ՄՈՌՑՈԻԱՆ
ԷՋԵՐ
ՏՈՄՍԵՐ
Օոխքհ
ե ւ
Սոխակը
ԾԻԾ՛ԱՂ,
Հ ՞ "
^Կ"՚–ր
1 Իպպոս
,
յ ֊ ա ն ի ղէպք
մ 1^ ալ ես սլաամեմ
քեղի։
ԻՊՊՈՍ-
Շասւ աղէվ, պատմէ :
ԾԻԾԱՂ
Տղըուկն օրմքլ կլլ
Հ
րատարա/լէ էբ
լրաղբիկ,
մէշ, թէ սււխակբ խելագաբելով
ինքղին^ք
դետբ
՜նեսւեբ է ել. իւեղղուեբ
է : ՚Բանի մբ շաբաթ
ետք
, այս խելագաբ
ել. իւեղգուած֊
սոխակբ
իՆծի
կբ նեբկայանայ
.Հ֊^ Աս թ%չ է, կ՝բսեմ,
ղու֊ն
խել–
քբդ
փախցոլէքահ–
չե՞ս , էնքզինքղ
դետբ
Նետած
չթս,
խեղդուաէէ
չե՞ս։
Ջէ , կ՝1լ"է
1 ՞ Հ
խելքս
փախցուցաէէ եմ եւ. ոչ ալ մեռաձ՝ :
՜՜Հապա
տբղ–
բու1լյէ այդպէս
դբահ՝ էբ :
Ոյ/ո՚^ւ. հոդ :
Ոբ*»*–
Հ ո ՚ ՚ դ ՛ ՛ ՛ մաբդիկ կան , –ոբ եթէ քեզ ոզ^
աււոզ^
տես՚հեն
, պիտէ չՀաէ֊աաան
, ոբ գուՖ մեռահ՜ չես ,
վասն
ղի անոնք լբադբական
լուբեբու֊ն
մեհ՝ Հա -•
ւատք կ բնծ-այեն : Ասկէ զատ՝
կբնայ
բլլալ , որ
ձա յնաւ-ռբոլթեան
Համ աբ
քեղի պէտք
ունենան ,
բայց
քեզ մեոած
կարհելով՝
ուբիչ մր կան չեն է
Գնա
տզրուկին
, Հասկցուր
իրեն, թէ ողշ ես
, 4^1–
խնգբէ որ այդ սխալն
ուղղէ
յ
ԻՊՊՈՍ—
Վե՚՚բշբ :
ԾԻԾԱՂ՝֊–
Հիմա կբ Հասկն աս :
Աոխակբ
տղրուկին կբ դիմէ
ե լ Հետեւեալ բա
նակցո
ւթի
ւնր
տեզի կ^ունենա
յ իբենց
միշեւ •
ՍՈԽԱԿ–
Ծառայ
եմ , սլաբոն տզ^^կ ՚.
ՏԶՐՈՒԿ.^
Բարի եկար, կաբծեմ^ք ւամանո
րգ
դրուի
լ կ^ոլզես I
ՍՈԻյԱԿ
Ոչ, սխալ մբ ուղղելու
եկայ •
ՏԶՐՈՒԿ
Ի՞նչ
սխալ :
ՍՈԽԱԿ
Ինհի
Համար
դբահ– էք , որ դեաին
մէշ նետռւեր,
խեզդուԼր
եմ ;
Տ Զ Ր Ո Ւ Կ – Ար,
դբեցի :
ՍՈԽԱԿ -
Սխալ է :
ՏԶՐՈՒԿ
Անկարելի
է, ոբ սխալ
բլլայ. ես
լուրերս ստո րլ աււրիւրներէ կբ քաղեմ , իմ տուահ՛
լուրերուս
մէշ սուտ
չկայ I
ՍՈԽԱԿ–
Բայց ես ողշ եմ X
ՏԶՐՈՒԿ
Աա իմ զիտնալու
բանո չէ . դու%
մեռահ– ես ինւծի Համար • • ՚
ՍՈԽԱԿ
Սակայն
իմ շաՀուս կբ դպչի", եթէ
չուղղես այդ լ " ւ ֊ ր ր • ես ձայնաւռրութեամբ
կ^ասլ–
բիմ
, ե լ եթէ չդիտնւան
, որ ես ող^ եմ , չեն՛ կան -
չեր
զիս :
ՏԶՐՈՒԿ—
Որ"՛՛լ
փոյթ, ես չք.մ կրնար իմ,
տուած
լուրս
ուղղել
ե լ լրադրիս
պատուոյն
վնա -
սել։
Մանաւանզ. ոբ դոլ^ւ. բամանորդ
ալ չես ինծի X
ՍՈԽԱԿ
Բայց ...
ՏԶՐՈՒԿ
Բ՚՚՚յց
չկայ–
խնդիրն աս է ։
ՍՈԽԱԿ -— Բամանորդ
կբ գրուիմ :
ՏԶՐՈՒԿ.
Գ"ւն իմ միտքս
չհասկցտր
, ես
րսել կ՝ուգեմ
, թէ այնպիսի
ձեւով
մբ շտկենք աս
լուրբ, որ ոչ քեղի վնասէ, ոչ ալ ինծի ։
ՍՈԽԱԿ
Հաոկցայ
:
ՏԶՐՈՒԿ
•
Բանի՞ տարուան
Համար
բաժա -
նորգ պիտի
ղբուիք :
ՍՈԽԱԿ–
Մէկ աաբուան
Համաբ
ւ
ՏԶՐՈՒԿ
՛Շաա լաւ ,ես անաՆկ
յօդուած՛
մբ կր ղրեմ , որ ոչ յ՚եղի
ե լ ոչ ալ ինծի
զպչի
է
ՍՈԽԱԿ
Հրամեցէք
:
€ՀԱՅԱԱՏԱՆԻ
ԹԱՆԳԱՐԱՆԻՆ
ԱՐԺԱՆԻ։
Վ^երի խո բագի
ր ր իմս չէ ; կ*արտագյւեմ
ղա յն՝
Հ Հա յաստանի
կոչնւակ»
չաբա թաթեր
թի
1953
Տուն
.
3/
թիլէն : Այդ վերնադրով
ծանուցում մբ
կայ
անոր մէշ :
Մ իասին կարդանք •
-—- «Մասնագէտներու
հանօթ է իմ
կազմակեր
պած
Հայաստանի
նամակադրո
շմներու
բնդարձակ
Հաւաքածոս
, որ
պաաուոյ
՛իկա յական ով
վարձա տրուած է Փարիղի
«Ֆիլաթելիք»
Միշազ -
գային
ցոլցաՀ անգէս
էն ;
« Իր տեսակին
մէշ վ ստաՀաբաբ
միա1լն
է եւ
ամէնէն
լիակատարբ
սոյն
լ^տիբ
Հաւաքածոն
, իբ
բացառիկ
ճո խութեամ
բբ եւ ղանաղան
ո ւթեամբր
:
(Կ ր յապաւենք
1 7
տող ն կա րա դր ա կան՝ տա -
լու Համար
վ^յ՚շին
Հատոլածբ
եւ ստո
րազրոլթիլ–
նբ)
..
« Ծերութեանս
պատճառաւ
որ"շած
րէԼաէ"վ ալս
Համբաւեալ
Հաւաքածոս
ծախել,
մատչելի
գինով
•՚
ՏԶՐՈՒԿ
՚^՚ացէք
ե լ վազբ կբ կարդաք, ես
ուղղեմ ա յ դ սխալր,
ինչպէս որ Օրէնք է ուզւլել
,
երբ
բաման որգագինւ մբ միայն
վճարէ
մէկբ :
Հետեւեալ
օրբ տզրուկին
լրադյւին
մէշ սոխա–
կբ կարդայ սա տողեր բ. «Ասկէ աււաշ
Հրատարա
կած
էինք, թէ սոխակբ գետի
մբ մէշ խ՚ղղոլած
էէ
վեբշէն
–առնուած
արժանաՀաւատ
լարերէն
բեր–
կրոլթեամբ
կ^իմանանւք, որ այգ սոխակբ
յարու
թիւն առեր է ե լ մայրաքաղաքս
վեբագաբձեյ։
է» տ
Այս
տողերուն
՚իբայ,
որոնց Հաւատացող
չ ի
դան ո լի ր , սոխակբ կբ սրդողի եւ տզրուկիւն
կբ
դիմէ : Նորէն
բանակցութիւն
՚.
ՍՈԽԱԿ
Ա^ ի՛՛նչ ես բրեր
-.
ՏԶՐՈՒԿ
Այնպիսի
վարսլետոլթեամբ
գրե
ցի, որ մեր երկուքին
շաՀերբ
սլա շտ պան ո լեց
ան։ :
ՍՈԽԱԿ •
Բա յց ա յգ վարպետութեան։
Հաւա
տացող
չկայ,
ամէնքն ալ ղի" մեռած կբ կարծեն՝
նորէն է
ՏԶՐՈՒԿ
Ի՛՛նչ
րնեմ,
ուրիշ կերպով կա -
րելի չէ -.-
ՍՈԽԱԿ
Ջե՚՚ս
կրնար
ղբել, թէ մեբ
առշի
տուած
Լուբբ
անՀ
իմն է եւ թէ սո խակբ ոչ
խելքբ
փախցուցած
է , ոչ ալ գետի
մէշ խդգուած
է
ՏԶՐՈՒԿ
Անկարելի
է, վելվէն
ղիս
մատի
վրա
լ էլ՚առնեն։։
Աակա/ն
" ՚ - ր է չ կերպով
կրնանւք
ուղղել ալդ սխալբ, եթէ րամ-ս^ա ր դագին
մբն ալ
վճարէք
-.
ԱՈԽԱԿ
Կբ վճաբեմ
-.
ՏԶՐՈԻԿ՜^^^ Շատ լաւ , ես ալ կբ Հ րատարա -
կեմ, որ իքելքբ փախցուցած
ե։. խղդուած
կենդա
նին սոխ մրն է եղեր, ոբ տպագրական
վբէպով
ւախակ
դրուեր է : Ասոր
րէելիք
ռւ^՚ի^ս :
ԱՈԽԱԿ
Ոչ, բաւական է, ոբ ես
չխդդուիմ.
կ^ուզէ սոխր
խղդուի
, կ^ուղէ սիւտո ր ր իսենթեն՚այ
X
Մն՛աք բարով •
ՏԶՐՈՒԿ - Երթաք
բարով
ԲԱՐՈՅԱԿԱՆ
Ծ ատեր
իրենց
՚ ^ է կ "է՛՛ա
լր
արդարացնելու
Համ ար անա\րդաբանալի
եւ հիծա -
ղեւի։ սխա
լնւեր կբ գո բծեն ; Սխալր
ճանչնալր քսե -
լացոլթիւնւ
է , իոկ զա
յն խոստովան
քւ լբ
մ Լծ քա -
շութիւն
։
ՅԱԿՈԻ^
ՊԱՐՈՆԵԱՆ
մ բ , փափաքռղ
Հա յրենակիցնեբբ
կրնան
գիմեշ
ուղղակի
ինծի,
Հետեւեալ
Հասցէով
.
V. \1
Յ
1
Շ21ՅՈ
է, պռավօ ,
Պ–
Մալէզեան
, Հայբենասէբ
րսած՜գ
ալ ատանկ
բլլալոլ է : Մենք ատոր
կ՝ըսենք
Ո՚ամ–
կավաբի
Հայրենա՛սիրութիւն
: Հայաստանբ
Հե -
ռուէն
ոիրոգի
ՀայբենասիրութիէՖ
՚.
Զա՛" փ ը րսես այգ Հայրենասիրութեան
; Հա -
յասաանի
«X) ո վե տ ա կան»
բԱալէն
ասգին
, ^ ի չ մը
աւելի շատցած է ՛Հասած է յոբգելու
աստիճանին։
Ատոր
Համա՛՛՛ր է որ դուք
ձեռքերնւիդ կր պա–
^էք ձեր քսակներուն
վրայ
. . •
0, սխալ
չՀա՚ս^՚անք,
ձեռքեբը
Հոն են ռչ թէ
՚Կէն գուրս
բերել
Համ
ար, այլ ղ. •ւնոնթ Հոն
ապաՀով
պաՀելու
Համ ար ;
Ու աՀա Պ • Մալէզեան
, որ գիտնալով
թէ իր
դրոշմներու
Հաւաքածոն
աննման է,
1925^5՛
պա՚տ–
ւռ յ վկա յականով վա ր ձա տ ր ո լած է , թանկագին։
է
եւ , ինչպէս
խորագիրբ
կ^ըսէ. «Հա լաստանւի թա%ք–
գարան։ին
արժանի»
, կ՝ուղէ ոբ "ւրի՚չ ^էկբ
Գ՚"՝ձ^
զնէ եւ նուիրէ
Հայաստանի
թանզարանին
Հ
Մի
Հարցնէք թէ ինչո՛՛՛ւ ինք չք^եբ այգ բանւը ;
Այգ ծեր .որբը, որ Բարեգործականի
դանձաբ–
կզէն
5000
տո լս։ բ ^/սնգստեան
թո շակ կր ստա -
նա յ ե լ Նի" կր բնակի
, չ ի գիտեր
ո՛" Ր օրո լան եւ.
ի նչ բանի կըսպասէ իր Հայրենասիրութեան
իրւս–
ւութքււնւբ փաստե
լու
Համ ար Հ
Ջէ՛" որ ցմ աՀ ապաՀովուած
է եւ
ա՛պրուստի
Հոգ
չունի
...
Ոչ միտքն իր Հայրենասիրութեան։
ասլացոյցբ
տալու,
այլեւ
անմաՀանալոլ
պատեՀութիւնւը
ա–
Հա
•»*="
Մ ի ըսէք թէ ան իբրել
«մեծ րանաստեգծ»
ան–
մաՀա՚ցած
է արդէն
;
Ատանկ բան չկայ :
Մարդր
50
տարքւ է ինչ , գրիչ է րռնած ու բաէէ
մը չէ գրած՝
բացի
Պոլսո
յ իր ու իր Հօր ենա
կան
տունր
գովելէն
;
Ան այն գժ բախտներէն
է , որոնց գրականու -
թիլ1՛ր կր մեռնւի
իւ րենց
մեռնելէն
առաշ :
Աւս
բան
բ չգիտեմ
(ժէ մէկբ
ըսա՛՛ծ է
իբէ^։
^ ^ Եթէ չէ բսած
, աՀա ես կ^բսեմ
, «Տ ք՚ար
Մ ա -
լէզեան»ինէ :
• • • Զգքւաեմ թէ սքիտի չամչնա"՛ I եթէ ոլատսք–
Հի որ Գաշետկցակս^ն
մրզնէ իր ծաիոոլ
գրած
Հաւաքա՛ծոն
ու ղայն
նուիրէ
Հա՚յաստսէեի
թանղա–
բան՚ին
. •
(Հայրտ1ւք)
ԱԱԻԱՑԻ
ԼՐԱՏՈՒ
ԱՐՈՒԵՍՏԻ
ԵՐԳԱՀԱՆԳԷՍ
Պէյբռւթի
թերթեբը
կր գրեն թէ Տիկին
Աբմե–
նոլՀի
Լ . Գեւոնեանի
երղաՀանդէսր
տեզի
ոլն.ե -
ցած է Յուն՛ուար
1 1
իւն Ամերիկեան։
Համա լսա րա -
նի Ուեսթ
Հօլին
մէշ–. Ցայտագիրը
ամբողշովին
յատկցուած
էր Տարօնի
բնաշիարՀիկ
երւլԼբուն։
է
ՍրաՀբ
լեցուն էր ; Ընկեր Եդ– Տաբօնեան
բա -
ցատրութիւենե
ր տուած է տոՀմիկ
եբգերոլ
մա -
սին,
գնաՀաաելով
Տիկ/՚ն Ա. Գեւոն.եանւբ ոբ վառ
կր պաՀԷ Տարօնի
երդեր
բ : Ե րգաՀանգէ
ս ին։ մ աս .
նա կցած են Տէր եւ Տիկին
քիուբէն
(քէմանչէ եւ
դաշնակ) :
ՆԻՒԹԵՐ
ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ
ՀԱՄԱՐ
Ա Դ.Ե * 11 ԱՆԴՐ ք Մ Ա Ն Թ Ա Ո Ե Ա Ն
ԹՈՈԱԿԱՒՈՐ
ՈՒՍԱՆՈՂՆԵՐ
«Խրիմեանբ
դնաՀատում
էր Թումանեանին
եւ
կամեցել
էբ նրան
անձամբ
տեսնել։
Այս
Հրաւէրն
լ^։գռլնելով
Թումանեանբ
առնում է, ինչպէս
ին–
քբ պատմում էր, «մի քանի գ"յգ զաւակ» եւ ներ
կայանում է կաթողփկոռինէ
Հա յրիկը երբ լսում է
թէ նա
10
զաւակ
ունէր
իր սովո բական կատակա -
րանոլթեամբ
ասում է նրան.
«Աս ի՛՛՛նչ է.
գուն
զաւակ
ունենա
լբ բանաստեգծո
ւթի
ւն գրել գիտ -
ցար
> է
•
Թումանեան
յայանելով
իբ կարօտ
վիճակը
խնդրում
էր իմ մ ի^ո
րգո ւթիւնն,
որ Մ անթաչ -
եանց
ն բան
օժանդակէ
ինչ ձեւով , որ ինք Հնարա–
ւոբ կբ Համարի ;
Մ անթաշեանց
Թումանեանին
չէբ ճանաչում
:
Երբ ես յայտնեցի
Թ-ումանեանի
խնդիրբ, նա ի
սկզբանէ
անտարբեր
վեբարերմունք
ցոյց տուաւ
*
Բայց ես ուժեղ
ղէնւք ունէի
նրան
Համոզելու
;
Ես նրան ասի թէ Տով^աննէս
Թռւմս/նեանր
«Աայեաթ
Նովալ»ի
յաշորդն
ու շարունակոզն
է ;
Մ անթաշեանց
մնաց
Հիա՚ցած ;
Աայեաթ
Նովան ,այգ մեծ մ–ողովբ։լական
եր -
գիէր, նրա ամէնէն
սիրելի
Հեզինակն էր։ Ե" շաա
անդամ
եմ տեսել , որ Մ անթաշեանց
աղատ ժա -
մաէնակ իր առանձնաաենեակում
մինակ
նստած
կամ
բարձի
վրա
յ րնկողմ ան ած , եռանդով
կար -
գում էբ Աա յետթ
Նովա
լի Հեղինակութիւնը
: Նա
այնքան
սիրում էր , որ Աա յեաթ Նովա
յի Հա
յերէն
եւ վրացերէն
տաղեբից
շաաերբ
բերանացի
գիտէր
յարւ
ւթի
լ ա ոտասասո
լ
նում էր
է
Արդ, երբ նա էոեց թէ Թումանեանւբ
իբ սիրած
բսքնտստեղծի
Հետեւողն
է, իսկոյն
բնգոլնեց
նրան
ե լ օգնեց ;
Բայց երբ իմացաւ թէ Թումանեան
Գաշնակ -
ցական էր, խստիւ պատուիբեց
որ ոչ ոք
չիմանայ
թէ
ին.բը նպաստում
է նրան Հ
Մ անթաչեանց
մեծապէս
զդուշանռլմ
էր
.ո բ
եւ է Հա յ յե զա փ ո խ ա՛կան ի Հեա
յա րա
բեբութիւՍ
Ո ւնենա լուց , ա յսին։քն ոչ թէ չէ ր ուղում
նրանց
տեւ/նել կամ օ զ ն ե լ նրանց , ալ զղուչան՚ում
էր որ
գուբսբ
չիմացուի
» :
Մ ի անյղ ամ Մ անթաչեանցի
մ տերիմներից
մէ
կբ , ոբ մտալորաւկան
էր եւ ^այ
գբակահութեամր
Հմո՚ւտ
, դիմել էր ՆբաՆ խնգրեչով,
ոբ նա նպաստ
աա
յ
Մ ուբացանին
, որ՛ աղքատ ու Հիւանգ պառ -
կած էր Թիֆլիզում
, քազաքային
Հիլանդանէէ -
ցում :
Մանթաչեանբ
նրան պատասխանեց
• «Ես էդ
մարգոլն
չեմ ճանաչում,
բայց կբ տամ քյլ
յՄա1թ––
»
:
«
Մ անթաչեանց
բացի
բազմաթիւ
Հայ գրա -
գէտներինք
նպաստելուց
, որոնցից
ռմանք
գեռ
կենդանի
են , օգնել է նաեւ
այն ազդային
Գ"Բ^(՚է՜
ներին,
որոնք Եւրոպա
յում Հայ ագգաւյքւն
դատին
է ին ծառա
յում
իրենց
Հրատա
րս։ կ ո ւթի
ւ%նե
բաէկամ
Հայ
ղ րականո
ւթիւնն էինղարգացնոլմ
;
Ա յսպէս նա մեծապէս
օգնած է Մին աս
Ջ է բա
գին
իր «V ԽաԽւշ»
թերթի
Հ րատա բակո
լ թեանւ Հա
մար : Մասնւակի նպաստ է տուած
մի քանի
տարի
նաեւ
Աբշակ
Զօպանեանին՝
ի ր «Ա^աՀ ի։ո»ի Հա -
մար :
Նպաստած
է նամ անա պէս
Փարիզ
ու մ Տ"՛/ ^ •
Շա
Հնա դարին որ կ • Պո լիս դառնալով
կա ր ո գտնա
յ
իբ
«Հա
յբենիքբ»
վերՀ բատարակե
լ , Օսմ ՚ Ա աՀ -
մանա։լրոլթիւնից
յետոյ
(1908)։
« Թիֆլիզի
զրտսենեա՚կոլմ
, Մ անթաշեանց
իր
պարասլման
սենեակի
մէշզատ յա րմ ա բ ց ո լած մի
առանձին
դրամա՚րկդ
ոճէր
, ուր պաՀռւմ էրիբ
անւձնական
քժզթերն եւ պատրասա
գրամ
,
որպէս
զի իր անձն։ա կան պէաքի
Համար
շարունակ
պան–
քին
չղիմէ : Մի որ ղրասենեակում
ւլբաղմունքբ
վե րշա ցնե լուց
յետո
յ , նա ի ր դրամ
"՜ րկ՚ւ ր
բացաւ
ե լ այնս^եղից
20
Հատ
5
րուբլիանոց
ոսկի
՛առնելով
գրեց
իր բաճկոն
ի դրպաեբ :
Երկուքս
միասին
զուրս
ելանք,
զն/ում
էինք
տուն
ճաշելու
՚.
Երբ
՛լնում
էինք,
էլանազան
անցորդներ
մի առ
մի
մօ՚ոենում
էին նրան
ե լ նա աշ Ու ձախ բաժ -
նում էբ իր գրպանի
ոսկիներբ։
Միայն
եբկուսին
նւա մերժեց
, «գոլ
եբէկ րս -
աացար»
ասելով
Մինչել
տուն
Հասնէքւլբ նբա գրպանոլմ
այլեւ.՛»
ւքաքւէթ փ^Դ.
այսինքն
ոսկի չէբ մնացել եւ Հետեւ -
եալ օրբ ստիպուած
էբ նորիւց
գիմ ել իր ղ րամա բ–
կզին՝...։
ԱՐՄԵՆԱԿ
ԿԱՐԱՊԵՏքքԱՆ
(5)
Fonds A.R.A.M
