լենինկրատի
ել Մոսկուայի
մէք։ Ան
ու -
սումնտսիրութիւննեբ
ունէր
ռուսական
Հարցի
եւ
մարքսականութեան
մասին, եւ ուրեմն
որոչ գա
ղափար
կազմած էբ : Իր գէրՔՐ
1
(ձՈուսէա եւ Ե՛֊–՜
բոպա՚չ, որ Հրատարակուեցաւ
Առաքին
ԱշխաբՀա–
մարտէն քիչ առաք, կբ նախատեսէբ
ռուսական
յեզափոխութիւնբ։
Իր միւս գրքին՝
^Ընկերային
Հարցր»ի
քանի մր գլուխներ
, որոնք կր քննագա -
ւրեն մարքսեան
վարգապետութիւնր
, ազգարա -
րութիւն
մրն են այսօբ էսկ ։
Այգ
ԳՐՔԻ^
՚ ^ ^ է Մասարիք կր պարզէ
մարգ֊
կային Հաստատա֊թեանց
եւ օրէնքներու
ասաուա^
ծացումր որ այնքան
յատկանշական
է
ներկայ
Համատիրական
վարչաձեւեբուն
եւ ոբ վարպեա^
րէն
կբսքօզէ
գերութեան
եւ
ճորաաաիբռլ
-
թեան նոր ձեւերու
Հաստատումր ։ Իր քննագա -
աութեամր՝
ժխտելով
մարքսականութիւնը,
ցոյց
կուտայ թէ որքան
ստիպողական
է իրական
ժռ.
ղովբգապետութիսն
Հաստատել
ընկերային
ել տն
տեսական
ասպարէզներու. Ժէք ։
՝
՛Ի ր՜փո րձ՜առութեամ
բ Մ ասարէք
կրցաւ շատ մը
վճռտկան
եզրտկացութիւններ
Հանել,
որոնք
ներ
կայիս ալ արժէք
ունին
ե ւ լուրք
ազգարաըոլ.^
թիւններ կր կազմեն։ Ա թալինեան
Համատիըոլ^
թիւնր
թկեւ
աւելի
վերք
Հասունցաւ,
սակայն
մինչեւ իսկ սովետական
պատմութեան
Լենինեան
շրքանը
ցոյց կուտար
խնգրին
խոբ աբմատներբ :
Մասարիք
տեսաւ որ սովեյոական
յեղափոխոլ
- \
թիւնբ
միայն պետական
ղբամատի
բութ
իլն մը կբ)
•ստՆղծէր
եւ չէր լուծեր
ընկե՛րային–
Հարցը։
Ան
ստուգած էր թէ րռնատիըական
այգ
վարչաձեւը
կր բխէր
բիւվտնդական
աւտնզո
ւթիւններ
է
որւ^նք
կբ
ճնշէին
ռուս
ժոզովուրգին
վլ,այ գարերէ
ի
վեր։ Ե^ կր տեսնէր
ծնունգր նոր
մաքիավէլտկա-Ս
նութեան
մր, որուն
շնորՀիւ Ա թալինեան
վարչա^
ձեւր կբ փոխէր իր ռազմավարութիւնբ,
պարա։^^
գաներուն
Համաձայն
։ Այս տեսակէտով
Մասաբի–
քի Համաբ
ՀձՀակառակ
րարեկարգՈւթիւնր
մըն Հր
եզածբ,
այսինքն ճիգ մ րն է նետելու
մաբգկոլ Լ
թիւնր
Միքին
Գարերր։
Մասնաւորապէս
կը պա^–
տս պարէր
մարգկային
կեանքի
բտբրտբոսակա՚ե
վատնոլմբ : Եւ ռուսական
այս յետաչրքական
գա–
զավւարաբանութեան
, կր Հակագբէր
ճշմտրիա ժո–
զովրզապետութիւն
մր. Հիմնուած
քրիստոնէա
-
կան
իտէալին
վյ^այ ։
Մ ասարիքի տեսակէտով
րոլչելիղմր
Հ,իլակ, -
գոլթիւնն է եբկրի մր որ Հասունցած
չէ
ժոգովր–
ղյսպետռւթեան
Համար։
Իր ողքութեան
ատեն, եւ
տնտեսական
անկումէն
առաք, կբ թռլէբ թէ այս
Հիւանգութիւնր
պիտի
չանցնի իր ծնած
երկրին
ստՀմաններր
եւ պիտի
չղառնայ
տիեզերական
Հա
մաճարակ
մը է
Ծնռւնգով
ել մտային
կազմութեամբ
, Մ ասա–
րիք ԺԹ– գաբու
զաւակ
մ լն էր, սակայն
Համա -
ձա յն չէ ր անոր ծանծաղ
լաւատեսութեան
կամ
նախապա շա բեա
լ կռապաշտութեան
։ԸնգՀ ակա -
ռա1^ , անոր մակերեսային
լաւատեսութեան
մէք՝
կը գտնէր վտանգի
ախտանիշներբ
, որոնք
մէքտեղ
ելան
միայն
քսանեբոբդ
գարուն ։
Իր առաքին
գիբքերկն
մէկուն
մէք
Մասարիք
քէԽելով
անձնասպանութեան
խնգիրր
, զայն կր
վերագրէ
քրիստոնէական
զգացումին
տկարաց -
ման։ Երր կր տեսնենք թէ ինչպէս
Համատիրտ -
կան
գրոլթիլններ
չարաչար կբ գործածեն
կրօ -
նական
թաքուն
բնազզներր
, մոլե.–ւանգ զգացում -
ներ ել ծաւալական
ձզտումներ
ոտեզծելու
Հա -
մար,
ինչպէս
իս լամոլթի,նր
, այնատեն կբ Հաս
կնանք թէ ինչու
Մ ասարիք իր ժռ զովյւգավաբ
Հ տ–
ւատքը կր Հիմնէր
քրիստւնէութեան
վրայ,
ե ւթէ
ինչու ինք, ՐԱալով
Եւրոպացի,
Համոզուած
Հե–
տեւորգ
մբն էր անգլեւսաքսոն
եւ մանաւանգ ա -
մեբիկեան
աւանգոլթետնց
: Այս քաղաքական
փի–
լիսոփայոլթեամբ
կարելի է բացատրել
իբ այն
խօսքր թէ աւելի լաւ է մեռնիլ քանիբրեւ
գերի
ապրիլ
:
Մասարիք իր ասպարէզն
սկսաւ
իբրեւ գասա
խօս , յետոյ
գարձաւ
դիւանագէտ
, եւ
կեանքր
վերքտցոլց
իբբեւ
իմաստուն մրէ
Ան ոչ միայն կբ բաժնէր
արգի
աշխարՀին
յոյսերր,
այլեւ կբ գուշակէր
այն վտտնզներր ո–
րոնք երեւան
ելան աւելի
վերքը,
որոնց կը
գիմա֊
գրաւենք
այսօր , պիաի
դիմադրաւենք
վաղր :
Թ.
Ա.
Թ–
Ասոնք
բոլոբր
եկան անգամ մր եւս ապացու -
ցանելու, թէ կանզնած
ենք լուրք վտանգի
մր ա–
ռաք
, զոր Հալասարապէս
ամ էնքն ալ կը գիտակ–
ցէն։
Նաեւ
ամէնքը կր զգան, որվտանգը
այնքան
մեծ է , որ եթէ օբ առաք չղգետնուէ
,
փո խա
բէն
մ ենք
պիտի
խո րտա կո լինք
։ ԱրտասաՀմ
անեան
թերթ
մը գրեց
նոյնիսկ, որ վերքերս
ամերիկա -
Հա յ մ ամ ուլի բարձրացուցած
ճիչը նոր
սերունդի
Հա յեց
ի փ ր կո ւթ ե ան
մ ասին , ծովր ինկած եւ
շի՛֊–
ղին
փաթթուիլ
ոլզոզ
ղժբախտ
մ աբդոլ
մ ր քան–
քեբն
են : Թերեւս։
Մենք ալ գիտենք որ ու^ենք
մնացած : Ծ ոփը ինկած , բտ
յց ամ էն պարագա
յի
տակ
ոզք ենք տակաւին
, շենք խեղդուած
: Մեր
ճիչերն ուքանքեբր,
ուրեմն
, կրնան ի զուր
չանց–
նէ լ : Բա
յց պէտք է աճապարել
, քանի
բո լո
բովին
ուժասպառ
չենք եղած : Ծ ովամ ո յն րլլա լէ ետք չէ
որ բան մր տեղի պիտի
ունենա
յ :
Գրելր,
խօսիլր,
ցաւր
ներկայացնելը
անՀրա
ժեշտ է , բա քց կարեւորր
ցաւր
զարմ անե
լու մա
սին
ձեռք
առնուելիք
գործնական
միքոցն է։ Եթէ
խօսքեբէ ու ճառերէ ետք պի՛տի
չխօսի
գործր ,
եթէ
ամէնքս
մեր թեւերբ
Հանգբիճտծ
ասպարէզ
պիտի չգանք մեբ ազգային
գոյութեան
սպառնա
ցող
չարիքր
զգետնելու
Համաբ, ալ ի՛՛նչ նպատակ
ունին Հրապարակով
արտայայտուած
մտաՀոգու–
թիւններբ,
մեր ճիչերն ու աղաղակը։
Արդեօ ք
մեզ
մխիթարելու
, կամ մեր վբգովուտծ
խիղճերԸ
Հանդստացնելոլ
Համար։
Վերք ի վերքոյ
կրնանք
նոյնիսկ
մեր խիղճերն ալ Հանգստտցնել,
րայՅ
չենք կրնար մեղ փրկել այն ծանր
պատասխանա–
տուութենէն
, զոր ունինք պատմ ութեան
առքեւ
։
Մէքտեզը կայ
40 - 50 000/
Հասնոզ նռր սե
բունգ
մր, ոբ կանզնած է խորշակին
առքեւ։ Շա–
աեբ
ըսին
մեղի թէ՝ ի՞նչ պէտք է ընել
զայն տզա–^
տելու կամ զէթ անոր ուղղուտծ
խորշակին
թտփր
կոտրելու
Համար։
Հիմա
քսօսքերէ ու մատնա -
նշումներէ
վերք պէտք է գոբծբ
սկսի։
Առիթբ ե–
կած
րլլալով
մենք
նորէն կր կրկնենք մեբ այն
միտքր,
զոր մեր Հաբցարտնր
,
ամ փոփումնե
րով
ու - եզրակացոէ
թիւննե բով
, փակե լու ատեն
րր
ինք
մեր
վեր9հն
խմբտզբականին
մէք
(1949
Գեկտեմ
բեր
Տ)) : Այն տեղ
բսինք– որ , մեր առքեւ
դրուած
•
գոբծր շատ մեծ է եւ պէտք է ստեղծուի
քատուկ.՛
կազմակերպութիւն
մ ր :
՜%
I
Fonds A.R.A.M
