Օս^էէտււք : ՏՇ». ա Տ Տ ա Ա ւ
17, 1Հս6 ՕՅաէտաշ ֊ Բ^1Տ
(13) 1V1^է^օ:
Վհցամս. 1100 ֆո • , Տար– 2200, Արտ. 3000 ֆր •
761. €06. 15-70
Գին 10 ֆր– € . Շ ք • Ր&քհ 1678-63
Տտա^Ա 1 ^օV^ահ^^ 1952 օաբսւր^ 1 ՆՈ Տ ՜ ՍՄՐ Ե Ր ^
28րդ ՏԱՐԻ - 28« յ \ ո ո « ք^օ 6906–՚Նոր շրջա1 թ-իւ 2317
ՄԵԲ
ԽՕԱ՛ԲԸ
հմրագիր՝
Շ– ՄԻԱԱԲԵԱՆ
Օ Ր Ը
Օ Ր Ի Ն
1869
ԱԼպսյեմբւր
26ին Փոքր
Ասիոյ
կուո՚ինա
ՀԲէօթաՀիա)
քագաքին
մէ^ , աչքերբ
աչխարՀի
լոյսի՛հ կբ քէսւ՚1,ս,ր Աոգոմոն
Աոգոմոնեա
՚ե
թրքա -
իւօս , Համեստ
բնտանիքի
մբ գալավբ :
Մէկ տարեկան
է ր՝ երբ կորսնցուէ
մայրբւ
Տ աւ^նբմէկ
տա
ր
ե կան ին աք՝
Հա յրբ
( 1880/"^՛ ) 1
Տարի
մ բ ՚էեր^ , Պ րո՚-սայի
առաշնորգ
Գէոբգ
Վրգ՛
Գերձակեան
ոբբագած– Աոգոմոնր կբ տանէր
•էշմիահին՝
Գէո րգե ան ճեմաբանբ է
ԱՀա՛ այս
՚ի"քբիկ
ու՚բն է, որ քսա՚հերոբգ գա
րու. "կիղբբ
պիտի գառնար
Հայկակ-ան
նոբ Զար -
թօնքի
գլխաւո
ր ռաՀվիբաներէն
մէկբ : Պիտի
փո
թորկէր
Հայբենաբագձ
Հայերու.
Հոգինեբբ
կուիկա–
սէն
մ ինչեւ
Պո լիս ո՛– Եդ իպաոս , եւ. մ ին չե լ Հ եռա
ւո ր Այք եր իկան եբբ , անմաՀ
անուն
մր ձգե լուի
Հա
յ ո ղ
մամ ան ա կա կ քւգ պատմ ո լթեան
մ էշ :
« Եթէ րա1ստԶ ինձ չժպտար եւ ես Ս • էյմի ա –
ծին եւ աաա իմ ս^նցին բս;ւրերար
Աղեքսսւնդր.
Մանթաւշեանի միջոցււսւ Գերմանիա չց|նայի, կր
լիւնէի իմ հայրւունիքւո–մ՝ կւււտինայուսմ, շալո շաղո
մի կօշկակար, որովհետեւ որրիս յսնամուդ Յալաւ–
թիւն հօրեղրայս էլ կօշնակար էր եւ ակնւյա)յտ1ն|ւ
րան է ռր ես էլ . սւմենւայ՚ն հաւանականս ւր֊եամբ ,
նրա՞ււ աիտի ա՝շակերտէի» :
(Ժամա<Լակ
,
8 Հււկտեմ–
բեր 1910)։
Այսսլէս
ուբեմն
, րն տան ե կա՛հ գմ բա իս տ ո ւթ ի ւն բ
բախտ
բերաւ
Աոգոմոնին,
որ փոխանակ
գաււնալու
Հասաբակ
մ էկ կօչկակար
, ին չպէս
ինք իսկ
կբ
գրէ
ր
,
եւլալ ամենուրեք
Հա ք մոգուԼուբգի
պաչտա–
մ ոլնքին
ու երախաագ
ի տոլ թեան առարկա
յ կոմ ի -
տաս
լիաբգապեար
;
. ՚
1908/ք
Օսմանեան
ԱաՀմանագբոլթիլնբ
խո/ե -
գավառութեան
լնգՀանուր
ալիք
մ ր բաբձբագու
—
ցահ՝ էբ թրքա Հայո լթե ա՛հ մէշ,
մա յբաքսււլաքէ
ն
մ ինչեւ գ աւաո ի յետին
ւլ իւ՚յ բ
1
Ն"
Ր
Վե րա հնունգի
չբշանի
մ բ սկգբնաւո
բու -
թիւնբ
կ՝ապոէի–ք :
Հայաբնակ
քագաքներբ
նոր
գպրոցնեբուԼ
էլօմտուէին : Պ՛՝՛ քսէն գուբս ֊ա յա չատ
ուտւոսւննւեոու
մէշ
ասլսւբսւ՚Լ՛՛՛ եռ կբ Հիմնուէին
, թերթեր
ու
գրքեբ
շո յս կբ ստեսնէին ՚.
Գւեբու
ւլիւտի
)^00ամեակ ու Հայկ՛ տս/ա
գբո
ւ0 եա՛հ ^ՕՕամեա կ կբ աօնուէր
ամ էն կոգմ ;
Գաւառէն
ուսումնահաբաւ
եբիտասաբգնեբ
Հաբիլրներով
կ՚՚ողոգէին
Պ՚՚լսոյ
միշնակարգ.
ու
բաբձբսււլ
ոյն– վա րմա բանւնե բ բ ;
Ալ
Զարթօնքի
ա յս աննսւիսլնքմաց
չարմում
թն
՝ մ էշ տիրական
գէմք
մ բ կբ յա յտն ուէր
յանկարհ
)9\0ին՝
աբեւմւոաՀՏւյ
մչակոյթի
վառարանին
մէշ–.
Շատ
քիչ մամ անակ ի մէշ Համ ամուլով րգ ական
գէմք գ ա րձւսլ
այս երիտասա ոգ կգե րականբ
, « -
բուն
Հսւմար
Հայ գեւլշուկ
երամշտռւթիւնբ
կրօնք
էր գաբձահ :
Գեո
Գէ որգեան
ճեմ արաԼ ի գրաս եգաննե
բուն
Վբայ ա չակե րա էր , երբ աբձակուրգի
ամիսնեբբ
կ^անցբ՚հէբ
գիւգաօիներոլ
մէշ, անոնց
բեբնէն
խլե՜
Լու
Համա
Հայ չինականի
ինքնաբուխ
ստեգհա -
գոբհու
թիւննե րբ թէ եբրեւ
բանա ստե
ղհո
ւթիւն
Լւ թէ իբոեւ
երամչտութիւն
:
իրմէ առաշ
ռ՛չ մէկ Հայ եբամիշտ
այնքան կա
րեւո
է։ո։ թիւն
լնհա
յահ էր Հայ գեգշուկ
երգին :
Իրմէ վերշ աւ ո չ ոք յաշոգեցաւ
Հեաեւոդականօ
-
բէն
շաբունակել
իր սկսահ
գորհբ եւ
Հաւասաբիլ
իրեն :՝
կոմիտաս վարգապեա
եղակի կբ մնայ
մեր ե–
բամէտակսն–
պատմոէթեան
մէ9 :
իր Հեղինակահ
ու ղսւչնալոբահ
երղեբբ
Հայ–
կակսն
բոլոբ
Հանգէսնեբու
գլխաւոր
գաբգբ կր^
կաղմեն
Հ"՛ յր^նիքի
ել սփիւռքի
ամէն
կո գմ բ , գրե
թէ կէ" գ"՚րկ
Ի Վ^Ր–
Զկայ
Հայ
մ բ՝
որուն
սիրաբ
Հա յրենաս
ի րու -
թեամբ
չբաբախէ
ամէն
սնղամ
, ոբ լսէ
պաաառիկ
մբ կոմիտաս ի երդերէն
Հ
Եւ՛՛ ոսլայի
մէշ կատա րե լագո րհե լէ ետք իր
ուսում ր , անիկա
Հայկական
ինյնուոոյն
երամշ -
տութիւնբ
հանօթացուց
Պերլինի
, Փաբքւղի
ել
Տ՚ո–
նեւի
երամչտասէր
Հասա րա կո լթե ս/)։ եւ մէէէսնա -
գէտներոմք՝
րառմ աթիւ
//
ասա խօսո/թիւննե րով :
Ե Ր՛է չախում
բեր
կագմեւյ եւ Համ ե րւլնե ր տուաւ
՜Պոլսոք,
Իգմիրի ելԳաՀիրէի
մէշ,
մոգռվրդական
յա
յ)։ խաւե բու սեփա կանո ու թիւն բ
գարձնելովՀայ–
«. ԱԻՐՏԱ
ՆՄԱՆ է, ԷՆ ՓԼԱԵ ՏՆԵՐ »
. . • Վաբգապետին
բոլոր ա րման իքներո ւն մէշ
տաղանդ
, արուեստ
, գիտութիւն
, կամք եւ
խանգավառոլթիւն
տիրական
պիաի
մ՛նայ ո
գին,
այնքան վճիտ,
խորունկ եւ հաւալուն :
ի՞նչ
պիտի
ր//ար
արմ ատախիլ
բագմ
ութեանց
Հոգեկան
պատկերբ
այսօր,
եթէ
վաբգապետբ
գուբս
ելահ
ձՐԼԼ"՛ Ր
էք.՛^ի ահ ին էն կամ կովկասէն :
Եթէ
Հանգիպահ
չբլլա բ Պոլիս,
Բիւթանիա
, Փոքր
Ասիա , Եգիպտոս եւ ա յ լ ո ՚ ֊ ր
I
Վաբգապետին
առաքելութեան
չէ՞ք
պարտիր
ինչ որ կբ թրթռայ
ձեր ականշին
,կբ սարսռայ
ձեր
շբթնեբուն
վրալ
մինչեւ
այսօբ։
Ծովերէ հով եւ
ցամաքէցամաք
;
Ի՚^նչ
ունէինք
երբեմնի
սուլթանախնամ
ոս-
աանին
մէշ , կոմիտասի
գալուստէն
առաշ :
ծւ,
բո լոր երգերռւն
ինչպէս
երգիչներուն
կամ
երգչախում
բեբուն
մէշ , ռ՛^ բն էր ա յն բացառիկբ
,
ոբ ամէնէն
աւելի ոգի, խռովք,
ում, արեւ
եւ
աբ–
ցռւնք
ցանեց
սիրտերու
մ էշ , հաւա լեցա՛ւ ու աե -
լեց . կբ տեւէ^
մինչեւ ա յսօր :
Եբգեբ չատ էինք լսեր,
մինչեւ
կոմիաասի գա–
լուստբ
։ ^ ք\ւ կր լսենք
մ ինչեւ
ա՛յսօր ;
կա
յն , ո՛՛ ր կանչբ
, նո յնիսկ
մ րմ
ունշբ
քւ սակա
ա յնքան
ո ւմգնօրէն
ճեւ/քեց
խաւարբ
, անգգալա -
բաբ
լեցնելով
անշբպետբ,
փարթամ
այլ
սնամէշ
քագաքներբ
խոնա բՀեցնե լո վ դիլգին
առշեւ :
Վա րգա պե տ բ յագթեց
, Վա րգապետ
բ ղեբա -
ղան ցեց , ռ րովՀետեւ
քւբեն Հետ ունէր
լեռն ու
ղաչտբ
, Հովն ու արօրր , սէրն ու աշխատանքբ
,
մպիտն ու արեւբ , վտակն ու «կռունկ»բ
իսո
յանք
ել օասբսուռ
ամբո՚ւշ
մռգովուրգ
մբ իբ Հտրա–
ղաա
յոյգերով,
վւ ո թ ո՜բիկնե րո վ ,
ուբախութեամբ
եւ տրտմոլթեամբ
։
Սիրտս ւնմաքն է ԷՈ փլած աներ,
կուտլւեր գերսւ1ննեւււ, |սայստե|ւ Է սյյեր • • •
Նո բ կոմ իտասի
մ ր կա րօւոն
ունինք
մենք այ
սօբ , սնուցանելու
Հսւմար
մեր սիբաբ, ոբ աՀա կբ
վ՚լի > չատերու
Համա
ււ ւի/ա՚՚՚հ ^ աբգէն
«Նման
էն
տներ՛»
Հեոո^լ
գի՚գէն ու գւսչւոէն
, ագօտ
յիչա–
տս. կի մլւ վեբահե
լով
Հա յրենի։
լեռն ու գ եան ու
ղեբանգին
:
կարօ^ան
ունինք իլանգակաթ
սրտի մբ եւ
Հգօր
տրուեսւոի։
մր,
ոո
կրկինք ու կրկին պեղելով
անբս-
սլառ ակունքբ
մո,լովրգտկ,ւն
երւլինւ,
քիչ ւքր չող,
պուտ
մբ աւիչ
Հեցուբ
մեր Հոգիներուն
մէշ :
Ո՛ չ մէկմոգովուրգ
ա լնքան
խմ ո բուահ. , նոյ -
նացահ է իր ե րգե րուն Հետ , ո րքան ա յս
Հալահա–
կան
բտգմութիւնր
: Եւ ոչ մէկ մողովրգականւ
երգ
ա յնքսւն
Հ բա շաղ ո րհ աղդակ
մր եղահ է ինքնա —
պրլշտպանո
լթեան
Համ աբ ,
կոմ իտաս խոբասլէս
ոմ
ւբքան
Հայկականր
:
րսբ։
ւնե,
ՖՐԱՆԱԱԿԱ՚ե
էԱԿԱՅԱՐԶԱԿՈԻՄԸ
Հ
.Լգկաչինի
ֆրանսական
ումերբ օգի ճամբոաԼ
նոր
ղօրք եւ զինամթերք կբ ստանան
ամէն
Օ բ է
թչնամիին
յառաշիւազացումբ
կասեցնելու
Համաբ ,
ինչպէս կբ սպասուէր
, Ֆրանսացինեբբ
Հակա
յար
ձակում
ի ւքր
սկսան
: Բազմաթիւ
գո
ւմ ա բտա
կնե ր՛
պաշտ պան
ութ եա՛հ գի^>՝լչ թողլ"Վ
անցան Աեւ գեարլ
եւ առաշացան
Հա՛նո յիի
Հիւսիս՛
արեւմտեան
կող—
մբ,
թչնամիին
կռնակբ։
Ֆրանսացինեբբ
Հասանէ
Հունկուա
դիէ-ղբ որ
1951^5՛
կորհանահ էր եւ որ–՛
Հաղո բգա
կցո ւթեանց
կաբեւոբ
վլեգրոն
մբն է, շու––
բի եբեք
ճամ
բաներոլ
մօտ, Աեւ գետ,
կարմ
իր
գետ, եւ Տսաակ գետ՛,
ԱռաշապաՀներոլ
բնգՀաբման
պաՀուն
Հակա–
ռակոբգ
փոքր
ումերբ
քաչուահ
են :
Զինաստանի
սաՀմ անին
մօա ակա
յ բա խ ո լմի
մ բ պաՀուն
թչնա–
մին եա քաշուահ է ;
Գեռ
յա յտնի չէ թէ ֆրանս ա կան
Հրամ անա -
տա բութեան
այս Հակա յա բձակում
բ Հետագօտա -
կան
փո՛՛րձ
մբն է թշնամիին
թիկունքբ
տկաբա -
ցնելսւ թէ իբական։ ճակա՛տամարտ
մբ Հ
Աաէ
եւ ԳեէմաԱիա դհՎ
դհմքւ
ԳԱՎՏՆԻ
ՀԱՄԱՋԱՅՆՈԻԹԵԱՆ
ՄԸ
ԽՆԳԻՐԸ
Աաբի
խռ րՀրգա՚բանբ
որոշեց որ բնտ
բութիւն
ներբ կատա-բոլին
Նոյեմբեր
30ինւ , Հակաոա
՛կ
անոր
յւբ Ֆբանսա
յի Հետ բանա կց ո ւթի ւններ
բ
իսղռւա՚հ՜
էին : Աարի կառա՛վա
բռ ւթիւնբ
1^ուզէ
վերսկսիլ
բանակցութիւններբ
տնտե սա կսն՛ գաչփնքի
մբ
Հա
մաբ , ա՚ռաշարկելով
կաբգ
մբ պայմաններ
՚,
Ֆրանսա՛յի
աբաաքին
նաիսարարբ
Հոկտ՛
26
թ ո ւա կի բ նամ ակով
մ բ Ատրի վարչապետին՛
կբ
յա յս^ն է թէ Համ ամ իտ է որ ւիեր սկսին։ բանւակցու -
թիւնւներ բ բա րւոք
աբգիւնքի
մ բ Հ աս ց՛ե ելու Հա -
մար
ղանոնք : Ֆրանսա կբ փափաքի որ ահուխ -
պոզպատի
եւրոպական՛
Համաձա
քնութեան կեգ -
րոնն
բլլա
յ Աաբբպրուքբ
եւ թէ Աաբի
շք>շանւբ եւ
րոպական
ինքնապսձՀ
սա
Հմա^ւա՚գրո
լթի
ւն՛ մբ ո՛ւ -
նենայ
, շաՀակից
պետութեանց
ե րա շիւաւո բու -
թեամր։
Այսսլէս Աաբբ
կրն՛այ
րլլ"՛
լն"
յ՛նւ իսկ
ւս՚պա–
դա
քին։ կեդրո՛ն բ եւրոպական
ուրիշ
կազմ
ակերպո՚ւ–
թեանց :
Արեւմ տեան
Գերմ՛անիո
յ կառավաբութիւնբ
Աա -
րի
ի՚՚՚րՀ
րղբան ին տուահ
որոշում
էն։ իւռովահ
է
եւ կբ յայտարարէ թէ կբ մերմէ
ճան չնւա լՆո յեմ
բեր
ՅՕին բնարոլթեա՚նց
օրինականութիւնբ
, ինչպէս
.որ
՜չի ՝ճանչնաէ
^բ
––արգփ.փւ՝ռրՀ֊Իգսւրսձն֊ալ,իբք
Տ^^^,՛" -
կտն։
Այ"
մեբմո
ւմ ին սլատճարն է որ. Աարի, իսորՀբ -
դր։ բանբ չէ
ճա՛նչցահ
իր
ւիրա ք ինկահ
պատասիւա–
նատո
լ
ոլթիլյ.
բ ֆ
բ
ան
քե
ւզ.ե րմ ան
րա՚ևա
կէյո լթե
անց՝
մէշ, ելյետո ք,այն պաաճառով որ Աս՛րի
րնաբու–
թիւննեբր
պիտի կատարռւին
ւսռա\ց
զերմսնասէբ
կուսակցու
թեւոնզ
մաս՛նակցութեան
՚. Պօ՛– հ կա՛ռա -
վսւրո ւթիւն
՛բ
քսւնւիւցս
ագգա
րա
րահ– է Աարի թէ կա.
բելի
^ է բանակցութեանց
ձեռն
^աբկեք
մ ին չեւ ոբ
գե բմ ան ա ս է ր
կո ւսակցութիւնՂ
ե ր
չմ պ ւնա
կցին
բն։տր.՚։ւթեանէլ
։
՝^ Գերմ անիո
յ սովետական
բամնին
Հեռագրա–
(Լուբեբռւ շարունակուր-իւնր կարդալ Դ– Էյ )
յգ
իւոբՀոլր ,
գբ ,
եւ •ատով իսկ
յե ղա ւիո խո ւ թ իւն
մբ կատա -
բահ եղաւ, տիրականւ
եւ իլն։ք։ւոլրո
ք)՛ ։
Մենք ա յռ յեղավ։Ո
իսո լթեան
չաբ ուն ակո
լ -
թիւնն է Որ կլլ սպա
սենւք տսւ բագիր երիտասա րգ -
ն.–երէն ,
ի։ր սան, եր էն։ , բոլո ո եբղ չախումբերէն
ու
ե
ռ
զ.ի չնւ ե րէնւ :
Եթէ
Անդրա՚հիկի
ւլորհր կէս մնաց
բոնօբէն
,
նոյ^. չքմեգանքլւ
չուն։ինւք
Վ^ս.
ռդ
աս։ետքն
Համ։։։ր ;
ի1բ եւ է զանցառութիւն՝
պիտի
ն։չանւսքեէ ր
ե րկրո րգ անղ ։ւ։։ք թաղե ք Վա
ոգա։զեաբ
27 Հսկա. 1935,
՜՝
՜
ՇԱԻԱՐՇ
ՄԻԱԱԲԵԱՆ
ւԱՎուէ կեցեխ
կական
Հարաղատ
եբգերբ
, գորս մշակեց
եւրոպա
կան արուեստի
կատարե լութեամ
բ;
իր անաւնին
ել գորհին Հետ սերտօրէն։
կապ. -
ուահ կր մնա
յ մեր մեհ ե րդիչր
Աբմ ենակ ՇաՀ -
մուբաաեան
, որ կոմիտասեան
երգերու
մեհաէ/ո՚լն
ւռա՚բահք՚չն։
եզաւ
Պոլիսէն
մինչեւ
Փարիգ ու Ամե
րիկա :
Վեբքին
անգամ
, երբկ*երգէ
լ, Փա
ոիզի
եկեւլե–
ցիին մէշ, կոմ իտաս վարդապետի
յո ւղա րկս\ւո րՈ լ–
թեանւ ատենւ, խաղերբ կր խեզգաէին
կոկոբղի^։
մէ9 եւ բաոեոր կբ խուսավքէ
ին։ յի,ոգո
ւթենէն՛ :
կոմ իէտասի
նւք սն
ՇաՀմ
ու րատե աէ ի րանակա -
նու թեւնն ալ սկսահ էր խաւարի
լ;
Հազա ր ափսո^ ս • ՚ •
ի^նչ
եզերական
վախճան
զ ոբհակիւց
երկու
մեհ արոլեսաազ
էանւերու
, որոնւգ / ք,շաաակ ր քա -
լիտեան
սւիտի պաՀԷ եք.ախտագէտ
Հայ
մոսո -
վուբզբ :
ՀՐԱՆՏ -
ԱԱՄՈԻԷԼ
(ԽՐԱՏ
ՄԸ ՀԱՏ
ԺՈ՚ԼՈՎՈԻՐԳԻՆ)
ՊՈԱԹԸՆ,
26
Հոկտ.
(Յաււաջ)
Կիբակի
օր,
Գեմ ո կ բա անե րո ւն նաիսագաՀական
թեկնահուն ,
Պ– է ՚ ո լ է յ Աթիվբնսրն,
Պոսթբնի
Աթեթլբբ պան -
գոկին
մէշ , նախա ճա չեց
ւիե թեբա֊
նեբու եւ մա -
մուլի
նե ր. կա քա ցուց ի չ1ւե
րՈ
ւն
Հետ։
« Հայրենիք »ի կողմէ
ներկայ էբ բնւկեր ժ֊ի –ձ
բայբ
Միսաքեան :
Պ՛
Աթիվլքնսբն,
կարճ
ռւղերձէ
մբ վեբշ իր
յարկաբամն։ին։
մէշ, Հանդիպում
ու՛նեցաւ
բոլոբ
օ–
էոար լբագբոգներուն։
Հետ ՚
Երբ
բնկեր
Միսաքեան
, մեր թերթին
կոգմէ
գինքր
ողշոլնելէ ետք, ելւ Հ^–բցնւէ թէ «ի նչ
ունէր
բսելիք
Հայ մալովուրգին՛»
, կառավս՚բիչբ
կբ պա
տասխանէ
.
« Կիբակի
օրերբ, քաղաքական
յա յտարա -
րոլքմիլւնեո
բնեքՈլ
սռվոբութիւն
չունիմ
,
բայց
աՀաւասիկ
ինւչ կք/էւամ յա1։ձնա բարե
լ ձեզի
Ա -
մուր կեցէք,
ինչպէս
ամուր
կեցահ
էք , Հաոիլբտ -
ւոր , Հազա րաւո ր տա՛րիներ՛» :
Ընկեր
Միսաքեան
իր
չնւո րՀ ակա
լ ու թհւԼնե բ բ
յայւոնելէ ետք բսահ է թէ «Տ"յս
ունինք
ո՛ր եբր
նա խագաՀ ութեան
–ա՚թոռ բ գ ո՚աւէք , պիտի
ձիչէք
մ եբ մոգով
ու րգին ա քգ առա,րին։ ութհւնբ » :
Պ– Աթիվքնսրն
րսւսւ թէ ին՛ք Համոգուահ է որ
Ամերիկայի
օտտո
։ք ամուլբ
չա՛տ
մեհ ռեր մր կր
կաւոաբէ
ցոլացնեքով
այս
երկրին
Հեաապնգահ
իւոէա քն։եբբ :
ԱՄԵՆԱԱՐԲՈՑ
աօնին
առթիւ
Յաաաջ
լոյս չի
տե՜սներ
վաղր։
Fonds A.R.A.M
