<6
ԱՌԱԶ *
1926 -
27ին երբ ամէն աեզ միւթիւ-ննեբ
կը
կազմուէին
, Տրակէնեան
ալ, շնորհիւ
քանի
մ ը ե–
էւանգոլն
երիաասարգներու
ունեցաւ
«Տառաջղի -
մասէր՛^ անուն
մ էութիւն
մը որ կը
դիւրացնէր
գորհ-երը
աեղական
իշիանութեանց
Հեա , կր բա
ւէր որ ենթական
վկայակա՜Լ
մը ունենար
Միութե–
^էն
։ Շաա չանցած
Մի՚՚ւթիւնը
ունեցաւ
եկեզեցի–
դպրոցր
է ՚ " – ր շաա մը նչզտիկներ
Հայերէն
դրել -
կարդալ
սորվեցան : կազմուեցաւ
նաեւ
մաբզական
իւումբ մրոբսլէսզի
ե բ իաասա րդութի
ւն ը
Հեռյււ
մնայ
ոբճարաններէ
" ւ մո լո ւթիւննե բէ
տ
Ունե -
ցանք թատերախումբ
ելնուադաիէումբ
որոնք
քանի մբ ներկայացումներ
աուին ; Եւ
վեր9ասլէս
լսարան - դրա դարան
մբ , ուր ամ էն
իրիկուն շա՛
աե բ կ^երթա
յին
թերթ կամ դի րք կարդա
լու ;
Վ^եր2ապէս
ամ էն ինչ լաւ էլ չթանար
, ամ
էն
մ արդ կբ ջանար բան մբ ընել ; կապեր
ռւնէիհնք
գաղութէ
զաղութ,
ե ր թեւե կո ւթիւններ ով ել բա
նա խօս ութ իւննե բով :
1Լյս
բոլորր
շոդիացան
աաբիներու
բնթաց -
քին : ինչո՞ւ
թմրած է ամբոդշ
շրջանը : Եթէ մեկ–
նոդԼեբը
եղան
, ուրիշներ
դեռ. կր մնան % *իաղոլ -
թին
թիւն ալ չէ նուազած եւ պիաանի
աաբրեր
չեն
սլակսիբ
, միոլթիւն
մբ կազմելու կամ նախ -
կինբ վերակազմելոլ
, սլզտիէլնե բուն
Հա յերէն
սոր
վեցնելու
Համար է Մանաւանդ ոբ գաղութբ
աւելի
բարեկեցիկ
է
ա
յ մ մ ;
Ի^նչն է ոբ կըպակսի ; քքս վսաաՀ եմոբ եթէ
քանի
մը անձեբ
մէջաեզ
ելլեն, կբ յաջողին
շար–
մ-ում սաեզծել։
Ոճիր է այս անաարբերութիւնբ
։
Վազբ մեբ պզաիկնեբբ
պիաի
անիծեն մեգ ՜Հ
Երբ
քանի
մ բ Հոգի
իրարու
Հան դիպին,
ազգի
մասին կբ խօսին,
րայց երբ կարգբ
խօսքէն
գործի
անցնեքոլ դա լ , մ արդ
չեբեւաբ
...
քյ՛եր պապերն։ ուՀա /բերն ալ Հաբսւոութիւն -
նւեր դիզեց
ինւ ու կալոլածնւեր
ո ւնեցան ,բա/ց երբեք
չմոռցան
իրենւց զպրոցն ու եկեզեցին
, իբենց
է**ղդ •
սլա րաականու
թիւններ
ր
;
• ; . ...լ
ինչո՛՛ւ ա քսքան շուտ
մոռցանք
երէկուան
սսլանգանո
ցնե
բր
, երբ գ ե ռ ամէ՝1ք սրաէ
արիւն կբ
ծորի, երբ աբիւնազանյգ
անապաաներէն,
լեոնե -
բէն ուձոբերէն
, գաշաերէն՛ ու անաառներէնւ
, քա–
նենւա յ ա յս
մ աքսախո
յս ծքսախոաէն
զոր Ո՚ուսերր
՚
կի ծախհն. իբենց
խանութներուն
մէջ֊.
՝ "՛Տ
Այււ կորուսաներ
ռւն՛ բաց
բ գո ցե՜լու
Համ աբ ,
պետութիւնբ
ստիպուած
է ր առնոլաղն
30
ՀՒւէ^
յ^ւե
լի աուրք
զնել դրամ ազլուխին
վրա
յ Հ Որ"վ
ռուսական։
իսանււ լթնե
բ բ աժան կր ծախեն ի վնաս
աւստբիացի
ժողովուրդին
:
^ ւ
՚ է Գ
Է
^ ^ Պ
Է " " Ր Բ
" ւ Ժ
՚ ^ 1
՚ Կ
^ ^ Ր Ը
Ա՚֊"արի"յ
՚ ^ է ջ
կբ նա խբն։տրեն
կեզծ
անուններ
գո բծածել
, ին չ -
պէս
«ձախ
իսմբակ» , «ժողովուրդի
գի"^ադրու ֊
թիւն»
եւն • , նմանապէս այս խանռւթնե
ր բ
անմեղ
անուններ կբ գործածեն
:
Շաաեր
ո րոնք
անոնւցմ է կ՝ բնեն
իրենց
դնումնե–
բբ , գաղափար
չունին թէ ինչպէս
կարելի է որ
ապրանքն։երը
աւելի
աժան
ծախուին քան դրացի
իւան։ ութներո
լ մէջ • • •
րէն ոլթուփէն
անէծքի
ձայներ կր լսուին
: իրա
ւունք
չռլ1ի՚*նք
բոելու^
թ՝ո ւլամ ո ր ք1ներ,ե թէ այա–
պէա
ագհաի մաոնայիք
ամէն բա% էնչա^լ
Հաաան -
Հի^էյին
չեղանք
. . .
Հազար
ամօբ որ փառաս
ի բու թեամր ու այլ
պատճառնեբով
իրար
էլաէոենք
ճեղքեր
բանալով,
կաւլմ ա լուծուելով
:
Բանի դեռ ուշ չէ ձեռք
ձեռքի տանք
առանց
գաաակարգի
, դաւանանքի
ելսեռի խտրութեան
:
Ուսուցիչներ
, գիտնականնեբ
,
կղերականնէր ,
Հարուսանեբ
^ խանութպաններ
, րանուո
բնե
բ , ե -
Ր իաասա
րդն եր , չա փաՀ ա սն ե ր ^ տարէ ցնե
բ , կիներ
ու աղջիկներ
, ամէն
մէկբ
իր կարելին
թող բ^է »
ոբպէսզի երբ Օրմբ փողբ
Հնչէ
դէ"էէ
Հայրե -
նիք
, պատրաստ
Րէէանք ;
Ո՚-մը
միյււթեան
մէջ է ։ Անջատումը եւ ուծա
ցում բ տուն կըքանդեն
:
Ա՝իջազզային
կացութիւնն
ալ կը սաիսլէ որ
աբթուն
կենանք եւ ձեռք
ձեռքի տանք Հ
Հոս
խօսեցայ
Տրակինեանի
մաոին։
կրնայի
յ ի չ ե լ
Փուժէն
, Պարժօլբ, Բան, Լա Պոքան
, Թ
ու–
լօնր, Լա Աէյնր Լա Աիոթտն
եւն։ , ոբոնւք
երէկ
՝•
վառ
ճրադնւեր
էին
է
Ո՛՛վ մարեց
X Ջէթ չի պակսիր
՚
նորէն
վառելու
Համար :
ՎԱՐԳԱՆ
ԳԱՕԻԿԵԱՆ ՚
՝աւ
1ՏԼ ^ ^
տււ տէ՚«է
ա՚՝«»–՚<։
ՀԱ6ԵՐԸ
ՍԷՆԹ
ՈԻկՆԻ
ՄԷՋ
Փարիզի այսթագին
մէջ Հայեր
Հաստատուած
են
\926ին։
Իրենց բնակած
խբճիթներր
Գերմա -
նացիներու
կոզմ է քանդուեցան
պատերազմ
իւ րն -
թացքին : Շաաեր ալ Փարիզ
փոխադրուեցան
,
իսկ
^որս բնտանիքներ
Հայա՛ստան
գացին %
Այժմ
բնդՀ.
թիւն է մօտ
30
տուն,–
(32
կին,
25
այր,
23
մանչ
, 13
աղջիկ) : Օտարներո՚լ Հետ ա–
մ ուսնացոզներոլ
թիւբ՝
7
այրեւ
4
աղջիկ : Մ էկ
մ՚ասը րանուո
բ է , մ ա՛ս
մ լ ^ ալ անձնական
գո
բծեր
ունի է Աեփական տան տէրեր են
7
^"գի՛
1
նպա՚րա -
վաճառՅ, գերձակ
2,
առեւտրական
միջ՚^որդ
2,
կօշ
կակար,2,
սավղւիչ 2, սլոնէթըրի
\ : Կայմէկ սր
ճարան ելմէկ ալ Հ ին Հազ ուստի։ ա րՀ եստանւո ց ;
7
շրջուն վաճառորդ : Ապրուսար
դոՀացոլցիչ
է ;
կարօտնւեր
չունինք
է
Ա ե փական կառք
ուն ին՛
՚ Է
^ Տ
Հոգի: Աղգ • դիաակցոլթիւնբ
թմբտծ է ;
« Տառաջ »ի բաժանորդ
են
7
հոգի :
Որեւէ
կուսակց
. կոբիղ կամ ազգ • մի։։ւ թիւն
չկա
յ , եթէ
Հաշուենք
՚Նոր Աերունդի
երեք
ան։դամնեբ
,
որոնք
կբ մ։է։սնակցին
Ալֆորվիլի
ՀայԵրիա • գն։գակա -
՝- խազի
միութեան։
Տուներու
մէջ Հայերէն կբ խօ
սին։
Սիրով կբ մասնակցին
ազգօդուա
ձեոնարկ -
ներու:
1936/5*
քանի
մ բ Հա յբենւա կիցնե բ ծաղկոց
մը
բացինք
, ոբպէսղի
սլղտհկն։երբ
Հայերէնէ
սորվինէ :
Բանի
մ բ տարի
շար ուն ակե
լ է
ւիեբք ,
նւիլ թական
միջոցնե՜ր
ճարելու
Համար Պ՛
9՛՛
ՄԻ/ոեանի Հետ
գիմ
եցինք Բարեղ ոբծականին
, մեբժեցին
,
սլաՀան–
ջե/ով
ո ր ան։ գամ աղ ոոէինք ; Աքս պատճաո ով մեբ
25
պզտիկնեբը
, մանւչ ել աղջիկ , որոնք սկսեր
էին
գրել կարդալ
սորվիլ,
ղրկուեցան
մայբենւի լե -
զուէն : Ունեցած
ենւք ինբ մաՀեր ,
5
կ ք՛ն եւ
4
ա քբ :
ին չպէս կբ տեսնւէք
տքսուր է պաակերբ,
"՚ղգ *
տեսակէտով
: Ո"Ր օրուան եր սպասեն։ք
, սթափե -
լոլ եւ գոնէ նորաՀասներբ
փբկեքոլ
Հ՚ււմ՛։՛ր :
Մ.
6ՈՎՍԷՓԵԱՆ
ԱԹԷՆԲԻ
ՀԱՅԿԱԿԱՆ
ՏՆԱԿՆԵՐԸ
ՀԱգաա
Օր>ի մէջ կըկարդանք
(11
Յունուար),
կառավարութեան
պաշտօնաթերթին
մէջ կաբ–
գացինք
փոխանցման
կառավարութեան
օրով
Հր -
բատա րակուած
ռրոչում
մ ր, ոբ գբեթէ
օրէնքի
ուժ ստացած է այսօբ։ Այգ որոշման մէջ ի միջի
այլոց
կ՚ըսուի թէ՝ պետ. Հողերու
վրայ
Նանսէն -
եան
Գ ր ա ս են ե ա կին կոզմէ
շինուած
տնակները
կ՝ անցնին
Խնամ ա տարա կան նախարարութեան
, եւ
այգ
տնակներուն
մէջ բնակող
Հե Ակնածին Հպա -
աակնե
բ ը , մ աս առ
մ աս , որոշ գում ար
մ բ վճա -
բելով
պետութեան
, Հեաագային
անոնց
սեփա^ս^
նատէրերը
պիտի դառնան : Ներկայիս այդ տնակ–
նե րոլ մէկ մասին
մ էջ բնակող
Նանսէնւեան
Հայե
րը առ այժմ կըմնան
իրենց տեղերր
, եւն • :
Յայտնի է թէ այգ օրէնքբ պատրասառւած
է
մ ասնալորաբար
Նէա Զմիբնիի
Հա յկ •
անէակներուն
Համ աբ , որ ժամ անակին
շինուած
էին Բարեգոր -
ծականի ելերբեմնի
Ազդ • Դաշնակցութեան
Նան–
սէնեան
գբա սենեակի դրամ ով ել կառավա
բու -
թեան
բաբռ յական
օժանւլակո
ւթեամ բ՝ Հալ անա»–
դուբկնէերոլ
բնւակոլթեան՛
Համաբ :
Օրէնքբ
Հանած է փոխանցման
կառավաքէու -
թիւնր
, ա յդ տնա
կն եր ո ւ Հա բիւրին
65
/5՛
մէջ , ա յա
կամ
այն ձեւով
տե՜զաւռրուած
, ոչ Հայերու գրր -
դումով
յ
՛Օրէնքբ կր գոբծագբուի
: Հելլէննէեր .սկսած եէ
պատկան
նա խա րա ր ո ւ թեան
զ րասենեակներբ
եբ -
թա
լ եւ իրենւց
մ ասնավճա
բնե
ր բ տալ
սեւիռսկա -
նւատէր
դառնւալոլ
Համար։ իսկ մեր
Հալբենա -
կիցնե՚^բը :
Արգէն
խուճապ
մը սկսած է Նէա
Ջ՚Ա՚րնիի
մէջ։
ինչո՛՛ւ
երկու չափ երկու
կշիռ մասնաւորա -
բաբ
Հա լկ . գ րամ աք եւ չյ>ալո ր Հա յեբու
Համ
ա՛բ
շիւնուսւծ տնւակնե ր" ւ Հար ցին
մէջ։
կբ լսենք թէ Ազդ– կեդր. Վարչութիւն։
ել Բա–
յէեգոբծական։ի
մասնւաժոզովբ
բացառիկ
նւիւստ
ւք ում արե/ով
, քնն։ ած են Հ արցբ իր
ամրոզջոլ. -
թեան
մ էջ , եւ որո շած
անւմիջոէպէս
զ իմ ե
/
աէստ -
կան
իշխանութեանւց
անոնց ւիաստս։ թուր
թ ե ր
ն։եբ–
կսէյացնւելոլ եւ իրաւունք ու արգար
ութ
իւն պա -
Հանջելու
Համար է
Կ ր Հէէէւսէէոանք թէ , նւե րկա լ կաո ա՚էքա րո լթիւհք
,
սբ աՆտեզեակ է նախոբգին
բրած
Հապճե։։/ կար -
^գադրռւթենէն։
, անէՀրաժե՜շտր
պիտե
տնօյւին։է,
օ -
րէնքբ
վեբայէհնեքոլ
Համար :
«ԹՈԼՍԹՈՅԵ^
անունով
թանգարան
մբ բաց-
ուեցաւ
վեբջեբս
Փարիզի մէջ, «Փարիղի։
սլալսէէ -
կ՛ոն՛ Ո՛ ս ո ւմն ա ս ի ր ո ւթ ե անց կաճ՚էէո
ին
՛ք էջ :
իբրեւ
թան։ գա բան ել Ու սումն/աս
ի։ րութեան
կեդրոն՛ , կ
Հաւաքէ
ռուս մեծանուն
դբագէաին
մասին՛ վաւե -
րագիրնեբ,
նկար,
լուսան՚կաբ
, եւն,
ձեռաղիր–
ներ , ՛լիրքեր^
որոնց
մ էջ եւ անէոր
ամբոզջական
ալ ո րծե ր բ
ին՛չ պէս եւ ֆրանսերէն՛
թարղէՐ անւ ու -
թիւննե
րր : Թ՝ան՛ւ ա րան
ր բա ցուեցաւ
շնորՀիւ Թո -
լ՚էթո
յի աղջկան։ (որ անւցեալ աս՛ րի մեռաւ իտա -
լիոյ
մէջ) , ին.–չպէս ել իր ս՚մենաէքտերիմ
բարե -
կս.մինւ՝ Շար
լ Աաքոմ ոնի :
ԲԱԺԱՆՈ՚՚ՐԳ
ծ9
—
ՈՒՐԻՇ
ՄԸՆ ԱԼ ԳՏԻՐ :
€ՅԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(0
ԱԻԵՐԱԿՆԵՐՈԻլ
Մէձ
Ա
ԳԷՊԻ
ԿԻԼՒԿԻԱ
Շոէլենաւը կըտանէր
մեղ դէպի
Կիլիկի՚ոյ
նա–
ւաՀանզիստը,
ել այ՛ն վեբջին
գիշերր որ էլ^անցր -
նէինք
Միջերկրականի
մէջ, զիս
արՀաւիբքով
,
կանխակալ
սարսափով կրլեցնէր :ՀետզՀետէ
քանի
կր
մ օտենա
յի^ք
աղէտի
սեմ
ին , ի ր ականւ
ութիւնը
կը խուսափէ
ր կա բծես
իմ Հասկացողութենէս
ու
չէի
կարող
անկեղծօրէն
Հաւատալ թէ վաղր առա–
ւաա
Աերսին
պիտի
Հասն։ինք • Ատան։ա
. .. Կիլի -
կիա • . . Շաբաթներէ
իվեբ այգ անունները
կը
կարդա
յին մեբ ուղեղին մէկ անկիւնը
. Հոն՝ ա -
բիւնոա
՚իէրք մր կար որու գպչիլբ
ցաւագին
սար
սուռով
մբ կբ ցնցէր
էութիւնդ :
Գ՚սղջ ելՀեչտալէտ
մթնոլորտ
մբկբ պարու–
րէբ
մեզ. աստղաղարգ
երկնքի տակ
Միջերկրակա
նը կբ վէտ՚էէաէր
իրմութ կապոյտ
ալիքներոէի՝
որոնք
մեղմօրէն
1լ օրօրէին
շոգենաւբ
առանքց
ղայն
ցնցելու։
Բնութեան
պայծառ ել անյեղլի
դեղեց -
կութեան ոլ մեբ միաքերբ
, տանջող
մաածումնե -
բուն մէջ այնպիսի
Հակասութիւն
մբ կար որ
տպաւոր
ութ իւննե րս
քլեբթե՚եկէին
մէկէն
միւսբ
առանւց պաՀ. մր կանգ առնելու
.ել ասիկա
այնքան
յոգնեցսւցիչ
կբ գառնաբ աբ դրեթէ
ֆիզիքական
ցաւ կըպատճառէր \
Աղէտին
կուրծքին
մէջիսկ մխրճուելու
դա -
ղափարբ
տխրաղին
անՀ ամբե բ Ի ւթ իւն մը կը պատ
ճառէր
մեզի ու թէել
լուռ, կը սլտաէինք
մինչեւ
ուշ ատեն
շոգենաւին
կամրջակին
վրայ
առանց ի–
րաբոլ
մեր ղգացուէքնւեբբ
Հագոբգելու
Համող -
ուած էիորնոյն։ տենդոտ
Հեաաքրքրութիւնը
զր–
րաւած է ամ էնուն
մի աքերը : Հոն կա յին՛
Թուրքեր
Ոլ Հա յե ր . Պատրիարքական
երկ բորդ
՚ւլատոլիբա–
կոլթիւնը ելպատե բազմ • Բ • Աէոեանի անգամնե
րբ
կը ճամբորդէ
ին նայն։ շոզեն։աւով,
կային
նաեւ
վը–
նասուած
վ աճառա կանւներ , ա րկածեա
լնտեբո
ւ աղ -
զականներ
, որոնք աւերակներու
վրայ կը փութա
յին աչքովնին
Հաստատելու
աղէտին
Համեմատու–
թիւնբ :
Մինչեւ
ուշ ատեն
մնացինք
կամրջակին
վրայ։
Կէս
գիշերր
անցած էբ: Վարը՝
երրռրգնեբոլ
վբ–
բաննեբէն
երբեէէն կբ լսուէին
սրտագին
Հառա -
չանքնեբ
, վերր
շոգենաւին
լուսաւորութեան
ծա -
ռա յոզ լասլտե բներու
տժգո
յն ցոլքին մէջ կ բ տես
նուէր
երբեմն
Հալ կրօնաւորի
մր սեւզգ ակբ,
զին
ուո
բ ա կտննե ր խմբովին կբ պատէ ին , ոԼ երբ ինծի
կբ մօտիկնային՝
կցկտուր
բառեբ կբ Հասնէին ա–
՚ականջիս
.
Բանի
Մերսին կըմօտիկնանք,
սիրտս
կ*այ–
բի անբացատրելի
ցաւով մբ :
Վարէն
ճամբորգի
մ բ Հառա չանւքբ կարծեա կը
պատասխանէր
ա քս
խորՀրգածութեան
Երբ առանձնացա
լ իմ խցիկիս
մէջ ,
ՀետղՀե
աէ աւելի
ուժդնութեամբ
վաղուան
յայտնուելիք
ի րականո ւթեանէ գողովբ
պաշարուեցալ։
կարծեա
մինչեւ ա յն աաեն
ինծի
անծան՛օթ
լա յաավ
մ լթ բա -
ցավս՚ռուած
էր իմ Ներքին
էութիւն՛ս
որ , փոխա -
՛նա/լ պա յծաոո
ւթեամբ
երեւան
բերելու եւ ձեւա
կերպելու
բոլոր
մ տածումներս
, լմւդՀակառակջ ,
մ ի դապաա
շփոթութեան
մբմէջ կր
խ առ1։ակէր
գանռնք
՛՛ու
րո լո ր այա աենդաղին
տարտամ
ու -
թեան մէջմէկ պատկեր
մը թէել
պատառա՚աոէն
բայց
յամառօբէն
կը վերադառնար
յիշողութեանս
:
Եբկոլ
ամիս առաջ
կարմիր
խաչի
բնկեբուՀի–
նեբ եւ լ^կերներ կբ մեկնէին
կալտթայէն
: Առա -
ջիններբ
• • - Յարատեւ
անձրել մբ կոլլալ՛
քազքին
վրայ։
Ս թամ պօ լ ծածկուած
էը գո րշա ՛րո յն եւ քլռ–
նաւ
մէզի մը մէջ եւ ան՚սաՀմանէելի
տխր՚՚ւթք՚ւն։
մր
կ^աբաաշն։չուէր
ամէն րոպէ . մեր ետեւբ
քարափի
սրճարաններէն
տարփաւէտ
եւ մել •ւ՚մ՚աղձոտե
րգե
ր
կեբկերաձայն
կըբարձրանային
ուժգի՜ն եւ Հեֆ՜ե–
ծոզ
աղաղակներու
պէս :
Ամէնքս ալ տժգոյն
էինք
մեռելն/եբոլ
նման եւ
է
Դ"՛՜Ր
^*ք1 ջ՚ոնայինք
ժպտիլ
մե1լնուլներռւն
: Ն՛" -
ւակր կբ բացոլէր
. . , մա լբ մը կար Հոն, ճակասաբ
կբ ճեբմկէր
ՀետղՀետէ
Հեոալորութեան
մէջ, ու
մեր
քո ՛է իր զ եռատի
ադջիբ
ջղաձգօբէն
կբ ժպ - •
տէր
ո ւղե լուի ծածկել
իր մ ատղաշ
Հո ՛լիին՛
րո^որ
չաբչարանքբ
: Այգ գորշագոյն
մէդին՛ մէջ ճերմք–
կէ*ղ եւ անՀետացող
մօր ճակա՛տր, աքդ
քարափի
ս րճա րաննե րէն։ դու րա խոլժոգ
Հեծեծա՚լ
ին եզա -
նակներբ
, անձրեւին
մրմոլնջբ
անղ ութ եւ Հեշսյա–
ւէա ոսաանին
վրա։յ, իրարու Հետ իսաոնաւած
այն–
"քՒ՚՚Ւ
ղգացումով
մր կբ ւքեբացնէինւ
Հողիս որ զլ–
խոլ պտոյա կըպատճառէր ու ծունկերս կր կթո -
աէին։
ԶԱՊԷԼ
ԵՍԱՅԵա։
(Շա»–)
Fonds A.R.A.M
