* 6
Ա
Ռ
Ա Ջ *
ՊԱՏՄՈՒԹԻԻՆ ԿԻԼԻԿԵԱՆ
ՀԱՅԿ ՊԵՏՈԻԹԵԱՆ
(Ր. եւ վերյին մաս)
Պ ւ՛՛՛ֆ–
ՄիքայէլեաՆն
՚սյս
չր
ւ՛՛՛՛ե
է,
էնչ–
ւ՚չէ"
ե՛– ԺԳ • ւէսւլւ՚ււ.
Էր՚ււ՚լ.ւււրձէ՚ւ–թէւ1ւներքւ
մւսնրւսմսւսն՚՚ւթԼամր
քննահ է էլ՛ աչէւա—
աութԼ՚ոն կ գ դլիուն
մէք
( ք ^ 139֊ 176) ,
որ ունէ
«քյ՝
էքագ՚չա
յէն
յա րա բե ր ութ
էւն
—
նԼբր եւ արաաքէն
քա՚էաքա1Լանութէւնբ
Ժէ՝ • Գ՚"բէ
՚Ս՚բքւ՚ւ՛^՛ եւ ԺԳ • գաբու
՚ւկբ՚լ–
րում»
էւռբադէրր
^ք՚է
՚Լէէ""^
՚ ^ է ք «Կէչէկեան
Հայասա՚՚ւ -
Նէ քա՚չաքներբ»
, առեւարական
ռւ՚լէնԼ
ր ր
եւ աոեւաոլբբ
ժէ՝ • ԺԳ • գաբե բուն (
1( ( — 202) ,
՚գաամական
՝>աբռււււո
նէւթէ
վբայ
, ՀԼդէնակր կր քննկ
Կէլէկէռյ
քա -
՚լաքակ՚ոն
կեանքր
1Աէ՚ւէ,
Տ ՚ " բ ւ " ՚ ն է , Ա–
աանայէ , (/՝ւսմ ե ոաէւ՛ յ , քԼբասէ , կռբէկռ–~
.է եւ ՛յլ
քաղաքներ
, Հոն
ւլոյուէքէւն
ունեց ալ ա ր Հ ե ս ա ա գ ռ բ հ ա կ ա ն ա ր ա ա գ ր ու
թէ
ւնր
եւն
. ;
՚(յռյ ն
ւրլիուն
մ էք
Հեգէն
ակբ
կ ա ն գ է ա–
ռահ
Կէէէկէ՛"յէն
անցնող
ա ա ր ա ն ց է կ ու -
ղէներու
վբայ
եւ ցոյց
աուահ
ա ռ ե ւ ա ր ա –
կան
այն կասլր,
որ գոյռւթէլե
է
ունեցահ
ճենովայէ
, Ղբէ՚^է
"՚– Աեւհովեան
եբկէր–
նեբու
~։եա :
Կէլէկէոյ
եւՀարեւան
երկէբնե
բու
մ է
շեւ
՚ չ ո յ ռ ւ թ է ւ ն
ռւնեցռղ
ա ռ ե ւ ա բ ա կ ա ն յա–
^ բաբեբութէւենեբուն
է նուէբուահ
՛լրա -
էւօսսւուլ
ա չ է ւ ա ա ո ւ թ ե ա ն
նաեւ
^ բ գ
գլու—
թր՝
«Կէլէկեան
Հա ք ա ս ա ա ն է
մասնակղու—
թէւնր
եւ գ ե ր բ
՚^էջաւլգայէն
ա ռ ե ւ ա բ է մէշ
1 3 ^ ք
գ ա բ ո ւ
երկրորւլ
կէսում
եւ
14։^՚^ք–
գարէ
առաշէն
կէսում»
։ (էշ
3 5 0 - 1 0 1 ) :
՚քյերկայ
ա չ է ս ա ա ո ւ թ ե ա ն
ամէնէն
մեհ
եւ,
սչէաք է բսել
ամէնէն
արժէքալռբ
ւլլոլէսներէն
է ՚Հրգր
«Հասարակ՚սկան
քա—
ւլա ք ա կ ա ն
կեանքր
կ
էլէ
կեան
Հա յ ա ս ա ա -
նում»
(էշ
2 0 3 - 2 9 0 ) :
Ե թ է նախռրղ
ղր-
լութներուն
՚ ք է շ Հեզէնակէ
ա բհա
բհահ
ա
յ ս կամ ա
յ ն
էւնգէրր
, ա
յ ս կամ ա
յ ն չ ա
փով,
քննարկուահ
է նաթռբւլ
ուսումնա
-
սէրութեանց
մէշ, այս
՚ լ լ խ ո ւ ն մէք առա -
շաղրուահ
՛լ բեթէ
բոլոբ
Հ ՛սր
ցերբ
նոբ են
եւ
ռւնէն
գէաական
թաբմռւթէւն
; (Լնվէ -
ճելէ է, ռր Կէլէկէռյ
մէք գոյութիւն
ու -
նեցալ
բնկեբա
յ ի ն - ա ն ա ե ս ա կ ա ն
յար՛ս -
րե ր ո լթե
ան ց
Հաբցէն
ուսումնաս
է բու -
թեան
առաշնոլթէւնր
կլ՛ ՚գ՚սականէ
ներ -
կայ
ա շ թ ա ա ո ւ թ ե ա ն
Հ ե ւ լ է ն ա կէն
% է* բ ա ւ ա -
ցէ է Հեւլէնակէ
այն ՛էէ ւոռղո
լ թ
ի
ւ ն ր , թէ
նաիւորգ
սլաամաբաններր
րոլորովին
չեն
Հե՚ոաքրքրուահ
Կէ էէկէ" /
ա չ խ ա
ա ա ւ ո ր
ղանղուահներու
լիւկեր
ա կ ա ն -
իրաւական
վ ի ճ ա կ ո վ
, ղփւղացիներու
եւ
՚ ս ւ ա ա ա ս լ ե ա –
նե
բու
վւո
իւ
յա
ր ա բեր
ռւթիէնւնե
րով
ե լ աւա—
ա ա կ ա ն չաՀ աղ ոբհմ
ան
ձեւե
րով
I
Պ ւ՛՛՛ֆ • Գ– Միքայէլեան
օւլաա՚լո
րհե
լով
Մ խիթար
Գոշի
Գ ա ա ա ս ա ա ն ա ՚ լ ի ր ք բ
) կար—
՛լան
Այ՚լեկցիի
Առակաց
՛լի րքր–,
Հայկա -
կան եւօ ա ա ր
սլաամաղբքերր
, քարողա -
գ ր ք ե ր բ եւ այլ նիւթեր
, ցոյց
կուաայ ,
որ
իրօք,
Կէլէկէոյ
Հայկական
ւղետոլթէլ–
նր
Հան՚լէսացահ
է աէսլալ՛
ա ւ ՚ ս ա ա կ ա ն
՚ղեաու
թ ի լ ն , թէ չ՚սՀսւղորհուո՚լ
Հէմնա ֊
կան
բնակշսւթէւնբ
Հ ա ն գ է ս ա ց ա հ է կա
էւ–
եալ կամ ճորա
գ է ւ ղ ա ց իութ
ի ւ ն ր : (Ալս, -
ռՍսկան
յար ա բ ե
բութիւններբ
,
էնչպէ
ս
ց ՚ ՚ յ ց Հ աուահ
Հե՚լէնակր,
Կէլէկէռյ
մէք
ղոյութէւն
են ունեցահ
Հայկական
սլե-
աութեան
սաեւլհ
ումէն
ա ռ ա շ ,
՚ւակայն
ա
յգ
յարաբե
բութ
է ւննե
ր բ իբենց
ղար ւլա -
ցումբ
ա պ բ ա հ են Ժք՝ • ԺԳ • ղաբերռւն
;
Ա կ՚լրնաղրէւբնեբուն
մէշ պաՀուահ
կց–
ԿԸ ՓԱՌԱԲԱՆԷ
ՏԻԳՐԱՆ ՉՈԻԻ՚ԱշյԵ ԱՆԸ
•
« Լ Ո Յ Ս Ե Ր Ա Ւ ՄԷՋ ՊԱՌԿԻՆ
ՒԱԳՒԱՐ
Ն Ա Լ Ե Ա Ն ԵՒ Տ–
ԶՈՒԻ)ԱՃԵԱՆ
իլՄԲ
Թուրք հրապարակագիր մը ,
Օսման ՚քյիհատ , հետեւեալ խանդավառ
կաոլբ
աեղեկոլթիլննեբու
Հիման
փրայ ,
ը,,լ^
լ. ողբացեալ երդա .
ա
մոձ^ե
1 ^ ՛ ^ ՛ ^ ՛ " ՛ ^
՚ ՛ " ՛ ՛ ^ ^
՚ ՛ ՛ ՛ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^
^"^^^ ^ՒԳՐաԱ Չուխաճեանի, Թուրքիոյ
չար
ու՛ բու վրայ :
պետական ր֊ատբոնի ամսագրին մէջ (1953
Հե՚լինակբ
Միսիթաբ
Գոշի
Գաաասաանբ
՚Նււյեմբեր) .-
՚ լ ր ք ի
Հիման
փրայ
անղբաղարձահ
է Կի -
լիկեան
Հայասաանի
սլե՚ոական
կարղ
ի ն եւ
լչ՚ւկե
ր ա
յ ի ն
ա ա ր ր ե
լ՛
թաւերու
իրաւուն
-
քին
ու անոնց
՛լո
յավ
իճակին : Ան Լ"""
Համառօ՚ռակի
, ամէնր
Հ ի ն ղ էշի
Վ ր ՚ ՚ ՚ յ
1
իսօսահ է նաեւ
Կիլի՛կիոյ
Հայկ՚սկան
մշա -
կա՛
յ թ ի
մ ասին :
ԿիլիԿԻ"յ
ք ա ղ ա ք ա կ ա ն
պ ա ա մ ռ ւ թ ե ա ն ն է
նուիբուահ
ա շ թ ա ա ռ ւ թ ե ա ն
^ բ ՚ լ
ղլուխբ՝
« Նե լ ՛ ք ի ն կեանքր եւ միշա
՛լ՛լ ա
յ ի ն
յաբա–
բերո,թիւննեբբ
1 2 0 0 - 1 2 7 0
թ ՛ » (էշ
2 9 1 –
1898^1՛
Ւ ՚ լ մ ի բ ի մէշ աեղի
ունեց,,,հ
էր
փառաՀե՚լ
յ ո ւ՛լա
ր կա ւո բ ո ւթ
ի ւն՛
մ լ, մաս -
նակցութեամ
բ
Իղ՛միրի
՚լԲ^թէ
,սմ
բռղ^
մ ո ղ ո վ ո ւ լ ՚ ՚ լ ի ն
, մեհաՀամբաւ
րայց
թբչ —
ուառութեան
մէշ մեռահ
երւլաՀան
՚ ^ Ր
•էո
՚լին
յանձն,,ւահ
էբ :
Տի՚լրան
Զուխաճեան
էֆէնաի՛ ;
Զեմ
ենթւ,,ւլ
բեր որ նոր սե
լ ՛ , ՛ ւ ն ՛լ ր
ի ս
կ՛,
յ ն
յի՛չէ
" ՚ ր՛ անունւբ
:
Հե ա ե ւ ա բ ա բ ,
վ՚աս՚ոա
թ
ու
ւլթե
լ՛ու
վ բ ա
յ
յենլւ,վ
պ ի ա ի
349) ,
երբ
կիլիկիոյ
քաղաքակ,սն
իչխա -
շ՚սնամ
հանօթացնել
ա բ ուեսաա՚լէ
տ բ , իբ
նութեան
ղլուխ
կ՝անցնի
Հեթումեան
թ ա –
ամբռւլշ
ա ն Հ ա ա ա կ ա ն ո լ թ ե ա մ բ
֊. Ամէն բա–
ղաւոբական
Հարստութիւնբ
եւ եբր Ա ր ե - ^է ա ռ ա շ
սակայն
ս ապ ա ր ա գ ա ն
պարղեմ
ւելքի
մէշ կբ սկսին
՚իոթորկիլ
մոնկոլա
- ոբ ,եթէ Զուխաճեան
է ֆ • ի
յուղարկաւռ–
կան
՚սբչաւանքներբ
: Այս չրշանի
կիլիկ–
րութեա՜ե
Համար
հախսուահ
ղբամբ
վ ե բ –
եան
Հայ թ ա գ տ ւ ռ բ ն ե բ բ
բանակցութիւն
-
«••^^^տ^^^^ստ^^^^^տ^^տ^ո^^տտտտ
՚եեբ կբ վ ՚ ս լ ՚ ե ն
՛ք,'նկոլ
խանեբռւ
Հ ե տ ; Հե
թում
առ՚սշին
1253 - 1256
թու՚սկաննե
-
բ , , ւ ն
անձամբ
էլեբթալ
կ՚սբակւ՚լ՚ի
մէք
Ա՚սնւլո,,
խանի
՚քօտ եւ
ւի ո խօ՚լնութե
տն
՛ղա
յ մ ան՛ս,լ
իր կբ կնքէ , , ՚ ր ո ւ
Համ
ա ձ ա
յ ն
Կիլիկիոյ
Հայկա
կ՛ոն
ղօրքբ կր
մասնակցի
մ ոնկռլ՚ոկւսն
ա ր ե ւ մ տ ե ա ն
,լօ
լ՛՛,,
բան
՛սկի
Հրաման՚՚ւ՚ոաբ
Հուլավոլ
խանի Հետ Պ""լ–
տատի
ղրաւման
1260/՚5»;
կիլիկե՚ոն
Հա
յ կ
. թ ա ղա
ւոր ո ւթ
ի
ւ ն ն իբ
անկման
չրշանր
կ ՝ ա պ ր է
սկսահ
ԺԳ •
ղ ա –
բու
՛իե
լ՛ շեր
էն , երբ
Կ է լ է կ է ՚ ՚ յ
՚^այկ՛ պե -
տութէւնր
կբ սկսէ
կաւլմ
ա լռւհռլէ
լ , ե լ
պա
՛ղե
լ՛ր
ա չ խ ա տ ա հ են Հա
յ
ժ , ւ ՚ լ ՚ , վ ո ւ ր ղ բ
Հարկա՛ւ
րել
կա
թ ռ լէ կ ,՛ ւթէ ւ ն
բնղունէլ
,
մ ՚ ո ն ե լ
«կաթոլէկ
փարա
է՛»
բ
էւ ոստանս, -
լով
Հսւյերու1։
օւլնսւթէւն
ցոյց
տ ա լ
անոնց
ք ա ղ ա ք ա կ ա ն
անկախռւթէւնր
պ ա Հ պ ա ն ե
—
լու
Համար
X
Բայց
Հոս եւս անոնք,
սոփո -
բականէն
պ է ս , խ ա բ ա հ են , փ ճ ռ ա կ ա ն րո
սլէ է՛էւ
~ւեռւ,ւ
են կանւլնահ
եւ լուացահ
է —
րենց
ա բ իւնռտ
ձեռքեբբ
; Վ^աաէկանէ
ա
յ ս
ս ա ո բ
քա՛ւ ա ք ա կան
ութ
եա՛ս ,
սլատ
—
մական
՚ " յ "
նէւթ
է՛է, փրայ,
կանղ է ա—
ռահ
Հեղէնակբ;
Ան էրաւաղէօրէն
կր նր—
ՐԲ
կատէ
, որ
«՛՛չ
կէլէկեան
Հայկական
թ ա –
կ՝ռւժեղանայ
մէ ք՛ռ
ւ՛ռ
տ ա կան
կռէւներր
եւ ղաւոբութեան
չրշանին
(ԺԱ– - ԺԳ •
՚լա–
եբբ կբ սկսէն
յաճ.սխ,սկէ
,լ.սռնալ
մեմ - բեր), եւ ոչ յետաղ,սյին
Կիլիկիոյ
կամ
լուքներռւ
ա բ չաւ՚սնքնե
ր ր
Կիլիկիոյ
փ բ ՚ ՚ ՚ յ : ր,,լ^ Հայ՚սսաանի
Հայերն
Արեւմռւ՚ոքէն
Կի/ԻԿԻ՚՚յ
ոլետութեան
անկմս,ն
չ բ շ ՚ ս -
օւլնսւթէւն
չ ս տ ա ց ա ն : ինչ,ղէս
խաչ,սկէբ–
նէն
են նոլէրռւահ
վել՚շէն
երեք
՚լլռւխնե–
կ,երոլ
նուաճողական
ք ա .լա ք ա կան ռ ւթ
ի լ -
ոբ
«Կիլիկեան
Հ ա յ ա ս տ ա ն է
ներքէն վէ ֊
^ բ մէքէն
ղ՚սրեբուն,
ն ո յ ն ՚ ղ է ս եւ եւրո -
ճակբ եւմ է շ ա ՚ լ ՚ լ ա յ է ն
յաբա
բեր
ութ
է ւննե–
,,լակ.սն
պ ե ա ո ւ թ ե ա ն ց
քա,լա
ք ա կ ա ն ութէ
ւ–
քէն
օրերուն
.լմբաիսս՛
ա ր ուե ս ա՚սղէ
տին
արո՚՚ոձ
ր լ լ ՚ ս ր , ՚լինքՐ
"՚ռնուսպն
15
՛ ա ս
րի կ ՚ս՚ղրեցնէ
բ : Գ՚որրիէլ
Հրեչ՚ո՚սկա՚ւլե–
տբ
թերեւս
քանի
մբ ա ա բ ի
փերք կր ղար -
նէ լ՛ տ
յ ս
անձին
^^ւոբ •• •
Աբղեօք
ասիկ՚ս
ճ ի ՞ չ ՚ լ
ենթ՚սղրռւթիւն
մրն է : Բարօրութի՚նր
կրնա՞յ
երկ՚սրել
ա ր ո ւ ե ս տ ա ղ է տ ի ն
կեանքբ :
Աոանձնակէ
պ է՛՛՛ի
՚սնղլ՚ագ՚ռռնամ
՚ ս յ ս
կտ
ր ե ւո ր
՚ ու
Հո՚լեբանական
խնւլրոյն֊
Ա ռ այմ՚ք
ռ լ ՚ ո
—
չահ
եմ
մ ի՛ս
յ ն պս,բղե
լ թէ
Զուխաճեան
է ֆ
.
թն
չսլէս
տ ի ր ա ցահ է Համ
բաւի :
1Տ66^Տ՛
<(–Լէպլէպիճի
ՀօբՀօր
ա ղ ա » օ -
փւերէթբ
առաշէն
ան՚լամ
բեմաւլրուտհ
,
ա ո
աշէն էսկ օրէն
ժալո
փուր
ղէն
ւլնաՀա–
տ ո ւ թ ե ա մ բր
գէմաւորուահ
էբ՛–
^ Լ է ՚ ՚ լ լ է -
սլ էճէ»ն
լ աշո
բ գ ա
բ ա բ
Հարիւբ
աւո
ր
՛ո
ն ,լ տմ
ներկա
յացուեցաւ
եւ 1ՏՏ՚2ին
գէւղի
3 ու -
ն ա ս ա ա ն
պ տ ո յ տ ի
ձեռնարկահ
օփ՚երէթի
իսումբ
մբ այնտեղ ալ
ղնաՀատուեցալ
:
Հե
լլէ նական
թեբթե
բ ր միաՀամ
ու ռ. ՛լ րե -
ցին
թէ
«լէ՚ղլէպիճի»
օփւերէթբ
գլուխ
ւ լ ո ր հ , ՛ ւ լ
մ բն է
յ
Ա յնռւՀեաեւ
նո
յ ն
թատեբախումբէն
«
Լէպլէ՚ղէճէ»է
ներկ՛ս
յացումներր
ա
յ ն
աստէճս,ն
րնգո
ւ՛ե ե լութ
ե՛ոն
ա
լ՛ ժ
ս,ն
ա
ւլ ան
որ
, Ե՚լէ՚՚լտոսէ
էԱտիփ
Ր՜էփֆի՚ք
՚իաչա
սլաչտօնա,ղէւ,
Հ ոփ անաւո
ր ութեան
բ տակ .
ա ռ ա ւ թ ս , տ ե բ ախում
բբ :
«
Լէսլլէւղէճէ»
օ՚էերէթբ,
ռբռւն
Համ -
բաւր
՛լլեց
անց,սւ
ե բէլրին
սաՀմ
աննե
լ՛ լ, ,
յ ա շ , , լ " լ ա ր ա բ
յ՛, ւն՛ո
րէնի
, ՛լերմ
,,ւնե
րէնի ,
ֆրանսերէնի
եւ ո ո է.՛, ել՛ էնի
թ ա ր,լման
ուե–
լոփ
օ ա ա ր
օ փ եբէթի
խոլ՛քբեր
ուն,
կռւլմէ
բէե՚լմաթիլ
եբկիրներու
մէշ նեբկա
յաց -
ռւե
ցս,լ •
ԱսւՀւքանաղրռլթեան
Հռչակումէն
փերշ
Համբաւ՚սւոբ
ք ա ղ ա ք ա պ ե տ
Ր ր տ փ ա ն փա
չ ա ղտտէ
Ր է չ ա տ
պէյի
քաշալեբութեամբն
ու
բ ե մ ա դ ր ո ւ թ ե ա մ բ
,
Ա ր չ ա կ
Պէնլեան
է ֆ ի
օփ՚երէթի
խռւմրր
ա^ին
Պէյօղլու
Օ՚ռէռն
թա,ոբոնին
մէշ ամէն
ղիչեր
՛սն -
րնղՀաա
ներկայացնել
սկսաւ
« Լ է ՚ ՚ լ ւ է ՚ ՚ լ ի ՛ -
ճի»ն :
Ան՛ւլ՛
թատերապետ
մր ,,ր ՛ս
յ ղ
օրերուն
Իսթ,սնսլուլ
այցելռւթետնր
լկթացքին
գ ի
տած– ու էատ
՝>աւ
րբ ԺԳ • ղարու
է թ լ ՚ շ ո ւ մ եւ ԺԳ •
՚Լ՚՚՚րԻ
սկ.լբռւմ»
(էշ
402 - 439) ,
«Գիւանտղի
-
աա կան
յ,ս ր ա բ ե րութիւննե
բ պա պ,ս կ՛ոն
ո ւ—
թեան
, Ֆբ՚սնսիայի
եւ
Ա ն ՚ լ լ ի ՚ ս յ ի Հետ ;
Պ
Ա
՛տե րաղմ
ե ,լ ի պտ
ա կ՛ոն
Ա
ուլթտնատի
Հ ե տ
1307 - 1361
թ • թ • » (էշ
440^68)
ե լ
«Կիլիկիա
լ ի Հայկակ,սն
թ ա գ ա ւ ո ր ո ւ -
թե՚ոն
".նկռւմր»
(էշ
169 - 495) :
Կիւիկիոյ
պ ե տ ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն
անկման
չր—
շանի Հետ կ ա պ ո ւ ա հ
իրաղարձութիւն՚1ւե
—
րէն
մասնաւորտ՚ղէ
ս ուչա՚լ
լ ՚ ո ւ թ ե ՚ ս ն ար —
ժ ,սնի է Վաաիկւ,տնի
Ա
երձ
. Արեւելքի
Հեա
վալ՚ս՚հ
ն ե ն ՚ լ
ք՚սղաքականու
թիւնբ
: Աւլ. —
տա՛լ
որհե լով
Կիլէկիոյ Հայ
ժողովուբգի
հանր
տ ն տ ե ս ա կ ա ն
կաղութիւնր
,
կաթոլիկ
նբ նռբ ժամա՚եակներռլն
մէշ, ինչսլէս
սլա–
սլտ
կսւն
գիւան
ա՛լ իտո ւթիւնր
խ ա չակիր -
նեբռւ
արչաւանքի
ա տ ե ն
, նոյնպէս
եւ մեհ
պետու^թեանց
գիլ՚սնա՚լիտութիւնր
աչ -
ի՛ա
ւ՛Հ՛,, կալութեան
չ լ ՚ շ ւ ՚ ւ ն ի ն Հա ք
ժող,, -
ւի ուր գին բերին
մ իայն
թչուառութիւն
եւ
Հարս՚ո՚ոՀարութիւն»
(էշ
1 3 8 ) :
Հ ե ՛ լ ինակբ
Կիլիկի"
յ
Հայերու
պ ա ա մ
ու–
թիէ
նր
Հասցուցահ
է
մ ինչեւ
1 3 7 5
թ ո ւ ա –
կւ,ւ
՚1
՚լւ
, երբ
Կիլիկի"
ք ^ ո ւ յ պետ",կ՚սն,,լ
-
թի
,՚1ւր
էէե
լ,
^1
էէէ կան
էէ, սլէ է, կր կոբհէսնի
ե —
էլե՚՚լաական
սուլթ
էէւն էէ ւթե
էէէն էլոգմէ •
Պրոֆ՛ Գ՛ Միքայէլեանի
ներկայ
էէւչխա—
էէէա. թիւնբ
արժէքէէէւոր
նեբգրուէք
է
Հայա–
էլիէոռւթեէսն
էլանձէսրէսնին
մ է շ ։
Բ՛
նահ էբ «Լէսլլէպիճի»
օ–
փերէթին,
Պէնլեան
թատեբէէէխումբբ
եր —
կու
ա՚քսռւա՚ե
Համսէբ
ԼոնէՈէւն
Հր,էււիբեց
ե
լ«Լէ
էգ
լէ պ
ի ճ ի»ն
նե
լ։ կտ
յաց
ոլ՚լ
Լռն՚ոոնի
թատերաբեմերուն
՛էրայ
թ՛" րքեբէն
:
ՎաՀրւաէք^Պ՚սլրքճեէէւն
եւԳէսրէէէգէսչ
ալ
«
Լէպլէսլիճի»ն
ն ե լ ՚ կ ՚ ւ , յ ՚ ս ց ո ւ ց ի ն
Փէսրիղ
մէշ,
ւլէէէրձեալ
թուրքերէն
•,
Բոլէւբ
այն երկիրներուն
մէշ ուր
ներկա—
յացուեցաւ
, մամուլին
, , ւ ,լիւ,լացիէն
ք ա —
գէէէքէսէլի
ժռ՚լովոլրւլի
րոլոր
խաէ.ել՛ուն
էսնէէե
րա՚ւլսէՀ
էլնաՀաաոէ-թեէսնբ
առէս
ր կ ա
յ
գէէէ րձաւ
%
Այս
ւլորհին
•հեւլինակբ՝
թ՚սէլւոբ
Ն՛՛՛լ
—
եան ,
1843/՚5.
Իսթէսնպուլի
մէք
հնահ ,
նո,խ։,,կրթոէ.թիւնր
էսոէսհ է
Գաւլլբչէ
չմ
էի
է,րրս,նէ,ցբ
ու ՝էինէլ
էոարի
,, ւսուց
չութիւն
լկելէ
՚ ի ե լ ՚ շ բ ե մ ա կ ա ն
կեէււնքի
նոլիրուե
—
լոէէ
լ՚էսգմաթիէ.
թատե
լ՛ա խաէլերռւ
մէշ ա —
ռ ,ս շ ն էս կա
բ՛լ.
ւլերեբ
սէոանձնահ
է ։ Ալս
էէւն—
խոնշ
ուսուցիչ
գ ե բ ա ս ա ն բ ,
ռրռւ
ֆրւսն
—
ՄԻՀՐ ԱՆ ՓԱՓԱԶԵԱՆ
(ՀԱՅԱՆՈՒՆ
ՀՐԷՇՆԵՐՈՒ
ԶՈՀԸ)
Ա իՀբանբ
իբ պայուսակին
մէշ
է,ւնէր
բոլոբ
էլ՚սսէս՚լիրքեբ
բ , ֆրանսերէն,
Հայե—
րէն կամթրքերէն,
բայց
է ս յ ւ լ
դԻրքերՐ
«կոյս կբ մնային
», «չէին
ձեռնուեբ»
:
Մէկ
քէսնինեբբ
նոյնիսկ
չէին
կ տրուեր ,
թերթեր
բ վէակահ
ու կռււլսլ
կբ
մնային;
իսկ
պա
յուսակբ
տարին
քանի
մբ Հ ե ւ լ ,
մ իմիա
կէ
աբձակուբգնեբուն
տ,,ւնր
կր
աաբռլէբ
; Աւրեմն՝
ԱիՀբանի
պ ա յ ռ ւ ս ա կ բ
եւ
անոր
մէշ ղտնռւահ
ւլիբքերբ
էկ
րհ էին
տառապանքէ
,
Հոս ու Հոն
նետուելէ
;
Բայց՝
թող չկարհուի
թէ ԱիՀբան
իբ գ է ս –
սերբ չէր գ ի տ ե ր : Ան՝ վարպետ
էր եւ բն–
դունակ
, արթնամիտ
էբ,
Հետեւցնող։Բա–
լական էբ ոբ՝ իբմէ
ա ռ ա շ ա չ ա կ ե բ տ մր
ւլաէէի
ելլէր
,
Ա իՀրանբ
փրկռլէսհ
էր :
Ան իր գ ա ս բ
սռբփահ
էր • - •:
ՄիՀրան
լկթերցասէր
էր , փ է պ չատ կբ
կարգար..
ԱՀաբոնեանի,
Րաֆֆիի,
^ ե -
րենցի
, Աբհրոլնիի
, Շիրփանղատէի
բռլոր
գորհերբ
կ ա ր գ ա ց ե ր էր I Կբ կաբգաբ
մեհ
Հաճոյքոփ;
Րայց
իր գ ա ս ե ր ր չէբ
կ ա ր - .
դ ա ր : կանոնական
յառաշդիմութեէսն
գ է մ
էր
, գ ա ս ա գ ի բ ք ե բ բ
էէին
Հ ե տ ա ք ր ք ր ե բ
զինքբ
, սլակաս կբ ւլտնէր
էսնոնց
բերահ
սնունգբ
ք ա ր ա ց ա հ
Օրէնքներու
ճամբով I
Աէրսէո
,էւ
էսնկտխ
աչէէէկեբտ
մլկ էր, կր
՚ւիրէր
էլարգանալ
նոբ ուղիով
մբ , ա գ ա տ
լ^էթերցէսնութեւսմբ
I
Աւ Մի՜՚բանբ
չ ա ա
բան
ղիաէբ
ու ինչ ռբ ղիտէբ
լաւ ւլիաէր :
Երկու
տ ա ր ի
միասին
էսսլրեցանք
ն ո յ ն
ղաստրսէնին
մէշ, սւմէն
չաբթու
չսէբա
—
գրութիւն
կբ ղրէ
ինք
, լաւ եւ չ ի տ ա կ
ղբե–
լու , մէսնաւանգ
լաւ
նիւթ
մբ
,լտնել,ււ
Համար կբ տառաէէլէինք
, ԱիՀբէսն
բնաւ
անՀէսնգստռւթիւն
ց ՚ ՚ յ ց չէր տար; իր
մ բ –
տահումբ
մ ա ր գ ե ր ո ւ
մէշէն
ս ա Հ ռ գ ,
Հան–
ւլարտօրէն
անցնող
առուակին
կր նմա -
նէր
; Շարագբութիէն
կ ա ր , գրուահբ
՛՛լի–
տի
կ ա ր
ղաց
ուէր
ուսուց
չին եւ ա չ ա կ ե
բէո–
՛՛էե լ՛ու
կոգմ
է պիտի
քննէՍէլատ
ո ւէ բ ,
ի ՞ ն չ
Հոգ • ՄիՀբան
խաղաղ
սիրտով
ղ ա ս ա ր ա ն
կբ
մտնէր, կբ բ ա ն ա ր
պայուսակր,
մէշէն
կր
֊ւանէր
տեաբակ
մբ , րայց
, ճել՚մէսկ ,
մ ե լ ՚ է է ն ռւ մ ա տ ի ա
չէոեսահ
տետրակ
մր;
Ու կր սսլասէբ
, ե լ ՚ բ
կ
՚ ՚ ՚ բ
՚ ք ր
իրեն
կռլ՚լար՝
չւլբուահ
տ ե տ ր ա կ ի ն
մէշէն
իբ չ ա բ ա գ բ ո ւ –
թիւ՛եր կրկ ա ր գ ա ր
խաէլէսղ
շեշտով
եւ շա–
րտէլրութիւնր լ ա ւ ա
էլո
յ ն կ ե բ պ ո էէ
ւլբ
ահ
բլլալէէւ
Հ ա ն գ ա ր ա ո ւ թ ե ա մ ր • ՚ ՚ ; Օր մր մ
ի–
՛Աքն,
ա ա բ ի ու կէս ե տ ք ր ,
Հայերէնէւ
ու -
ոռլցիչբ
, Պ • Ենռվք
Արմէնր
,
Հասկցաւ
որ՝
ՄիՀրան
Փ՚ռփաղեան
,
չաբաղբոլթիլ–
նբ կր կ ա ր գ ա ր
ճերմ
ա կ տ ե ա բ ա կէւ մբ
մ
է–
շէն
; ՄիՀրանբ
ինք՚լինքբ
մատնահ
էր ^
ա
յ ղ
օր բ ք ե ր ա կ ա ն ա կ ա ն եւ
կ զ ո ւ ա կ ա ն
կալ՚էլ
մբ սխալներ
րրահ էբ ••• :
Պ ՛սաանի
Փ ա փ ա ղ ե ա ն բ , կատաբել ա պ է ս
«
Հրաչք
տւլայ
մլկ է ր »
, ղիաէբ
օղաուէլ
առիթէն
ու էէլէսէոէսՀէս
բնե
բէն
: Ե թ է
ղասբ
չէբ
՚լիաեր
էւր ւլա
ս լկկե
րնե բ՛է լ կամ ու —
սուց
չին բե բ՛նէ ն թււահ
բ ա ռ մբ բ տ ւ ա կան
էր
գտնելու
է՚նքւկնքբ
, իսկ եթէբ ա ռ ե ր բ
չ ա տ ց ա ն ՝ Ա է։֊,բան
կր չաՀաէլէ,
րհէ
ր առի -
թ ր ու կրնար
նուաղա
ւլո
յ ն ՝
ա պ ա Հ ո փ ե լ
8
թ է"–
մ բ , ինչ ,ւր պւլաէ՚կ
յ ՛ ս քէէ ՛լութ
ի ւ ն
մ բ
չէ
բ ա
րձրա՚լ
էւ յ ն
փալ՚յ
սէրտնի
մբ
մ
էշ :
ՄիՀրան
Փ ա փ ա ղ ե ա ն կբ սիբէր
ա ն կ ա
չ -
կ ա ն գ
կեանքր
: Գէէլբռցբ
իբ օրէնքներբ
ռւ–
նէր
, իր պ ա տ ժ ա կ ա ՛ ն
կանռննել՚բ,
բայց
ան կր սպրղէր
օրէնքներու
ցանցէն
, կա
չ–
կսէն
ղուահ
մ իշա
վ՛ս
յրէ՛
մրմ
էշ՝ կբ
ստեէլ–
հէր
իրեն
Համար
աղաէո
մի շ ա վ ա
յ ր : Կր
հխէր,
նռյնէէսկ
ղպրւէցէէն
մէշ–. Բիչ
անէլամ
բռնէէւեցտւ
էւր յանցէէէնքին
վրայ
եւ
չսլաա—
Ժէէւեցաւ
, նաէս
անոր
տ ա մ ա ր ՝ որ
ԱիՀրան
գ ի տ է ր
խօսիլ
, կա
բ թել
ղիմ
էէէց էէ՛եր , մ ա
ն ա ւ ա ն գ իր ժսլիտր՝
էլէ՚նէսթա՚էէ
էլլկէբ
էէւ–
սուցիչբ,
ե բ կ ր ո ր գ որ Աի֊արանբ
նեբո -
ղութիւն
խնղ
րելու
եւ իր յանցանքբ
թե -
թեւցնելու
Համար
մասնաւոր
շարժու
—
ձեւեր,
կեց,,ւահք
ունէր։
Անկեղհ
էբ,
ս ր ա ա բ ա ց եւՀամակրելի
միամտութիւն
մբ :
ՄիՀրան
շ ա տ կանէ,ւխ
, է ա ւ ա ն ա ր ա բ սէ,–
կարէն
առաշ
, կամ անոր
Հետ , սկսահ
էր,
խմել
ու էէւբրենալ։
Կր խմէր
բայց
^Էբ1^
կորսնցներ
ինքղինքր։
Այս րոլորէն
^ ձ ^ ^ ՝ յ
սկսաւ
սիրել
ալ։
Հ ա մ ե ս տ
ղաբղացումովվ
մլ՛.
Օր՛
Ն ՚ ս ր ՚ ՚ ի ս ր ,
ամէն
օր, մեր ղ ա ս ա – ^
րւսնի
պատուՀանին
տ ա կէն
կ՝ան.յնէր ,
ղերձէսկութիէն
սոլ՚ւէելոլ
1լերթէսր
:
Աէոեն
մբ
ԱիՀբէսնբ
բոներ
էր պ ա տ ո ւ Հ ա ն ի
ք ՚ ՚ վ ի
նստարանը
, եւ ուշէ
ուշով
կը Հեաեւէր
էր
«
սէբռւՀԷԷ»
էէէնցուգարձէն
: Տեսչռւթէւ
-
•նը
է մ ա ց ա ւ
, տ ե ղ ա է է ռ խ ե ց
ԱԷՀրանր
,պա
տուՀանէն
Հեռու : Հարուահը
հանը
էր ,
բայց
շուտով
՛լ ՛ոաւ
մէշոցը ; Զէ" ԻրՐ
՛գա–
Հակ
՛լո բհահե
ց , է՚նձմէ՝
էէլա
յ մ ա՛ն՛ո
՛լր
ւէւ–
կան
նշաններով
էլ իմանար
աղշկան
անց ֊
ն ի
լ ր , Հ բամ
ան
կ՝էսոնէ
ր
ուսուց
չէն
, , ւ կբ
նետուէր
գ է ս կ
փողոց •• • :
Օբ մբ գէպէ
Աաքաբէա
գետբ
պ ա ո յ տ
մը–
կէսէլմ
ակե
բպէէէհ
էր : Մեղէ
1լ
րնկե
բ
ան՛սբ
նէսեւ
մ էսթեմ
աթէքէ՛
ուսուց
ի չր ;
ի
րէկուն
էէե բաղաբձէ՚ն
, ղլուխնե
ր բ աաք էէն :
ՄէւՀբ՚սն
քս,շեց
ատբՀ
\է1էնակր
ու կբ՚սկեց ,
էէբոէն
Հ ե տ ե ւ ե ց ա ն
բ ո լ ւ ՚ բ ր , կրակ
ու կբ-
բ ա կ : Ոստ
էէ կանութ
ի ւ նր պ ա շ ա ր ե ց
մեւլ ,
մենք
յաբմար
վայլ՚կեսւնէ՛
՛քբ ւքէշ
մ՛եր տ–
աբճանակնեբր
նետեցինք
թէէւուաքբ
:
ԱէէՀ–
րէէէն
ձերբակալուեցաւ
«ցէն
էւ ձեոին» ,
յէսնցաւոբ
էինք • ոս տի
կանւււթ
ի ւ ն բ մ ե գ
պ ա Հ ա կ ա ն ո ց
սէռաշնոբգեց
: ԱիՀրան
լե՛լու
թէսփեց
,
էէն՚լացոլց
ոսաէկաններբ
,
« տէլէ
օւլլան» է բոէն
ու ա ղ ա տ
ձ՚կցէ՛
մեղ :
ԱՕԱ
ՎԱՆԻ
( 2 Մնացեալը յաջորդով)
Fonds A.R.A.M
