ա ^ ւ ւ ^ յ Շ Ւ ւ
քօււյշ
1925, 8.€.Տ. 376.286
՚17. 1
^ս6
ՕՅաշտաշ - Ր ճ ա Տ (13) ա է ա ։
Վեցամս– 1100 ֆՐ ՚ » Տար. 2200, Արա– 3000 ՓՐ՜
ւ^ւ. 006. 15-70 ԳիԹ 10 ֆ ր •
Բտա
1 6 7 8 ։ ^
կ'ազդա^տ^հ
« ԿՐԱԿԸ ՀԱՌ01ՓՆ
ՄԻ ՄՕՏԵՑՆԷԻ
»
V^ս(1
^6(^^
15 մսա
27րգ ՏԱՐԻ - 27
*ՈՈ66
»օ.6483–Նււր շրջան թիւ 1894
1951
Ուրրաթ 15 ՅՈԻՆԻԱ
ՄԵՐ
ԽՕԱ
-քէԸ
ՈԶ ԻՕԿ ՀԻՆԳ ԱՌ
ՀԱՐԻԻՐ
Միքաղղային
մամոլլքլ
կքա շարունակէ պաակե
րաղարգ
պաամութիւններ
Հրաաարակել
Պ– Գա
-
լուսա
ԿիլլպէՆկեանի
մասին :
Իր ել ղաւկին
պաշտօնանկութիւնն
ալ թեւ
կու
աայ
քաղքենի
լրագրողներու
երեւակայոլթեւան
,
սիւնակներ
լեցնելու
Համար , աշխարՀի
րոլոր
լե -
ալոլկերով
•
Իր ներքին
կեանքին
յետին
մանրամասնու
-
թիլններր
աեղ կր ղանեն
^ ռ ք
մամուլին
մէք,
քւնչ .
պէս իմացաք
«Օրր
Օրինէի
րամինէն
:
Գիտէի՛նք
որ Հայ միլիոնատէրր
ունի ֆրա%սա–
ցի գեղանի
քարտուղարուՀի
մր, քաոասուն
տԽրե–
կան
։ Զետո
յ ո ուս անձնա պաՀ
մ ր , իվան ,
որուն
յոյն
կինր կր պատրաստէ
առտոլան
նախաճաշր
մահ՜ուն
եւ
անուշեղէն։
ինչպէս
Փարիղ
կամ
Լոնտոն
եղտծ՜
աաեն
,
Լիզպոնա
յի մկք ալ երկու
զաղտնի
ոստիկաններ
Հսկողութիւն
կր կատարեն
գիչեր
ցերեկ։
Գ– Կիւլ
պէնկեան
անձամր
կր կարղայ
թերթերր,
կարմիր
մատիտ
մր ձեոքր,
ղծելով
Ք՚"ր1"֊գ1՛
վերարերեալ
տեղեկութիւններր։
( Տ է յ փ Մ է յ Ա :
Փարիղեան
թերթ
մ լն ալ
կր պատմէ
թէ
« Կ իւլպէնկեան
րնտանիքր
կր սերի
Հայաստանի
թագաւորներու
Հին սերունգէ
մր »...
Անչուչտ չատե րոլ
աղղա
յին
քի՛լեր ր կր խա
յ -
աան , կարգա
լով
ա յս
նկա րաղրութիւննե
ր ր ,
ֆրանսերէն
, անղլերէն,
ռուսերէն
կամ
գերմանե
րէն : Մ ինչեւ աս^ւգամ՝ թուրքերէն
:
Երանի՛՛
Հողիոփ
աղքատներուն
:
Գոնէ
Հարցնէի՛՛ն
թէ այս «
աշիարՀաՀռչակ^ր
ինչո վ արմեցոլցած
է իր խելքն
ու փառքր
, Հայ
կական ճակատին
վրա յ ;
«. Իշխան ճարտարա րուեստի»
՚ ա յո՛ : «թաղա––
ւոր
քարիւղի»
յ
Պարոն
Հինգ առ
Հարիլր
, որ մւոխ
գրամ
կուտայ
ղանազան
պետոլթեանւց
: Հսկայ
մր
որ տարիներով
ի վիճակի
եղած
է ՛էե ր ի վայր շԱր–
քելու
միքազգային
Հ րապա րակնւե ր ր ,
քսանրեւչորս
մամուան
մէք
է
Այս
ձիրքերն
ու ձեռնարկներր
իրենէ րերած
են
մ ի լփոններ
եւ
մ իլփաոներ
, որոնց
ւլումարր
ոչ ոք
պիտի
կրնայ
ստուգելէ
Ոչ
միայն
ղրամական
Հարստւթիւն
լ
չարմուն
եւ անչարմ ստացուածք
,
այլեւ
ղեղարռւեստական
գանձեր
:
Ո՞ւր է իր պատկանած
աւլգին
րամինէր
այս
լեռնակուտակ
Հարստռւթեանց
մէք ; Գռնէ
5 ^ է
Ո րն է այն մուլովրգանոլէր
Հաստատութիլ
-
նր, գործր
որ պիտի
անմաՀացնէր
իր անունր
:
կարծուլներ
կան թէ մեծ անակնկալ
մր վերա
պաՀած
է ։ Աննախրնթաց
կտակ
մր յետ
մաՀու
:
իրրեւ
արգիական
միտք
եւ ղործի
մ արղ
,
Գալուստ
կիւլպէնկեան
չատ
լաւ կ՝ ըմ րռնէ թէ
ի
կենգանութեան
կատարուած
առատաձե
ււնո
ւթիւն
մր չատ
աւելի թանկագին
է, քան որեւէ
կտակ։
Ա՛անաւանգ
Հա յկական
կեանքին
մկք,
ուր կտակ–
ներր յաէ\աիս կէւէււաիսնձոր
կր գաււնան
:
ԱնՀրամե՛^ չտ է սսլասե
լ ւքինւչել
106
տարեկանր,
երր
ութսուն
տա
ր ինե
րն սէ/ կ՝ ա սլա ց ւէ ւց ան են
ի՛նչ
կ՚արմեն
աշփւարՀի
երանւռւթիւններր
Հ
Այն կարմ իր մատիտր
որ քարիււլի
վերարեր
-
եալ աեղեկութիւններր
կր ղծէ
միքաղէլային
մա -
մուլին
մէք. Հատ
աւելի
րարձր նււլատակի
մր ծա -
ռայսէծ
պիտի
Ըլլար,
եթէ ղործածուէր
Հայերէն
թերթերու
մէք :
՝Բա ր իւղի
Հոտ
չի գար
Հա յկական
մ ամ
ուլի
սիւնակներէն
: Րա
յց , ա յլապէս
կծու
Հոտ
մ ր կր
բուրէ ,
Համ ատարած
թչուէււ ռութ իւնր տարա
-
գիր
րաղմ ութեանց
:
Ո՛^ր մէկ
Հողր
նկարագրել
:
Տունաստանյի
Աուրիա
- Լիրանանի
քուրք-թիթեղ
որքե՚^րրէ
Հքազկոց
- ւլպրոցի
վերածուած
ախոոներն
ու
մթերս՚նռցնւե
րր, ուր այնքան
ծաղիկներ
կբ խամ–
րին օրն ի բուն
:
Ա չակո
յթի
ղարգացման
, նոր սերունւգի
փրր ֊
կութեան
,Հանէրայինւ խնամատարութեան
Հողե րր :
Այ"
ւ
^^Բք^Ը
աարիներաի
պայքար
մզած
է Պ՛
Գալուստ
Կիւլպէնկեանի
գէմ , սլա րտա կանւութե ան
Հրաւիրելու
Համար
զայն
:
Այգ
պ՚՚՚յՔ
՚՚՚ՐԲ
ումգին
եղած
է անոր
Համար
"Ր*
^"՚յ միլիոնատէրր
սովորական
տիպար
մբ չէ ,
իբ դիրՔ"Վ
եւ իմացականութեամբ
ւ
Եւ քանի
որ սկսանք,
թ ո յ լ տուէք
արձտնտ
-
գրել
քանի մը յատկանչական
պտրաղաներ
:
Շ՛
ամբագիր՝
Շ.
ՄԻԱԱԲԵԱՆ
Օ Ր Ը
Օ Ր Ի Ն
ՄԵՐ
ՀԻԻՐԵՐԸ
Փարիզր
զրօսաչբքիկներու
չատ
սիրական
քա
ղաքն
է :
Իրաւամբ
կոչուած
է «ԱչխարՀի
մայրաքաղա
քր»
արուեստի
եւ ղիտութեան
ա յն րացաո իկ ար
աա յա յտոլթեամ
ր որ յատուկ
է այսԼոյսԲաղաքին
:
Իր ամէն
անկիւնր,
մէկր
միւսէն
բոլոբուիվւն տար
բեր
, նո յնիսկ
Հակո տնե ա յ , իբ Հրապո քրր ունի
ե–
կողին
Համ ա ր , որ ծա րաւի
Հ ե տաքրքր ռ ւթե տմ ր
մ ր
կբ շրքի ու կը պրպտէ
,
Հաճելին
օգտակարին
խառնե
լով
:
Մե րոնք ալ կուգան
աշփւարՀի
չորս
ծաղերէն,
Ամերիկաներէն
թէ Հեռաւոր
Աուտանէն
, Պարս -
կաս տան
էն , Եղի պտո սէն , Ա էէւրիա յէն
ու
Լիբանա
նէն : Շատեր
ազգականներ
տեսնելու
,
ուրիշներ
բմչկական
խորՀրգակցութեանց
կամ
պարզապէս
պտո
յտի
Համ ար :
Անոնք գիտեն
թէ Հռս ունին
Հա յրենակիցներ
,
քանակէւվ
ոլ որակով
կարեւոր
գաղութ
մ ը
որուն
յո յսեր
ալ կապած
են , իրենք
ղիրենք
կւէ րսուած
չղգալու
Համար
այս անծայրածիր
րաբելոնւին
մէքւ
Ու յանկարծ
մինակութիւն
մը կր
զգան։
Եթէ
^՚սսցէ
մը ունէին , յաճաիս
յռլսախարու
-
թիւն
կր պատճառէ
: Ա արգիկ՝
իսրած
աչիսա -
տանքի
մէք , քաւլաքին
մէկ
Հեռաւոր
անկիւնը
նետուած
, բնակարանի
ան յարմ արո
ւթի ւննե րով
,
չատ
անգամ
չեն կրնար
գոՀացնել
այցելռւնեբր
:
Ու կր լսուին
տրտոլնքներ
: ֊ — Աենք
այսպէս
չենք, պաէլ էք ղոլք : Երբ Հայ մբ այցելէ
մեր եր
կիրր
ու Հանղի պի որեւէ
Հա յրենակց
ի ,
կ՚առնէ
տուն կր տանի
, կը Հ իւրաս
ի րէ , կր պտտցնէ
եւն • ,
եւնւ • : իսկ ա յստեղ
. . •
Կր բացատրէք
անչուչտ
թէ
պա
յմաններր
տարրեր
են այստեղ։
Աչխատանքր
կլանած
է
մա–
մ անակ
եւ
Հնա
ր ա ւո ր ռ լթիլնւն ե ր , թէ ա
յցելուներբ
Համրանքով
չեն Փարիզի
Համաբ ;
Րայց
եւ այնպէս
՚ • > կր սպասեն
քիչ մբ
աւյքլի
տաք
լնգո
ւնե լութիւն
, աւելի
Հետաքրքբութ
իւն– ՝.՛,՜՝
եր բեմն
ի աւանգական
Հ իւրաս
իրո ւթիւննեբր
, ո -
րոնքսլիտի
քերմ՚ացնէին
իրենց
սիրտր ։
Խոստովանեցէք
ոբ իրաւունք
ունին :
ԱՕԱԻ
ԲԱՆԻ
ՄԸ
ՏՈղՈՀ
ԵՐԿՈԻ
ԳԻԻԱՆԱԳԷՏՆԵՐՈԻՆ
Հեաքերր
չեն
գտնուած
տակաւին
: ՀեաղՀետէ
կր զօրանա
յ տ
յն
ենթաղրութիւնբ
թէ Երկաթեայ
վարագոյրէն
ան
գին
անցած
կամ՛ առեւանգուած
են ։
Անգլիո
/
երեսփ . մո ղովին
Գչ • օլւուան
նիստին
մ էք
նո
րէն
նեղացուցիչ
Հարցումներ
ուղղուեցան
արտաքին
նախարարին
։ Այս անզամ
իր խօսքերր
այն տպա
-
ւո բութ իւնբ կր
ձղեն
թէ երկու
պաչտօնատար
-
ներր արեւելեան
Եւրոպա գտցած
են :
կարծողներ
ալ կան թէ պաՀուած
են արեւմտեան
Ե՚֊րոպայի
մէք։
Զրոյցի
մբ Համաձայնէ,
իբրեւ
թէ երկու
ան
ծանօթ
Անգլիացիներ
երեւցած
են իտալիոյ
մէք
է
ԶՈՐԱ ՓՈԽԱՆՈՐԳՆԵՐՈԻ
մողովի
մասին
ճառ
մր խօսելոէի
անւչլեւամ
ե ր իկեան
մամուլի
րնւկերակ–
ցոլթեանւ
աււքեւ
, բբիտանական
սլատուիրակր
յա
յ֊
աարաբեց
թէ
«բանւ մ՛ր պիտի պատաՀի»
Ֆրանսա
յի երեսէի–
լնտ
բութ իւննե րէն
վերք։
ինք
լաւատես
կ՝երեւայ
, ւԼսւսն զի երկու
կողմերն
ալ
չենւ
ուղեր
էէր րանէակց ո լթ իւնւնե ր ր ձաիսողին
:
ԶՈՐԱ ՆԱԽԱՐԱՐՆԵՐՈԻ
ԺՈԳՈՎԻ
մասին
խօ -
սելով , Մ • ՆաՀանղներու
արաաքին
նախարարբ
յա յտարարեց
թէ փո խանո րղնւե ր ր մողով
կր
ւլո լ -
մարեն մարտ
Տէն ի էէե ր , առանց
ելքի մր յանղե
-
լ ո ւ ։ « կրթուի
թէ Ի/• Միութիւնւր
այլեւս
չի Հե -
տաքրքր ո լի բ չո րս
արտ՚Աքինյ
նա
խարտ
բնե
բու
խոր -
Հրղակց ո ւթեամ
ր , ղո ր առաքարկած
էր
սւն ցետ
լ
Նոյեմբերին
:
ՊԵՐԼԻՆԻ
արեւմտեան
չրքանին
իչխանութիւն–
նեբր կր սպառնան
փոխագաբձ
միքոցներ
ձեռք
առ
նել,
եթէ
Ո՚ոլսեբր
յամաււին
ւէկայւուլիր
պաՀանքել
արէոածոլմնեբու
Համաբ։
Այգ
պարագային
, Պեր
լինր
նորէն
պիաի
պա չա բուի : Արգէն
իսկ
Օգանա–
նաւա
յին կամ ուրք
մ ր
Հ
աււ
տատ
ուած
է ,
առաքին
անգամն
ԲԱալով՝
1949
Մ այիսէն
ի վեր,
երբ
կր
վե րքանա
ր պաչարում
ր ։ Ո՚ուսերոլ
պատասխանին
կր սպասուի
ա յսօր , ուրրաթ
:
ԲՈՐԷԱՑԻ
կարմիր
ումերր
կր
չաբոլնւակեն
նաՀանքել։
Կր կարծուի
թէ մայրաքաղաքն
ալ պի
տի
լքեն : Գաչնակիցներր
կր չարունակեն
յառաք
խաղալ, աոանց
մեծ ղփմաղրոլթեան
Հանգիպելու։
ԵՐԿՈՒ ԿՈ՚ԼՄԵՐՆ ԱԼ ՅՈՌԵՏԵՍ
ԹէՀրանի
րրիտանական
ղեսպանր,
Արբ
Ֆր՛
Շէվ՚րրտ
, ազղարարեց
Իրանի ւէարչապետին
թէ
Մեծն
Բրի
տանիո
յ ղէմ կատարուած
յա
րաճոլն
քարուլռլթիւնր
կրնայ
տեէլի
տալ
ծանր խռռվռւ
-
թեանց՝
Ապատանի
չլ, քանին
մէք։
«Ըսի Տոքթ–
Աո
սատեղի
թէ իրանեան
կառավարութիւնր
անՀրա
-
մեշտ
ուշագբռւթեամր
նկատի
չառներ
օտարական
ներ
ու գէմ կաաարուած
գրգռո
ւթե անց
վտանւգր
,
"Ր
էրնայ
կրակի
աալ վառօգրւ
Ըսի թէ գմբախ
-
տութիւն
է ռր կառավարական
անթելր
այնքան
րոլոն
քարողոլթիլեներ
կբ կատարէ։
Եթէ
այս -
պէս
չարունակռւի
, կրնայ
ծանր Հետեւանւքներ
է։լ–
նենալ
» ։
Հրատարակուած
տեղեկութեանց
Համաձայն
,
ղեսպանր
Հասկցուցեր
է որ եթէ իրանեան
իշխա
-
նոլթէււններբ
չկարենան
պաչտպանել
Անղլիաց
ինե
րոլ կեանքր
եւ գո յքր , պիտի
ստիսլռւի
օզնւու -
թեան
կանւչել բրիաանական
ումերր։
Արգէն Պարս
կական
ծոց
կր ղտնուին
երկու
թնղանօ թակի
բնե
ր
ել յածանալ
մր, իսկ վա
յրա չունե
բու
ղոլնգ
մր կր
սպասէ կիպրոսի
մէք, կաղմ եւ
սլատրաստ
Անղլե ւվւր անե ան
ր1ւկե րութեան
Ասլա տանի
տնէօրէնւբ , Պ • Տ բէ յք , մերմեց աղգա յնացմ ան
յանձ
նախում րէն
յանձնել
բնկերութեան
աետբակնեբբ
եւ
ղ իւան։աթո
լղթե
ր ր , յա յտա բարե լուէ թէ
ւղիտի
սպասէ
ԹէՀրանի
մէք կատարուած
խորՀրգս՚կցոլյ–
թեանց
արգիւնքին
եւ Լոնւտոնի
ՀբաՀանւգնեբուն
:
Կ՛՛րսո
լէւ թէ այս
մերմում
էն
վբ"՛
յ ,
իրանի
վա
ր չա պե տ ր
Հ րամ ա յեց
ամոլր
կենւալ : իսկ նա
-
խարաբական
էսոբՀոլրգր
բացառիկ
նիստի
Հրալիր–
ռւեցալ
;
ՊԱՐԱԻԿ
ԺՈ%ՈՎյ)ԻՐԳԻՆ
ԹՇ Ո Ի ԱՌՈ
Ի ԹԻԻՆ
Ը
Զ՚՚բեքչարթի
օր, մ էն չ Անղլեւիրանեան
րնկե -
րութեան
նւե րկա յացուց
իչնեբր
մո զուէի կր սպասէ
ին , ԹէՀրանի
քաղաքապետր
ղանոնք
իր ինքնա
-
չարմ էէն
մ էք առնե լով
սլտտցռւց
մ ա
յբաքաղաքէւն
ամկնէն
թչ ու առ
թ աղե բուն
մ էք , ան չո ւչտ
ապա
-
ցոլցանե լու
Համ ա լւ քարիւղի
ազգա յնացմ ան տն -
Հրամե չտո ւթիւնբ
:
Հեռագիրր
ւրբսէ թէ րրիտանական
պատուի
-
րակնե րր
ազղուեցան
500.-00
բնւակի
չներու
աՀաւո
ր
թ շուառո
լթեն
էնւ ,
րա յց
չղարմ ացան ,
էէասնւ ղի էլիտէին
թէ աՀաղին
անքրպետ
մբ
ղոյոլ–
թիւնւ ունէ, Պ ա բսկէոսաանւ
է։ աղքատնե
բւ,ւն եւ Հա -
բուստնեբուն
յլենցաղին
միքեւ ։
Այս
պտո
յտէն աոաք, վարչապետր
րսկեբոլ
-
թեան
գեբ
- նախաէէաՀէէն
պարզած
էր իբ
երկրին
,ոնա ե
,1
ա կան, թչուառո
ւթիւնր
, "՚չքեբր
արցունքով
լեցուն
:
Հեռաղէ, րնւե բ բ կր Հաստատեն
թէ երկու
կո՛լ ՜
մերն
ալ յոռետես
են բանակցութեանց
արղիւնքի
մ ասին : Տոքթ
• Մ ոսատեղ
եթէ
տեղի
տա
յ , պիտի
փութացնէ
իր անկում ր– իսկ եթէ անՀաչտ
մնայ
,
պիտէ, սաստկանա
յ երկրին տնտեսական
տաղ
-
նասլր :
«ԱՄԲՈղՋ
ՇԱՀԸ
ԱԵԶԻ
ԿԸ
ՊԱՏԿԱՆԻ»
Իրանէ,
ելմ տական
նախարարին
օղնականր
,
Բասբմ
Հասէպի
, մասնաղէտ
քարիւղի
խնղիբնե
-
բու
եւ անէ,լ ամ
աղւլ ա յնացմ՛ ան
յանձնախումբի՛ն
,
յա յ,ոարարե ց ամ ե բ իկեան
գո րծակա լութեան
մ բ
թղթակցին
.
Բաբիւղի
եկամռւտր
Հարիւրէւն
Հարիւբ
կր
պատկանի
Պաբսկաստանի
: Ա ենք
երբեք
չենք լն–
,էունւած եկաձ՚ուտէն
25
^/շր յանձնել
ոեւէ
մէկուն
1
Աենք րսած
ենք թէ
25
%)ր պէտք
է ի պաՀ
դնել,
ղոՀացնե
լու
Համ ա ր նաէսկէւն
Անէղլեւիրանէեան
րն -
կեբութեան
սլաՀանրերր։
Բաբէւլղին
չաՀաղործու–
մր,
ւլտռւմր
եւ վաճառում՛
բ պիտէ, կւստաբէ
իրանւ :
Բրիաանացինեբր
էէլիաի չաՀազբգռուին
միայն
քա–
բի՚֊՚լէ՛
գնէ,ւմով.
Համաձայն
մ՚իքաղգայէ,ն
զինւե -
բու։
Անոնք կբնան
մեբ քարէււղր
գնել
Համաձայն
օրէ նքին 1բ գ
յօղո լած
ին : Ա յլեւս
չեն կրնար խառ–
նոլէւլ
մ՛եր ղւ,րծել,ուն
»:
Պարսիկ պաչտօնա տարր
միեւնւո
յն ատ
ենւ րա
-
ցատրեց
թէ է,րենք
յա լակն
ութ իւն
չունւին առան
-
ձէն էէարելու
քարիւղի
ճա րտա րա րուեստ
բ :
Աենք պէտք
ունինք արտաքին
օմտնգակոլք
թեան
: Պէ՚՚ոէ՛ չարունակենք
գո րծածե լ բր իտանւաց
ի
մ ա սնագէ,ոնե
րր , խորՀ ուրգ
Հարցնել
օտար
մ աս -
նաէլէտներու։
Եթէ
Անգլիացիներր
կ*ուղեն
^գեք
Հեււանէալ , մեր ձեռքր
չէ ,ււրգիլել։
Բայց իրան
պա
աաս էսանէո տււ ւ սլիաի
չրլլ՛"
յ ա յն Հետե
ւան քնւե բուն
որ
կբնան
երրորգ
աշխարՀամարտի
մբ
առաքնոր–
ղ ե լ ։ Եթէ
ղտաբանւներր
ւիակուէւն
,
չորս -
Հինգ
տարի
կարելի
պիտի
չրլլայ
զտուած
քարիւղ
ճարել
նաէսկին
յաճա
իսո րգնե բուն
ւ Աենք
միտք
չունինք
փակե լու ղտարաններր,
բայց
թ ո յ լ պիտի
չտանք
որ ոեւէ օտար
րնւկերոլթիլն
ղբաղի
զտումի
զոր -
ծո էլո
լ
թ իւններ ռ վ ։
(Լուրհրռւ. շա րռ ւնա կ ռ ւթիւնր կարդա|
գ. է^)
Fonds A.R.A.M
