« 6
Ա Ո - Ա Ջ *
ՓՐԿՈՒԹԵԱՆ ՀԱՐՑԸ
•
Անղամ
մ
չչ
էւս
կ
^ուղէի
չեչսէել,
մոռ–
Նանք
մեր
«չսւբչիֆի
ՀոդերաՆութիէ-նշ
եւ
միսւսնարսւր
փարէնք
գպքսղի
մքլ
հիմնար
կութեան
փրկարար
ղործ
-ին
,
ճար
մր
գա–
Նենք աեղական
պայմաննե
րուն
Համաձայն
կրթարան
մր ր ա ն ա լու
, ո ւս ո
ւմնա
ս է ր ե լո փ
IIIIլ ւււ ւ։։ ղպրոցներու
հ
՜րաղէր
ր
:
Մեր
ղպրոցին
մէք
մ ա ա ա ղ
սերունգր
աչքր
պ ի ա ի
բանայ
Ա–
Բ ՛
Գ՛ի
ղ ր ա ա ա է ս
֊
աակին
աոշել
, ՀոգիՆ
պիտի
մակարդուի.
Հայկական
գաստիա
րա
կութեամ
բ
պիտի
Նաիւասլաարասաուի
, Հայերկն
տառե
րու
բոցաՀՈէձւչ
տ ե ս ք կ ն
պիտի
Հմայուի
;
Պի՛աի
լսէ
իր
սլասլենական
արի
արանցի
ք ա շ ա -.
գործ՜ութիւններբ
, Հ է ք ե ա թ ա
յ ի ն պ ա ա մ
ու
թիւնբ
, Հոգեղմա
յլ
Շարականներու
յան
-
կուցիչ
ելեւէքներր։
Եւ
սլիաի
լեւլուի
էոլ–
թիէնբ
Հէէւյկականութեամր
Հ
Հայ
տղուն
առածին
բրուտբ
պէտք
է
րրա
յ
Հայ
ուսու–
ցիչր,
իսկ
Հ
՚եոցբ՝
Հ ա յ
գպրոցբ,
մեր
գպ.
ր ո գ բ
:
Այս
կրթարանբ
պէտք
է
րլլա
յ
մողո
-
փրգական
եւ
ձրի ; Ա Հ ա
Մ
ո ւ ր ա ա
Ո՚աւիա
- ,
յէլեան
եւ
Գ պ ր ո գ ա ս է ր ի
ւԼսէրժարաննե
ր ր :
Փ ա ս տ օ ր է Ն
ա ա ր ո ւ է
տարի
կբ
Նոլաւլի
ա
-
%ոՆգ
աչակե րտնե
բուն
թ ի
՚ ՚ ՜ Բ ^
որոէէՀետեւ
անոնց
տարե
թ
ո շա1կե
ր ր
ամէՆ
ենռղք
չ ի
կրնար
փճարել։
Ա՞ ր
բանուոր
բնտանիքն
է
որ
տարեկան
6 0 - 1 0 0
Հ ա գ ա ր
պիտի
կրնայ
փճարել
աոանց
Հաշուելու
յարակից
ծաիսքերր
յ
Անմիստելի
է
տոՀմ
իկ
ղաստիարւէէկոլ
-
թեամ
բ օմ
տուահ՜
դպրոցի
մբ
բարեբար
աղգեցութիւնբ։
պիտի
սլաարաստես
սե
րէււնգր
իբրեւ
Հաբագատ
Հ ա յ ,
որպէսղի
գիւրալ
կասլուի
ազգային
կեանքի
բոլոր
ելեւէշներոլն
; Ան
ինքՆարե
՜րաբար
պիտի
Հեաաքրքրուի
օրուան
սլաՀան^երութ
ւէւպ՛՛
բելոլ
եւ
տեւելու
բուռն
Հալատքուի
:
Արե
ւե լքի
մ էշ
գարեր
շարունակ
Հաւա
քական
ճիղերոփ
կանղուն
պաՀահ՜
ենք
գպ
րոցներ
^ Հիւանգանոցներ
,
հ
՜երանոցներ
եւայլն։
Մենք
ալ
ն ո յ ն
Հրաշք
ժողոփուր
-
ղ է ն
Հե
՛՞նք
սերահ,
ինչո
՛՛ւ
անճրկինք
քանի
մբ
Հէսրիլր
ֆբւէէՆքի
ղոՀո գութ
եան
առշեւ
ե լ
կորսնւյնենք
մեր
ցեղային
արժանիք
-
ներբ
:
Բն չո՛^ լ
Ե
՚-րռսլա
յի
եւ
Ամ
երիկաներու
բարղ աւաճ
անտեսս
ւթե
ամբ
Հա
յ ո
ւթի
էնբ
1չ անճրկի
աքս
ս պ ա ռ ն ա ց ո ղ
փտանւլին
առ–
ո՛՛ ր
հնողքին
Հոգին
չ ի
տագնապիր
ի
տես
իբ
Հէսրէէէւլատներուն
, որոնք
ղրկուահ՜
են
մայրենի
լեղուի
քաղցբաՀամ
Հ ն
չում
է ն
ու
թո
թոէէանքէն
:
Երկու
Հայորգիներ
կ՚ամուսնանան
,
հր–
նոզքներ
երկու
կոզմէն
կ՜՚ուրախանան
,
կշ
Հրճուին
որ օ ա ա ր
ամռւսնռւթիւն
չեն
կն
քահ։
Սակայն
երբ
անոնք
իրենց
բոյնին
՚^էշ.
ճռռւուլեն
օ տ ա ր
լեղուն
, իրենց
ղա–
ւակներռւն
Հետ
կբ
խօսին
ն ո յ ն
լեւլունե
-
բով,
էէլաՀ
մր
չե՛՛ն
մտահեր
թէ
, այս
բոյ
նբ
որ
այնքան
սիրելի
է
իրենց
, տ ա
բ բս
-
րութիւն
չունենար
օ ա ա ր
ամոլսնռւթենէ
5
Զէ
որ
իրենց
թոռներբ
օրօրոցէն
սկսահ
են
ուհանալ;
Բանի
ռր
անոնք
Հայկական
Հիմնակտն
դաստ
իա րակոլթենէ
զուրկ
են
,
ուրեմն
Հայոլ
Հ ա ր ա ղ ա տ
Հոդերանութեան
ւսնաեզհակ
, ուշ
թէ
կանուխ
ղատապար–
էսո։
ահ
կո բուստ
ի :
Այս
երեւոյթին
ներկայ
ենք
ամէն
Օր
է
Պ է ա ք
է ցնցուինք,
էէերշ
տ ա ն ք ,
թմբու
-
թեան
։
Զեմ
ո ւ գ ե բ
աւելի
լայն
բանալ
այս
ց ա
-
ւռտ
խնղրին
հալքեբբ
^ նկատի
ունենալոփ
որ
ՀՅ՚ոռաշ»
ե լ ((.Հայրենիք»
(ինչպէս
եւ
ուբէւշ
թերթեր)
օբբ
օրին
էւրենց
էսմբ ա
-
ղբականներռւէ
, յօդուահնեբուէ
լ ր ի ւ
եւ
էսդճմ
տօրէն
կ՚ուսումնասիրեն
ա
յ ս
տխուր
երեւոյթ
բ,
տքնաշան
ու
րհաէսնղիր
կբ
նե բ կա
յացնեն
մ ռ ա
յլ պատկե
բբ
,
ի
խնղ
էւբ
սերունւլի
էիրկութեան
:
Ամէն
սրտցսէլ
Հայոլ
կբ
մնայ
Համերաչ–
էսօրէն
էւրարու
մօտենալ
, կազմել
մարմէւն–
ներ
իւրաքանչիւր
շր2անի
մէշ,
ա ն կ ա խ
աղղային
եւ կ ո ւ ս ա կ ց ա կ ա ն
կաղմակերպու
թիւննե
բէ : Ա եբունդի
էի
ր կո
ւթ ե ան
սրբա
-
զան
ղէէբհբ
ոչ
կողմ
ունէւ,
ոչ
ալ
էէէճ
:
Ա բ մ ա ա ա կ ա ն
եւ
Հիմնէսկան
մի2ւէցբ
մ ի -
այն
ուրոյն
գսլբոցն
է ։ Բոլոբ
փոբձուահ՜
միշոցնեբր
կ ի ս կ ա տ ա բ
են
յ
Տ ա ր ա գ ի ր
րազ–
մ էււթէււննե
րբ
հանր
տ ա գ ն ա պ ի
մ բ
մ ատ
-
նուահ
են :
Բազմաթիւ
ե ր ի ա ա ս արզներ
ոբոնք
Հա
-
գ ա ր
ում
էկ
զբկան^ւերոփ
ուսում
են
առահ՜
կ ո բ ՞
ի լ
բանուո
ր
հնռղվ^ւեբռւ
, էէւյսօբ
է՛չ
միայն
էւրենց
Հօրն
ու
մօրր
տ ա ռ ա է է լ ա ն ^ ե –
րբ
կ^արՀամաբՀեն
, այլ
եւ
էւրենց
դլուէսր
կ՚առնեն
կ՚երթան
, իբենց
ա շ է ս ա տ ա ն ք բ
օ–
տէսբ
ահունեբ
կր
Հոսեցնեն
:
Այս
ձե՜ւով
Հիմակուլկէ
ւ լ ա ա ա պ ա ր տ ո ւ ա հ ՜
ենք
Հոլան
աա
յ ի ,ԼեՀաստանի
, Պալքաններու
եւայկ
վայրերու
մէշ
ցրուուահ
Հ ի ն ղազոլթնե
-
բու
գ ա ռ ն
ճ ա կ ա տ ա ղ ր ի ն
եւ
մեր
եկեղեցի
ներն
ու
թտնդարաններր
,
դ ր տ գ ա ր տ ն ն ե ր ն
ու
ակռէ.մբնեբր
սլէւաի
մնան
էւբբեւ
տէսռւր
յիշատակարաննե՜բ
, էւնչսլէս
ա ն ց ե ա
լ ի ն
.V՝. .
Ա Հ ա
կոպիէո
ե լ անռզոք
Հեոանկարբ
որ
զաբանակալ
կբ
սսլասէ
:
ԳէսգթաչէսարՀին
Հայւ-ւթիւնբ
պ է ա ք
է
լբ2օրէն
մտածէ,
կազմակերպուի
ներքնապէս
.անճարը
ճուր
ընէ
...
քՍոցէւէսուահ
ս ր տ ո վ
Հայր
մլկ
է որ
կը
՚ լ բ է
՛Այս
տողերը,
ի
խորռց
սրտի
...
8. ՀԻԱԱ8ԵԱՆ
ԹԱՆԳԱՐԱՆՆԵՐՈԻ
Մ Ա Ս Ի Ն
ԲԻՋ
ՄԸ
ՊԱՏՄՈՒ/^ԻՒՆ
Հ ի ն
8ռւնաստանի
մէշ
Մո^սէււԹ
կը
Կ ՚ ՚ է ՜
ուէր
Մուսաներուն
նուիրուահ
վայր
՛քը
եւ
մ ա ն ա ւ ա ն դ տաճար
մը
:
Աւելի
ուչ,
Բրիստոսէ
2 8 0
տ ա ր ի
առա2,
Հռովմի
Պազռմէռս
արքան
այս
անունը
տ ո ւ ա ւ
արուեստին
ու
վ,իլիսոփայութեան
նուիրուած
այն
Հ ա ս ա ա ա ո ւ թ ե ա ն
, ղոր
ան
Հիմնեց
Աղեքսանդրիոյ
մէ2
:
Պտղոմէոս
արքան
իր թ ա ն գ ա ր ա ն է ն
մէք
ամէիոփեց
իր
ժամանակի
բոլռր
գ բ ք ե ր բ
»
Աուսանեբէն
ներկ
չուելու
յարմար
Հրա
-
չալի
պ ա ր տ է է կ ե ր
, լկթերցարան
մը,
բու–
ս ա բ ա ն ա կ ա ն
սլաբէոէզ
մը
եւ
. . .
գագանա–
նռց
մը
(Հաւանաբար
ւլարՀուրանք
ա գ
-
գ ո գ
գ ո ր ծ ե բ
ներշնչելու
Համար)։
թան
-
դարանը
կբ
գ տ ն ո ւ է ր
ա ր ք ա յ ա կ ա ն
պ ա լ ա
-
տէւն
մէ2։
Վարէ՚չբ
ք ր մ ա պ ե տ
մլկ
էր
եւ
բոլոր
ծ ա խ ք ե ր ր
կբ
Հոգ
՚Ացուէին
ա ր ք ա յ ա
կան
գանձէն։
Ըստ
Աւէլելիոսի
գ բ ա ղ ա ր ա –
նին
մէշ
կային
7 0 0 - 0 0 0
Հ՚ստորներ,
բ ս տ
Տո՚էսէփի՝
միայն
5 0 0 - 0 0 0 ,
բայց
Ա ե ն ե կ ա
փիլիսռփան
անոնց
թիւբ
կ՝իշեցնէ
4 0 0 –
0 0 0 / :
Թանգարանէւն
ու
՚ ս յ ս
գ բ տ ղ ա բ ա ն ի
անղէւն
գանձերուն
մեծադոյն
մասն
այրե
ց ա ւ ,
երբ
Ցոլլէէոս
կ ե ս ա ր
գ ր ա ւ ե ց
Աղեք
.
սանղբէւան
:
Ս՚սկէսյն
առաշին
իսկակէսն
Առւսէոնը
,
թանւլ
արանը
, որ
կը
Համ ապատաս
էսանէ
ր
անոբ
ժամ
անակակէւց
իմ աստ
էէն ,
Հ էէմն
ուե
ցաւ
Տ՝Ե
• գտրոլն
, Ֆիռրենցայի
մէ2
կոմ
Ա.
Մետիչիս
իշփսանին
կողմէ։
Իշէսանը
սլալատի
մը
մ
էշ
կեղր
ոնտ
ցուց
Հ ի ն
ար
-
ուեւէտէ,
բււ
լոր
թ ա ն կ ա գ ի ն
ա ր տ ա զ բ ռ լ
-
թիւններ
բ : Հ ա ւ ա ք ե ց
արուեստի
ե լ պատ
-
մ ութեան
փ ե ր ա բ եբ ե ա
լ
բո
լո
ր
ա ո ա ր կ ա ն ե –
ՍԱ՝՛
դիրքերը
եւ
վկայռլթիւնները,
յեէոոյ՝
ղիտական
արտտդրութիէնները
եւ
ամէնէն
վեբ2ը
արուեստներռւ
եւ
ճ ա ր տ ա բ ա բ
-
ռւեսաի
պատմութիւնն
ու
գ ա ր գ ա ց ո ւ մ ը
պաէոկերացնոզ
բոլոր
գռբծերբ
ե լ տ ր է ո ա
-
գրւէլթիւններր
%
կռմ
Ա.
Աեէոիչիս
իշխանին
օբինակբ
ւէա.
ր ա կ ե ց
ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց
բոլռր
իշխէսններն
ու
թ ա ղ ա ւ ռ րներբ
ե լ անոնցմէ
իլրաքան
֊
չփւրբ
Հիմնեց
իր թ ա ն գ ա բ տ ն բ ,
որուն
մէ2
կը
Հաւաքէր
բոլոր
թանկաւլին
եւ
Հազ
-
ուաղիւտ
աէլարկաները,
ղրքերբ,
արտա
-
էլրոէ
թիւններն
ու
ղարդեգէնները
:
Ֆ Ր Ա Ն Ա Ա Տ Ի
Թ Ա Ն Գ Ա Ր Ա Ն Ն Ե Ր Ը
Ֆրանսայի
մէշ
ալ
թագաւորներն
ու
իչ–
խաններբ
սկսան
Հետեւիլ
իրենց
ժ ա մ ա ն ա
կակից
նո բռւթետն
ե լ թտնէլա
բաններ
Հիմ
նեցին
:
^Ա.
գարուն
Ֆբո՚նսռւա
Ա–
թ ա գ ա ւ ռ բ ը
Հրմբ
գ ր ա ւ
Լու՚Լբի
թանգարանին
ե լ Հոն
կեղրոնէսցռ-^ց
Ֆոնթէնպլոյի
եւ
ուրիչ
սլա
^
լաաներո՛^
նկաբներբ
, արձաններն
ու
զար–
ղհղէններբ։
ժամանակի
ընթացքին
թան
֊
դարանը
բազմաթիւ
անղամներ
տ ե ղ
փ ո
.
խեց,
մինչեւ
որ
1 7 9 3 / 5 ՛
ֆ ր ա ն ս ա կ ա ն
Ա ե ծ
ՅեզէԱ՚իոխութեան
կ ա ռ
էսվարոլթիլնը
Լուվրի
մէ2
կեգրոնտցոլց
պետական թան
գարանը եւ գայԹ հււչտկեգ
ժողովուրդի
սեփականութիւնը :
Նափոլէոն
Ա •
կո՚յորը
իր
Իաալիա
, Ա
-
գիպտոս,
Կ՛ե րման
իա,
Ա ւ ս տ ր ի ա
էսրշա
-
ւանքՆերու
ժ ա մ ա ն ա կ
, Հ ա ւ ա ք ե ց
էէւնՀամաբ
թէէէնկադին
ա բձաննե
ր ,
մ ա գ ա ղ ա թ ն ե ր
,
նկարներ
, ղարղեր
, եւայկ
կայսերական
թանկաբանին
Համաբ։
Լուվբբ
դ ա ր ձ ա ւ
աշէսարՀի
ամենամեհ
ե լ ամէնէն
Հարուստ
իժ ան գ ա ր
անն
եր էն
մէկբ,
որոէէՀեաեւ,
ի
^
րարռւ
յաշոբգող
բոլոբ
կառաէէա
րութիւն
նե
ր բ
զայն
Հարստացուցին
ա ն լ կ գ Հ ա ա
:
Աակայն,
միաժամանակ,
բազմաթիւ^
ու֊,
բէւշ
թանգէսբաններ
կ՚լկէլարձակռլէին
;
Արուեստներու
,
ճ ա րտարա
բ ո ւ ե ս տ
ի
,
էղէԱէէէմական
, ե ր կ ր ա բ ա ն ա կ ա ն
, աշէսաբ
-
Հէսղբէսկան
, գ ի տ ա կ ա ն
, եւայկ
ան սաՀ
-
ման
ծանօթութիւններոլ
Հետ
,
թանղւս
-
րէսններն
աք
սկսան
մ ա ս ն ա ղ ի տ ա ն ա
լ
,՝
բաղմ
ա ն ա
լ եւ տարածոլիլ
։
Ա տեւլծուեցան
ղ ի ն ուո
ր ա կ ա ն
թանզա
-
բաններ
, ուր
կեդրռնացան
զէնքերու
կա
-
տարելադործմէսն
ու անոնց
վ ե ր ա բ ե բ ե ա լ
յիշատակներբ,
(էնվալէւտ)
, գ ո ր գ ի
թան
-
գ ա ր ա ն ն ե ր
(կռսլլէն)
, դրամներու
, չքա
-
ն չաննե
րո լ , տ ա ր ա կ ե ր ո ւ
, յաէսճտսլակի
-
ներ
ու
, ց ե զ ա դ ր տ կ ա ն
,
անօթեղէննեբոլ
,
Հէււանգռլթեանց
, կենգանէւներոլ
^ բոյսե
-
բու,
եւայկ
թ ա ն գ ա ր ա ն ն ե ր
, որոնց
ամ
-
բոզ2ութիւնբ
/լք կբ
ներկայացնէ
նախ՝
ֆ ր ա ն ս ա կ ա ն
ք ա զ ա ք ա կ բ թ ո ւ թ ե ա ն
պատ
-
մութիւնբ,
ե լ յետոյ
ՀամաչխարՀային
ք ա ղ ա ք ա կ ր թ ո ւ թ ե ա ն
պատմոլթիլնր
:
Ֆ ր ա ն ս ա
ունի
երկու
Հարիւրէ
աւելի
թանղաբաններ
, ոբոնք
ցրուած
են
ա մ բ ո գ 2
եբկբին
մ է շ ։
Անոնց
մեծադոյն
մասբ,
պե
տական
սեփականութիւն
են , թէել
կան
նաեւ
անՀէսաական
ձեռնա
ր1կերռփ
ստեղ–
ծ ո ւ ա ծ
թանղաբաններ
:
Երբ
կ՚ըսուի
Ֆրանսական Թանգարան ,
անմիքէսպէս
կբ
Հասկցուի
երկու
Հարիւրէ
տւելի
թանգարաններուն
ամրռ գ2ո
ւթ
ի ւ ն բ ,
որոէէՀետեւ
ա յ գ
ամ
բռ
գ2ութիլնն
է
Ոբ
քէր
մէշ
կը
պէսրւէլէսկէ
ֆ ր ա ն ս ա կ ա ն
քագաքա
֊
կրթութեան
•յիշատակարաններբ
:
Թ Ա Ն Գ Ա Ր Ա Ն Ն Ե Ր Ո Ի
ՎԱՐԶՈԻԹԻԻՆԸ
Պետւսկան
կամ
ա ն Հ ա տ ա կ ա ն
թ ա ն գ ա
-
բաննե
բու
փէսր
չութիւնբ
ներկայիս
,
կը
պաՀանշէ
անսաՀման
Հմտութիւն
: Թան
-
գ ա ր ա ն ա պ ա Հ բ
( քոն-սէրվաթէօո)
ւզէտք
է
աւարտած
րլլայ
էքՕլ
տը
Շարթռբ,
կամ
Տ Ն Ղ Ա Փ Ո Խ Ա Կ Ա Ն
Գ Է Մ Բ Ե Ր
ԲԱՐՕԵԴ, ԹԻՐԵԱ-^ԵԱՆ
( խ ս
Ն յ
Տեզաւիոէսական
շարժումը
մ ի Հրաշա
-
գ ո ր ծ
երեւէէյթ
եւլալ
աղէլայէւն
ւլիաակցռւ–
թեան
էսբթնացման
եւ
աւլ։լայէւն
միութեան
վ ե ր ա կ ա ն գ մ ա ն ՝
մէկ
Հայութիւն
ստեղ
-
ծելու
տ ե ս ա կ է ա ի ց
: ի սվ,իլռս
աշխարՀի
ցրուած,
յարանուանոլթ
իլննե
բ ի բաժան
-
ո ւ ա ծ ,
ա ա բ բ ե ր
լեղուներ
էսօսող
Հայկի
զաւակները,
յանկարծ
, սկսեցէւն
՛լ՛լա
լ
ու
գ փ տ ա կ ց ի լ
, որ
իրենք
միեւնոյն
ընտանիքի
ա ն դ ա մ ն ե ր
են
Հոզոէէ
ու
արիւն
ոփ
կապ
-
ո ւ ա ծ
էւբարու
Հետ։
Ռոնից
մինչեւ
Նե
ոռս
ե լ
Մէ՚ոիսէ՚պիից
մինչել
Գ ա ն գ է ս , ուր
որ
բէէւխաբ
նեաել
էր
Հայութեան
բեկռրնե
-
րէ՛ն
, Տ ե ղ ա փ ո էսո
ւթ
էււնը
ւէառեց
նրանց
սբ–
աէերռւմ
ազդասիրռւթեան
ու
Հայրենասի
-
ութեէսն
կրակր
եւ
Համախմբեց
ազատա–
^1
էս կան
II
լ
III
յքարի
Համ
աւլւլային
գ
րօշակի
տաէլ
էիո
յ թ
չէ , թ է բաժան
- բաժան
գ ո ր
ծե լակե ր պ ո փ ;
Մասնաւորաէէլէս
,
Հ ՛ Տ ՛
Գակա
կցո
ւթեան
մ արտա
կան
դրօշի
ներ
-
քեւ
Հալաքուեցին
ե լ
լուսաւորչական
,
կաթոլիկ
ու բալոքական
, եւ
Հայախօս
,
ռուսաիսօս
, թրքախօս
ու
սլէսպէս
՚ " յ լ
լե–
ղուներ
խօսռգներ՝
՚/մայկլփ
ո գ ե ւ ո բ ո ւ
-
թեամբ
ե լ Համեբտշխութեամբ՝
ազգային
միութեան
ե լ Հայրենիքի
աւլատութեան
նշանաբանով
:
^
Լեզուոփ
օ տ ա ր ա ց ա ծ
Հայկական
բեկորի
զաւակ
էր
եւ
Խ ՚ ՚ ՚ ն բ
բուն
անոէնոփ
Բ ա բ
-
ս ե գ
Թէ՚բեաքեան,
կեսարիայի
թրքախօս
չ բ 2 " ՚ ն ի
Տէբէփէնք
գի՚֊ղացի
, ծնուած
1 8 6 3
թուին
: Ա ռ ն ա կ ա ն
, յանգուզն
ու
բմբոստ
ե բ ի տ ա ս ա բ ղ
Բաբսեզր
չ ի
կտբոգանում
Հաչտուել
անիրալ
կարգերէւ
ե լ
Հայու
-
թեան
ճնշուած
վիճէսկի
Հետ
; Տաճախ
կռ
ուի
է
բռն՜ւում
Հայերին
ա ն ա ր գ ո ղ
կամ
ՀարստաՀարոզ
Թուրքեբի
Հեա,
եւ
ի
վեբ
շ ո յ ,
ս տ ի պ ո ւ ա ծ
է
լինում
թ ա կ ե լ
ծննգա–
էէայբն
ու
պ ա ն գ է ս տ ե լ
Պոլփս
: Այստեղ
նա
յար
ում
է
Հ ն չ ա կ ե ան
կուսակցութեան
,
մ ա ս ն ա կցո
ւմ է
Գում
Գ ա փ ո ւէւ եւ
Պասլբ
Ալիի
ցռյցերին՝
աչքի
լկէկելով
,
իբբեւ
ան
էէա
էս ու
Համ
արձակ
մարտիկ
:
Պոլիսբ
, սակա
յ ն , չ ի գոՀացնում
Ր ա ր
-
սեգի
ե ր ի ա ա ս ա ր գ
եւ
բուռն
խ ա ռ ն ո ւ ա ծ
-
քին
: Շարժում
ու
կռիւ
էր
տենչում
նրա
բմբոստ
ոգէւն
: Երկրից
Հասնռգ
լուրերբ
նրան
քաշում
են
գէսլի
Հայասաանի
լեռ
-
ներն
ու
ձո րե րբ
Հայգռւկային
փ ո թ ո ր կ ա
յ ո յ զ կեանքի
: Սւ
թ ռ կ ե լ ո փ
թրքական
մայրաքազաքբ
, անցնում
է
կովկաս–
,
մ ա ր տ ա կ ա ն
խմ բեք
էւ մէշ
մտնելու
նպատա
կով
:. Այստեղ
տեսնում
է ,
Որ
Հնչակեա
-
նութիւնբ
դ ր ե թ է
գ ո յ ո ւ թ ի ւ ն
չունի
, Հ ն -
չ ա կ ե ան
Համա
րուած
Հրա
յ ր
Գժո
խքը
,
Գերսիմի
Բեռին
եւ
ուրիկեր
գործում
են
Գակա
կցո
ւթեան
մ էշ
, ե լ ինքն
եւս
մ իա
֊
նալով
Գակա
կցո
ւթեան՝
անցնում
ԷՊաբս..
կ ա ս տ ա ն
, ուր
պ ա տ ր ա ս տ ւ ո ւ մ
էր
քէքանա
-
սոբէւ
տրչաւանքը։
Խանասորի
ա ր չ ա ւ ա ն
-
քին
նա
մասնէսկցում
է
իբբեւ
տասնապետ
եւ
աչքի
ընկնում
, ո բ պ է ս ա ն վ ա խ
ե լ
քաշ
կռուոզ
յ
ԱյնռւՀեաեւ
, Բաբսեզ
Թիրետքեանը
,
այլեւէէ
իբրեւ
Խան
դ ա ր ձ ա ւ
նչանաւոր
Հայդուկ
ու է ս մ բ ա պ ե տ
եւ
մասնակցեց
ֆ է գ ա յ ա կ ա ն
բազմաթիւ
գործերում
:
Նչա
նաւոր
է նրա վարած^
կռիւբ
1 8 9 9
թ՛
Հոկ
տեմբեր
1 6 / 5 ՛ ,
Ալաչկեբտի
Խ ա ս տ ո ւ ր
գիէ––
ղում:
Աեհ
գ ի ն ա տ ա բ
խմբի
գլուխ
, կ ա ր
աի
կւ՝զմերից
սաՀման
անցնելով,
1քէոնը
Հասնում
է Խաստուրի
մօտ
: Բուքն
ռ լ
բո—
րանր
թ ո յ լ
չեն տաԱւս
ռրռ չուած
ա պ ա Հ ո վ
տեղբ
Հասնելու
։ Խումբը
ստէ՚պուած
է լ ի
նում
ցեբեկել
Խաստուըցի
Խ"՚չիկ
ւէաբժսէ–
պ ե տ ի
գոմում
: Խաչիկ
Վ ա ր ժ ա պ ե տ ը ,
յե–
ղաւէաէսութեան
Համակիր
, ամէն
Հ ո գ
է
տանում
, որ
յողնած
Հայդուկները
կե
-
բակրուին
Ոլ Հ ա ն գ ս տ ա ն ա ն
։ Ա ռ ա ւ օ տ ը
,
սակայն
, լուր
է ստացւոււՐ
,
որ
էսումրբ
մ ա տ ն ո ւ ա ծ
է , ե լ չուտով
Համիդիէներն
ու
գինոլորներբ
պաշարում
են
գոմը
նսէխօ
-
րօք
կտրելոէէ
՚լէ՚՚֊՚լի
ճամբէսնեբբ։
Ակսւռւմ
է տաք
կռիւ՝
դոմէց
, ապէէէ
գիւղի
փոզռց–
ներում
, վեբ2բ՝
չբ2ակ»սյ
բլոլրների
ւէը
-
բայ
։ Հայղոլկներր
, Խանի
ճ ա ր տ ա ր
ու
յանդուղն
ա ռ ա կ ո ր գ ո ւ թ ե ա մ բ
,
յաշողում
են
թկամուն
ծսէնր
կռրռւստ
պատճառե
- •
լռվ
ե լ իրենց
կողմից
է լ գռՀեբ
տ ա լ ո վ
,
տեզատաբափ
ւլնդա1ր1ւերի
տակ
,
կռուով
՚
քաշռւել
մօտակայ
բլուրնեբբ
; Ա յ ն ա ե գ
է լ
կռիւբ
շարունակւռւմ
է.
Հայգոլկնեբը
յետ
մ ՚լելոէէ
թ կ ա մ
ու
կատազէ։
յաբձակսւմնե–
րը՝
անՀետանում
են
գիշերուայ
մթոլ
-
թեան
մէ2։
Հազար
ից
աւելի
կանոնա
ւո
ր
զօրք
ու
Համիաիէ
մասնակցեցան
Խաստուրի
կրռ–
ուին
մ ի քանի
էոասնեակ
Հայ
ֆեէոայինեբի
գ է մ : \^անր
Հարուած
կրեց
ու
մարգկային
կորուստ
ունեցաւ
թկամին
, բայց
Հայե–
րըն
է լ թ ա ն կ ա գ ի ն
զոՀեր
էոռւին
: Խ ա ս տ ո ւ
րի
կռւում
ն ա Հ ա ա ա կ ո լ ե ց ա ն
տ ա սնա
էղե
ա–
նեբ
կ ե ս ա բ ա ց ի
ԱիՀրանբ՝
2 8
տ ա ր ե կ ա ն
,
Սիփանցի
Գրիղորբ՝
2 6
ա ա ր ե կ ա ն
, Տ ի դ
-
ր ա ն ա կե բացի
Հաճին՝
50
տ ա ր ե կ ա ն
^
Խնուսցի
Պետօն՝
3 0
տ ա ր ե կ ա ն
: Հայդուկ
-
ներից՝
կաբնեցի
Ա ւ ե տ ե ա ն բ
3 7
աարե
-
կան
, կարճկանցի
Տարօն՝
2 6
տ ա ր ե կ ա ն
|
Հաէւթուանցի
կ ա բ ա պ ե տ ը ՝
2 7
ա ա ր ե կ ա ն ,
1$լաթցի
Զնգօն՝
2 2
տարեկան,
Բուլանբցի
Լեւոնբ՝
2 3
տարեկէսն
, Ա ա կ ո ւ ե ց ի
Մեսրո–
պը
2 3
տ ա ր ե կ ա ն դ
Բուլանըղցէւ
ՏուէՀան
--
նէսը՝
2 5
տէսրեկան
^ Խասէոուրցի
Վ ո ւ կ ա
-
սբ՝
2 3
տ ա ր ե կ ա ն
, Աիէիանցի
Խաչօն՝
2 9
ա ա բ ե կ ա ն
ե լ կսէէկասցի
Համբարձումը
2 3
տ ա ր ե կ ա ն
:
ԱպաԿէնռլեց
նաեւ
Խաչիկ
վար–
ժասլեաը
եւ
իր
եղբայրը
:
Խասէոուրի
կո-իւր
մեծ
տպէսւս
րութէւն
գ ո ր ծ ե ց ,
մ տ ս ն ա ւ ո բ ա պ է ս
քիւրտ
աշիրէթ–
նեբի
վ ր ՚ ո յ
, որոնք
տռէսսէէլեկեր
էէ՛ն
պ ա ա մ
ում
Հայ
ֆեգայիների
քա2աւլործու–
թիւնների
էՐասին։
Լայն
ժռգռէէբգկքկանու–
թէււն
սէոացաւ
Խանի
անունբ
:
Նո
յնպիսի
Հմտութեամբ
եւ
քաքռւ
-
թեամբ
Խանր
վ ա ր ե ց
եւ Հկայծէսկ»
ձիաւոր,
խ՚քբի
ղործռղութէււննեբր
Րա»ենում
:
Բա–.
րիկի
եւ
Գռմաձորի
կէւ
իւնեբր
տարէսծեցի%
Խ՚սնի
Համբաւր
ամէն
կողմ
: Բասենի
կբ
-
ոէւլներէւց
էէերէէւղառ
^ւա
լէ։ս
, սաՀմանաղբլ
—
խին
^ Խանի
էսումրբ
կռռլի
բռնուեց
թ կ ա –
մոլ
դերաղանղ
ուժեբի
Հ ե ա ;
Հայգուկնեբի
փ ա մ փոլշաներր
էէէղւսո
ուե
լ էին , ի՛՛կ
թբշ՜
նամին
անռզոք
էր ; Բուոն
ճակատամար–
տէ
մէ2,
1 9 0 3
թ՛
Աեէզտեմբեբ
Ոին
, փ ե ր –
2ին
փ ա մ փ ո ւ շ տ ր
կբակելոփ
, Հերոսէ/
մսէ–
Հուէ
լկկտն
Խտնբ
եւ
էւր
ղինակից
բնկեբ
-1
ներբ
:
Խանր,
Գ ա կ ս է կ ց ա կ ա ն
ա յ գ
անէէեՀեբ
մ արտիկբ
, Հեռաւոր
կեսաբիո
ք
թրքաէսօս
բայց
Հայաշունչ
Հայութեան
անձնոէէր
ղաւակբ,
մեր
ամէնէն
ժռզովբդակէսն
Հե
-
րոսներից
էր , որէւ
անուէէէն
չուբ2
առաս
-
ոլելական
պատմ
ո ւթ
իւննե
բ
Հիւսուեցին
I
Եւ
մինչել
այսօբ
է լ ժողոէէո^բղը
Ոէլեւո
-
բութետմբ
եբգում
է
Լուսին չկար, մութ գիշեր էը
Մի իյումբ կ՚երթար արագ - արագ,
Տեսայ , սը քաջ եյանի խումրն է|ւ ,
ԶիՏուած էին մոսիննեըու1 . .
( « 8 Ո Ի Շ Ա Պ Ա Տ Ո Ի Մ
Հ.
6 - Գ ՜ » )
Fonds A.R.A.M
