քօաձՏ
«ո 1925,1(.Շ.Տ.376.286
17, 1Հս6 Օյսոշտաշ - Բձ1Հ1Տ (13)
ա
^էօ։
10Լ61^Շ
Վհցաւքս. 1100 ՓԲ*» Տար– 2200, Արտ– 3000 ֆր •
161. 008. 15-70
Գին 10 ֆր– € . € ք - Բտոք 1678-63
1«ա–ժւ 7 Օշէօեէշ 1952 Երեքշաբյտ^ի 7 ՀՈԿՏԵՄք^ԵՐ
.28րգ ՏԱՐԻ - 2Ց«
յ(օ 6Տ84–՚Նոր շրջսւս թ ի լ 22Տ5
ՄԵՐ
ԽՕԱ՝ԲԸ
Խմբագիր՝ Շ՛ ՄԻՍԱ-ԲԵԱՆ
Այս
անղամ
փարիղեան
թերթ
մր, Հ<^առի -
Փրէս՝»ն է որ «աւեաարեր՝»
չռւ–րեր կր Հագո րգէ ,
Թուրքիոյ
սլաշա սլան ութ եան
ղօրացման
մսէսին։
Թերթր
Անղարայի
թղթակցին
մէկ
նամակր
Հրաաարակաձ֊
էր կիրակի
օր, Հեաեւեալ
խորա -
գէիներոփ
.
« Թուրքիա կր աօնէ այն յաղթանակր
ղոր
իր ո աղմ ա գէ անե ր ր չաՀահ
են
. . •
Աղղամողովի
•աղա լակո յտին
վրայ»։
ի՛՞նչ է սլաաաՀե ր , ՛ա յսքան
չո-նգա լիւց
Լ"՚–Ր
մ ր
Հաղո րգելոլ
Համար
Անգարայէն
Փարիղ :
Թղթակիցն է որկր պատմէ
.
ճէչալ
Պա յար
, թուրքիո
յ
Հանրապետութեան
նաիսաղաՀր,
նոր վերադարձա՛ւ
քննական
պտոյտէ
մր որ ղինքր տարահ էր մինչեւ
կարս եւ Արտա —
Հտն։
— «Շաա ւալւքա-կ չհանեցքի՚Թ աւյս Քաւքբււրգււււ––
^եաւՏ) ա|ւնթիւ֊: Եւ սակայ (ւ, չափազա|նւց1ււթ–իււյն1 չ է
ր-սել թ է պւաէամական դէսյք ւքը՚ն էր ռր տյյղի կկսսս
աենար՛ ռչ ւքիայԸ թռ լրք ագգաւյիՌ կեաւնքինՏ, այ|.
1ււ Միջազգայիքւ քսւոլաքականւութ֊եաքւ տէսյաւկէ
՜աուվ» :
Նամ ակին
չա ր ո ւնա կո
լթ
են էն
կ^իմ անանք
թէ
ճէլալ
Պա յարի
պտո
յար
ուչագրոլթ իւն
գրաւտհ՛
է մասնաւորապէս
Մոսկու՛այի
մէ^ :
Մանաւանգ
"ր, նաթագաՀր
Հետեւեալ
յայտարարութիւնէն
ր
դ
ահ էր ա րե ւե լե ան
ն աՀ ան ւլնե ր ո ւ րնւակի չնե րո ւն •
— « Ուրաի ելք ար կր1նէւաք վերջապէս ապ"ւհւ)|–
վե| ձեգ ր ֊ է ՝ ւոարիԹէրու
անււլյււոլւ(բռ1ւթ–ե՚նւէ& եւ
\քտաւհւււ(յւււթ֊եքւէն եաք, ձեր քաղաքքւերր ե. գիւղերը
՜«|իաի պաշտպանւՆւիւն յատլթակա&օրէնւ,
իՐսչսւէււ
թւուրք երկրի*(ւ՛ 3)1 րիշ ուեւէ ւքասնիկը , օաար 1նէախա^
յարձւակմաւն ւքը դէւք» :
Թղթակիցր
աւե
լի պա
րղե լով իր միտքր
, ղիտե
լ
կուտա
լ թէ ա լս Հաւաստիքր
թուրքիս
յ պաաա՚ս–
իւանն է
1945/՛
իսո րՀ րդա
յին ձեոնա ր կին , ո րուի կր
պաՀանշէր Խ • Մ իութեան
վերագ՚արձնել
կարսի
եւ
ԱրտաՀանի
նա Հ անգնե ր ր ;
ԵԼ ԿՐ յէ
ե րկու
ղէսլքեր
որոնց «պսակում
ր»
եղաւ
ճէլալ
Պ՛ս յարի
ձեռնարկր՛
Երեք չարաթ
առաշ
,
Ատլանտեանի
ճակատին
յնգՀ • Հրամանատարր՝
ղօր • Րիճուէյ
, կարս այ^
ցելեց ։՚–Անդարայի
՛ամերիկեան
գեսպանր՝ Պ –Մրք
՚՚Բ՚1"՚Ր
ատեն
մնաց այդ քագտքին
մէշ,
«ոլղե՛
չով
Հասկցնել թէ Ա . ՆաՀանգներուն
սաՀմանա -
գլուխր
այսոլՀետեւ
կր գտնուի
կովկասի
վրայ»։
Արդ
, ի՚^նչն է որ« թրքական
յաղթութիւն
»
կ՚անուանէ
ֆրանսացի
թղթակիցր
՚.
իր պատմութեան
Համաձայն
, թոլրքերր
ոչ
ամերիկեան
օգնութեան,
ոչ Աարշրլի
հրադրին ,
լ։ չ ալ Ատլանտեանի
դաշինքին
սպա
սահ
էին , րսե
լու Համար
քհուսերուն •
— « Մէկ թիգ աւնգաւք պիլռի չկրքնոսէք ստանէւպ
ւքեր հողէն, աոանց ջախջախելու ոյչ լքիայն
լքեր
րանակը, այլ եւ լքեր ալքրողյ ժուլււվուրդր» :
ԵԼ
մ ինչ Գաշնակիցներր
իրենց
րանակներր
կ՚արձակէին
1945^^,
Թուրքիան մէկ միլիոն
ղին -
ոլոր կր պաՀէր Հ
ԵԼ սակա
յն , Անգարա
յի
մ
տաՀոդութիւններր
փարատտհ
չէին։
ինչո՞ւ
: Թղթակիցն
է
որ կր բացատրէ
.
Թէեւ
Թուրքիան
րնդունռւահ էր
Ատլանտեանի
դաշինքին
մէշ , բա յց կաղմ ակեբպութեան
"աղ -
մաղէ տներ բ րնՀ ան րապէս
տարրեր
կ՚րմբռնէին ա–
նոբ
պա շտպանո ւթեան
կաղմ ակե բպո
ւմ բ
:
9*՛՛^՛^՛
ա յս տարուան
աոաշյն
ամիսնե
քու
լնթացքին
;
Ան-ոնց տեսա կէ աով
, անկարելի է նախա աես
ել
ամբողշ
Թուրքիոյ
պաշտպանս
ւթիւնր
խոբՀբգա -
յիՆ արշաւանքի
մր դէմ :
Անշուշտ
պիաի
կռուին
Թրակիա
յէն
մինչեւ
կովկաս
, բայց
անՀրամեչտ
է ուրիշ
պարագանեբ
ՀքԱյաստան աւ
զգոէշոէթ1ււ& կը պ^ստուիէե
սլ
նախ։
ւեսե
Թղ
թակցին
էաւեւոիսբ»
այն է թէ
թուրքե
ր ր յաշողահ
են րԿւգունիլ տալ իբենց սպա–
յակոյաին
աեսակէտր
•
Աղգամողովր
պաբտալոբ
է ամէն Հաւաստիք տալ թէ Թսւր,րիոյ
բոլոր
Հո -
ղերր պիտի պաշտպանոլին
անխտիր
։
Մո՛ւրամ ա սնո ւթ ի ւնն ե բ ր վ՛ա ղո լան
ձգելով ,
բսենք
անմ իշապէս
, թէ աո Նո՚լէս՚ալն կանխաՀաս է
Անգարայի
ցնհութիւնր Հ
&-
Րոլչեւիկե՚ան
Համագումարին
առթիւ, Խ– Մխ
ութեան
բոլոբ
Հանրապետութեանց
եւ
ինքնավար
շբշաններու
կեգր՛
կոմիտէներն
՛ալ բնգՀ ՚ մողով–
նեբ
գումարեցին,
օրակարգի
խնգիրներբ
քննելու
Համար Հ
Գլխաւոր
Հարցեբէն
մէկն է «՚Բաղաքական
ար
թնութիւն»։
Լշ IV1օոյ^/ք
ռուսագէտ
՛աշիատակիցր
,•
Պ– Անտռէ
Փիէո,
Հոկտ.
5
6ի թիւին
մէթ չաՀե
կան
տեղեկո
ւթիւննեբ կր Հաղորդէ
գաչնտկից
Հանբասլետութեանց
մէշ դումաբուահ
մողովնե
՚–
բ ո լ
մասին
որոնք
տեղի
ունեցան
Աեպտեմրերի
^Ր^Ր"ՐԳ
կիոամսեակին
:
կ՝ամ փ ոփ ենք
Հիմնական
մ ասերր •
Աւելորգ է բսել,
Աւկրայնայի
թէ
Բելոոոլ.
սիոյ , Վրասաանի
, ինչպէս
Հայասաանի
, Պ՛ալթ -
եան
եբկիբներռւ
եւ •արեւելեան
Հանրապեաու -
թեանց
մ էշ եւս • պա՚տդամ
աւո բնեբր
միաձա՚յնու -
թեամր
քուէարկեցին
ԺԹ • Համագումարին
ցոլց–
մունքներր
1951 1955^
Հնգամեայ
հբագրին,
ինչ–
պէս եւ կուսակցութեան
կանոնադբի
փոփոխմաՆ
մտւ/ին
։
Այս
մողո
էին
երբ
ն չանաւոբ
Հանդիսացան
նաեւ
քննա գա տ
ռ լ
թ ե ան եւ ինքնա քէնա գատ ութե ան կա -
տա րեա
լ շղթա յաղե րհ ո ւմ ոփ մբ : ԸնգՀանո
ւբ եւ
տեղական
քա բ տ ո ւղա բն ե բ ամ բաս տան ուեցան ա -•
մէն տեսակ
յանցանքՍեբոփ
եւ
օբինաղանցոլթ
իէն–
ներոփ ;
Պատւլամ աւո րնե ր բ քէնեցին
այն միշռցներր որ
ձեռք պիտի
առն՛ուին
բարւոքելու
Համաբ
կուսակ
ցութեան
աշխաաանքր եւ մասն՛աւորապէս
փեբա -
Հ՛աստատե
լու
Հաւք աբ
շվաւմ բ
ղանղո ւահնե
բուն
Հետ ։ Շատ յոլղուեցաւ
Հետեւեալ
Հ՛արցր
՚
Ս՛աստկացնել
պա յքարր
«քաղքենի
ազգա քնակա -
նութեան » դէմ որկր
շա
ր ո ւնա կէ ճարակիլ
մ տա
-1
ւորակա
՜Ր
շրշան
։տկն
.ե
րո ւն մէշ, դրաւլէ տնե րո ւն եւ
ա
րուե
ստ՛ա գէանւե բուն
մ էշ : Գրեթէ
բո լո բ գիտա –՜
կան
ակա
գեմիանե
ր
բ , ո րոնւք
մ ասնաճիււլե
րն
ենՀ
Մռսկուայի
Գիաութեանց
Ակագեմիւային
,
Հրամ՛ան
ստացան։
լուրշ
մ՛ա քրա
։լ ո բհո
ւմն եր
կատարել ,
վասն ղի աղդա յնա կանո լթեան վտանգ աւոր
վ
առա^
րան՛եեբ կբ
մն։ս։ն , օւլնելուի արաասաՀմանի
ո քւ
խա
փանարար ել լրտեսական։
ձեռնս,
րկն։ե
ր կ-սւ ղւք ս։ կե ր–
պեն Խ .Աիութեան
մէշ։
՚Բաղտքական։
։սբթն
՚ու
—
թ I, ս։ ՜հ պակաս բ ոճիր է Հ՛այրենիքին գէմ եւ պէաք
է ՛թ՛ Ր^ տալ
ւ՛ւ
յն ան Հ ո դութեան ել կա բճատե
սու -
թեան
ղոր ցոյց կուտան– շատ մբ պա տասիս ան՛ա՛ա
ու
Համ ա յնափաբներ ;
Բա
ւլա քա
կանէ
ար թնո ւթեանւ
մ ասին
հան բաց
ան
մ ասնաւո րապէս ա յն
Հան.
բա պեաո ւթե՛անց
մ էշ
ռբ
՚ոլղւլակի
յա
րարե
բու թեո– ն մկշ են ղ ր՛ամ
էէէտիբա -
կանւ
աշիւաբՀին
Հետ։
Տիչելոփ
Աթալինի
խօսքերր,
Վբաստանի
կեգր՛
կոմիտէին
լէնգՀ . քարտոլղա -
բբ, Մկելացէ,
յիչեցուց թէ
ՀՀցոբչա
՚ի
տեւէ գրա -
մ ատիրական
ւղա
շա բո
լմբ , օտար
պեաութիւններբ
խ ս։ փանա բա րնե ր , լրտեսներ եւ աՀարեկիչներ
պի՛
աի
ղրկեն Խ՛ Միութեան
մէշ»։
Խս
բհ
րգա
յին պե~
տութիւնր
իր Հաբաւայինւ
սաՀմանին
վբայ
միշտ
ալ դրացի է ղրամատիրական
պետութեանց :
«Լ՚ս–
մաշիսարՀային
յետադիմութեան
ումերբ, եւ մաս
նւա լորտ
պէս
ամերիկացի
ա շխ՚ս րՀակ՚ս ^ ե բ ր
իրենց
յառ՚աշացեալ
ւլի րքե
ր
ր
կբ
նկատեն ա յ՛է ղ
րս՚ցինձե -
ԲՐ
՚ծ
Տ
Մ կելացէ
մ
ա
սնա լո րա պէ ս
յարձակեցաւԹուր–
քիոյ
փրայ
որ
իբրեւ
անղտմ Ատլանտեանի
գա
շվ
։ն–
քին
Հ
.ա
շիս
ում օր էն
կր
մ՛ասնակցի
պատեբաղմի
պատրաստութեան
րնդգէմ Խ • Միութեան» : Աե
վ ե բշե
րս
լնգոլնեցալ
տ յցելութիւնբ
ղօր •
Ր Ի ՜՛
ճուէյի
, Հմանբէական
պատեոաղմի
մս՚բգուն»
,
որ
՛աչքէ անցոլց
Ա՚արբդամրչի
շրշանր,
կարսի
նա -
Հանդին
մէշ՝
խորՀբգային
սաՀմ անագլուխ
ին
մօտ։
^Մենք
չենք դհաեր թէ ամերիկացի
ղօբավա–
ՐԲ
ինչեր խօսեցաւ
Թուրքերուն Հետ, սակայն բա
ցորոշ է
իր
այցելութեան
գրգռիչ
Հանգամանքբ ։
Թուրքիոյ
լրտեսական
գրասեն։եակր
ուրիչ բան չէ
եթէ
ոչ
մէկ ճիւղր
ամերիկեան
լրտեսութեան
:
Պէտյ, չէ
մոռնանք ա ,ս պաբաււան,
նկատի
առնե
լով մեբ երկրին, ագխարՀաղրական
ւքիրքբ • Պէաք է ՝
՚^ԻՀ՛"
յիչենք թէ թուբքիա
ել Վբաստան
սԱ
՚Հմա
- ՚
Նակից
են »
։
ԱՐՈՒԹԻՆՈՎԻ
ԱՋԳԱՐԱՐՈՒԹԻԻՆԸ
Ն՚՚յնիմ
աստ
աղղաբա
րոլթիււններ
ուդէքուեոան
Հայասաանի
կսլսակցսսկան
Համաէգումարէհ
մէ^
ԱՐԵԻՄՈՒ8-8Ը
ՊԱՏՐԱՍՏ Ջէ ՏԱԿԱՒԻՆ
ԶՕՐ.
ՐԻՃՈՒԷՅԻ ՆՈՐ ԱԶԳԱՐԱՐ
ՈՒ
ԹԻՒՆԸ
Մէկ
շաբթուան
մէշ երկրորգ
անւլամ
ըլլալով
Ա՚ոլանտեանի
ճակատին
սպա րապե տբ , ղօր
՛Րի՜՛
ճուէյ
կիբակի։
օր աղղարարեց թէ եւլահ պաարաս–
աո ւթիւննեբր
բաւական
չեն
պաշտպանութեան
Համար։
Իր կարհիքով,
ճանՀիմն ել
ւիտանգաւոլք
է»
ենթադրել
թէ Խ՛ Միութիւն՛բ
պատեբաղմ
չու–
ղեբ , կամ պատչւաստ չէ պատեբաղմի
Համար
եւ֊,
կամ
տրամաէյւիր չէ պատերաղմբ
փութացնելու
։
Զօրավարբ
իր ճառր խօսեցաւ
անթելի
փրա
յ %
ո րպէսղի
լսեն իսփիւռս
աշխարՀ
ի , եւ մ ասնաւո -
րապէս
Ամերիկայի
մէշ։ Այս առթիւ
մխտեց
այն
աեսակէտր թէ պաղ պատեբաղմր երկաբ
սքիաի
տեւէ , Հետեւաբար
կրնան
ձգձգել
փերաղինումր է
Իբ Համողումոփ,
Խ՝ Միութեան
ղինուոբական
ու
մր աւելի
մեհ է քան Աղէլամողաիյն
ումր , եւ
«փտանգաւոր՝
մեբ ապաՀոփոլթեան
Համար։
Մին
չեւ որ ի նպաստ
Աղգամողոէիյ՚ն
չդառնայ Խ՛ Մի ՜
ութեան
յաբձակման
կաբողոլթեան
եւ մեր պաչտ
պանութեան
ներկայ
Համեմատռւթիւնբ
, ներելի չէ
թուլցնե
լ մ եբ սլա շտպանո դա կան
ճիդր» :
Զօրափարր
մասն՛աւորապէս
շեշտեց թէ աբեւ–
մտեան ճակատր
լրացոլցահ
պիաի
չըլլայ
1952^
յանձնառո
ւթիւննեբր
, թէեւ
չի կրնար
ճչդել թէ
ո՛ր աստիճան
: Բա յց եւ այնպէս
յառաշգի՛մ
ու -
թիւննե բ կատա բուահ
են եւ արեւմ տես՛ն
Եւրոպա
յի ղինուոբական
ումր չա՛տ աւելի
ղօբաւոր է այ •
սօր
քանւ երր կր ստո րագր ո ւէր Ատլանտեանի
գա.^
չ/՚նքբ :
իբրեւ
օրինակ
ւիչելոփ
Բոբէայի
պատեբաղ -
մբ, սպարապետր
եղրակացոլց
թէ այսօր
ք(Հիւսի–
սէն Հարաւ,
Նոբփեկիայէն
մինչեւ
թուբքիա
ղինա՛–
կից տղզեբր փճռապէս կր գոբհակցին
,
կաղմելու.
Համ աբ ա յնւպիսի
ում մր ոբ պիտի կասեցնէ
թշ -
նամին։ ։՛ Մեր
ումեբբ կր շարունակեն
աճիլ եւ պի
աի
աճին , ապաՀ ովելոլ
Համ ա ր խաղաւլո
լթի ւնւ՛բ է
Եւ սակա
քն։ չեմ
ուզեր
կեղհ
լաւատեսութիւն
ներ–
,չն։չել
ձեղի» :
Բոքչեէիկեաճ ՏամագոէԱադ
Կիրակի օր տեղի
ունեցաւ
րո լչեւիկեան
կու
սակցութեան
\9րգ Համաղումարին
բացոլմբ , ար
տակա րէէ
Հ անդի սա ւո բու թեամ
րեւ ի նե րկա
յոլ -
թեա՛։.՛
1 300
պատգամ
աւո բներուն
Խ •
Մ իո
լթեաՆ
բոլոբ
շրշաննե
րէն
։
Բացում
ր կատա բուեցաւ
իրիկուան
մամր
1՚ին գ
Գերաղոյն
ԽոբՀուրգի
մեհ գաՀլիճին
մէշ։ Աթա
լին ներս մտահ
ատեն։ բ ^ւ ւլո լն ուեցաւ
յոտնկա
յս ^
գղբգաւլին
հաւիերով։
Կբ նաիսադաՀէր
փոի՚-վաբ–
չապետ
Մոլոթուի,
որուն
րացման
ճաոկն
՛իե բշ
16
Հոէլինւոց
նաիւտւլ աՀութիլն.
մբ կաւլմուեցաւ,
ան -
գամակցութեամ
բ Աթալինի,
Աոլոթուիի,
Աալեն–
քոփի , Բերիա
յի , Վորոշվւլոփվւ
, Միկոյեանի
խւն •
I
Առաշին
անգամ
րլլալով , Աթալին ճառ չիսօսե -
ց ՚ ս ւ : Կարհոդնեբ կան թէ ւզիէոի խօսի
Հաւքագոլ -
րէն
վեբշ
՚. Փս ի՚՚անո րգա րա բ կուսակցական
գոր-
հունէութեան՛
զեկուցում ր կարդաց Պ ՚
Մ ալ1^ -
քսվ, սկսելով
1939քՅ՛ :
(Լ«էք|3յրու. ^ ա ^ է Յ ա կ ո է թ ի ւ ն ը 1յարգ(Ա| Դ - է յ ;
բնգՀ
. քա բտո
ւղա բ Արո ւթին ո
լիի
կոզմ է ԼԳ ՚ Յա -
բութիլնեան)
: ՀՀԽ • 1Րիութեան
Հանղէպ
ունեցահ
ատելութիւնն
է որ հունկի։
բերաւ
Թուրքիան եւ.
մ էլեց
գիմ
ում կաաա
րել Ատլանտեան։
ի։ կազմ ակերա–
։՚լութեան
մէշ մտնելու։Երբ
զօր–
Րիճուէյ այգ
եր–
կիբր գնաց, ճամրաներր
պաշարուեցան
եւ աւէբողշ
էլիլյլեբ
պա րսլո
ւե
ցան,
ւիասն զե թուրք
կառավա^
ր ութիւնբ ել Րիճոլէ
յ ի՛նք չափազանց կր փախնա^
յին մողոփրգական
ղայրոյթկն^^։
X
«Լր Մ ոնտ»ի ա շխա տակից ր
յետՈյ
կր
պատմէ Թէ մինչ
այս ճաոերր կբ խօսուէին
Թի՛ֆ —
լիզի
ե լ
Երեւանի
մէշ, Խ– Միութեա՛ն՛
նաւատորմի
օրկանբ
, ^՝Բրաս1 ի Տ>լոա» կբ գբէո
«Թուրքիոյ
ո՚սղմական
տորմիղր կր փերակաւլմոլի։
Ամերի -
կացի ա շխա բՀակա
լնե րր կր խոստոփանին թէ
այգ
նւաւաւոո րմր
ամրողշոփին
իբենց
ափին
մէշ է :
Թուբքիո
ք ղինուո բական
շրշան ակներր
տրամ ա - .
դիր
են ւլինակցե
լո
լ
ֆա շական
Թիթո
յի
իսմ բակիՆ
Հետ» :
,
«Բաղաքականք
արթնութեան»
պատուէ
բնեբ
տրուահ
են
՛նաեւ
Լքւթուանիոյ,
էսթոնւիոյ
ե լ
Լե -
թոնիո
ք Համ ա յնափա րնե րուն , ո րպէսզի
«ւոա սնւ ա -
պտտկեն
պա յքաբբ
քաղքենի
ազզ ա
յնականութեաՆ
գէմ
Հ– ԱԱՀԱԿ Տ. ՄՈՎԱԷԱԵԱՆ
Մուրատեան
փարմարսնի
նախկթւ,
տեսոլչր,
որ
Ա.
\։,պարհ
Աան,րր գացահ էր ամառնա,հն
աո–
ձակոլրգի
առթիւ,
վերադարձահ
է Փարիղ՛
կգ
Fonds A.R.A.M
