2
        
        
          Յ Ա Ռ Ա Ջ
        
        
          (աղԱԾՈՅ
        
        
          ՆՈԹԵՐ
        
        
          գաւԱԽՕԱՈԻԹԵԱՆ
        
        
          ՄԸ
        
        
          ՀԱՄԱՐ)
        
        
          ԳաՆիէ
        
        
          լ Վարուժան
        
        
          աճած է
        
        
          Հէաեւեալ
        
        
          մ իշաւէա յրե րուն մէ^.
        
        
          Նախ
        
        
          առնենք
        
        
          արտաքին միջ ա վ այրերը :
        
        
          ԲՆՈՒԹԵԱՆ
        
        
          ՄԷՋ— Ծնած,
        
        
          1ՏՏ^ին ,
        
        
          Աերասաիոյ
        
        
          Բ(՛՛չն է կ
        
        
          –..իւղր , իր Հողին կէ
        
        
          լեցուի ագատ
        
        
          րնութեան
        
        
          ոլատկե
        
        
          րնե րաի
        
        
          եւ գգայուն
        
        
          մօր մր
        
        
          երեւակայութեան
        
        
          շերմ ութեամ
        
        
          ր : Վարուժան
        
        
          ինքն կ որ կր
        
        
          սլատմ է •
        
        
          «
        
        
          Մ անկոլթիւնս
        
        
          աճած կ
        
        
          ուռենիներուն
        
        
          տխուր
        
        
          Հ աէան ինե րուն տակ
        
        
          երագկոա ,
        
        
          կամ գեաեգերքնե
        
        
          րուն
        
        
          ՛Լք՛" ք
        
        
          բագերուն
        
        
          քար նետելաի
        
        
          անառակօրկն
        
        
          Հ Գեռ
        
        
          ՝էադիւ
        
        
          ես թիթեռնի1լեեր
        
        
          որսալու
        
        
          ՝,ասակիս
        
        
          Հայրս սլանգխտած
        
        
          է Պսլիս , Է՛՛Կ
        
        
          մայրս
        
        
          ձմեռնա
        
        
          քին էրէկուններր՝
        
        
          թոնրատոլնր
        
        
          նստած՝
        
        
          երեւակայութէւնս
        
        
          օրօրած է Ե -
        
        
          նէչկրէներու
        
        
          ել գայլերու
        
        
          սլատմ
        
        
          ութ
        
        
          էւև -
        
        
          նե րաի , երբ Մկ քրկգում է
        
        
          Հ ուիր
        
        
          կոլգար
        
        
          րուխերէկէն
        
        
          մկշ մերթ
        
        
          ոռնալ եւ
        
        
          մերթ
        
        
          գելէ ձագէ մր նման լալ » :
        
        
          Վարուժան
        
        
          այս րնութեան
        
        
          Հետ շփմ
        
        
          ան
        
        
          մէշ սլէաէ
        
        
          մտնէր
        
        
          անգամ
        
        
          մ լ ^ ալ Ե՛րո —
        
        
          ռլայէն փերագարճէն
        
        
          : Նաիսնական
        
        
          դէ՛– —
        
        
          սաէլնե րգութեան
        
        
          մր տարրերուն
        
        
          տեգ, -
        
        
          էի չեցէք
        
        
          Հո՚իբ "Ր
        
        
          1
        
        
          էր մօրր
        
        
          սլատմ
        
        
          ու -
        
        
          թ իւննե
        
        
          րէն գարՀ ուր ած
        
        
          մ անուկ
        
        
          էն
        
        
          Հ ոգ -
        
        
          աւ՚յն մէշ, կր կենգ անանա
        
        
          յ , գեւէ ձագ կր
        
        
          գառնայ, եւ կր սսլառնայ
        
        
          բուխերէկներէն
        
        
          ,ներս,
        
        
          Վարուժան
        
        
          այս անգամ
        
        
          սլէաէ
        
        
          գտնէր
        
        
          Հա յ
        
        
          յեղափոխութեան
        
        
          գ էւա
        
        
          յէն
        
        
          ղինուոբր՝
        
        
          աննման
        
        
          Մռւրատր
        
        
          , ել
        
        
          անոր
        
        
          Հեա
        
        
          մեր աղա տա ղրա կան
        
        
          սլատմ
        
        
          ութեան
        
        
          հերոսներուն
        
        
          յիչատակներր
        
        
          Հ
        
        
          ՄհյԻԹԱՐԵԱՆ
        
        
          ՄԻՋԱՎԱՅՐ -
        
        
          Վարուժան
        
        
          կ՝ալարաէ
        
        
          ղիւղին
        
        
          դ՚ղրսցր
        
        
          , 1Տ96^
        
        
          կռաո–
        
        
          րածի
        
        
          օրերուն
        
        
          , ու Պսէիս
        
        
          կ^անղնի , կր
        
        
          յաճախէ
        
        
          Աաքրղ
        
        
          Աղաճի եւ լետոյ
        
        
          Գատր–
        
        
          #ք * *
        
        
          Ա ՛ խ ի թ ա ր ե ա ն
        
        
          փարժարանր
        
        
          ;
        
        
          Այս
        
        
          աեղ գեռ
        
        
          նոյն
        
        
          միշաւիայրն
        
        
          է որ կր աի -
        
        
          րասլետէ : ^Երկար ատեն , կր դրէ Վարու––
        
        
          ժան, պատանեկութիւնս
        
        
          երաղած է էնգ -
        
        
          մէշ
        
        
          Մսաայի
        
        
          ծովափէն
        
        
          եւ Գուրեանէ ոս
        
        
          կորներուն
        
        
          տ Արձակուրղներս
        
        
          րնղՀանրա -
        
        
          պէս անցած են Հօրս
        
        
          ք՛՛՛ի , հ)ավեար խա–
        
        
          նր , Հայ ՚էղանղոլխտներու
        
        
          Հառաշներուն
        
        
          ել վէրքերու
        
        
          տրոփ էւն
        
        
          էն
        
        
          ոլնկնղէր»
        
        
          :
        
        
          Մ խ է թարեան
        
        
          բուն
        
        
          մ էշավա
        
        
          յրէն
        
        
          մ էշ
        
        
          կ^էյնայ
        
        
          այն ատեն, երբ Գատբքէօյէ
        
        
          Մր -
        
        
          խէթաբեաններէն
        
        
          Հ . Աբէստակէս
        
        
          Գաս -,
        
        
          գանաէլեան
        
        
          ,
        
        
          1902^1< ,
        
        
          զէնք կր ղրկէ Վե -
        
        
          նետէկ
        
        
          , Չբարեւելու
        
        
          Համար էր տեղբ
        
        
          Ալէ–
        
        
          շանէ նուէրական
        
        
          աճէւնր» : Թերեւս
        
        
          ալ՝ ՝
        
        
          նոբ
        
        
          Ալէ շան է մբ ծնունղ
        
        
          տալու
        
        
          եբաղով
        
        
          է՛։.
        
        
          Մխէթարեան
        
        
          մէշավայրէն
        
        
          մէք է , "/՚
        
        
          Վարուժան
        
        
          կր ստանայ էր իսմոբին
        
        
          լաւա–
        
        
          ւլւ.յն թրծումբ
        
        
          : Զօպանեան
        
        
          այսպէս
        
        
          կր
        
        
          սաՀմանէ
        
        
          ւ^Ա՚խիթարեան
        
        
          միշավայրրՖ
        
        
          •
        
        
          « Մխիթ՚ռրե՚սն
        
        
          մէշավայբ
        
        
          րսելով
        
        
          կր
        
        
          Հասկնամ ոչ "ր՚՚շ վա յբկեան մր Մ իսի -
        
        
          թարեան
        
        
          կեանքին
        
        
          , այլ ամբողշ
        
        
          աւանղա–
        
        
          կան
        
        
          մթնոլորտն
        
        
          այղ
        
        
          ֊, ու ււ աա ա ո ւ թ ե ան :
        
        
          Վարուժան
        
        
          տեսած է Հոն՝
        
        
          անցնի
        
        
          լէւ իր
        
        
          Հ ող իին առշեւէ ն
        
        
          Բա՚լ բաա
        
        
          ուն ինե բուն ,
        
        
          Հիւրմիլղնեբուն
        
        
          ,
        
        
          Պէշէկթաչլեաններուն
        
        
          ստուերէն
        
        
          , Ալէչանէ
        
        
          Լոր նոբ էր մեռած),
        
        
          Տ
        
        
          ա ս կցա
        
        
          ծ է , էակացած
        
        
          է Օրէնակէն
        
        
          վբայ
        
        
          մեծ
        
        
          Կւախորղ նե բուն , որոնք անցած
        
        
          են
        
        
          Մ՚՚ւրատ
        
        
          Ո՚ափաքէլեան
        
        
          վարժարանէն
        
        
          , ու
        
        
          թեւերր
        
        
          ղորս
        
        
          բնութէւնն
        
        
          էբեն
        
        
          արղէն
        
        
          չր —
        
        
          նոր՚էած էր ուժեւլացած
        
        
          են այղ
        
        
          ՜՚ղօր
        
        
          թՐ~
        
        
          ռէչքևերոէնւ
        
        
          Հսլանցքէն
        
        
          :
        
        
          Աւլնէւ ու ճոխ
        
        
          Հայերէնր
        
        
          ՚/՚՚Ր կր Դրէ
        
        
          է
        
        
          տաւլաչափական
        
        
          Հմտոլթէւնր
        
        
          ՛Լ՛՛Ր 3 " յ Յ կ"՚աայ,
        
        
          քսաակ
        
        
          ու
        
        
          կուռ
        
        
          չա րաղ բութեան
        
        
          , ՝,ամաչավալ
        
        
          —
        
        
          թեան ու կարւլի ղասական
        
        
          յատկութիւն
        
        
          —
        
        
          նեբբ՝
        
        
          ղորս ի յայտ կը բերէ. Մխիթար -
        
        
          եան
        
        
          մթնոլորտին
        
        
          ՛ատ րան կր պարտին»
        
        
          Հ
        
        
          ՄԱՐԳԿԱՅՆԱԿԱՆ
        
        
          ՄԻՋԱՎԱՅՐ
        
        
          Այս
        
        
          բացատ
        
        
          բութ եամ ր կր –՚ասկնամ
        
        
          այն իաէ -
        
        
          ալական
        
        
          կեանքր
        
        
          , որուն
        
        
          պատկերր
        
        
          կր
        
        
          կաղմոլի
        
        
          բարձբ
        
        
          մարդոց
        
        
          Հոդւոլն
        
        
          մէշ
        
        
          գգալով
        
        
          լ^կե րա յին անաբգաբութիւննե
        
        
          բու
        
        
          պատճառած
        
        
          գ առնութիւնբ
        
        
          ,
        
        
          ցանկութիւնր
        
        
          ապրելու եւ գատելու,
        
        
          աճելու ել երկնե—
        
        
          լու
        
        
          մաբդկային
        
        
          պայմաններու
        
        
          մէշ, քա -
        
        
          դաքակբթութեան
        
        
          պողոաանե
        
        
          բուն
        
        
          վրայ
        
        
          է
        
        
          Աբղ արեւ , Վարուժան
        
        
          \
        
        
          905^1»
        
        
          կ՝ալար–
        
        
          աէ
        
        
          Մ ուրատ - Ո՚ափայէլեան
        
        
          վարժաբանր
        
        
          ել կ՝անցնի
        
        
          Պելճիքա
        
        
          , ուր կանի Համա -
        
        
          լսարանին
        
        
          մէշ կ՝ուսանի
        
        
          քաղաքային
        
        
          ղի -
        
        
          տութիւններբ
        
        
          : Այստեղ է որ կբ՛
        
        
          ծանօթա
        
        
          նայ մեծ
        
        
          ժոգովուրգնեբու
        
        
          րնկերային
        
        
          չարժում
        
        
          ին եւ ա չիւա տաւո րական
        
        
          "՛րբ
        
        
          տու նրեր
        
        
          ուն :
        
        
          Հիմա
        
        
          ներկայացնենք
        
        
          ներքին միջ ա վ այ
        
        
          ր ե ր ը ։
        
        
          Բանաստեղծէն
        
        
          , ինչպէս
        
        
          ամէն բանաս —
        
        
          տեղծի,
        
        
          Հ<.ներքին միշավայբրֆ
        
        
          կ՛՛աբտա -
        
        
          յա յտուի
        
        
          իբ ենթակա յական ու
        
        
          ցեղա
        
        
          յին
        
        
          լարով :
        
        
          Ի՛՛նչ կր նչանակէ
        
        
          «ենթակայական
        
        
          եւ
        
        
          ցեղային
        
        
          լար» ;
        
        
          Ա ովո բութ իւն է բանաստեղծութիւնը ,
        
        
          ~ այս բառով կը Հասկնան
        
        
          ընդՀանբա
        
        
          -
        
        
          պէս
        
        
          քնարերղ
        
        
          ութիւնը
        
        
          ,-.
        
        
          ներկայացնել
        
        
          խորՀ րղ ան չան ով
        
        
          մը։ Ա յղ խորՀ
        
        
          բդանչա–
        
        
          նբ նոլաղաբան
        
        
          մրն է, որովՀետեւ
        
        
          Հին ա–
        
        
          տեն
        
        
          րանաստեղծութիւնբ
        
        
          րնթերցանոլ
        
        
          -^
        
        
          թեան
        
        
          նիւթ
        
        
          չէ ր , այլ
        
        
          երղ , պար ունբ–.
        
        
          I
        
        
          աղ
        
        
          Հ
        
        
          Ա յսպէ ս է որ քնարով
        
        
          մ բ կբ խոր -
        
        
          ՜՚Ր՚լանչոլի
        
        
          բանա
        
        
          ս տ ե ւլծո ւթ ի ւն ր : Այդ քբ—
        
        
          նա ր ե րւլ ո ւթ իլն ր
        
        
          է1՚է կ նիւթ
        
        
          ունէր նախա—
        
        
          սլէս, սակայն
        
        
          ՝էետղ՝\ետէ
        
        
          բանասաեղծոլ
        
        
          —
        
        
          թիւնր
        
        
          դարղացալ
        
        
          , իրեն
        
        
          նիւ թ
        
        
          առնելով
        
        
          ՝• ող ե կան կեանքի
        
        
          ղանաղան
        
        
          արաա
        
        
          յա
        
        
          յ -
        
        
          աութ իւննե ր :
        
        
          Այժմ
        
        
          ր ա եա ս ա ե ղծ ո ւթ ի լն ր
        
        
          րաղմ ա լա
        
        
          ր
        
        
          նուագարան
        
        
          մրն է ,
        
        
          ՚"յ՛է
        
        
          լ՛որերէն՝ այս
        
        
          անղ սւմ պիտի ներկա յացնեմ
        
        
          ենթակա
        
        
          յա -
        
        
          կանբ եւ ցեղաքինր :
        
        
          Առանց ակաղ
        
        
          եմ ական
        
        
          ութ
        
        
          իւն
        
        
          փորձելու
        
        
          ,
        
        
          ՝,ասկնսյլի եւ կարճ
        
        
          ձեւով մր սա՚էմա -
        
        
          ^յենք այս բաոեբր :
        
        
          Ենթակա քական կբ կոչենք
        
        
          ի՚^Լ "Ր նեբ–
        
        
          անձնական է
        
        
          , Հ
        
        
          ոգե կան
        
        
          նե րքին ապրում
        
        
          ի
        
        
          մր ա րտա
        
        
          յա յտո
        
        
          ւթ ի ւնբ , մարղ կային
        
        
          \ւ\ւին
        
        
          նկա բաղ րութիւնը
        
        
          :
        
        
          Գժուար է քանի
        
        
          մը րաո ի է մէշ
        
        
          սեղմել
        
        
          Նսին ՝էողերանական
        
        
          վերլուհումր։
        
        
          Հողե—
        
        
          րաններբ
        
        
          եսին կուաան
        
        
          երկու
        
        
          երես
        
        
          Գոյական եսբ
        
        
          ( մոնա) ,
        
        
          այն որ կր ներկա–
        
        
          լացնէ,
        
        
          անձին
        
        
          ղ իտա կց ութ
        
        
          ի ։ն բ , եւ րա -
        
        
          քա կան եսբ
        
        
          ( Ժը ) ,
        
        
          որ ղա րղ աղ ու մն է այդ
        
        
          ղիտակցոլթեան
        
        
          ; Եբր
        
        
          աա ր բա
        
        
          լուծենք
        
        
          ^՜Օ֊բ , կբ գտնենք
        
        
          երեք եսեր •
        
        
          1
        
        
          ՚Նիւ֊թական ես
        
        
          Ասիկա կր նեբ
        
        
          կա յացնէ
        
        
          ֆիղիքական
        
        
          ղ իտա կց ութ
        
        
          իւնբ՝
        
        
          մեբ
        
        
          ներքին
        
        
          ղ ործա րաննե բուն խողովա -
        
        
          կով : Աղիքներուն
        
        
          , ստամոքսին
        
        
          , թոքե -
        
        
          բուն,
        
        
          երիկամներուն
        
        
          եւ այլ ղործարան
        
        
          —
        
        
          ներու
        
        
          Հիւանգ կամ առողշ
        
        
          Ր1էալէն կա -
        
        
          խում
        
        
          ունի
        
        
          մեր ֆիղիքական
        
        
          եսբ Հ ԱյԳ
        
        
          եսն է որ մեղ կր մղէ
        
        
          ֊ • ո ղ աանելոլ
        
        
          մեր
        
        
          ՚՚աղուստին
        
        
          , մեբ բնակաբանին
        
        
          : ի լրու—
        
        
          մրն՝
        
        
          Հայբենի
        
        
          օշախին կամ
        
        
          բնտանիքին
        
        
          "էրր
        
        
          արտայայտութիւնն
        
        
          է նիւթական
        
        
          ե–
        
        
          սին :
        
        
          2– Ընկերային ե ս —
        
        
          Ասիկա կբ ներ-
        
        
          կայացնէ աքն ղիաակցութիւնր
        
        
          , ղոբ ու —
        
        
          նինք
        
        
          ընկերութեան
        
        
          մէշ
        
        
          մեղի
        
        
          տրուած
        
        
          արժէքին
        
        
          մասին : Այղ եսր կ՚աճի՝
        
        
          քանի
        
        
          ղարղանան
        
        
          մեբ րնկերային
        
        
          յարաբերու
        
        
          -
        
        
          թիւններբ
        
        
          , մաբդ կր փափաքի ոբ պա
        
        
          տիւներու,
        
        
          ղովեստներոլ
        
        
          աբժ անանա
        
        
          յ :
        
        
          ԱՀա ա յ դ եսն է որ կը սաե ՛լծէ
        
        
          սէ բր ,
        
        
          փառամոլութիւնը
        
        
          , նախանձր
        
        
          , րնկեբա -
        
        
          սիրդւթիւնր
        
        
          , լ^տանեկան
        
        
          եւ
        
        
          ցեղային
        
        
          պարծանքր : ի լրումն՝
        
        
          աչխաաանք ի չաՀ
        
        
          իր
        
        
          ց^զին
        
        
          դեբաղանցութեան
        
        
          ,
        
        
          ղո՚*աբեբռւ–
        
        
          թիւն կամ անձնուիրութիւն
        
        
          իր աղղին
        
        
          մե
        
        
          ծութեան
        
        
          Համար :
        
        
          3– Հո գ ե կ ան ես
        
        
          Ասիկա կր նեբկա -
        
        
          յացնէ
        
        
          տենչը,
        
        
          ղոր կ՝արաայայտենք
        
        
          ի-
        
        
          մացական եւ բարոյական
        
        
          դիրքերու Հա —
        
        
          մար : Այդ եսն է ոբ կը ստեղծէ
        
        
          մ տաւո
        
        
          .—
        
        
          րական
        
        
          ղերաղանցութեան
        
        
          ղղ ացումը
        
        
          մեր
        
        
          (Շար.)
        
        
          Դ Ս Նհ է Լ Վ Ա ՐՈՒԺԱՆ
        
        
          Վ.Ս.Դ.ՈՒԱՆ ՅՈք^ԵԼԵԱՆՆեՐԸ
        
        
          ՆԱՐԳՈՒՆԻ
        
        
          ՌԱՆԻԷ1. ՎԱՐՈՒԺԱ՛ՆԻ բանա1սօսսււ>իլ–
        
        
          նը՛
        
        
          Գրոյյ գինաի 1.՜)00ամեսւյ ե ւ Հ ա յ սւը–
        
        
          պ ա գ րութե ան 400աւ1՚եայ փաո.ատօնին օ -
        
        
          րր,
        
        
          Պոլսոյ մ է ջ , 1913ին:
        
        
          Մուրա տ - Ռափայէլեան ՚լւա|սկին Ա -
        
        
          շակերտագ Միոնթիւն , «Ամսօրեայ Տ եղե 
        
        
          կատու» , թ ի լ 28 - 1913 :
        
        
          Կ Ր
        
        
          մ օտենա
        
        
          յ թուականբ
        
        
          ա լն
        
        
          կր1լնակ
        
        
          յոբելեաններուն՝
        
        
          ղոր մեղի
        
        
          կբսլարտաղրեն
        
        
          տօնելու
        
        
          տառերու
        
        
          ղիւտն ու ասլաւլրոլ ֊
        
        
          թեան
        
        
          մուտքր
        
        
          Հայերուս
        
        
          մ է շ ։ Եթէ
        
        
          Ա՛կ -
        
        
          նարկ մբ նետենք
        
        
          "՛յ՛ք
        
        
          երկու
        
        
          երեւոյթնե
        
        
          րուն ՛էրա յ
        
        
          ան կարե լի է որ
        
        
          կարենանք
        
        
          մեր
        
        
          Հիացումր
        
        
          ղսպել Հալողիին
        
        
          մեծու
        
        
          —
        
        
          թեան
        
        
          վ րա
        
        
          ք
        
        
          որ միչտ
        
        
          ի քԱէ քտ
        
        
          եկահ
        
        
          է
        
        
          իր
        
        
          յամ առ ութ եան եւ Փ
        
        
          իլսիկի
        
        
          յաբաճուն
        
        
          թելաւորումին
        
        
          մ է շ ։
        
        
          Տառե՛՛ր
        
        
          որոնք
        
        
          ծնունղ
        
        
          առին
        
        
          Աոլբրի
        
        
          մբ
        
        
          սրտին
        
        
          արիւնին
        
        
          մ՛էշ եւ
        
        
          չա ր ո ւնա կե ց ին
        
        
          միչտ
        
        
          իրենց յարափոփոխ
        
        
          ձեւե րռվ
        
        
          ձուլ -
        
        
          ռւիլ
        
        
          արիւնի
        
        
          , ՀրդեՀի եւ անպատում
        
        
          տա–
        
        
          րած
        
        
          ութ եանց խորբ
        
        
          Տ
        
        
          Ո՛՛՛Ի պիտի
        
        
          կրնայ
        
        
          դբել այդ տառերուն
        
        
          պատմոլթիլնր
        
        
          , ա -
        
        
          նոնք
        
        
          Հ րա չէ
        
        
          կ
        
        
          ղամ ե բու
        
        
          նմ ան
        
        
          Ցեղին ղո -
        
        
          յութ
        
        
          իւնը Հաստատեցին
        
        
          մ ադաւլա
        
        
          թնե
        
        
          բու.
        
        
          յաւե րժական
        
        
          Հասաատութեանց
        
        
          վ բա
        
        
          յ X
        
        
          Աստուածա
        
        
          յին «Ա»էն
        
        
          սկսեալ
        
        
          , ոբ աղօթո—
        
        
          ղի մբ նման բաղուկներբ
        
        
          վեր կարկառած
        
        
          ,
        
        
          ղարերոլ
        
        
          րնթացքին
        
        
          մէշ , եբկինքր Հաս -
        
        
          տատ
        
        
          բռնեց
        
        
          Հայութեան
        
        
          դլխուն
        
        
          վբայ ^
        
        
          մինչեւ
        
        
          ինքնամփոփ
        
        
          «Ֆ»ն՝ ոբ յոյսի
        
        
          քղա–
        
        
          մ իղ ին փա
        
        
          թ թ ուած , սիրտբ
        
        
          մ իչա
        
        
          Բ՚"3 *
        
        
          քալե՜ց,
        
        
          քալե՜ց
        
        
          դէպի
        
        
          Արչալոյսներբ
        
        
          ղա–
        
        
          լիք օրերուն, այդ բոլոբ տառերր՝,
        
        
          կ
        
        
          ՝բ"եմ
        
        
          կարաւան առ կարաւան
        
        
          առաշնոբղեցին
        
        
          մեր
        
        
          գո յութիւնբ
        
        
          , մեր Հայա կանութ
        
        
          էւնը
        
        
          մ էնչեւ
        
        
          ներկա
        
        
          յ գարուն
        
        
          սեմէն
        
        
          վրայ :
        
        
          Փա՜ռք
        
        
          Հայ տառերուն
        
        
          , որոնք
        
        
          անէմա—
        
        
          նալէ
        
        
          խնամ էոլթեամ
        
        
          բ , մ ո գական
        
        
          դրէչ , ՜
        
        
          ներու տակ Հաւաքուած՝
        
        
          Եղէշէէն
        
        
          լեղուն
        
        
          ոսկէ րրէն , Բաղ րատոլնէէնր՝
        
        
          աղամ
        
        
          անդ
        
        
          եւ Ալէչանէնն ու Հայրէկէնբ
        
        
          մեւլր
        
        
          քաղց—
        
        
          րաՀոս : Հայ
        
        
          լեղուն
        
        
          "՚
        
        
          ք
        
        
          ՚1 աառերու
        
        
          սան–
        
        
          ղխտամաաերուն
        
        
          ՚իրայ ոտն առ ոտն բար–.
        
        
          ձրացաւ
        
        
          ամէն
        
        
          դա
        
        
          րու ճակատէն
        
        
          վբայ
        
        
          Հ ոն փորագրե
        
        
          լու Համար
        
        
          ԱնմաՀ
        
        
          ութ
        
        
          էւնը
        
        
          Ցեղէն :
        
        
          Եւ տպաղ բութ էւնր , մեր մէշ, այդ կը
        
        
          նչանակէ
        
        
          Հայ մտքէն
        
        
          լուսացէբ
        
        
          սփռումը
        
        
          չորս
        
        
          ծտղն ա չվսա բՀ է ուր Հա յ մը Կ՛"^
        
        
          պանղ խտացած,
        
        
          ծարաւ՝
        
        
          Մեսրռպեան
        
        
          լե–
        
        
          ղուէն
        
        
          քաղցրաՀոս
        
        
          բարբառէն
        
        
          : Հայ մա–
        
        
          Վ Ա Ր Օ Ի Ժ Ա Ն Ի Հ Ե Տ
        
        
          Սիրելի հ ա յ ուսանողներուն
        
        
          Այս
        
        
          Կէրս՚կէ
        
        
          է
        
        
          ^ելժէոյ
        
        
          Հէւբբնկալ
        
        
          ու
        
        
          բաբէ
        
        
          Հողէն
        
        
          վբայ, կանտէն
        
        
          մէնչեւ
        
        
          Պրէւ
        
        
          սէլ,
        
        
          Հայ ուխտաւորներու
        
        
          բաղմութէւն
        
        
          մը
        
        
          պիաի խառնուէ
        
        
          պելժ
        
        
          աալնէլ ժոգովոլբ
        
        
          -
        
        
          ղէն։
        
        
          Թափօր պէտէ
        
        
          կաղմեն
        
        
          անոնք, եր -
        
        
          թալ
        
        
          մեծարելու
        
        
          Համար
        
        
          Հայ
        
        
          բանաստեղծ
        
        
          ներուն
        
        
          ամէնէն
        
        
          սէբելփն՝
        
        
          Գանէէլ
        
        
          Վարու
        
        
          ժան
        
        
          ր
        
        
          Հեռու
        
        
          , մօաէկ
        
        
          երկէ րներ է եկած
        
        
          ա յ դ
        
        
          ուխտաւոր
        
        
          ներուն
        
        
          մէշ պէտէ ըԱամ
        
        
          նաեւ,
        
        
          ես : Ջեմդէտեր թէ է՛նչ պիտի
        
        
          րնեն ա -
        
        
          նոնք : Ի՞նչ
        
        
          գղացռւմներ
        
        
          պիտի
        
        
          ծնին ա -
        
        
          նոնց մէշ, ինչ մաածոլմներ
        
        
          պիտի պաչա—ւ
        
        
          րեն
        
        
          անոնց
        
        
          ուղեղնեբր
        
        
          :
        
        
          ք
        
        
          Ես Հիմակուրնէ
        
        
          ղիտեմ թէ ինչպէս պէ– <
        
        
          տի
        
        
          անցնի
        
        
          իմ այգ օրս։
        
        
          Զ ՛ " յ ն
        
        
          կ՝ապբիմ
        
        
          ամիսներէ ի վեբ, այն վայրկեանէն
        
        
          , երբ
        
        
          Հայ
        
        
          ուսանողնեբր
        
        
          րացին
        
        
          իրենց սէրաը ու
        
        
          երկարօրէն
        
        
          իսօսեցան
        
        
          ինծի
        
        
          իրենց
        
        
          փա
        
        
          յ -
        
        
          փայած
        
        
          երաղին
        
        
          մասին : Աղուոր
        
        
          իրիկուն
        
        
          մրն էր , Պրիւսէլի
        
        
          Համալսարանական
        
        
          ոս
        
        
          տանին
        
        
          մէշ ; Տրաում
        
        
          աչքեր
        
        
          ունէին ա -
        
        
          նոնք,
        
        
          Հայու
        
        
          արու եւ տխուր
        
        
          աչքեր ;
        
        
          Յաշոբղ
        
        
          առաւօտ ա յցի
        
        
          ՚/ ացինք կան ,
        
        
          ՛Լա բուժանի
        
        
          Հ եաքերբ
        
        
          փնտռելու
        
        
          է
        
        
          Ու աՀա, քանի
        
        
          մր ամիսներ
        
        
          յեաՈյ ,
        
        
          այգ տխռւբ
        
        
          բա յց արու աչքերով
        
        
          Հա
        
        
          յոբ–
        
        
          ղ իներբ
        
        
          կ՝ իրականացնեն
        
        
          իրենց
        
        
          ե բագբ ,
        
        
          Վարուժանբ
        
        
          մեծարելու
        
        
          կոչուած
        
        
          ա յս
        
        
          Հանղ իսութեանց
        
        
          տալով
        
        
          չքեղագոյն
        
        
          ձեւ
        
        
          ու
        
        
          չքե ղա գոյն իմաստ
        
        
          I
        
        
          Այո, գիտեմ որ Հրաչալի
        
        
          Հանդիպում
        
        
          մր պիտի
        
        
          րլլա
        
        
          յ այս , Հայ գ րաղ է տնե
        
        
          բու
        
        
          ,
        
        
          Պելժ
        
        
          մտաւոբա
        
        
          կաննե բու , ֆրանսա -
        
        
          ցի բարեկամներու
        
        
          միշեւ ,
        
        
          Վարուժանի
        
        
          չուրշ–. Հայ քերթողին
        
        
          չուրշ
        
        
          Հաւաքուած
        
        
          նաեւ
        
        
          դպրոցականներ
        
        
          ,
        
        
          ուսանողներ ,
        
        
          Հայ
        
        
          ամէն
        
        
          կարղի
        
        
          մարղիկ :
        
        
          Ուրաիս պիտի
        
        
          բլլան
        
        
          բոլոբբ
        
        
          :
        
        
          տ խոլբ պիտի
        
        
          րլլամ
        
        
          միա
        
        
          յն ես :
        
        
          Պիտի
        
        
          քալեմ
        
        
          անոնց
        
        
          կողքին
        
        
          , մէկ ձեռ–
        
        
          քրս
        
        
          գրպանիս
        
        
          , միւսբ՝
        
        
          ծալած
        
        
          կուրծ
        
        
          քիս :
        
        
          Տարօրինակ
        
        
          աչքե րով պիտի
        
        
          նա յիմ փո -
        
        
          ղոցներ
        
        
          ւնց
        
        
          քն ե ր I
        
        
          լներ՛
        
        
          Նոյն տարօրինակ
        
        
          , տխուր
        
        
          նայուածքս^^
        
        
          պիտի
        
        
          երթայ
        
        
          ղիս չրշապատող
        
        
          դէմքե
        
        
          -1
        
        
          բուն, Հարաղատ թէ օտար։
        
        
          Երեւոյթր՜
        
        
          պիտի
        
        
          ունենամ
        
        
          խեղճ
        
        
          մարղու
        
        
          մը,
        
        
          րբ
        
        
          բան մբկը փնտռէ ու չի դտնեբ
        
        
          Ի՚՝նչ
        
        
          ունիս,
        
        
          ի՛նչ կը փնտռես մա -
        
        
          նա ւանղ , ինծի պիտի
        
        
          մօտենա
        
        
          յ վեբշ ի
        
        
          ՚էերշոյ
        
        
          սիրելի
        
        
          Յակորը,
        
        
          իմ
        
        
          նեղոլթենէս
        
        
          ինքը
        
        
          նեղսրտած
        
        
          - –Վարուժա՚՚նր
        
        
          կբ փնտռեմ • . .
        
        
          -
        
        
          Վարուժա՜նբ
        
        
          . • .
        
        
          Այո
        
        
          , ո՞՛ւր է Վաբոլժանր
        
        
          . . •
        
        
          Շուարած
        
        
          ինծի պիտի
        
        
          նայի խեղճ
        
        
          ուսա–
        
        
          նողբ,
        
        
          չՀասկնալով
        
        
          միտքս, այս
        
        
          անղամ
        
        
          իրապէս
        
        
          նեղսրտած
        
        
          , առնուաղն
        
        
          անտեղի
        
        
          ղտնելով
        
        
          Հարցումս,
        
        
          այդ վայբկեանին
        
        
          եւ
        
        
          այդ
        
        
          վայրին
        
        
          մէշ :
        
        
          Այո
        
        
          , սէրելէ
        
        
          եղբա
        
        
          յբ , Վարուժանն
        
        
          է
        
        
          որ կբ փնտռեմ ես , Վարուժա՜նը
        
        
          ,
        
        
          էնչո՞ւ
        
        
          կը ղարմանաս
        
        
          • • • : Այն
        
        
          Հանճարեղ
        
        
          , ու -
        
        
          սանողր կը փնտռեմ որ Հոս էր, այս քա
        
        
          ՛լաքէն
        
        
          մէշ, ճէչդ
        
        
          յէսռւն տարէ առաշ ,
        
        
          1908^1՛։
        
        
          Հոս էր, մէայնակ
        
        
          , աղքատ ,
        
        
          աստուած
        
        
          այէն տխբութեամր
        
        
          մը օծուն էբ
        
        
          բաբէ աչքերով,
        
        
          երկնելով
        
        
          տաղեր , րղք ~
        
        
          են
        
        
          տելով էր ազաղուն
        
        
          մ արմ էնը ու
        
        
          անկէ
        
        
          ժայթքեցնելով
        
        
          անմաՀական
        
        
          եըղր
        
        
          ցեղին :
        
        
          Երկնելով
        
        
          Սիրտը ցեղին :
        
        
          Ո՚^ւր է ան , ո՛՛ւր մնաց , է՛՛նչ
        
        
          եղաւ
        
        
          I
        
        
          ք^էւաղբ
        
        
          ղա յն խլեց
        
        
          մ եղմ է էբ երե -
        
        
          սուն եւ մէկ գարուններուն
        
        
          • • •
        
        
          — Այո՜, էսկ անկէ է վե՜ր
        
        
          •..II
        
        
          էբ աճ էւննե
        
        
          րը , ո՝ ւր է էր գ ե րեղմ անը
        
        
          . : ՝^
        
        
          Աճէւն
        
        
          չունեցաւ
        
        
          , քանղէ
        
        
          անօթէ ագ– Հ
        
        
          ռալնեբն ու չուներբ
        
        
          կերան
        
        
          անոր
        
        
          մէսե - :
        
        
          րը
        
        
          ... ղ ե րեղմ ան չունեցա՜
        
        
          լ
        
        
          , քանղէ՜ • • •
        
        
          Ուրէչներ ալ , չատե՜ր
        
        
          . • .
        
        
          իսկ
        
        
          մնացողնե՛^րր
        
        
          , էնչ րրէն մնա -
        
        
          ցողները
        
        
          , քառասուն
        
        
          եւ երեք
        
        
          տար էէ է
        
        
          վեր , է՞նչ
        
        
          րրալ
        
        
          Վարուժանէ
        
        
          ժողովոլր
        
        
          -
        
        
          ղր , մեռա"
        
        
          լ
        
        
          , մ եռա"՛
        
        
          լ
        
        
          անոր Հետ , էր ժո -
        
        
          ղովո
        
        
          լրդն ալ . . .
        
        
          ~
        
        
          Աքսորական՝
        
        
          ցրուե ցաւ
        
        
          աչխարՀ
        
        
          է
        
        
          չորս ծադերուն
        
        
          . . .
        
        
          -
        
        
          ի՚^նչպէս , էնչպէ՛՛ս
        
        
          , չունեցա՛"
        
        
          լ
        
        
          կան
        
        
          գուն
        
        
          մր Հող, Հասաբակ քար մբ
        
        
          դնելու
        
        
          չափ
        
        
          Հողէ չեբտ
        
        
          մը , եւ զրելոլ
        
        
          վրան
        
        
          տԱստ Հանգչէ
        
        
          Վարուժանբ
        
        
          . . •»
        
        
          Ոչ մէկ գպրո՛՛ց, ոչ մէկ վա՛՜՜նք, ոչ մէկ
        
        
          Հա յկական
        
        
          ս ե փ ա կան ո ւթ է ւն չկա՛՛յ , կան
        
        
          գուն մրՀող նուէբելու
        
        
          նաՀատակ
        
        
          քեր -
        
        
          թ ողէն . • . էնչէ՛^ կր ծառա
        
        
          յեն ա յն
        
        
          ատեն
        
        
          Երուսաղէմը
        
        
          , Անթէլէասբ
        
        
          , Վենետէկր ,
        
        
          է՚^նչէ կր ծառայէ
        
        
          Եբեւանր
        
        
          , էշմէածէ
        
        
          -
        
        
          յր...
        
        
          -
        
        
          Մ են ք է՞՛նչ յանցանք
        
        
          ունէնք
        
        
          բա՜
        
        
          յր , խռովեա՜
        
        
          լ
        
        
          եղբայր
        
        
          եո -
        
        
          մ են թ ուսա -
        
        
          նուքեր
        
        
          ենք այս օտաբ
        
        
          Հողէն
        
        
          վբայ : Վա–
        
        
          րուժանր
        
        
          եղած էբ Հոս, երեք տարէ, ու -
        
        
          ղեցէնք էբ յէշատակր
        
        
          տեւականացնել
        
        
          այս
        
        
          աղնէլ
        
        
          ժողովուրդէն
        
        
          մեծ
        
        
          Համալսարանէն
        
        
          մէշ էր պատկերր
        
        
          դնելովդ
        
        
          - Գէտեմ
        
        
          , գէտեմ
        
        
          , խռովքս
        
        
          ձեղէ Հա -
        
        
          մար չէ , րնգՀակառակն
        
        
          , աղնէլ
        
        
          Հայոբ -
        
        
          դէներ
        
        
          , բայց կը Հասկնա՛նք
        
        
          ղէս , կը Հաս–
        
        
          կրնա՞ք
        
        
          , դուք որ ժառանգորգներն
        
        
          էք
        
        
          Վարուժանէն
        
        
          , ա յսպէ՜
        
        
          ս պէտք է
        
        
          վարուէր
        
        
          Հա յ ժողովոլբդր
        
        
          էր Հանճարեղ
        
        
          ղաւկէՆ
        
        
          Հետ :
        
        
          Հո՝ ս , այս օաա"՛ր Համալսարանէն
        
        
          մէշ^
        
        
          օտա՛՛ ր արուեստ աղէտ
        
        
          մ ր պէտէ
        
        
          յօբէնէբ
        
        
          էր արձանը , օտա"՛ բ դրաղէ տնե բ դամ -
        
        
          բանական
        
        
          պիտի խօսէ ին անոր դերեղմա
        
        
          -
        
        
          նէն
        
        
          վ րա յ :
        
        
          Ու վեբշ է վեբշոյ
        
        
          Հ ո՞ ս , կա՞ն
        
        
          պէտէ
        
        
          ղա յ Հայ ժողովռւրղր
        
        
          աղօթելոլ
        
        
          , էր նա
        
        
          Հաաակ
        
        
          ղաւկէն
        
        
          ղեր
        
        
          եղմ ան էն վրա
        
        
          յ :
        
        
          -
        
        
          աղաղէ՛ , խաղաւլէ՛
        
        
          , խո ով եա
        
        
          լ եղ–
        
        
          րայբ, պէաէ գայ Օբբ, երբ բոլոբր
        
        
          , բո -
        
        
          լորբ պէաէ
        
        
          երթան
        
        
          Հանդչէլ
        
        
          Հա
        
        
          յկական
        
        
          պան
        
        
          թ է ոն էն մէշ , ու Վարուժանբ
        
        
          , պէ -
        
        
          տէ ունենայ
        
        
          ամէնէն
        
        
          բարձր
        
        
          վայրը,
        
        
          ամէ
        
        
          նէն
        
        
          փառալո
        
        
          ր
        
        
          պատուանգանր
        
        
          • .
        
        
          •
        
        
          Հաւա
        
        
          տա
        
        
          մեղէ , եղբայր
        
        
          , Հաւատա
        
        
          եբէտա -
        
        
          սաբղ ութեան : Ան պէտէ կանդնէ
        
        
          էբական
        
        
          արձանը
        
        
          Վարուժանէն
        
        
          , բոլոբ
        
        
          Վարու
        
        
          —
        
        
          ժաններուն
        
        
          , պէտէ
        
        
          կանղնէ
        
        
          այն
        
        
          Հողէն
        
        
          վրայ , որուն
        
        
          Հ րա չած
        
        
          էն
        
        
          ծնունղ են ա -
        
        
          նոնք , անոր փառքբ : -
        
        
          Ա յժմ
        
        
          երթանք
        
        
          ողշունե
        
        
          լ մեր
        
        
          ^ է՚-բե ԲՐ »^
        
        
          աւելէ
        
        
          ^էշղր
        
        
          1
        
        
          երթանք
        
        
          չնո րՀ ա կա լութ էւն
        
        
          յա յտնե
        
        
          լ տան տէրոշ , ոբ մ եղ
        
        
          բնդունած
        
        
          է էբ երկրէն
        
        
          մէշ, ու մեղ Հեա նաեւ
        
        
          մեր
        
        
          նաՀատակ
        
        
          քեբթողր,
        
        
          թ ո յ լ տուած որղր—
        
        
          նենք իր նկարր ,
        
        
          արձանաղրենք
        
        
          նաեւ
        
        
          Մեսրոպեան
        
        
          տառերով
        
        
          ղեբագոյն
        
        
          պատ —
        
        
          ղամբ
        
        
          մեր
        
        
          ցեղէն՝
        
        
          « Ի՜նչ փ ո յ թ կեանքը մեոնող՛
        
        
          Երբոր երագը կ ՚ ա պրի ,
        
        
          Երրոր երագն անմահ է » ;
        
        
          —
        
        
          Ո՚ձՒ^ձ
        
        
          կորսուած
        
        
          է , ոչէ՚նչ
        
        
          , երբ
        
        
          կ՝ապբէ այդ երազր,
        
        
          հ ա յ ո ւ թ ե ա ն ե ր ա գ ը։
        
        
          կ. ՓՕԼԱՏԵԱՆ