11^11^7€|հ1
ք օոժշ
6Ո
1925, 11.€.Տ. 3 7 6 ^ 6
17. ք^Ա6 ՕՅաշտաշ - Բ^1Տ (13)
աԵօ։
10Լ6 ե \ 0
Վեցամս. 1100 Փ
Ր
–, Տար. 22օ67Արտ • 3000 ֆ ր •
ա
ՕՕՏ.
15-70
Գիճ
10 Փր • Շ.Շ.ք. Ր
ՅՈՏ
167ծ–63
ՕւաՅոշհէ 17
1951 կիրակի 17 ՅՈԻՆԻՍ
27րգ Տ Ս ւ ՚Ի ֊ 27
^ Ո 6 €
« 0 . 6485–"եռր շրջան թիւ, 1896
ՄԵՐ ԽՕՍ-քԸ
^ՀԱՆԸ ՀԱՆ ՊԻՏԻ ՋԸԱԱՅ,,,
Օ Ր Ը
Օ Ր Ի Ն
Ի՜նչ
Հեւէնութիւն
• աՀաւասիկ
թուրք
յօգոլա–
ծագիր
մըն է որ 1լ աղաղակէ
,
«Վա՜ն,
իմ
անուշ
Վան» :
Առաքին
մասր
կարղացիք
երէկ ; Այսօր
կր
կարգաք
մնաց եա
լն ալ :
Աիայն
վերքարանը
Հատոր
մը
սլատմութիանա
կ՝արմէ
.
— « Ի ցոՆր չ է որ ասւենին
ըսեր են — Վան
մէկ հատիկ է աշխարհի մէջ :
Հիմա կ ալ ե թ է աշխատինք, կրնանք ալւդարա^
ց՛նել այս խօսքը ; Ր ա յց , ո՛՛ւր Վանր, ո ՜ ւ ր շինաըա–
լ ա ւ թի ւ ն ր : Ք ա րուք ս^նդ եղե ր է ե ւ չեն վերաշիներ :
Այս րնթա ցքո վ դժւււաբ թ է վերաշինուի »:
Յօգուածագիրր,
քքտշար Բէմալ,
այս կացու
-
թեան
սլատասխանաալ
կր նկատէ
Վանեցիները
,
«որոնց չափ անփոյթ,
անտարբեր
մարգիկ
չգտայ
որ եւ է տեղ»; Ե լ կ՚՚ափսոսայ
խորին
ղառնոլ -
թեամբ
:
— « Այս պատճաոով է որ Վանը Վան պիտի
չ ը լ լ ա յ ա յ լ ե ւ ս ։ Դժրախտ քաղաք • • •
Մ ե ղք ց ա յ սա ս^ս՚ուշիկ Վանին– սիրտս այր ե -
ցաւ Վանի համար» :
Ամբողք
նկա րաղրութեան
մէք ոչ մէկ ակնարկ
Վանի
անցեալին կամ Հայերու
մասինւ
ԱպաՀոփաբաբ
տարէց
մէկն է գբողբ :
թերեւս
Վանեցի
, կամ տեսած՝
երկ կուան Վանր % Եւ կտմ
երիաասաբգ
մը ոբ շատ բան կարգացած
, լսած է
«անուշ
Վյւ/եի » ւղատմութեան
մասին ;
Հակառակ
սլարագա
յին , ուրկէ՛^ սլիտի
գտնէր
բաղգաաութեան
եղրր ,
«Վ^անը Վան սլիտի
չըլ
լ՛այ
այլեւս»։
Անո՛՛ւշ Վանի
օղն ու քուրը , կատուեերն
ու ա՛
ռունւերր
ղոփաբանած
ատեն , Եաշար
Բէմալ ան -
շուշտ
ղիտէբ թէ տյգ ոստա՚նր
«աշխարՀի
մէք
մէկ
Հ ատիկ» էր նա՛ եւ
"ւբիչ
սլատ ճառներ ոփ
։
թերեւս
իրեն սլատմած
են թէ
36
տարի առաք,
այնտեղ կր բնակէր
մողոփոլրգ
մր որ գիտէր
շի
նել : Գիտէր
աբտաղբել
, ծաղկեցնել
: Ատեգծա -
գոբծել
I
Այսքանը
իմանալէ
փերք, աւելորղ է
Հարցնել,
« Ո՛՛ւբ Վանը,
ո՜ւր
շինա բաբ
ութ
իւն ր» :
Ե բբ ափ մը նմ ո յշ անգամ չէ մնացած Վաս -
պուրականի
Հաբաղատ
բնիկներէն
, անշուշտ «Վա
նը Վան սլիտի
չբէլայ
այլեւս»։
ինչո՛՛՛ւ
իբբեւ
«անտա ր րեր»
մեղտղբե
լ
Վանի
այսօրուան
15,000
բնակի^երր
թուրք եւ քիւրտ
երբ
նոյն
անտիրութիւնր
կը տիրէ
տմբողք
թուրքիոյ
մէք, թրակիայէն
մինչեւ
«արեւելեան
նաՀանղներր»
:
Որո՛՛՛ւ Համաբ
ղաղտնիք է որ չարաշուք
բու -
երն անգամ սաքսափաՀաբ
խոյս կուտան
, ի տես
Վասսլուրական
ի ել միւս
Հա յկական
նաՀանգներու
Համ ատաբած
ամ ա յոլթեան
եւ աւե րածո ւթեան :
ինչո՛՛՛ւ անկա րողութ
իւնր
չփո թե լ անտարբե -
բութեան Հետ :
Իբենց
չորնալիք
ձեռքե րոփ թափեցին
անոլշբ
•— ղետե րոփ արիւն ուփաստակ ; Ե րեսուն եւ Վեց
վե՛՛ր^ն է որ կր զգան թէ լեղի պիտի քամեն. թէ
« Վանր՚Վան
պիտի չրԱտյ
այլեւս»։ Ոչ աչ
կարինր
կարին , Տիգրանակերտը
Տիգրանակերտ
եւ մնաց -
եալն տլ իրենց
կարղին
:
իսկ եթէ իրապէս
անտարբեր են Վանի մէք
մնացած
Թուրքերր
իրենց քաղաքին
Հանգէպ , կը
նչանակէ թէ շատ աւելի թոր պատճառներ
ունին
ա յգպէս
մնալու
:
Անոնք փո րձառաբար
զփւտեն թէ իրենք
արմատ
չեն
կրնար
բռնել
ույւիշին
սեփականութեան
՚էրայ :
Այո
, ուչ - կանուխ
սլիտի փերագաոնայ
բուն
իրաւատէրր,
որ գարերոփ
արիւն եւ քրտինք
թա—
փած է այգ լեռներուն եւ դաշտերուն
մէք,
ինչպէս
ամէն տեղ :
Անո՛ր
բերնին կր փայլէ
«իմ անուչ
Վանր»։
Ա՛ն է որ «Վանը
՝Լան» պիտի
դարձնէ
նորէն :
Շտտ
աւելի
գեղեցիկ
, բնդարձակ
եւ բաղմ ամ արգ
:
Անկախ եւ աղատ :
Ա՛ն է որ դրախտի
պիտի փերածէ
այսօրուան
դմոխքր
, ուր «բոլխեր
իկնե րու
մ ուրն
անդամ
սրբոլած չէ» , ինչպէս կր վկայէ
թուրք
յօդուա -
ծաղի բ ր ;
Երբ մողովուբգ
մր բոլխե ր իկ1ւե րո
ւ մուրն
տն
դամ չփ սրբեր , ի՛ւնչպէս
կ՝ոլզէք ոբ վերաշինոլ -
թիւն կատարէ ;
Շ •
ՈԶ ԻԱԿ ՄԵՌԵԼՆԵՐՈՒՆ
6ԻՇԱՏԱԿԸ
• • •
I
^Ր^Կք
՚Լ՚"՚Լ"ՅՐէ
Հանղիպեցայ
Հայու
մր
թուրքերէն
երգ մր մռլտալով
կ՚անցնէր։
I
ՀաղԼււ ժամանակ
ունեցեր էի ցալալփւ տպա
–՚\
ւորութիւնս
Լսեղգելոլ, երբ Լսումր մր« շնոբՀ
-՝՝.
քով»
մարգիկ
րա՛րձր,
բա՛րձբ կր վիճէին
, թուր
–|
քերէն
անշուշտ
առեւտրական
գո րծառն
ո ւթե
ան
մը
մ ասին
:
1
Մի րոէք թէ կրնային
իրական
Թուրքեր
ըյյալ\
անոնք։
Անդամ
մը որ իրենց
բերանը
բանան,
կը՜.
մատնեն թէ Անատօլք,ւ,
նոյնիսկ
Պոլփս ծնած ուՀ
ւ1 եծցած
են :
Կը ճանչնամ
ընտանի^ներ
, այր ու կին,
ոբոնք՛
շաա
մաքուր
Հայերէն
դիտեն
, որոնց երեք զաւակ– •
ներր,
Փալվւզ ծնած
ու մեծցած
,բառ
մր
Հայերէն\
չեն գիտեր
,բայց
քոլրի պէս թուրքերէն
կր Լսօսինէ՝.
Ասոնք ա յ լեւս
«պւլտ Լւ կ» երեւո
յթներ
Ր1 քալէ ՝
դագրած
են
:
՛Լեր քին արտագաղթէն
երեսուն տտ^
:
րի վերք
, Փտբիղի
մ ա յթերուն
վյւա յ , Հաւատարմ
Օ– ;
րէն ել Հսլարտութեամբ
, թուրքերէնր
սլտտցնելը
\
^գէչ
սովորութեան
մր» վերազ.րել
անցնիլր չեմ
կարծեր
ւ։ր պասւուարեր բան մը ըլլայ :
Հայերէնր
կը մոռնանք
ֆրանսերէնով,
անգլե– )^
րէնով,
յունարէնով,
նոյնիսկ
սպաներէնով
ու ի– .
տ ալեր էն ով ;
)
Րայց
Հայերէնր
մոռնալ
թո
լ րքե րէն.ո վ , քրէա– \
կան
յանցանք
մ լ ^ է որ իբենց
զե րեզմաննե
րէն
՚,
դուրս կր նետէ մեր անթիւ
նտՀատակներր
յիչե - ՚.
ցնելոլ
Համ ար
մ եզի թէ Լւնչպէ ս
մեռան
իրենք , |
անծայրածիր
անտսլատներու
ալաղները
կարմըր– ^
ցնելով կամ անդնգախ.ոբ
ձո րերու
տռուներր
ցամ..
քեցնելով :
կայ աակաւին
Թուրքերուն
պարծանքը :
Ամ էն անգամ ոբ իրենցմ է մէկը արտասաՀմ
ան ՝
կ՚այցելէ,
Հպաբտութետմբ
կը վկայէ թէ Լէ՛նչպէս ՝,
իրե՛նց
«՚ԼախկԼւն
Հայ Հա յ ր ենա
կի ցնե ր ր»ի բրե
լ
մայ
րենի
լեզու
կը խօսին
թո ւրքե րէն ր եւ կր սո րվեց
ը–
տ
նեն եռանդադին
ղայն , իրենց
ղաւակներուն
. • • ;
Կը. նչանակէ թէ ոչ Ապրիլ
11-24
ենք ունեցեր
, ՜
ոչ տլ բոն
Լւ աքսոր կամ արտադաղթ
:
ՕէէափոԼսոլթեա՚՚^ն
եկանք այս ափերը ,
մեբ |
թուրքերէնի
պաշարով ;
ԱՕԱԻ ^
ՅԱԿՈԲ ՊԱՐՈՆԵԱՆԻ
մաՀուան
(էՕամեակին ՝
առթիլ
Հանդիսաւո
բ նիստ
մը տեղի
ունեցած
է
1
Ե րեւան
Լւ Ա պենդիա րեան
թատրոնին
մէք : ԽՕԱՈՈ–
ներր ծանրացած
են մասնտլորաբար
Պաբոնեանի
«Ագզ ա
յԼւն
Ջոքեբ»
Ժողովածուին
՛Լրա յ , «ուր
եր–
յ
գիծարանր
կր ներկայացնէ
արեւմտաՀայ
մտաւո -
յ
րականնե
բու
յէւռետես
գաղափաբախօսոլթիւնր
եւ
Հայ
քաղքե՛նի
ղասԼւն
փտութիւներ,
ինչպէս եւ դեր–
մանական
, ֆրանսական
ել թբքական
կառավարու– ;
թեանց
էւճ
րաղոբծ
քաղաքականութիւնը
Հանգէպ |
Հայ ա
չփսատալո
ր
ժողովուրդին»
:
\
ԲՈՐԷԱՅԻ
կռիւները
նորէն սաստկացան
։կաբ֊ .Հ
մ ի րնե ր ր իրենց
ամ բոզք
ուժը թափած են կեղրո - ՚
նեւկան ճակատին
վրտ
յ եւ բո ւռն
գԼ՚մ ագրութիւն |
կը
ցուցնեն :
՝1
ԱՐԵԻՄՏԵԱՆ
ԳԵԻՄԱՆԻՈՅ
վերաղինման
չա– \
փը
որէւչելու
Համար
, գա
շԿւակիցնե
ր ր կր սպասեն
1
Ֆրանսայի
երեսփ–
րնաբութեանց
արդիւնքին,
ին չպէս
յա յտաբարեց
Ա . ՆտՀանւլնեբու
մ իացեալ \
սպա յակո
յաի՚ն նախադաՀր
, ղօր • Պրէտլի : Զօլէա– |
վաբր,
որ քննական
պտոյտ
մր կաաարած
էր Եւ ՜
րոպայի
մէք,
ւլո
Հ կ՝երեւայ
Ֆրանսայի
արտագրու– \
թեան
կարողււլթեան
աճումէն
: իբազեկներ
կր
Հաւաստեն
թէ Համ՛ աձա
յնութիւն
դո յացած է ,
1 2 ՛
ղօրաբամին
կազմ՛ելու
Համ՛ար արեւմտեան
Գերմա֊ \
•նիոյ
մէք
(250.000
.լինուոր)
, Հրասայլերով,
թրն
- 1
էլանօթներով
եւ
6000
օդանաւերով
:
՚.
ՏԱԱԸ ՏԱՐԻԷ
Ի ՎԵՐ ՋՏԵԱՆՈՒԱԾ
փոթորիկ \
մը աՀաղին
աւեր՛ներ
գոյ։ծեց
Փարիզի
մէք. Հինգ - \
չաբթի
դիշեր
սաստիկ
տաքէ
մը ՚Լեբք։
Հեղեղանբ–
ման
անձրեւներր
ողոէլեցին չատ մը տուներ եւ կո– |
յէէւզիներ
փողոց թափեցան
:
\
ԻՏԱԼԻՈՏ
արտաքին
նախարարը
կաբեւոր |
ճառ
մ ր Լսօսեցաւ
, արեւմ տեան
Գերմ անիո
յ ՛Լար -
չապետին ա յցե լութեան
առթիւ
: Բացատրեց
թէ
Ֆրանսա
, Գերմանիէս եւ իտալփա
«ոբոնք
այնքան
էիառքեր
եւ ՚Լէճեր
ունեցած
են Հաւաքաբար
, կրր–
նան
մԼւանալ,
աւելի
բարձր
կենցաղ
մր ապաՀո -
փԼլու
Համար
իրենց
մ
ո
ղովո ւրգնե
րուձէ
»: քՕաղա -
՛էութեան
կուսակիցներր
ցոյց
մր սարքեցին
Տոքթ՛
ԱտրնաուրրԼւ գէմ, Հռոմի մէկ աբուարձանին
մէք.
25.000.000
ԸՆՏՐԼՐԼ
, 39^6
ԹԵԿՆԱԾՈՒ
Այսօր,
կիրակի
, տեզի
կ՚ունենան
երեսփ*
րնտրութիւններր
, Համաձայն
նոբ
օրէնքԼւ մր։
ՊիտԼւ րնարոլին
544
ե րեսփո Լսաննե բ , անգրծէէփ -
եան գաղթափա
յրե
բու
նե րկա
յտ ցուց ի չնե րն ալ
Հէսշոլելոփ^
Համաւէոլմ՚ար
628
Հոգի։
Բսւէարկոլ -
ներու
թիւն է
24.602.000
կամ
25
միլիոն,
որոնց
53 ՚/քՀ»
կիներ
են : Բուն
Ֆրանսայի
մկք
թեկնածու
ներկայացած
են
3946
^ողի : Միայն
Փարիզի մէք
կտն
696
թեկնածուներ*57
աթոռի
Համար :
Կ՝ենթաղրոլի
թէ քուէարկութեան
պիտի մաս
նակցի
լղարողներուն
70
,
մօտաւոբապէս
18
միլիոն
Ֆրանսացիներ
եւ ՖբանսուՀինեբ
: Բուէ -
տուէիերը
սլիտի
բացուին
առտէէւան
մամր
%ին եւ
էղիտի փակուին
իրիկուան
6/՚1 ,
ուրեմն
քուէար -
կ՚՚ւթիւնը
պիտի տեւէ տասը
մամ :
ԱռաքԼւն
արէչիլնքնեբբ
յայտնի
պիտի
բյյտն
կիբակի
՚ւիչեր
մաէքը Գին՛ բայց
քուէՀամաբր
չատ
բարգ
Հանւլամտնք
ունենալոէԼ եւ ուրիչ
էչմուա -
բութԼււններ
ալ նկատիաէւնելով,Հալանէսկան
չէ ոբ
վեբքնւական
աբգԼււնքներբ
յայտնի
ըլլան
երկու -
շաբթի
դիշերէն կամ երեքշաբթի
առաւօտէն
ա -
ռաք :
Ընարոզնեբը
քուէ պիտի տան ոչթէ մէկ մար
գու,
այլ անկախ կամ կուսակցական
ցանկի
մը ,
որ կր պարունակէ
այնքան
թեկնւածուներ
որքան
որ աթոռ
սաՀմանուած
է լ^տբական
շրքանի
մր %
Աղատ է քուէ տալու
իր րնտրած
կո ւսա կց ո ւ թ եան
կամ
Լսմբակցութեան
. բայց
կբնտյ
վւոԼսել
թեկնա
ծուներու
կարգր, կամ քանի
մր անոլ^ւնեբ
լՐւտբել
ուրիշ ցանկերէ :
ինչպէ ս գիտե
լ կուտա
յ տեղական
թերթ
ւքր ,
աւելի քան Հարիլր
Հոսանքներ
կան.
բտյց
իբ՛" -
կանին
մէք րնտրողբ
պիտի
ամէիոփուի
8 10
ղ լի՚էէէւոբ
կաւլմ ակե րպութեանց
էԼրայ :
Այսօրուան
քուէարկութեան
բուն
պա
յքարր
պիտէէ մզուԼ,
3
գլխաւոր
Հոսանքնեբու
մԼէքել^ Հա
մա յնաւԼարնե ր , ղօր՛ տր ԿոլԼւ կաղմակե
բւէլութԼ։ւն
(1^.ք*.ք.)
եւ միքին ճակատ
, որ կբ բաւլկանէսյ
բն -
կե Է։էԼ Ոէր ականն եր էն , ԺողոէԼբդական
Շարմումէն
էս. Ա.
ք.)
եւ ձէսի, Հանրէսպետականներէն
Լ^ճ) :
ՄէքԼ՚ն
Հոսանքներր
միէէւսին
եւլան , աւելի կամ
նուաղ
յարտաեւութեամբ
, Ագզ.
մողովին
մէք,
1947ք5<
ի վեր երբ Համայնավարները
ղուրս
ձւլուե–
ցան կաէւալԼ արո ւթենէն
, զաւէձւտ լէէվ տեւական
բնդ՛
գԼ՚մադիր : Զօր՛ տր ԿէւլԼւ կաւլմակերսլութԼււնր
ա–
ռաքինւ անէլէէէմ է էէբ կր ներկայանայ
իբրեւ. առան
ձին
Հ ոսանք :
Ներկայ
րնտրական
օբէնքր
, որ առաքին տն ՚
ղո՚ւ^ կր գոբծաէէրուԼէ
, մշակուեցաւ
էքիքին
Հոսանր–
ներւէւն
կէւղէք է , կէէէրելի եւլած
ին չաւի ծանբ Հար -
էէ ւած
մ ր տալու
Համար
Համ այնավարնե
բուն եւ
տր
կոլի կուսակիցնե
րոէ^է
ւ ;
Օրէնքին
գլխաւո ր նո–
բութիւնն
է «խնամ ո ւթե անց»
կազմոլթիէնէր
(ցան
կե ր ր մ իացնե
լ) : թէ Համ տ յնավա
րնե ր ը եւ թէ
՚լօր
՚ ար կո լի կուսակիցնե
րբ գուբս կր ւքնան ա
յգ
կսէրւլի
խնամոլթԼււ՚1ւներէ
: Փարիէլի
մէք
լՈւտրոլ -
թ Լււննե
րր
սլիտի կատարուին
Հ ին օրէնքով
( Համե–
մատական՝) :
1946
Նոյեմբեր
10^
րնտբութեանց
ատեն,
բուն
երկրԼւն
մ էք Համ այնավարնե
ր ը շաՀած էին
166
էսթոռ
(5.4Տ9.Շ00 քուէ) , րնկե րվա րականնե
րր
90 (3.432.000),
ժողովբզական
Շտրմումր՝
158
(5.058.000) ,
տր կոլի կուսակիցներր՝
5 (313.000) :
ԿՌԻՒՆԵՐ
ՓԱՐԻԶՒ ԵՒ ԳԱՒԱՌԻ
ՄԷԶ
Նիսի
ոէէտիկանոլթիւնր
ձերբակալեց
երեք
ամ՛
րասէոանեա
լնե ր , իբբեւ
Հետեւանք
ծանբ
բնդՀա -
րուէքԼէ մը։ Տ եղեկագիբը
կ^ըսէ թէ երեք
Հ ամա
յնա
վարնե
ր
վի րէսւո բո ւե ցան
Փռոմլ^ւատին
էԼրայ, երբ
իրենց
կուսակցութեան
յտ յտա րա ր ռ լթ իւննե ր ր կը
փակցնէ
Լէն : Զորս
ՀոգԼւ կառքէ
մ՛ը գուբս ցատկե -
ք ՛ լ
՚Է^Գ
՚՚՚տԼ
՚Ր
արձակած
էին։ ՎԼւրալո
բնե
րէն
մէկը
անէք Լ՛քապէս
Հ իւանղանէէց
փո Լսադբուեցալ
:
Ուրիչ
մրն։ ալ ղետԼ։ն
փււուեցաւ
խումբ
մր
գԼւմակալոր
մարւլոց
կողմէ, Աէն Ռոք թագին
մէք։ Այստեէլ
ալ
Համա յնափա բներր
յտ յտա րա բու
թ իւն կր
փ։ակ -
ցնէին,
բայց
յաքուլեցան
փախչիլ :
Փարիէլի
մէք ալ բուււն
լղգՀարում
մը
տեղի
ունեցէսլ
Ուրբաթ
էչիշեր։
Փեթէնի
կուսակիցները
(Սո1ք)
մոէլով մը սաբքած
էին Աալ Վակրամի
մ՛էք,
ուր պիտի
իսօսէր մառեշալիւն
փաստաբանը
իղոռ–
նի • Ըն կե րվաբա կան երիտասարղներ
եւ
ուրիշ
ընդդիմագիբներ
փորձեցին
սբաՀ
մտնել.
բայց
կաղմակերպիչներր
ղիրք բռնած
էին գբս/ն
առքեւ։
Հետեւանքր
եղաւ կատաէլի
կռիւ
մր : Ե րեսուն
ե բիտասա
րդներ
վիրաւոբուեցան
իրենց
դէմքերէն,
մէկուն
աչքր
պայթեցաւ : Փայտի
կտորներ եւ
ու–,
բիչ աււարկաներ
կը թռչէին
Օգին
մէք։
Ապակիներ
խորտակուեցան
.. ի վեբքոյ
մողովփն
կաղմակեր -
՚գիչնեբր
աբտասոլաբեբ
ռումբեր
արձակեցին
, ետ
մէէելով
ցոլցարտրները
: Երր ոստիկանները
օգ -
նութեան
Հասան,
ճառը կր չարունակուէ
բ :
(Լուրերու, շարունակութիւնր կարգաւ Դ" է » )
ուր թաղուած
են
1944
Մարտ
24ւին
Գերմանացինե
րու
կողմէ դնդակաՀարուած
335
պատանէլնեբոլ
մ արմ ինները
է
Fonds A.R.A.M
