ՕՐՈՒԱՆ
ՇԱՐԺՈՒՄԻՆ
ՀԵՏ
Պ՚սաերքզմ
չյ պա շաօՆասԼէս
վե րքա ցաւ.
աւե
լի
քան
եօթլլ տարէ առաք։
Րայց աչխարՀ
չկրցաւ,
գտնել
իր տեւական
Հալասարակշռութիւնը
Հ Ընդ՜
Հակառա1լն
,
ապագան
բեոՅէաւորոլահ։ է
մաՀացու.
վտանգներով
է
Այս
անՀաւասարակշռոլթեան
առանցքը
կը
կազմէ
Գերմանէան : Մնացեալ
բ"լ"Ը
Հ՚"րցերը
եբկրո րգական կամ երրորդական
նշանակութիւն
ունին, եւ պատրուակ կը ծառայեն
Հիմնական
Հարցին
չքւրք
մզուած
պայքարը
քողարկելու
:
Արեւելքի եւ Արեւմուտքի
միքեւ
բացուած
վիՀին
բուն պատճառբ
գերմանական
Հարցն է ։
Խ • Մի"ւթիւնը
կը ձդաի
Համա շխարՀա
յին
տիրապեաութեան՝
րնդՀ • յեղափոխութեան
ճամ–
բով– Ասիկա
կը մնայ
երազ, եթէ իրեն Հետ
չունի
Եւրոպայի
սրտին
վրայ թառած
պարտեալ,
բայց
աՀարկոլ
Գեբմանիան : Անգլեւսաքսոնները
կը
վաիսնան , որ եթէ յարատեւ
ճնշումի
,
զրկանքի
եւ նուասաացման
ենթարկեն
Գեբմանիան
, եւա–
նոբ
վզին
փաթթեն
անէրագործելի
պայմաններ
եւ
պա րտագրո
լթիւններ
, կրնան
« բոլչեւիղմ
՚^ի
գիրկը
նետել
ղայն է
Րայց
զարմանալին
այն է , որ 3>րանսացինե–
բը, տռՀասարակ
, չեն Հաւատար
բոլչեւիկեան
աբշաւանէքի
մ ը : Զավւ-տղանցո
լթ իւն կը
նկաաեն
զայն, կամ վփճելիէ
Իրենց
Համար
միակ եւ իրա
կան վտանգը
Գեբմանիան
է ։ Նախկին
վարչապետ
Պ– Փօլ Իհէնօ վերքերս
կ՚ըսէր թէ՝ «Հորիզոնի պա
կասը արգելք
կ՚ըլլայ շատ շատերուն
նշմարել
« ռուսական
անտառ-^ը, .որովՀետեւ
աչքի
առքեւ
ունին « գերմանական
ծառը՝» : Այ՛* անՀեռատե
–՚
սութիւնը
կրնայ
աղէտի
մբ գուռ
բանալ։
«Շատ
Հաւանական է , որ Ամե ր իկա ցիներբ
մեր
անվերք
վարանումներէն
եւ ձգձղո
ւմնե րէն
գրգռուած ,
ուղղակի
զինակղո
ւթիւն
մբ
կնքեն
Գերմ անիո
յ
Հեա » ։ իսկ
«Ֆիկ"՚ռօ»ի
քրոնիկադիրբ
, Պ • Յ՛ան
Շլումպէբմէ
կբ լրացնէր Պ՛ Ռէնոյի
միտքերը ՚
« Ամերիկացիին
Համար
անըմբռնելի
է, որ մենք
մեգ կր վտանգենք թէ՛ ցամաքային
Եւրոպայի եւ
թէ մեր ա1՚գրծռվեան
ստացուածքներուն
՚ ^ է ք ^
յամառօրէն
կառչելով
կարդ մը տնտեսական
առա
ւե լու թեանց
, ղո րս կ՝ո լզենք պաշտպանել
"Լաըլիկ.
Աարի
մէքէ Որեւէ
ողքամիտ
մարգ
կրնա՛նք
քու ՚՜
սալ , թէ մեբ Հովանալո
րութեամբ
կազմ ակե
ր -
պուած
լ^ւտ բութ իւննե բբ
կրնան
լուծել
որեւէ
խն–
գԻը
՚ Ֆրանսա
այն երկիրն է , ոբ
Հանգիսաւորա
պէս
Հ րատտրա կած է «Մ աբդու եւ
՚Ր՚ազաքացիի
Ի բաու^ւքեե
բու
Ցա յտարա
րոլթիւն՚^ը
; Երբ կը
մոռնայ
զայն,
ինքզինքն է որ կ՚ուրանայ։
Ջի՛ կր
նար միամամանակ
օգտուիլ այդ Ուխաին
իրեն
ընծայած
պատիւէն,
ի՛սկ
միւս կոգմէ
շաՀեր ա -
պաՀովել
ղայն
բռնարարելով
քաղաքացիական
քաքո ւթեան
գեղեցիկ
նմոյչ
մբն է այս։
Բայց այսպէս
մտածոզնեբբ
մեծ թիւ
մբ չեն կազմեր։ Մեծ մասբ
Գեբմանիան
կը նկա
տէ «մառանգական
թշնամի՜»։
Ցառաքիկային
պի
տի տանք
նմո յշներ , որոնց
Հեղինակները
սովորա
կան
մ աՀկանացուն
եր չեն , ա
յլ նախկ
ին նախա՛ -
րարնեբ
, երեսփոխաններ
, Հրապարակագիրհեբ
,
գասախօսներ
, ելայլն ։
Աղգ՛
Կողովի նախագաՀ ել ակագեմական
Պ՛
էտուառ
էռիօ , մ օա վեց ամ իս առաք,
գե բմանա–
կան վտանղ բ
մ ատնան
շե լով
Հետեւեալ
միտքերը
կը
յայտնէր
.
<; կրնանք
օր մբ ղերմտնական
յարձակ ^
ման
ենթարկուիլ։
Բայց
քիուսիտ պէտք է գիտ -
նայ,
որ ինք եւս ենթակայ է նոյն վտանգին
։ Այս
•ոլղղոլթեամբ
խօսակցոլթիլն
մը , երկու
երկիբ–
%եբու
միքեւ,
չի կրնար անօդուա
բլլալ։
Միշա
կարելի է ՛խօսիլ » :
Իսկ
վերքերս
Լ
Յ
իյշք^
մէք
(1952
Գեկտ.) կը
Հրատարակէր
յօդուած
մը, ուրկէ կը
քաղենք
կարդ
մ ը Հատուածներ
.
«
խոր Հիմ թէ , մեզի
Համաբ
ամէնէն
Հրատապ եւ անմիքական
խնգիրը,
մեբ ելԳեբ -
մաննեբոլ
յա րտ բե րոլթիւննեբն
են ։ Այգ
Հարցին
լուծումէն
կախոլմ
ունի Եւրոպա
յի կառուցումբ
է
^թէ
ղինեալ վէճ մր ծագի
երկու
երկիրներուն
՚քիքեւ,
Եւ^րոպան
դարձեալ
պիտի
բռնկի, եւ ա -
քւաքին
առթիւ
Ֆրանսան է որ պիտի
ենթարկուի
քանդիչ
վտանգէն»
է
Ակնարկ
մը նետելէ եաք Աթալինի
«Բոլշեւիկ»
թերթին
մէք տպած
տեսութեան
, ուր « Հանճա* -
բափայթբ
կ՝րսէր թէ պատերազմ
մր շատ
ալհլՔ
Հաւանական
է դբամատիրական
երկիրներու
մի Հ
քեւ,
քան թէ այս վերք իններուն եւ
«րնկերվաբաձ
կան ճակատին
միքեւ, Պ֊ էոիօ կըշարունակէ
.
- « Մեզի կբ մնւս՚յ
Հսկել,
որպէս
ղի Աթա..
վխնի յոյսերը
չիրականանան։
Բայց
կոյբ
չբլլանք,
^ ^ ^ «
Տ Ա Ռ Ա
կրնան
վէ^եր
ծագիլ
սովետական
ճակատի
ընգ -
գիմադիր
մողովուրդներոլ
միքեւ
ւ
Արդ , Գերմա -
^իա առարկայ է
քաղաքական
ել
անաեսակա՚էք
անվերք սակարկութեանց
, Արեւելքի եւ
Արել -
մուտքի
միքեւ։ Երբ կը տեսնենք
անոր անտեսա -
կան արադ
վերելքը,
իմասաութի"
ւն է
վերա -
կանգնել
անոր
զինուորական
ումը։ Եւ երբ անոր
վերաղինման
Հարցը կը գրուի
, կարե լի" է չՀտ -
մակուիլ
իբական
սարսափով։
Մեր բարեկամնե -
րէն
ոմանց
լ^ւթացքը չատ կընմանի,
ել այս
բանը պէտք է յիշեցնել
իրենց,
վերքին
երկու.
պատերազմներու
միքեւ
իրենց
Հետեւած
քագա -
քականութեան
։ թող չմոռնան
Տէյվիսի
ել
Երնկի
ծբագիրները,
Հուվըրի
«մոբաթորիոմ»ը
(պարա -
քերու ել Հատուցումներու
վճաբման
յետա .
ձգում)
, որոնք
լայնօրէն
նպաստեցին
Գերմանիոյ
վերականգնումին։
Այսօբ,
անխոՀեմօբէն
, միել -
նոյն
ճամբուն
չե՛՛ն
Հեաեւիր։
իրենց
աչքեբբ
չե՛՛ն
գոցեր
արեւմտ.
Գերմանիոյ
մէք
կատարուած
կարգ
մբ քաբոզութեանց
, եբբ Նացի
արկած
ած՜ա -
խնգիրնեբը
կըներ կայացոլին
իբրել կարապետ -
ներ Հակարո
լշեւիկ
պայքարին
։ Արգէն
մրցում
մը
բացուած է Արեւե
լքի ել Արեւմ ուաքի
միքեւ,
աեսնելու
Համար թէ ով^ աւելի
լայն
ներում
պիտի
^ո
ըՀԷ պատե բաղմ ի ոճրագո
րծն երուն ;
« Գեբմ ան տնտեսական
ծաւալս ղականո
ւթ իլ -
նը անխուսափելի
Հետեւանք այգ երկբի
՚ Լ ^ ր ե լ -
քին,
սպառնալիք
մըն է թէ՛ Անգլիո
յ եւ թէ Ֆը ֊
րանսայի
» է
Շարունակելով
իր խո րՀ բգածութիւնե
ր բ ,
Լիոնի
ծերունի
քաղաքապետբ
կը գրէ տակաւին
.
< Վ^ե րաղարթնող
դերմ ան ազգա յնաակա -
նութ իւնբ որո՛՛ լ գէմ սլիտի
ուղղուի : Հա ւանա բա
ր
ոչ Ֆրանսա
յի դէմ , նախապէս
։ Բտ լց Գերմ աննե–
բր եր կ աբ պ ի աի չսսլաս
են
ղ է նք ի գիմ
ելռ
լ
Համաբ։
Պիտի
փո րձեն
ղինու
ղօբութեամ
բ վեբաՀաստա
- ,
տել
իրենց
մ իոլթիւնբ
, ել կամ վէճ մբ ստեղծե լ
Օտէբ
Նա յսէ
զիծէն
անգին
գանուող
Հողերը
1
աիերստանա
լու
լո (Աով % Ա քՍպէս սկսած
պատե -
բաղմ ի մբ պարաղա
յի՛ն , ֆրանսա՛
չի կրնար ան -
տարբեր
մնալ ;
«
Մ իւս
կողմէ , գերման
զինու՛որական
ումին
գոյոլթիւնբ
պատճառ
պիտի
Ր//այ , որ
«մողովբ–
գական
գեմոկբասի»
կոչուած
երկիրները
, ււաը -
ստփելով
գերման
• վտանգէն
, շաբունակեն
սեգ -
մուիլ
քիուսաստանի
շուրք
ւ
քան թէ
անձնատուր
ր լ Ր՛՛ւ Ա ովե տնե բ՛ու
լուծէն
ագաաագրուե
լու
իղ -
ձին » ։
Արդեօ՛՛ք, Պ • կոիօ
ըսել կ՝ուգէ , թէ Գերմա–
նիա շատ աւելի մեծ վտանգ է արեւել.
Եւրոպայի
մոզովուրգներուն
Համաբ,
քան
բոլշեւիզմբ :
— « Գա|ռվ Խ Մխւթեան, 1ւււս1ւրածանօթ– ի–
յւող՚ուՆթ-իէյն, է, ււր ււՆժեղ Գերւքաւնիա ւքը ւքսւհացոՆ
վտանգ է ա՛նոր հսււքար» :
<; Այսպէս
, « գրամատիրական՝^
աշխարՀին
պատկան
ին թէ «րն կեր վա րական»
, բոլոբ
ազգերու
չաՀբ
կը պաՀանքէ
այնպիսի
լուծում
մը տալ ղեր–
մանակա՚ն
Հարցին, որ, իրեն
արմանի
տեղբ գր՛ա՛
ւելով
Հանգե
րձ , Գե րմ անիտ
՛Լախ
^երշնչէ
՛ո չ
ոքի
V ՛ ,
ի՛՛նչպէս,
ի՛՛նչ ձեւով
ել միքոցնեբով,
Պ*
էոիօ կբ մնայ
լուռ։
Իբրել
«Հուսկ
րանք՜» կը գո–
Հ՚անայ
բսելով •
«
ի ս կա սլէ ս խազազա սիրական
պիտի
կո չ -
•ուի ա լն քաղա քտկանութիւն
ը , որ պիտի
իրակա
նացնէ
ա յս լո լծումը ՝
Բա
յց յաքորդ
յօդուածին
մէք կբ
գտնենք
լուծման
բանալին։
Լ
Յ
Ւ^տք/
խմրտգիրը,
Պ– Լէ^
Ամօն
իբ ընդարձակ
ներածականին
մէք կբ ղրէ *
Ի Հարկէ
Գերմաններուն
բնա քն քումբ չէ
ոբ կ՛՛առա քարկենք
։ Ոչ։ Ոչ ոք մեր մէք
1լ երազէ
Գերմ անն
եր բ պաՀել
անիծեալ
ցեղի
մը պա
յմ ան -
ներուն
մէք։ Պէտք է որ կարենան
ապրիլ։
Բայց
ապրիլ
, եւ ոչ թէ մեռնիլ
նոր պատերազմիւ մը
ձեռնարկին
մէք ։
Ի՛՛նչպէս
Հասնիլ
նպտակին։ Պ֊ Լ՛ Ամոն կ՝ա–
ռաքարկէ
երկու
Գեբմանիաներբ
միացնել
այմմ -
ետնլ սաՀմաննւե
րունւ
մ էք
( ա՛յսինքն
անգամ ատ -
եալ)
, ել անկէ
կազմել
չէզոք
ել ղինռաթափ պատ
ուար
պետութիւն
մը, Արեւելքի եւ
Արեւմուտքի
միքեւ է
<; Ոմանք պիտի
աոյսրկեն թէ ցնորք է այս
լուծումբ
, քանի որ յատկապէս
ղէմ՝
Ատ
լան տ ե ա–
գլխաւոր
դաշնակցին
պետական
ել
Հանրային
կարծիքին
է
Ընդունելի
, տրամաբանական
եւ ի -
տէալ
լուծում
մբ պիտի
բլլա ր , եթէ միայն Ամե -
րիկացիներբ
ուղէին » :
Ուրեմն
Ֆրանւսա
չի" կրնար անկախ
ուղղու -
թեան
մբ Հետեւիլ
Աալանտեանի
գա
չին քին մէք :
իր կարծիքով
, եթէ Ֆրանսա րսէ
վճռական
« ոչ ՝»ը, Գերմսւնւիա
պիտի
չՀամարձակի
ստորա–
Գրել « Եւրոպականէ
րանակ»ի
ծրագիրը
, Անդլի ՛ս՝
պիտի
Հրաժարի
Գերմանիո
լ վերազինման
գաղա
փարէն
, իսկ իյ . Միութիւնր
պիտի
փութայ բա -
նակցիլ
, չկոբսնցնւելոլ
Համար
քաղաքա
կան
պա
յ–
քտրբ ։
Պ՛ խմբագիրը
չրսեր թէ Մ •
ՆաՀանղնէեբը
ի՛՛նչ պիաիընեֆ..,^
ԹԱԹ.
Ի
(ՀԱՑ ՆԱՒԱԲԵԿԵԱԼԻՆ
ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆԸ)
ւ,^^ռ
^Շամփոչիոն՜»
շո(յէնաւ.|ւն մէջ կը ^
Խ ^ կ և
Մարսիլիայէն Պէյւաւթ կ՚երթար :
Ահա իր պաամա-թիւնը
նաւարեկութ1,^
ւքասին
(Ազգ^Կ.)
—
, , է ՝ , , .
Երկ՚"–լ–"բթԻ
"՚"––«"՛ ՚^""՛^
խ՚՚-ցէ՛^
յ ելայ
դիաելու
Համար
Պէյրութը.
ռ^ր
կ՚սրծէի թէ
<–«"՛^
էհ՚^Ք–՛ Նկաաեցի որ նաւա -
Հանգիստին
փոխարէն,մեր
աչքին ա Վ ե լ կը պար–
ղուէր
ընդարձակ
տարածութիւն
մը,
ալիքներ^ով
.բքապատոլած,
իսկոյն
վերտգաբձայ
խուցս գա
նուող
բնկերոքս քով, .որ լիբանտնցի
էր , արթրն.
ցնելու եւ պատմելու
եղելութիւնը
:
•
կամրքակին
վրայ
ելանք ու ստ՚ոլգեցինք
սր
մնո
նաւընաւաՀանդիստէն
դուրս տեղ մբ կը գա
նուի։ Այդ սլաՀուն էր որնաւբ սկսաւ
տարօրի -
նակ
ցնցումներ
ունենալ։
Որոշ էբ թէ ղ՝"Ի
կու
զէ ին
կեցնել։
Ի դուր սակայն,
նա՛ւը արգէն
խը.
րեցաւ
աւադի
մէք,
աւելի մեծ ազմուկոէէ
մը :
Այգ
պաՀուն,
աՀազանդ
տուին եւ ճամ -
բոբգները
իրենց
գիշերանոցներով
կամրքակ
ելան
ու տեսան որնաւը խրած է ։
ՀրաՀանգոլեցալ
զատարար
գօտիներ
անցընել ել պաարասա
ըլլալ
նբր
Հրամանի
մը :
լ
Փոթորիկը
այնքան
բուռն էբ ու
ալիքհեբը
այնքան
ամեՀի
կուգային ու կբ զարնուէին
նաւի
կողերուն, որ նաւապետն իսկ չուարած էր թէ
ինչ
Հրաման աայ X
ՊաՀ
մբ ետք, սարսափով
տեսանք թէ
նաւսւն
մէքտեզէն
ճեղք մբ կը բացուի։ ԱՀ ու դողի մատ
նուած՝ ոչ ոք փորձուեցաւ
իբ խուցը վեբագառ -
նալ եւ ղոյքերուն
մասին
մտածել։
Բոլոր ճամ -
բորդնեբբ
Հաւաքուեցան
այն մասին։ վրայ,
՛որ կը
կարծէին թէ աւելի ապաՀով է : Ալիքները
մեծ՜
թափոէԼ
մր նաւուն։
ղարնւուելով , ճեղքը
ՀետղՀե -
տէ կը լայննար
։
Այգ
էէլաՀուև , նաւակ
՛քր իքաւ,
՛որով կբ փոր–
ձեն
իրեն։ց ուեեցած
պտր՚սնբ
Հասցնել
ցամաքէ
Հակաււսէկ
նաւակին
շրքե/ուն,
անոնք
լողալով
յա–՛
քոդեցան
պա՛րանը
Հասցնել
ծուէափ ; Տամաքի
մո՝ -
Գ" ՛Լ՛՛՛՜Ը ՂէԼ
^՚ւ՚Բ
փ"Բ^էԲ Աք՛սբ "՛նւ ը քա շե լ ,
նաւէն
փբթաւ ու սլարանը
ինկաւ
ծով։
Նոյն՝ վարձը
կրկ
նուեցաւ
քանի
մը ան-գամներ : Բայց այս անդա՛մ
նաւակնւեբը
շրքեցան ու ա յ դ փորձեր
ը
ան
յս՚քոգ
մնացինէ Հ
Տ եսանէք որ երկու
օգանւէէէլեր
թռ իչք Աը կ՚ս–
աւրրեն
մեր վերեւ,
անոնք ծրարներ
ձգեցին
վա
ր \
որոնէք նա լուն։ վտանգուած
մասին
՚Լրա ք
ինւկած
Րլլաղով, օգտակէսր
չեղան։
Ատուգուեցալ
թէ Օէէ֊
նութեան կբ փութան
։
Կէս
օր՛ուան մօտ, երբ ալիքները
աւելի ա -
մեՀի
դարձա՛ծ
էին , նաւապետը
յայտարարեց
թէ
ինքնավստաՀ
լոդալ
գիտցողներբ
ազատ
են լոդա–
էով
ցամ աք
ելլելու ;
Բանի
մը - իսումրեր
լողալով
կրցան
ցամաք
ելլել։
Շտեմարանները
ճեղքուած
ԸԱալով, մեր
շոԼրքը
ամբոդքոլթեամբ
ծածկուած
էր
մազոլ -
թով : Թանձր
վառելանիւթին։
տէորածոլթիլնր
րնգարձակոլած
բլլալով.
Հետագային
ոլբիշխում–
բեր
չկրցան
ծուԼ իքնել ;
Ես ալ քանի
մբ անդամ
փորձեցի
նետուիլ
ծով,
վստաՀելով
իմ ազատաբար
գօտիիս
ել բա -
լականաչափ
լողալ
գիտնալուս
։ Բայց
չՀամաբ -
ձակեցա
յ Հ
Մ աղութի
տարածութեան
ընդարձակումը
ա–֊
ւելի սաստկացոլց
ճամ բո բդնե րո ւՆ աՀ ու սարսա
փը
։ կիներ
ոլ եբախաներ
, աղեխարշ
աղաղակ -
ներ արձակելով,
կուլային
ել երկինքի
օգնոլթիլ^
^Ը կը Լո^գրէին։
Աբաաճմլիկ
էր տեսարանբ
Հ
Նաւբ ՀետգՀետէ
աւելի ծռած
ըլլալով, ոչ ոք կր
նար ոտքի
կենալ ու տեղէն
չարժիլ։
Բոլորն ալ
ծ՚ոէնէկի եկած
էին ու տեղէ
մբ կառչած՝
իրենց
յոգնաւէպառ
մարմիններբ
վեր պաՀելոլ
Համար
քուրերու
կատագոլթենէն
։
Անձրեւն ու կարկուտբ մէկ կոդմէն,
ծովո,%
ալիքները
միւս
կողմէն,
ամ բո զքո լթեամբ
թբբ -
քած
էին բոլոբ
ճամբոբդնեբբ
;
Այս
կացոլթիւնր
աւելի
ծանրացաւ
զիչեբ -
ուան
բնթացքին,
երբ բոլորս
թաղուեցանք
մթու
թեան
մէք, անօթի, անպատսպար
ել
անօգնականէ
Անտանելի
անձկութեանս
մը մատնուած
էինք բո -
լորս։
Ցամաքէն
քանի մը Հարէլբ
մեթր
անգին
կը
գտնուէինք,
բայց
չէէնք
յա քողեր
փրկուիլ։ Վտ -
րը՝
շտեմարաններու
մէք մեծ
քանակոլթեամր
ուտելիք
կար։
ճամբորդներն
ալ ունէին
իրենց
սեփական
ուտելիքներր
, բայց
անօթի կը մնա -
յինք,
աբդիչուած
բլլալով
վտանգտւոր
մասեբը
երթալ
։ Մանուկներն
էին որաւելի կր գգտյին ա–
նօթոլթիւնը
ել էԼաքսի ճիչեբ
կ՚արձակէին՝
ոդ -
բերղ-Աէկանէ աեսարան
մը պաբզելռվ :
Առաւօտուն,
տեսնելոէք
Հսկայ
բազմութիւն
մբ Հաւաքուած
ծովափին
վրայ,
քիչ մը սիր^
ռինք, մաածելով
թէ անպայման ճար մը կբ գտ–
Fonds A.R.A.M
