Հ6
ԱՌ
Ա Ջ »
ՔՍՐԷն ԵՓՓէ ^ԵմԱՐԱնԸ
•Բսւնէ մը օր առաք
մենք
Հրատարակեցինք
Հալէպի
•Բարէն Եփփէ
Աղդային
ճեմարանի
սյռա
քին
չորս տարիներու,
գո րծունէութեան
Համառօտ
զեկուցումր
:
•Բարէն Եփփէ
ճեմարանր
Հիմնուած
է
1947–
ին , նշանաւոր
Հայասէր
Տ տն իմ
ա
բքուՀ
ի
Բարէն
Եփփէի
ձգած կտակով
եւ իր Տանիմարքացի
րա -
րեկամներռւ
նուէրներով
։
Բարէն Եփփէ ճեմարանր
կր գտնուի
Աուրիոյ
ազգային
իշիանութեան
Հակակշռին
տակ
ել
կր
կառավարուի
թնամ ակա
լութեամ՛ ր մր, որու
նա
խագաՀն
է Հալէպի
Առաքնորգ
Գեր.
Զ՚^րեՀ
Սրրազանր,
ռր նաեւ
ճեմ՛արանի
պատասխանա
-
աու տնօրէնն
է
է
Բաբէն Եփփէ
ճեմարանը
գպրոցական
նեբ -
կայ
տաբեշրքանին
ունի
9Ս
երկսեռ
աշակեբաներ։
Յառաքիկայ
1951 -
02ին , երբ ճեմարանր
պիտի
տայ
իր առաքին
շրքանաւա
բանե ր ը , կ՝
ա
կնկա լո
ւի
ռ ր ա շակե րտութեան
թ ի ՚ ֊ բ բարձրանա
յ
աոնոլազն
150/։
Բաբէն Եփփէ
ճեմ արանի
ա
յգ
Համ առօտ
աե–
գեկատռւութեան
մէք
ուշագրռւթեան
արմանէ
քա նի մր կէտեր
կան :
Առաքինր
այն, որ Բաբէն
Եփփէ
ճեմարանր
գրեթէ
ամբողքութեամ
բ կբ պաՀուի
Հանրային
միքոցներով։
^^եմարանի
90
աշակերտներէն
մի -
այն
%ր կր վճարեն
իրենց
կր թաթ
ո շա կնե ր ր , 2,2բ
^բի
կ՛՛ուսանին
, իսկ մնացեա
լ
60
ա
շակե րտնե
բու
ուսմ ան
թո շակր կր վճա
բուի
Հա յրենակցական
Ա իո ւթիւննե
րռւ
եւ ԱուրիաՀայ
Օղն՛
իյաչի
կոզ -
մ է : Երբ կրթական
Հ
ա
ս
ա
ա տ ո ւթ ե ան
մ ր
ուսանոգ–
ներու
միա
յն ինր առ
Հարիւրր
կր վճարէ
իր ուս
ման
թոշակր
, իսկ մնացեալ
90
առ
Հարիւրի
մէկ
մ ասր ձրի կ՝ ուսանի
եւ մէկ
մ ասին ալ թոշակր
կր
վճարեն
Հանրա
յին կաղմ ակե
ր պոլթ իւններ
կամ
անՀատներ
, այգ կր նշանակէ
որ այգ
Հաստատու—
թիէնբ,
առանց
Հանրային
լայն
օգնութեան
չի՝
կրնար պաՀե
լ իր գո յութ իւնբ :
Ոեւէ
Հանրային
Հ իմնա րկո
լթ
իւն
չի
կրնար
տեւականապէ
ս
բա րե ղո բծական
օմանգակու
—
թեամր
ապրիլ
եւ եթէ այգ
Հիմնարկութիւնր
մո -
ղովուրգի
մ ր կե անքին
մէք կենսական
պաՀանք
մ բ
կր գոՀացնէ
, ան վերք ի վերքոյ, պէտք է որ
ինք–
նաբալ գառնա/ : կասեածէ
վեր
է այն մեծ
գերբ,
որ վիճակուած
է Բաբէն
Եվ՚փէ
ճեմ արանին
Հա–
էէպի
ե՛– առՀասարակ
Աուրիոյ
րաղմաՀազաբ
Հայ
ղաղոլթի
կեանքին
մէք :
Հալէպի
Հայկական
նա թուկբթա
բաննե
բու
չբ
քան
ալա
րտնե
րոէձւ
միքին
թիւբ տարեկան
200
է՝ ,
կ՝րսէ
ճեմարանի
տե
ղե
կատոլոլթ
իւնր
։ Այդ
-
թացաւաբտներռւ
մեծ մասր
կր դիմէ օտաբ
երկ–
րորգական
վտրմաբաններ
: Եթէ
Բաբէն
Ե՚ի՚իէ
ճեմ արանր
Հնա րաւռրոլթիւն
ունենա
յ բնգուՍիլ
օ–
տար
վարմարաններ
ղիմող
Հայ
ուսանողութեան
գէթ
մէկ չօչափե
լի մասր
,
ա
յգպիսով
մեծ ծա
-
ո
֊ա
յոէ թիւն
մ ատուցած
կ՝ րլլա
յ Հայ նոբ
մ
տաւո
-
րական
ութ
իւն պատրաստե
լու
ղո րծ
ին
ւ
Հալէպի
ճեմ արանր
ա յմմ ոչ մ իա յն Հնարաւորութիւն
չու
նի
ա
յղ
րնելռւ , այլ նո յնիսկ
իր ներկա
յ
ուսանող–
ներու
բոլոբ
կաբիքներր
Հողալոլ
միքոցներ
չունի։
ճեմարանր
կարիք
ունի աչակերաական
ճաչարա
նի , մ արղարանի
եւ քիմ իական
լասլրրաթորիի
, ո–
րոնցմէ
պիտի
կա րենան
օղ տուի
լ ոչ միա
յն
ճեմ
ա–
բանի
ռւււանոլ^ւերր
,
ա
յլե ւ Հալէպի
նախա կրթա
-
բաննե
բու
ա
չա կե րտնե բ ր : կարե լի է երեւակա
յել ,
ուրեմն
, թէ ինչ մեծ բարիք
բրած
կ*Ր1չան
,
օրի
նակ , Հտ
լ րենա կցական
Ա ի ո ւթ ի ւնն ե ր ր , եթէ
ա -
նոնցմէ
մէկր
յանձն
առնէ
սարքաւոբել
այդ քի -
մ իական
լասլրրա
թո
ր ին , " ՚ ՜ ր է չ
՚^ԷԿր
՝՝՚"է
տանի
մարզարանի
մասին, երրորդ
մրն ալ
կաղմակեբպէ
աշակերտական
ճաշաբանր
։
ինչպէս
րսին^ջ , կենսական
պաՀանք
մ ը
ւլոՀա–
ցնող Հասաատութիւն
մր վեբք ի վերքոյ
ինքնաբալ
կր գաոնայ
: ինքնաբաւ
պիտի դառնալ
օր մր նաեւ
Բ՛որէն
Եփ՚իէ
ճեմարանր։
Բայց
մինչեւ
անոր
ինքնաբալ
գաոնալր
եւ ճիչղ. այգ
ինրնարաւոլ
-
թիւնր
ապաՀովելոլ
Համար
Բաբէն
Եվ՚վ՚է
շ^եմա–՝
րանր
ա
յմմ
աւելի
մեծ
օմանղ
ակու թեան
կր
կու -
րԼէտի
, քան ասկէ աոաք։
ինչսլէս
կ ր
Հաղորղէ
7\ե -
մարանի
տեղեկատռւու
թիւնր,
Աիւ
Բաբէն
Եփ՚իէ
տան իական
որբախնամ
Հասաատութի՛ւնր իր զ.ռր–
հր Հաշուեյարղարի
ենթարկելէ
յեաոյ.
ճեմարա
նին նուիրած
է
10.000
քաոակուսի
կանգուն
տա
-
րածռւթեամ
ր Հող մր։ ճեմարանին
մնայուն
եկա
մուտ
մր
ապաՀովեքՈլ
Համար,
ճեմարս^նի
1ւքնա -
մակալոէ
թիւնր ծրագրած
է այգ
Հալին
վրայ
կա–
ոոլցել
25
խանոլ թներ , որոնցմէ աարեկան
10.000
այոլ
.ր . ոսկի վարձք
կարելի
է ւսկնկալել
:
Այս
կր նշանակէ
որ ճեմարանի
վարիչ
մար -
մինր
արղէն
ծրազիրներ
կր մշակէ
մնայուն
եկա
մուտներ
ապաՀովելոլ
կլւթական
այգ ,
կարեւոբ
Հիմնաբկութեան
: Այդ ծրաղ իրներր
իրականա
-
ց՚ւերււ
Համաբ
Բաբէն
Ե՚ի՚իէ
ճեմ արանր
օման
-
գակոլթեան
պէաք
ունի
ճեմարանի
տեգե կատու ութեան
ր կցուած
էբ
ցանկբ
ամերիկաՀայ
ա/ն
մ իո ւթիւննե
րո ւնւ եւ աղ–
ԳՐԱԿԱՆ
վԵՐԼՈԻԵՈԻՄՆԵՐ
Մ՛
ԻՇԽԱՆ
(Դ. հ ւ վերջին մաս)
Նոյն
տպաւորութիւնր
ունեցայ
մամանակին,
երբ, մեծ բանաստեղծ,
Վ՛
թէքէեան՝
«Հրաշալի
Տարոլթիւն»էն
տարիներ
վեբք տուաւ՝
«Կէս
դիշե–
րէն
մինչեւ
Արշալոյս»
եւ «Աէր», բանաստեղծա
-
կան երկերր : Աա
տա
ր բե բո ւթե ամ բ որ , եթէ ա -
նոնք չՀաւասարեցան
« Հրաշալի
Տարութիւն
»ին
րարձրութեան
, բա յց մնացին
նո յնքան
Հրաշալի
ստեւլծաղո
րծութիւննե
ր , ուր՝
մարգկային
էու
-
թեան
ամենախոր
անկիւննեբն
իսկ
մեր
առքել
րաց ուե
ցան
ա յնքան
պարղ
ու
ան սեթեւեթ
մ իքոց–\
ներով,
որ մենք
Հաճոյքով
եւ ինքնախոյս
տրա –՚,
մ ադրութեամ ր եղանք
անոնց Հագո րգակից
ել
ա–\
նոնցմով
բանաստեղծին
ապրումներու
Հետ
նոյ –\
նացած
:
|
Աեծ
գեր
կր խաղար
թէքէեանին
արուեստր
Հոն։
թէեւ
երեւակայութեան
թռիչքբ
նուաղ
տի -
րական
էբ , Ր՚"յՅ
(՛Ր արուեստին
մղիչ
կարողու
—
թես՚՚քւ
։։ւ մին շնորՀիւ
ան կր պաՀէր
իբ ստեղծա
-
ղործ
ութ իւնբ
կենդանի
եւ աճուն
վիճակի
մ էք ,
տանելով
մինչեւ
բաղձալի
Հանղրուաններր
:
Գաղւոնիքր
Հոն էր որ ան աւե լցուցած
էբ իր
Աւարին
վրա
յ
" ՚ ֊ ր ի չ նոբ լարեր
, անոնց
ԱորՀիւ
խլելու
Հտմ ար աւե
լի ներգաշնակ
եւ խոր
Համ ա -
նուագ մր։ Նոյնքան
ի"որ փ ի լիսո փա
յո ւթե ամ ր
մ բ ։
Այդ
շրքա ւիո խու թեան
միքոցին
թ՛էքէեան
չկզ–
ղփացուց
ինքղինք
, այլեւս
սովորութիւն
դարձած
նիւթերու
չոր ցանկի
մր շրք անով
, տնտնալու
Հա—
մ՛ար, քնարերգութեան
անձնական
մթաստուեր
խռովքներու
դրոշւքր
կրող տողերով
ու
տուներով,
անարիւն
ու վտիտ
պարունակ
մ՛ր՝
բաղմավանկ
ած ականնե
բու
, փա
լվւ լուն նախադաս
ութի ւննե
բու
գիեցումին
վստաՀած
;
Ըսել չեմ ուղեր
թէ Ա . իշխանին
կբ
պակսի
"՛յդ
չ)՛" Ր^Ը ՝ Ր՛" ւ՛ք շատ
նուաղ
է անոր
նե րկա
յու
թիւնր
այդ երեք
երկերուն
մէք ;
՚
Հակառակ
րոլոր
վերոյիշեալ
աննպաստ
եւ յո
ռետես
վեբաղբումնեբուս
, դեղեցիկ
եւ ինքնա
-
տիպ
քերթուածներ
չեն պակսիր
այգ
էքերուն
1
« Կր՚սկր
» գործին
մէք՝ «Տասներկու
տարի
վերք»,
«կաղանգի
առաւօտ»,
եւ «Գուք,
Աամ իկներ
սե -
լազզեստ»
քերթռլածներր
( 1 9 3 5 ) ,
բխած
են
«Տուներու
Երւլ»ին
նոյն Հարաղատ
աղբիւրէն
,
նոյն
վճիտ խորքով
ու ղւղլանքով։
՝է,աեւ «կեանք
ու Ե–
րաղ»ի
յւսշող ոտանաւո
րնեբէն
«Հոգիս
կ՚՚օբՀնէ
քեզ
սակայն»
քերթուած
ր
;
1
ԱՀաւասիկ
յիչուած
բանաստե
ղծո
ւթիւննե
բէն
երկուքր
Դ ո ՛ ւք , մամիկներ սեւազգեստ, կորաքամակ ուր -
ուական
Մա գ աւլաթե այ այտ երո վ ու ծ ամերո վ ձի ւ ն ե ղ է ն ,
Դո՛ւք է ք մի ա յն մեր ազգին վերջին մ ա յր ե րն իրսս–
կան ,
Որ կր շ ա րժիք դեռ հո ս -հոն իբ ր ե ւ ստուեր անց -
հայէ ն • • •
Հրաւշազօր ի՜նչ կորով մին չ ե ւ ափերն այս օտար
Ձեզ կը պահէ դ ե ռ կանգուն՝ աւերա կ էն ահսւլոբ
Ե Լ
ի՜նչ երակ ձեր սրտէն կ ոլ ա այ արիւն մշտ ա վ առ
գա յիննե բուն
, ռրռնք բերած
են իրենց
նիւթական
օմանզակռւթիւնբ
Բաբէն
Եփփէ
ճեմարանին
։
Զորս տարինե
րու
րնթացքին
Ամ երիկա
յէն
ռւղար~
կուած
գումարր
եղած
է ընզամէնը
\) •^\..) տոլար
։
Այդ
ղումարի
մեծազոյն
մասր տրուած
է Հ ՚ 0 •
Մ՛ի
կոգմէ՝
3.500
աո,աբ
ել րնկ՛ Ալեք
՚Իիլիպ
-
պոսեանի
կալմէ՝
ՅՕՕՕ
տոլար : Աերաստիոյ
Հայ -
րենակցական
ր եւ
Զմ՛ չկածաղ ի
Հա
յ րենա
ս է րնե
բու
Աիութիւնր
Հայթայթած
են
500"՛^"՛՛՛»
աոլար,
ոլ–
րիչ
մարմիններ
եւ անՀատներ
մասնո՚կցած
են ա -
ւելի փոքր գումարներռվ
:
Ուչագրաւ
է որ , մ՛ինչ
Համ եստ
նիւթական
միքոցնեբու
տ էր Հայ
Օղնութեան
Միութիւնր
Բաբէն
Եփվ՚է
ճեմ արանին
յատկացու
ղած
է
3500
տոլար , մ ի լիոնաւո
ր տոլարներու
վ ր՛ո
յ նստած
եւ
այսօր
ալ
կր թ ական
ղործի
Համար
300
Հաւլար
տո
լարի
ա րչա
լի
ձեռնարկած
Հայ
Բաբ ե դոբ ծու կան
ԸնգՀանուր
Աիութիւնր
ոչ մէկ Հատիկ
սէնթ տբա–
մաղ րած
է Բաբէն
Եվ՚՚իէ
ճեմարանին
:
Բարեբախ–
տարաբ
Բաբէն Եփփէ ճեմարանր
Հիմնելու
Հա -
մ աբ
իրենց
օմանգակութիւնր
բերած
Տանիմ ար
-
քաց ի
Հա
յաս է րնե
րր Հայ
թե
րթե
ր չեն կաբդաբ
,
ա յլապէս
Հա ք Բաբեղ
ո բծական
ԸնգՀանուր
Ա
իու–
թիւնով
կարծիք
պիտի
կազմ են նաեւ
Հայ մռղռ
-
վուրգի
մասին։
Հալէպի
Բաբէն
Ե՚իփէ ճեմարանր
կարիքը
ոլ
նի եւ արմանի
է տմ ե րիկաՀա
յութեան
աւելի
մեծ
օմանգակռւթ
եան
, քան որ ստացած
է մ ինչեւ
Հ ի–
մա :
(Խմրադրական ՀԱ8ՐԵ՚ՆԻ՝1^ի)
Այն սերունդին՝ որ ծնաք. ե. հ ա յ ցեղին դ ա ր ա ւ ո ր։
Ա ոոէն նմաԽք լանջքին տակ
ձեր հոգին ծո՛վ է
^
նիրհած,
Ուր յ ո յ ս ե ր ո ւ , երազի եւ դանծերու բով անդակ
Առաղասաներ սուղուեցան, երբ փ ոթորի կն
Ո ր ո -
տաց
Եւ ուր նայիլ վերստին կը սարսափիք ալ հիմակ..
Կորսնցուցած ամէն բան, մօր արցունքներն իսկ
ջերմին՝
Դ ուք հր փարիք նոր կեանքին դ ողդ ո ջ ե լ էն լ ո ւ ռ ու
մունջ ,
Կարծես դեո միշտ ս ե ւ ե ռ ո ւն ՝ ինկածներու շա - -
րա6ին
Ե Լ
ունկրնդիր՝ հե ծ ք ե ր ռ ւն անապատին մահաշունչ :
Մ-այրե՜բ փ արթամ օն ա իի , հարս ու թո ո ան ան -
հաշիւ
յ
Հիմ ա մինակ, կիսաքաղց, ի ո լ ց ե ր ո լ մէ ջ ցբաա -
հար ,
Միշտ փառք տալով Ա ս տ ու ծ ոյ՝ դ ո ւ ք կ ՚ մ ա ն է ք
ց ա յ գ ու տիւ
Սեւ օրերու վաստակին նոյն բարակ թ ե լ ն անս -
պսսւ.. .
Դ ո լ ց է արեւը կանանչ վերջին ղաււկի մը դ ե ռ \ ւ զ ջ
Ձեր աւերակ գ ոյո ւթ ե ա ն կ ՚ ր Ա ա յ լո՛յս ու ի բ ն -
դ ո ւ թ ի ւ ն ,
Ր այց բ ո լ ո րի՜ն համար դ ս ւ ք սիրտ ո լ գորով է ք
ամրողջ
Եւ անո՜ւշ է մեղրի պէս նկարչագեղ ձեբ լ ե ղ ո ւ ն :
Դ ո ւք հայրենիքն է ք շարժուն, մ է յ մ է կ
ղաւառ
կենդանի ,
՛Ներկայի «Աուտ երաղ»էն ա չ ք ե բնի դ փակ
երբ
կ ՚ ա նցնիք ՝
Դ ո լ ք կ ՚ ա պրիք լոկ ամէն ժամ մշ տ ա րթո ւն կեանքն
անցեալի
Մեր սարերուն, մ ե բ ջոլրին ե ւ մ ե ր լուսնին բա -
ցառիկ :
Սակայն ին չ ե ՜ ր չեն բախիր ձեր ա յ ս գլխուն ալե
հեր,
Ի՜նչ սրբա պիղծ շքեղանք, քանի բ արքեր քարու -
քանդ.
Որոնց դ է մ դ ո ւ ք կր մնաք միշա անողոք պահսււկնեբ
Մեր տ ոհմային լ ո ՜ յ ս խղճին, իմա ս տ ութե ան հնտ^
ւանգ :
Միակ բաց դ ո ւ ռ ն րնտանի՝ դ ո ւ ռն է ժամո ւն հ ա յ
կական,
Ուր կը հասնիք հե ւ ի հ ե ւ , ծ արաւ՝ խունկի,. մւ*–
մերոյ. ,
Ու կը հա&էք եր կիւղա ծ ՝ օրուաճ հա ցի ձեր լումւսն
Հայ հաւատքի սւնյատակ գանձանակին նետելու :
Րարի՜, բ ա րի՜ հ ա յ մ ա յր ե ր , ահա
կ ՚ ի յ ն ա ն ք ձեր
սւռջեւ ,
Օրհնեցէք մեղ սրտագին ձե բ իսկ ձե ռքո վ թառսւ–
մոդ ,
Որ չմա րի կէս ճ ամբ ո ւն աստղ ու հաւա տք մե ր վե
ր ե ւ
Եւ ձեզի տանք ձեր մսւհուան՝ հ ա յ աշխարհէն
ափ
1935
մը հող...։
ՀՈԳԻՍ Կ՚ՕՐՀ՚Նէ
–^ԵԶ
ՍԱԿԱՅ՚Ն
Ե թէ շրթներս անիծեն՝ հոգիս կ ՚ օ ր հն է քեղ սա
-
կ ա յն ,
իմ լուսաստուեր ո ւղե կ ից եւ մարդ ացա ծ հրեշտսնկ •
ք ֊ ե ղմ ո ՚ վ մի ա յն ես ճ անչ ց այ քիչ մը ղորով
ե ւ
հեշաաւնք
Ե Լ
քու ծ ո ւնկիդ հանգ չ եց ա ւ իմ տառապանքս ան
կ այան :
Զե ռ ք իդ փխրուն հովանին կրցաւ պահել ինձ աղաա
Մինչ ե ւ իսկ բիբ տ ու հզօր ա ս տ ուա ծ ութե ան դ է մ
կեանքին ,
Որ կը բ ա ժն է մ եղքի հաց եւ կը խլ է ժպտադին
Մի այն արեան ղինեձօն՝ զաւակներէն հարաղատ– •
Պիտի օրհնէ քեզ հոգիս, որուն համար քու Հ ե ռ ո ւ ն
Ըրիր ծ աղկ ա ծ հա յր ե նիք – ե ւ այս հողին վ րայ դ ո ւն
Ա ն է ո ւթիւն դ արեւոտ ըրիր ինձ տուն ու դղեակ • • •
Եթէ ժպիտը դ է մ ք իս, աշնանային լ ո յ ս ի
պէս,
Ք ^ ւ երկրնքիդ տակ
մնաց տ ժ գ ո յն եւ ցուրտ շա -
րունակ՛
Յանցանքն անշուշա ի՛մս է ր լոկ, որ արժանի չե -
ղայ քեղ :
Անոնք Հաւաստիքներ
են մեզ Համար,
թէ ա -
պագան
գեռ պատրաստութեան
մէք է , մ չտն
քենա
կան ղափնինեբռվ
սլսակելոլ
անոբ ճակատր, գաս–
էէք
իր լաւաղոյն
ղործերուն
Համար,
յանձնուած
իր քնարին
նոր եւ թրթռուն
լարերուն
:
ԱւզաՀռվաբար
պիաի
չուչանան
. անոնք :
ԶԱՐԵՀ
ԳԱԶԱԶԵԱՆ
.
ԿԱՐԳԱՑԷ-Բ
ԵՒ
ՏԱՐԱ՚ՄԵՑԷԲ
^ 6 Ա Ռ Ա Ջ »
Ը
Fonds A.R.A.M
