0 ր Ա »• ծ ր Թ
ՈքժօժԽո
6է ձձաԽէտէքԱէէօո
; 32^
7ք6՚0էՏ6 -
Բ^ՈՏ
քօոճբ6Ո 1925
.
: ւ՚Տ֊Օ. 86–6օ
1^. Օ.Տ«Ո6 57^
2731
՚՝՝՝
•
,է>1ք6շէքւշ6 :
ձփհ
ա տ տ ձ ճ է ձ յ լ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^
ՖյւաՏսա ել գաէ|ութ8հր, տարեկան 3000 ֆՐ • վեցամս. 1600
Ս.|ւտաււահման* տարեկան 3500 ֆ ր ա ք ։
Հատը 12 ֆր–
9
Մ Ա Ր Տ
1967
Յ Յ Ր Գ Տ Ա Ր Ի ֊
Թ Ի Ի 7827
ՅՅ^աշ . « ^ 2 1 ։
Հիմնայ^իլւ՝ ՇԱԻԱՐՇ ՄԻՍԱք^ԵԱՆ
՛ՆՈՐ ՇՐ^>Ա%, 1 3 Ր Դ Տ Ա Ր Ի ,
Թ Ի Ի 3 6 3 Տ
« ԱՄԷՆ ՓՈՍ ԿՈՋ ՄԸՆ է »
« Հիմ ա որ պաշտօնական սուցը վեյւջա֊
ցած
է ե ւ արցունքները ցքամքած են, խոր–
հինք վաղռւան մա սին :
Հանրային կեանքի եւ մտաւար սւնդաս ֊
տանի մէջ բացուա ծ փոսերր ոչ հաոաչան–
քով կր փակոլին, ոչ ալ արցունքով :
Նաւասարդեաւնները
երկինքէն ինկ ա ծ
պ արցեւներ չ ե ն » ;
Մյ՚՚պէս
կքէ
սկսէր
ան
իր խօսքր ,
քանի
մր ամիս IIIոI"
9
ՎաՀան
Հթաւասարգեանի
սդաՀանգէսին
առթիւ.
(8ու–լիս
7, 1 9 5 6 ) ։
Եւ֊
մ ենք
այսօր
նե ր ^ չուե րյւէ իր իւօս -
Քէ՛^ , կրնանք
կրկնել
.
Շալարչ
իսաքեաններր
երկինքէն
ին -
կահ– պարգեւձեր
չեն
յ
ինք
ալ, ինչսլէս
կք ՚էրկր
նոյն առթիւ
,
լսած
էր այն ներքին
ձայնր
որ կ՝րսէր>
Լալագո
յնս ծառա
յած
կ^րլլաս
մ արգկոլ
-
թեան,
Հաւաաարմօրէն
եւ
յարաաեւօրէն
ծառայելով
ա՛յն
մողովուրղին
որուն
կ/ւ
պարաիս
արեւղ
•
Եւ֊ ծառայեց
լաւագոյնս
Ջգեց
մեղի կաակ
մր չճան^ալ
նա -
Հանշ ել սլարլոոլթիւն
, տոկալ,
տեւել,
չարռւնակել
իր գռրծր Հ
Աչխատիլ,
սորվիլ
մանաւանգ,
աւելի
քան առաշ, որովՀեաեւ
մեր մէշ չէ ։
Մեր
մէշ չէ այլեւս
Ան որ մեղ
սլիտի
սրրաղրէր,
մեղի
սորվեցնէր,
ցոյց
աար^
ծա ոն ու
չիտակր
Մեր
մէշ չէ այլեւս
ել մինակ
ենք : Մի
նակ՝ իր «Տառտշ^ււվ
ղոր ւղէաք է
ւղաՀենք
իր րարձրռւձթեան
վյւայ , իր
սլատնէ
չին
վրայ
:
ԵԼ
"Iյգ սլիաի
փո րձենք
րնե
լ մեր Հա -
լատքռվ,
մեր ճիգերով,
մեր աչխատան
-
քով , մեր կամքով
:
Մեր
ամէնօրեայ
աղօթքն
է
«Տաո֊աշ^ր
շարունակե լ
Մեր
ամէնօրե ա յ աղօթքն
է
ասլրեցնե
լ
«Տառ աշ»ի
անխոնշ^ խմրաղրապեար
, ո -
րովՀեաեւ
Համողուած
ենք որ ամէն
ցե ՜
րեկ
երր
լոյս կր աեսնէ «Աւսռաշ»ր
, տա
-
կալին
կ
՝ասլրի
ան
Իր կեանքր
տուաւ
«Տաոաշ^ին
,
այսօր
<Հ
Տառտշ
» խօսք կուտա
յ կեանք
տալ
ի -
րեն ։
Նոյն առթիւ
կր շարունտկէր
.
« Անոնք որ այսօր իր կորուսաը
կ՚ւ^զ–
բան .դառնօրէն , մանաւանդ երիտասարդ
ները , պարտաւոր ե ն 1՝յղնի քնն ո ւթի ւն մր
կաաարել.– ի՞նչ կ ՚ ըն ե ն ք մենք ,
վստ.
պահելու համար ջսւհը, ի բ ր ե ւ
հերթ-ա -
փոյս :
Մեռելները
իրենց դերը
կատարեցին
մ ի ն չ ե ւ անիուսավւելի վ աինանը, նամ .
բան հա րթե լո վ ե ւ որոշ կ է տի մը
հաս .
նելով » :
Պաարտ՚՞սա
ենք այգ աչիսաաանքին
։
Պատրաստ
չէինք
այղ. աչխատանքին
,
մանաւտնգ
մենք
որ Հայրենի
Հող
չենք
աեսած,
Հայրենի
գսլրոց
չենք տեսած
եւ
ապրած
ենք միայն կարօտով
%
Րայց
«ամէն
վւոս կոչ մրն է», եւ
այսօր
ճիղ մր աւելի պէաք է րնենք
Հաւատարիմ
մնալու. Համար
իր կոչին
:
իր խօսքն
է ղոր կր լսենք տակաւին
երր
կ՝ րսկ
ե րիաասա րգո ւթեան՝
— Դ֊ուք ալ ,
սիրելի երիտասարդէւեր , երբ յայ տ ա բ ա -
ր է ք միաձայն ե ւ միակամ, թ է դուրս չ է ք
ելլեր ձեր հ ա յ ո ւ թ ի ւ ն է ն , չ է ք
ուրանար
ձ1քր ա<|ցային սբբ ո ւ թի ւ1ն ները , փա ռքերն
ռ ւ տենչերը, մենք փրկուա ծ ենք » :
Այս
է մեղփ Համար
իր կո չր :
«
ՏԱՌսյ>»
ՇԱհԱՐՇ
ՄԻՍԱՔԵԱՆ
(1884 ֊ 1957)
ձԱՅՐԻԿԻ ԳԵՐԵԶՄԱՆԻՆ * լ Ր Ա Յ
Մ Ի ՛ Ն Չ Ե Ւ Ե ՛ Ր Ր
• •• Ոէ– իր քրմական
գէմքր,
ու
ճնչող
Հմ ա յքր
Որ
կր ծորէր
իր ալսլաղրռսի
րի -
բերէն , ու իբ վիթխարի
Շսէ-նչր ուր գորով
ել սաստ
Ր ^ ՚ ՚ ր ղ էին, "ւր՝
տոաքԼլական
անգոբբութեան
մր տակ
կր վմաբ
մրրբ -
կալի
յորձանք
մբ, ու վեՀավւտռ
րմրոս
-
աութիւնր
որ իր էութիւնն
իսկ էր
• • • տ
Ու այս ամէնէն
ոչինչ
մնացած
• • • Հ
Եէ֊ աՀա
անկաբծօրէն
խղուած
իր տի -
տտնետն
ղ ոյՈւթիւնբ
, եւ , ռրպէս
թէ
խա–
րիսիս մ
ր
վւլած
րլԼա բ մեր կո ռլանէն
, ա–
նասելի
, Համասփիւռ
ցնցում
մր– - • Ապ -
չաՀար , անղոՀաղին
փսփսուքներ
• • • րն -
տանի
վեր
յի շումնե ր եւ աւլիտաւռբ
կան -
խատեսութիւ1ւնե
ր • • • :
Պա՛Հ մր. Հայրիկ,
ղէթ պա՜Հ
մր բա
նայիր
քու բարի , արի՛ աչքերգ
որ
արիւ
նախանձ
վեՀտպետնեբուն
քոմային
քունբ
յիբգռվելու
ղաղտնիքն
ունէին
, ու տեսնէ -
իբ տաղն ա սլ աղին իրար
ւս ն ց ո ււք բոր
Ք"*~
տնաղղարաբ
բամանումղ
սփռեց
չորսղին
,
տեսնէի
՜ր
պերճիմաստ
չուարռւմր
որ
տ–
Հա սառեցւււէլե
ր
է րոլոր գէմքերր
• • • :
քքայրիկ
չկայ
....
Րայց
գուն
չե՜ս
իսօսիլւ, թա՛նկ
Հայ -
րիկ , որովՀեաեւ
նորէն
արիւՅւոտ
րառեր
պիաի
րղքտեն
թսքերգ
,
քու կտրիճ
թո–
քերգ
Ոբ ալ չեն ուռիր , աւա՜ղ ,
որով -
Հեաեւ,
նորէն ցաւոտ
, կսկծս՚ղին
սբաիգ
անգոՀանքն
է որ պիտի չտրմաղեռ
՝.
Այլ պա՛Հ մբ, ղէթ պա՛Հ մբ
բանայի՜ր
քու
ՀրաՀոսան
չուրթներղ
, եւ քու գեբա–
՚ւ՚՚յն
կտակղ
կարղայիբ
մեղի,
մեւլ ամէ -
՚ Ք՛
րմբ
ո ս ւո
ու ա ւո
II
ա
մւ
ոոոտա
.մ՛ւ՛
ա՛ յնսլէս
րարձր , ւս՛ յնպէս
ումգին
, որ տ -
մէնքն
ալ էսէին,
ու ամէնքն
Ա՛լ
սարսուո
ղգային՝
ռրպէս
թէ չարմէ
մր
ցնցուած
ււս՚՚՚յի
:
« Ո՜հ, մին չ ե ւ ե ՞ ր բ անսամ քե<( որ ին ք ֊
նաէրւհ մեռնիլ սորվիս, աշյսարհ սորվե -
ցաւ ա յ դ դասը , իր մրցանակն աււաւ , դու
դեււ աւՍուս մանուկ մնա ցիր » .. .
Խօսէ՛,
Հայր՚իկ,
ու թող քու րոլոր
ձայ–
նիգ
ոբոար թավւանցէ
րոլոր
երղիքնեքէն
ներս , թող
ղղբւլացնէ
ամրակուռ
ղուռ
-
ներր մեծատուններուն
ինչսլէս
իսւորի՚ուլ
Հ իւղա
^բ
Հա րսաաՀա րուա էէ^՚՚մաբգ
ո;. /,
Որոտա՛, բաբի
Հայրիկ,
գէթ
վեբշին
աեղ ամ
մ րն ալ ,
ու
ա՛ յն կորիւն
- մ ոլոլց–
Ք՜՚Վ ՛լ՛՛բ Ա՛՛վ" բ էիր հեղուլ
, երբ բաղմ ա -
ք" I՛Լ՛" I՛ մ ո ղո վո լր ւլի
մ ր ար իւնաՀոս
որբ ֊
տէն բխած
վյւթիսարի
Ամրասաանաղիբր
կր
կ ՚ " ր ղ " ՚ յ ի բ Օղոստափառ
Ա
բիկաներոէւ
աո.շել , մ ակարո
յծ
վա
ր չ՛ս պե տնե բո
լ
ղբէ ֊
խ էն , ի րաւո ւնքին
ւլ աղաղակի
րնե բուն
եւ
Արէլ արութեան
փ ո ս ա
Հ
ա անե ր ո ւն ական
-
Ո՛ն
^
՚Աք՚նք
^ ո լ
ձայնի գ ենք կարօա,
անվա՛խ
Հ՚՚՚յրիկ,
քո՛– աննենգ,
քու րմ.բոստ ձայ -
նի։ղ , ոքէէււն չե չա ր , օ՜ Հ , ստ րսո՜ ւռ 1լաղ ֊
ղէր
անէէնց , ոբ ւիաբմռւած
են
քլոխոա -
ուած
իրալււլ^էքնեբու
վրայ Հաստատել
ի -
րենց
Գա
յիսոնբ
^ ել
իրենց
նմաններու
ղիակնեբէն
րոլրգեր
բարձրացնել՝
իրենց
փառքբ
եբւլել
տալու
Համար
։
« Ո՜հ, մին չ ե ւ ե դ բ անսաէմ քեց,
սր
իԸքնւսպոհ մեռնիլ սուրվիս, աշխաւրհ սոբ ֊
վ եցաւ ա յ դ դասը, իր մրց՚անակր առաւ ,
,դյււ դեո, անուս մանուկ մնացի.ր
. • . » :
•Բանի ղեռ
ք^է
/շ էիր,
՛ո յ՛լ
ձայնր
անրնգ–
Հէոա
կր Հնչէր
մեր ակտնշներռւն
: Անլնգ.
Հաա
կր ղւլէէւյինք անոր
Հղօր թափր,
անոր
էոոէրերային
ում-բ ոբ ցունց \կուտար
րՈլոր
շլաա
ւլիէոաձլւյութիէննեբռւն
, բո լռ բ քնախ–
աաւ"
բ
1/
" լութի
ւննե բուն
:
Ր՛ույ։լ
Հիէք ա
որ ղէււն յարմ տ ր
գատեցիր
լքել
մեւլ , լքել ու Հեոէէէնէսլ էսնգսւրձ
, իբ
րեւ
թէ
.րէն մր էէւնենայիր
մեւլի Հետ
, ո՛^վ
ոլիտի էիոխանոբգէ
քեէլի , պաշտելի՛
Հ՚"յ–
րիկ , ս՚^վ ոլիաի
Հնչեցնէ
ԱՀսււլանգր՝
ո -
րուն ղործածութիէնբ
՚էոէ
-ն
էււ
՜յնչափ
լաւ
ղիտէիր,
ու այնչափ
խոր՛՛՛
քք"Վ
•••
•Րտնի
ւլեռ "՚/շ էիր, փախ էկ՛"
Ր "Ր
մոռ
նայինք
էլտ րՀ ուրե լի գտոբ
ւլոբ կր կրկ -
նէիր քու ամէն
մէկ
քայլիղ՝
լեբան
կա -
ա՛սրէն
ինչէէլէս վանքի
ումպի
ոն էն , գաչտե–
րու տրձակութեան
մէշ կամ
գաՀլիճնեբու
խո՛ւ
ոլ՚ոաերուն
ե՚ոեւ–. Րայց
Հիմա
որ ա՛լ
բայնուած
ես , ւււ չեմ ւլիաեբ
ի՜նչքան
ի–
բական
ուորանեբոլ
մէշ քլօրրես
քու ան -
ղոէուղ
Հողիղ , չե՞ս վախնար
որ
ւքոոնան
Մեծ Գասր , քու Լեբան
՚Րաբողէլ
զոբ
աէ
՜ե֊
չա՚ի
կանուխ
իսօսեցաբ
եւ որուն
սակայն
էոլնչոէւի
աչ
ունկնղբեցին
;
Այգ գա՜սր
" ՚ ։
ԴԱՇՆԱԿՑԱԿԱՆ ՄԱձ
Գր ե ց ֊ Շ. • Ն Ա Ր Դ Ո Ի ՚ Օ Ւ
Կ՚ամչնակր որ կը
մ ե ռ ն է ը
անկոդինին
մէ ջ :
Ուշացած կ ռ ունկի մը պէս է ր : Հիւ ֊ ա ն դ
է ր , հազ մը կը ցնցէր ամբողջ մարմինը ,
ձայնը իյ ո ռ ո չ ա յին , դ է մք ր կ ալի
դ ո յն ,
Լ^
րարձրայլասակ, այլ կ որաքամա կ։ Հ ի ն
ֆ է տ ա յի մըն է ը ։
Անոէւք կ ռուեր է ին լեռներուն
վբա՚Յ ՚
կ ռ ու եր է ին մարդ ոց դ է մ ե ւ
բնո ւթե ա ճ
դ է մ , — սարերու վ այրա դ հովը կը ծ ե ծ է ր
անոնց ակա1նջները . ձիւնր կը կ ս կ ծ ացնէր
աԹոնց աչքերը, ցուրտը կ ՚ ա յ ր է ր
անոնց
երեսը ,
ի՜նչ փ ո յ թ , եբջանիկ
է ին
որ կը կ ռ ո ւ էին յ ա նո ւն աղքատութեան ,
յ ա նո ւն ժողո վ ո ւր դ ի մ ը , ո՛ր պ ա տ մո ւթիւն
ունի դրուա ծ ՝ ք աղա ք ա կ րթութե ան հա -
մաշլսարհային մատեաններու մէ ջ :
Անռնք կ^, հե դ նէ ին մա1ւը, կը ծ ի ծ աղէ ին
լքահուան նեն գ ութե անց վրայ , կը բ ռ ն է ին
մահուան հրեշտակին թ ե ւ է ն ո ւ կը պա
-
րէին , մաեոլան հետ
, բարձր
լեռներուն
կաւտարւը, անդռւնդներուն վ երեւ, շսոժո ֊
ռաէդէւք ապւառաժներուն քամակին վ ր այ :
Վ արր՝ թշն ա մին , վ երը՛ մ ա հը ,— հ ա յ
ֆէաէսյիները հարսնիք կը բ ռ ն է ին ,
ե ր բ
կ՚ոբռօոյա.ր աաաջին դԸդ ա կը: Անոնք մսւհը
կը ցնէին ւքահով, ամէն ֆ ե տ այի կը մեււ–
նէր երջամնկգրէն՛
1.-
Երբ աասնեակներոլ կամ եարիւր^
եակներոլ կը հասնէր իր « րն ծ ա յ ա բհր ո լ
թիւն,ը» մահու.ան :
2
ւ ^ բ կ ՚ ի յ ն ա ր «լեբան կ ո ւր ծ ք ին
»,
ե լ ոչ թ է ամբարիշտ ա1ն1ւողինին– մէ ջ :
Չ ա թ
֊ չ ա թ . չաթ,
^ հ ա յ
ֆ է տ այի Տ
;"այս, ձա^^սվ ւքի.աւ(է. կ^. ։6օ;յ16չ8էյ^֊–մւս1հուա8
ոա5,աւձայ.նը ; Մէկ անգ ամէն :
՛՛ե
Այսպէս բ ո ւր գ ե ր տապալեցին անոնք ,
բ ո ւ ր գ ե ր անար գներու ; Այսպէս իյնկան հւյ
իր ե նք , մե ր երջանիկ ֆէաաՅիները , ացաւ,
տյււթեաւն լեռներուն վ րայ , ագատ Հ ա յ ո ւ ճ
ե ր գ ը իրենց շրթն ե բ ո ւն մէջ :
ւԱյս մէկը– . . ուշացա ծ կոունկ մըն է ր ՜։
ՀարիլրՍեր « ըն ծ ա յ » էր տ աըեբ մահուան,
բ ա յ ց մս^հը իյնայեր է ի ր ե ն ։ Իջեր է ր լհո.–
ներէն : Եկեր է ր Փարիգ :
Մեկներ է ին իր ընկերները՝ վարձքը
կա–
աաբ:
կեանքը առաքելութի՛՛ւն մըն է ր աը.
ւ ե ր իրեն, «գո՛՛րծ» կար
կատաւրելիք ՚ ։
Չ աթ– չ ա ՞թ լքը(։ Ա յ դ յ ո յ ս ո վ է ր որ կ՛ապ–
( Շ Ա Ր ՈԻ՚ ն ա ւ ՈԻԹԻԻ՚ ՆԸ ԿԱՐՕ֊ԱԷ 6ՐԴ֊ ԷԶ )
Ո՛՛րչափ պէաք
ունէինք աառր
ւլեռ
մեր
խտնձա
ր
էէւր
քէն , ո՜բչւսփ
սաիպուլական
էբ
այն,
երր տակաւին
թչնամէւն
կանւէնաւոր
ձեւ մր չէր տուած
իր վայրենի
պայքա
-
րին , երբ
միա
յն չղթա յա։լե
րծ
կիրքն
էէ՛
որ կր գործէր
, երբ տակաւին
Հալածաեքիէ
իւաբչավէբ
ւլե րծ էր ղիւանա գիտութեան
եւ
կանիսամ
էոէէէծ
էք
ե թ
էւանե
լաւն
ժաՀրէն
;
« Ո՜ե, մին չ ե ւ ե > բ անսամ քեղ որ ինք–
նագոհ մեռնիլ սորվիս, աշխարհ սորվե -
ցաւ ա յ դ դ>ասը, իր մրցւանակն առաւ, դ ո ւ
դեռ անուս մանուկ մնացիր
. . .» .
՛հեռ
մինչեւ
ե՛՛րր
... :
Գոէէ
՛ս՛ , Հ՛" յրԻ՛ Կ > Գ^"–
մին չեէ. ե" բբ
մեբ
եբա.1լ
\էե
րր
սլիոէի չա ր ո ւնա կեն
Հոս
ի լ
յն
ւիատոյմ–, ւլւէւնաա
արիւնբ
1էբ
մեր
ւլաւլ -
•փալրիուն
գո յոլթիւն
ր կբ յատկանչէ
, պի–
" / ՚ Ա՛՛Ա՛Ր
•
Գեռ.
՛ք
ին չե
լ
ե" րր
մ ե բ վրա
յ պիտի
մ ր–
նա
յ Համր
, Համ
բ ե բէէ՛է
ստրուկի
անարգ
սլաբեգօար
, որ աՀա
ւլա բերէ ի վեբ
կր
սեղմ է մեր
էԱւլաժւ
կուբծքբ
,
կբ
խափանէ
մեր
արձակ
չ^յչառութիլնր
;
Գեռ
մինչեւ
ե՛՛րր
Հռմանիչ
րառեր
սլիաի
րլլան
Հո՚յ
եւ Հւղէոտակ , Հս՚յ եւ վ՚էւաէէւլ ի ,
Հայ
եւ իսանու,թսլուն
:
Հե՛ղ
մրն
ալ, արի
Հայրիկ,
Հեղ մլն
ալ
ոբոէոա
յիր
,
ղէէւ
Աիմէօնեան
պաակառան
-
քովղ
:
-
Գեռ
մինչեւ
ե՛՛րբ
. ՚ ՚
աԻԱՐՇ
ՄԻԱԱՐԵԱՆ
(«Ռա.^^միկ»,
Ֆիչիոլէ
31
Հոկտ՛
1907)
Fonds A.R.A.M
