ՊՐՈՖ. ԱՐՄԵՆԱԿ ՊկՐՊհՐԵԱՆ
Պրոֆ–
Արմ. Պէրպէրե ան , որուն
մաՀր
ծա
-
՚նու-ցած
էինք երէկ, ծնած
էր
ա
՜ձին Մարա
\ 4 ի ն :
Նախակրթոլթիլնշ
կր սաս^այ
Կիւմիւլճինէի
աղգ՛
վարմ֊արանին
մէշ, յեաոյ
կը մանէ կաիր -
^էէ
թրք՛
է1՚"է^ է յ ^ " ՚ " յ Պոլսոյ
անասնարումական
Համալսարանը
, զոր կ՝աւարաէ
1906/^^5, :
՛Լախ
կը
սչաչաօնոՎարէ
կարէմիտ
եւ Փրիշթինա,
յեաոյ
թուրք
կառավարութեան
կոզմէ
կը ՚Ա՚կոլի
Եւրո -
սլա , ել Ալֆորվյ՚լի
անասնաբուժական
Համալսա՛
րս^ին
մէջ կ՛՛ուսանի
Հ իւս ուաձ֊ա րան ութիւն
, ախ–
սէա բանական
կազմ ախօսո ւթիւն
եւ
մսա քնն ու -
թիլն
։
Պ"
լէ" վերագաոնալով
կը նշանակոլի
փրո՛
ֆէ"է
*>Ր
ախտաբանական
կաղմ ա խօս ու թեան՝
Հա յաար
- Փա շա յի անասնա բուժական
Համ ալսա -
բանին
մէջ՛. Ունի
«Անասնաբոյժին
յոլշաաեարը
՝»
աշխաաութիւնբ
(թուրքերէն՝)
, ձեռազիր՝
«Ախ
-
աաբանական
կազմա իսօս ու թիլն»
, յեաոյ
«Աւշային
գեղձերու»
մասին
զէաական
ուսումնասիրութիւն
մը , երկուքն
ալ թուրքերէն
,
զորս
մամուլի^
յանձնաէք՝
էր ՝ երբ Բէմ ա լա կան
շարժումը
պաա
-
ճաււ դարձաւ
որ լքէ Հ ամ ալսա բան բ եւ իբ աշխա՛
աութիւնները
եւ ապասաանի
Պ
՚՚է֊լկարիա
է
Տեաոյ
1լանցհի
Փարիզ
:
Առածին
Համ ա շխարՀա
յէն պաաերազմ
ին
իբ՛
բեւ
զինուորական
, բանա կնե բու անասնաբուժա
-
կան
քննիչ
նշանա կուած՜ էր •
Պ
ա աե բ ա ղմ էն
ետքբ
կ՝աշխատակցէր
«ճակատամարտ»ի
թբք • բաժնին
։
Փարիզի
մէջ կ՝աշյսաաակցէր
«6առաջ»ի
ել
«Հայ–
Բոյժ»ի
:
Եղբայրն
է դեղագործ
- ատամնաբոյժ
ՎաՀահ^
Պէբպէբեանի
(Պոլիս) :
\
Ամուսնացած
էր Ատափաղար
,
ձբկայեանի
աղջկան՝
Զապէչի
^ետ , որ զոՀ գնաց անողոք Հի
ւանդութեան
մբ (քանսէր)
վերջին
պատերազմի
բնթացքին
: Երկու աարի առաջ
կրկի՛ն ամուսնա– -
ցաւ , Արաքսի
է;աՀապեանի
Հետ : Երկու
շաբաթ
առաջ
կոբսնցուց
իր զոքանչբ,
որուն
սուղին
յա -
ջորդեց
իբ մաՀր,
երբ դեռ
այնքան
աշխոյժ
էր եւ
ղ իաական
ա շիսատանքի
ծ բագի րներ կ՝որոճար
՚.
յ
եալի
տի1լնռջ
,
ղաւա1
^երի
եւ միւս
Հարազատնեբի
ու բարեկամներ
ի կողմից :
Հ • Տ ՛՛հ • ք՝իւբոն
Հեռագրով
յայսէնել
էբ իբ–
Վշտակցո
ւթիւն ր Հանգուցեալի
Հաբադատնեբին
ու
բնկերներին
եւ նոյն
առթիւ
ներկա
լացոլցիչ
ն^ա -
նակել
թերթիս
արտօնատէր՝
բնկեբ գոքտ՛
Ար -
աաշէս
Բաբալեանին
:
Ղ՚ոքտ . Տ– Ատեփանեանի
լուղա րկաւո
բութիանը
թ՚եՀբանաՀայ
կեանքում
աննա քոընթաց
էր իբ բա
ցառիկ
շուքով,
ժոգովբդ՛
Հոծ բազմութեան
եւ
աղգ՛
մաբմիննեբի
ու
կազմ ա կե րպութիւնւներ
ի
սրտառուչ
ել յարգալիր
մամեակցութեամբ
՚,
ԹՂԹԱԿԻՑ
ԿԱՐԳԱՑկԲ
ԵՒ
ՏԱՐԱ&ԵՑԷԲ
Գաղսէթհ
գաղութ
ՀԱՅԵՐՈՒ
ԶԻՆՈՒՈՐԱԳՐՈՒԹԻՒՆԸ
ՅՈՒՆԱՍՏԱՆԻ
ՄկՋ
« Ազատ Օր
» կր գրէ
( 1 5
Յռւ֊նՅւււս՚բ)
Ագգ ՚ պաշտպանութեան
նախարարի
առա
-
ջ՚"րկով
, նախաբարաց
խորՀոլրգբ
ամբողջացու
-
ցած
ել բարեփոխած
է
1948
թիլ
1075
ել
1949/֊
թիլ
621
օրէնքները,
Հայերոլ
եւ Հրեաներու
ար–
տադաղթի
մ ասին
է Յ
.
՚ւ •;
-
•
կատարուած
բարեփոխութեամբ
,
3ունաստան
չվերադառնալու
ե.իրենց. Հ ե լլեն աՀպաաա կո ւ
թենէն
Հրաժարելու
պայմանով
արտասա Հմանեան
•որեւէ
երկիր
ել իսբայէլք։
պետութիւնբ
մե1լնելու
Համար
դիմում կատարած,
բայց
ղանաղան պատճառնե
-
բով չմեկնած
ու բանակին
մէջ ծառայող
Հայերուն
եւ Հրեաներուն
դիւրութիւն
1լ լ^ծա
յուի
Հ էնգ ամ -
սռւան
բնթացքին
իրենց
դիմում ր ետ
առնել
Հ
Այս
դիւրութիւնէբ
քլ՚լ^ւծայոլի
միայն
այն
պա
րագային,
երբ ենթակաները
բանակին
մէջ մնա՛ -
ցած
, ամբող^ութեամբ
կատարած
են
իրենց
սլա րտականութ
իւննե րբ ել կանոնաւո
բ
կե րսլուէ
արձակուած
են անկէ,
իրենց
աա բե կիցնե բո ւն
Հեա
:
Հայերէն
եւ Հրեաներէն
անոնք,
որ
աբտասքւՀ–
մ ան
մ ե 1^1ե լու Համ աբ
իրենց կատարած
գիմ ում -
ներուն պատճառով
բանակի
շարքերէն
արձակ
-
ուծ
են առանց
մեկնելու
, պարտաւոր
են
եր^ու
ամսուան
պայմանաժամի/
բնթացքին
Յոլնաստա
-
նէն
մ եկնիլ , ա յլապէս
պա րտադրա րա ր գա
բձ
^ալ
բանակի
շարքերուն
մէջ կ՚առնուին՝
ամրող^ա
-
ցնե լու Համար
իբենց
զին ՚ ծա ռայ ութի ւննե ր ը ,՛
տրուած
րէէ՚"լով
որ միայն
այսպիսով
կրնան
յեաւա
կո շե լ մ եէլնումի
մ աս՛ին բրած
իրենց
յա
յտաբաքու^
թիւններբ
;
Նմանապէս
, բանակի
մէջ մտնելէ առաջ
այս
յա յտարարութիւններն
բրած , բա
յց
Յունաստա
-
նէն նախասաՀմ
անոլած
վայրերը
չմեկնւած
եւ
այսպիսով
պարտազանց
դարձած
Հայերն
ու
Հրր՜
եաները պարտաւոր
են երկոլ
ամիսէն
մեկնիլ
ու ս -
կէ , այլապէս՝
պարտին
բանակին
մէջ մս^ել
ի -
րենց ծառա
յո ւթի ւննե բ ր կա տարե լու եւ
մ իա ^
բանաքլի
մէջ
իբենց
կանոնաւո
ր
պարտակս^-ու–
թիւևնեբը
կատաբելէ
ետք
իրենց
յայտարարոլ
-
թիւններբ
յետս
կոչելու
Հ
Ւ վերջոյ,
մե1լնելոլ
Համար
յա յա ա րա ր ո ւ թ իւն
բրած
ել մինչ այգ բանակին
մէջ ծառայելու
չՀրա–
ւիրուած
Հայեբն
ու Հբեաներբ
կրնան
իբենց
յայ–
աաբա բութ իւննե բը յետս
կո չել , եթէ
երբեք
եբ -
կու ամսուան
լ^թացքիէն
արտասաՀման
չմե1^ին
է
ՄԱՆՈՒԿՆԵՐՈՒ
ԹԵՐԹԸ,
«ԱՐԱԲԱ»
ՄԱՐԶԱԿԱՆ
ԿԵԱՆԲ
ՎԱԼԱՆՍ
Հայ Մարզականի
Ա.
խումբին
ա խ՛ո յեն ական
\ \ րգ եւ լաւագոյն
մրցումներէն
մին .
տեզի
ունեցաւ
Յունուար
4 ի ն , մեր դա չա ին
վբայ,
Տէ– IVI^^^^11^ո/»
դէմ.
Մերի
)1ները
չաՀեցան
զայն
թերթ
մր
մ՚անուկնեբու^Համ,
3
0 :
ԸնգՀ • գասաւորման
մէջ
մեշւ
խումբր
«փուլին»
5բդն
է :
կրտսեր
իսում բ չունինք
ա յս տարի
ախո
յենա–
կան չափանիշով
: Պատանիներու
խում րբ թէել
կը
մասնակցի
ախոյենական
մրցումնեբու,
սակայն
չատ տկար է :
Անցեալ
տարեշրջաններուն
նմ ան ախո
յենական
ճօու
քւոտւ
եւ կամ
քւՈ31
խազացող
եբբեմնի
փա
յ -
լուն խումբեբբ
չկան
այլեւս
:
Եթէ
վեբբ
յի չուած
աբդելքները
էԸ1Լ՚"Տէ՛^
՚
մինչեւ
Հիմա
մեր Ա՛
խումբր
դոնէ
հօՈՈ6Աք/
բա–
ձրացած
^1
^ՐԷԷ՚"ր,
անցնող
տարիներու
լւ)։թաց
-
քին : Անչուչա
անտես ՚ սէադնապբ
ու ժողուէոլբ
-
գին անւտա ր բե բու թիւնն. ալ ուրիշ կարեւոր
պատ
-
ճառ եր են :
Այսօբ
մեր Ա ՚ խումբիւ\ն
մարզիկնեբր
ի
գէն
ամէն
զոՀողութեանւ
կբ ջանան
պաՀել
իրենց
ք)քՕ -
աՕէաՈ յ՚հօՈռՏԱք/
տիտղոսը
;
Ան շուշտ
դազռլթր
թո
լլ պիտքւ չտաք ոբ Մ ա ր–
զականբ
լուծուի։
Մեր
մաբզիւկներբ,
նախանւձելի
Գէրքէ
ր
^աստծ
են ազատազրութենէն
ի վեր , եւ
դազութին
կր մնա
յ օղնել
իրենց , ինչսլէս
ՐՐ՚էն
ցարդ
:
Յունուար
\Տին
ՇօՍրՇ
^6
Լյ
՚ՕՈՈ31Տ6//
կորսնցոլ
-
Յին,
Տէ. ւ^Օաետւէ
անուանի
^.Օ..ի
հօՈՈ6Ա1/
խումբին
դէմ , իրենց դաշտին
վբայ
:
Յուն ու ա ր
՝2Տին
ալ ուրիշ պա զտութիւն
մ բ կր -
րեցինք
մեր դաշտին
վրայ,
Ս.Տ.^. 1
Հակաոա
-
կորզր
4 ։
Պատճառբ
այն է որ յոգնած^՛ ե րո ւն
տեղ
նոբեբ
չենէ Հասնիր
:
Ղ>աէասարդ
Բան էէ մբ ամիսէ
ի վեբ
լոյս
կը տեսնէ
նոբ
՛Ր
1
«Արաքս՛^ ։
Պատուական
թերթ
մը :
Բոլորին
ջերմ պաբտքն. է Հայ պաՀել
ներքոյ
սեր՛ո ւնգը , կրթել
ղա յն Մեսրոպեան
տառերով
եւ
աղգ ՚ զգացումներ՛ով
: «Արաքո»
անոր
առաջին
գոբծիքնւ
է եւ դրական
միջոց մը։ Յոյն իմասաա
՚
սէր մր կ*ր"էր
•
«Զուարճացուցեալ
գ ա ս տ ր ա -
բակեմ»
: Այգպէս
ալ «Աբաքս
պիտի
դաստիարա
կէ
նո րա Հասն եր
մ ա յրենի
լեզոլո վ , առա^՚ն ց յոգ -
նեէու,
այլ զուարճացնելով
:
Ուրեմն պէտք
է օգտուիլ
: Ոեւէ տուն պէաք. է
ունեն՛ա
յ ա յս թերթր
% Եւ ա յն աաեն
լաւադո
յ%
ա բգիւնքը
պիտի
տա
յ ամ էնուն
եւ
բա ք։։՛ յական
մեծդոյն
ուժը՝
Հրատարակիչ
տնօրէնին
:
Այո
սլատկեբաղաբգ
թերթին
չե՚ոբՀիւ,
Հա ք
մանուկը
միշտ
աչքի առջեւ
պիտի։
՚ունենայ
Հա լկ . տ՛իպար -
նեբու
կենգանագի
րնե ր բ
իրենց տաբաղ1ւե րով ե՜լ
՚ա.ռռյգ.կեբպարանքուի,
ռւ Մեսրոպեան
տառերու
ա րտասանո
ւթ իւն ր : Եթէ
այս երկու
Հիմնական
զդացումներր
քանդակ՛ուին՛
Հա յ մ անուկի
մ բ սբ -
տինւ մէջ,
,սւն փրկուած
է ։ Մնացած
մասր
գպրոցբ
կրնւա ք լրացնւել : Եւ
այնւ ատեն
կաբելք։
է րսել
թէ
գադթաՀայը
պիտի ապրի
իբբեւ
Հայ :
Ներկայ
գա բուն
կամ պիտի
կառ
շինք ամէնքս
ալ ո ւժդնօ -
րէն եւ առանց
վ ա րանե լո լ մեբ
լեզոլինւ
ել կրօն -
քին , եւ կամ
ժամ ասնակբ իր սրբնթաց
ու աւե
րիչ
գործ ունէ ու թեամ բր պիտի
ա յ լակեր Ալէ ամ էն բան ;
Մ րտանց
կբ մաղթենք
որ «Արաքս»ի
տնօրէ
նբ ,
Պ
• ՜Ն • 3 ո վՀ աննէ ս ե ան աեսնէ իր
լո քսերուն
պսակէ
ՆՐԲՈԻՆԻ
ՆԻՒԹԵՐ
ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ
ՀԱՄԱՐ
ԹՈՇԱԿԱԻՈՐ
ՈՒԱԱՆՈղՆԵՐ
«Բանի՛*
^այ երիտասարդ
բարձրադո
յն ու -
սում
է առած
Մանթաշեանցի
Հաշուհվ
, ես չգի -
տեմ:
Մանթաշեա՚նցը
ինքն
է լ չէբ
իմանում
: քյս
կարծում
եմ թէ առնոլաղն
1000 երիտասարդի
նա
այս կամ
այն ձեւուիմ
^է^"3
է տուած
կանոնաւոր
•ուսում
առնելու
ել իբենց
Համար
ապրուստի
Հաստատուէ
դիբք
սաեղծելու
: Ե" անձամբ
գոնէ
Հաբիւբ
Հոգի
ճանաչում
եմ ,
բժիշկ ,
ուսոլցչա–
պետ
կամ
ուսուցիչ,
ճարտարապետ
,
Հանքաբան
կամ
այլ մասնագէտ
, որոնք
իրենց աէքբողջ
ուսու
մը եւ
գիյ՚քր պարտական
են
Մանթաշեանցին
։
Այս
թ՛ո շա կաւո բնե րը ցրուած
են/
քԻուստս տանի
բոլոր
էսնկի ւննե րում , ուր որ
ւլ ո
րծունէոլթես^
ասպարէզ
են ւլտած : Նրանցից
շատերր
յայտնի
Հասարակականէ
դործի^եր
են/ դարձած
» :
« ՚ . • Մանթաշեանցը
որոշ թի՛– ունէր
սաՀմա–
նած
թոշա կաւո բնե րի Համ ար , բա յց շաէռ
անգամ
բացառութիւն
էր անում
, նո բերը
րնգունւում
, ո -
բով
այդ իրբ թէ «որոշ
թիւբ»
շարունակ
աճում
էր
Մ ք՛
անգամ
Համբարձում
Առա քե լե ան բ նա -
մակ
էր
գրել
Պարիս Մանթաշեանցին
եւ խնգրել
,
որ ՛իբրեւ
բացառութիւն
իր ոբդունէ ք^ղ ունի
իբ
թո շա կաւո րհե րի կարղբ։
Աա նբա միակ
որդին
էր,
եւ սովոբում
էր Պ բազում
: Մ անթաշեանց՝
դանա–
լով , ոբ ես շատ
մ օտ է ի «Մ շակ»ի
խմբագրոլ
-
թեան, պաաասխանբ
էնւձ էբ ուղղել
Թիֆլիզ,
որ -
աեղ ասում
էբ թէ
՛ի ր թո շաէլաւո րնե ո ի թիւբ
լրա
ցած
է , բա յց , «ոբովՀետեւ
Համբարձումր «ազ ՚
գօդոլտ
մարգ
է» (այգ նբա սեփական
բառերն
է^ն)
ես ուրախոլթեամբ
կր կաաաբեմ
նրա
է՚ք^Գ
՜
րան՚քը »Հ
«Ման՛թաշեանց
մեծ
Հոգածութիւն
ունէր
իր
ուսան։ուլն՚եբի
մասին՛։
Ե՛– նա ղանաղան
1քեբւէլ
քա–
ջալեբում
էէ՛ նրանց։
Երբեմն
նա այսպիսի
բան
էր
ասում : Գալիս
էր օրինակի
Համար
Մոսկուա
կամ
Պեաե ր բուրդ
եւ ա յնտեղ
սովո րող իր բո լո ր
թոշա–
կաւո րնե րին
Հրաւիրում
է բ իր քովյ՛
ճաշի
ել նը–
րանց
Հետ լատանէ ա բաբ տեսակցե
լոլց
եւ Հ իւրա–
սիրոէմից
յեաոյ,
ուսանոէ^երբ
իբենց
՚ղնակի
տակ
՚լտնում
էին՛ մի մի ծրար,
որի մէջ իբրեւ բացա
-
ռհւթիւն
մի մի ամսաթոշակ
էր գրուած
» • • • :
«Պրոֆ՛
Նիկողայոս
Ագոնց , որ նո յնպէս
նբա
սանն
էր թէ Պ ետերբուրղ
ո լմ ել թէ Ե՛ րոսլս՛
լում
ուսած
ժամանակ,
պատմում
է քժէ մի օր Ման -
թաշեանց
նրան
ճաշք, է Հրաւիրում
Պետեըբուր
-
գում
ել խրախուսելու
Համար
ասում
է,
^Որդի է
ես ՚ոլզում
եմ , որ դու մեր Պատկս/նովր
լինիս
» ,
այսինքն
յաջորդ
լինիս զփտնաեան
Բեււոբէ
Պատ
-
կ անե անին , որ Պետեր րու րգի Համ ա/սա–րանի
Հա -
յերէնի
ուսուցչապետ
էր եւ Ագո՛ն
ց
իրադո բծեց իր
բարերարի
բաղձանքր
» :
• • • « իՆչպէս
ասի , շաա Հասարակական
ւլոր–
ծիչներ
կան,
ողջ կամ էէեռած
որոնք Աանթաշ
-
եանցի ծախքով
են •ւ-ւսում առած
ել ես
մաադ.իր
չեմ առանձնապէս
խօսել
նրանց
մասին
:
Բայց
կայ
մ էկբ որ բացալլիկ
դեր է խազացած
Հայկ
. կեան
քում եւ եթէ պարազաների
բերմամբ
ն՚՚ս
կեան՚քի՚ց
չ՚լբկոլէբ
եւ այժմ
կենդանի
էինէր,
չատ
մեծ
գիրք
պիաի
գրաւէր
քցորՀրգային
Միութեան,
այսինքն՛
ամբողջ
քհուսասէ՚ւանի
մէջ :
« Այդ
մէկրլ
Համբաւաւոր
ՍտեփաԹ Շսւ1էԱ\.ւք–
ես1)յ)ն.
է , Հայ Համա յնա՚խո բնե բի առաջին
պա բա -
,դլո լխ ր ,ոբ իր ժամ անակ
նո յն իսկ ամ բոդջ Կ ո ւէկա–
սի մեծագո
յն Համ ա յնա՚Լարն
է եդած ; Ես
ն^ան
ճանա չո ւմ էի Թիֆլիզում
:
Ատ
.
^աՀումեան՛՝
Մ անթաչեանցի
աւագ
որգու՝
3 ո վՀանէ է ս ի , գըպ–
րոցական
ընկերն
էր եւ առատօրէն
վարձատրոլած
է Մանթաշեանցից
:
Տ ՝ ՚ ֊՛
«ՀքաՀռւմեան
իր
աշիւաբՀաՀայեցողոլթեամբ
մեծապէս
տարբեբւռւ՚է
էր իր
Համալսարանական
Հ՛ո յ ը1։կե րնե րից , որի ապացո
յցն
երեւաց
մ իա
յ%
1917/1՛
մեծ յեղափոխութեան
ժամանակ
:
«ին չպէ" ս պիտի
վարուէր
արդեօք
Մ անթաշ
-
եանցի
ա յս ո բդեգիրն
իր բւր րե րա րի նէկա՚ոմ ամբ ,
ոբ կովկասի
ամենամեծ
«րռւբժուան»
էր , եթէ
սա
դեռ
կենդանւի
լինէր
եւ նրա ՛իշխանւթեանէն։
ենթա–
կայ
»:
«Մի Օր Թիֆլիղ՚քւմ
, աոլնքս եկաւ
մեր ժողո -
վրգական
բանսւստեղծ
Յովեա1ւ՚(1է
–Ա
Թու1քս,՚տ31եսւ(ւ ,
որի Հետ լալ ծանօթ
էի, բայց
ինչպէս
ասում
են ,
էէևալ
գալ
չ՚՚՚-նէինք
:
Թումանեանի
մեծ բնտանիքի
աէր
էր, տասբ
զաւակներ
ունէր,
որոնք պէտք
ունէին
կրթոլ
-
թեան,
իսկ իր նիւթական
միջոցներբ
բաւականի
Համեսա
էին
ԱՐՄԵՆԱԿ
ԿԱՐԱՊԵՏհԱՆ
(4)
•
՚
Fonds A.R.A.M
