Ւ1^1Հ.^7ՇՒ1
ք^օո^շ
6 °
1925, «.€.Տ. 376.286
նւք6€է6Աք
:
ՏՇ». IVIIՏՏ^ճա
^^^^^^17, 1<ս6 Օտաշտատ - Ր/\ա5 (13)
Վեցամս. 1100 ֆր • , Տար. 2200, Ա՜րտ. 3000 ֆ բ •
՚ 1 6 1 ^ Շ 0 6 . 15-70
ԳիԹ 10ֆր • Շ.Շ.Բ. Բ
ՅՈՏ
1678-63
Տ&աշմւ 14 յ^\^աԼ
27րդ ՏԱՐԻ - 27 յԱօ^^ « 0 . 6432-Նոբ շրջան թիլ 1843
1951
օ ա բ ա թ 14 ԱՊՐԻԼ
IIմթագիր՝ Շ
ՄԻԱԱԲԵԱՆ
Մ Ե Ր
ԽՕԱ՚ւ
^Ը
Եք^է ՄՈՌՆԱՆյ ԿՈՐՍՈԻԱԾ ԵՆ
ՎԿ
Վերչին
ԱչխարՀամ
արտին
լսւգա րում՛ էն ի
՛չին անգամ է որ Փարիղի
Վանեցիներն
ալ կր աօնեն Վասպուրականի
պաամական
Հերո -
սամարաին
աարեգարձր,
վաղր,
կէրակի։
Նախաձեռնութիւնն
սաանձնահ
է
իրենց
Հայր՛
Միութիւնր,
որուն
Հիմքր
դրուահ էր
1950
Հոկաեմրեր
) ին , ինքնատիպ
հրաղիր - կանոնա ֊
գրով
մր։
ինչպէս
մի շտ , այս առթիւ ալ մխտական
գիրք
բռնահ
• են «խումբ
մր Վասսլոլրականցիներ՜»
, ո -
րոնք առ այմմ
գաղանի կր պաՀեն
իրենց
անուն -
ներր :
Անչուչտ չէք սպասե բ որմենք ալ խաաւնուինք
ներքին
խնդիրներու;
Հիմնականր
ա յն է ոբ , կարելի
եղահ է Հա ^-
մ ախմ բե լ ցիրուցան
Հայրենակիցներու
մեհ
մասր,
ել վարչական
կոբիղ
մր կաղմել,
որոշ
աչխա -
տանքներ
կաաաբելու
Համ ար ։
թեր
ինե րր կրնան
Լրացնել փոխադարձ
Հաս -
կացոգութեամբ
, վախանակ
հահկանուն
մար-
ղանքնեբ
վւոբձելու :
Մ անաւանդ ոբ , աՀա ձեռնարկեր
են
տօնե -
լու
Հերոսամարաին
տարեգաբձր,
երկար եւ ան–
պատուաբեր
անտեսումէ
մ՛ր
վերչ։
Մարսէյլէն,
Վիէնէն,
Տէոինէն եւ ուբիչ Հա–
յաշատ
քաղաքնե
րէ
վել՚չ
, Փարիղի
Վանեց
ինե
բն
ալ ոդեկոչելով
191օ
աո^րիէ ՜՜ մայիսեան
որերր ,
նախ
յարգանքի
տարրական
պարտականութիւն
մ ր
կատարահ
կ՝րքքան
Յետո
յ , կ՚ապացուցանեն
թէ բաւական Հա -
սունցահ
, լրչացահ
են , հուռն ու չփտակր
ղանա -
ղան ելու
Համ՛ար :
Երեսուն
այսքան
տարի
վերչը,
կա՛՛յ
մ՛էկը որ
Հըմբռնէ ա յ դ գռ յամ արտին
իմ աստը : Ա ԿԷՂՒ^ "*՜
վախււանը • * • ՝~
Տարիներէ ի վեր վքլա յութ իւննե ր ,
յուշեր ^
վաւե րաղի րնեբ եւ նկարադրոլթիւննե
ր կը Հրա -
տաբակուին,
յանգելով
միեւնոյն
անողոք
եղրա -
կացութեան
I
ԱՀաւասիկ
Հւ
մր եէ
Բոլորովին
անկուսակցական
եւ խոՀեմ
, վաս–
տակալոր
ուսուցիչ
Համբարձում
Երամեանն էոր
կը պատմէ , իր «Յուչաբձանֆի
Բ՛ Հատորին
մէչ՛
«...
Դււլրսէն շատերւււ կ ա լմէ խստիւ քԱնա -
դ ա տ ուեցաւ Վ անի դինեալ
ինքնապաշտպանււլ -
թ ի ւ նը ՛ իրրեւ ո ւղղա կի ա պ ս տ ամբութիւն թ օ ւ ր ք
կսսւավարոթեան դ է մ ե ւ նախապատՏայլ ընդհա -
նուր սւեդահանութեան :
Պէտք է գիտնալ սա կ այն որ Թ^ււրքերն արդ էն
1914ի աշնան խարդաւանանքներով քաջամարտիկ
Զ է յթ ո ւ - նը եւ անոր պետերր զինաթափա ծ հեււա -
ց ո ւց ա ծ է ին , իսկ մին չ ե ւ ասլրիլ րոլոր հայաբնա կ
նաճանգներու, մասԱսլւորապէս Ա ո լշի ե ւ Վ անայ
գ իւղե ր ո ւն մէջ , զանազան պատրուակնեբով, ան -
լուր խ ժ դ ժ ո ւ թի ւ նն ե ր ու հար ստահարո ւ թի ւ նն ե ր ի
գ ո բ ծ դնե լո վ ՝ հ ա յ ժո դ ո վ ո լ բ դ ը յո ւս ահա տ ո ւթե ան
մզա ծ է ի ն ։ Աբեան ու րո ց ե բ ո ւ լքէջ խեղդ ո ւ ա ծ է բ
Վ անի ՚Աոբշող գ իւղի յուս ահա տ բնա կ չ ո ւթե ան բ մ –
բոստացուլքը: իսկ Աբամի ընկեր Իշխանը Աւզբիլի
սկիգբները, իր երեք համեաբղներով, դաւաճա
նո ւթե ան գոհ կ ՚ ե ր թ ա ր Հե րճ գ ի ւզի մ է ջ ՚ ե բ բ յ ո ւ գ –
եալ Շատախցիներր խ ազազե լո ւ կը վ ազէր
նոյն
իսկ նենգամիտ ճ է վ տ է թի հր ա ւ է ր ո վ ։
Մի ե ւ ն ո յն
միջռցին ճ է վ տ է թ աղու է սի
խռրամանկութեալ1՚բ
իբ մօտ կը հր ա ւիբ է ր մէ պ ուս Վււամեանը ե ւ ան-
յայտացն1ւլռվ զայն՝ վերջնագիր մը կ ՚ ո ւ զզ է ր հայ
պաշտօնական
նե ր կ այա ց ո ւցիչնե րո ւն ՝
յանձնել
անմիջապէս բ ո լ ո ր զէնքերն ո ւ զինո լ ո ր ց ո ւ երի -
տասաբդները : Չ է ՞ որ այս կարգախօսով սկսաւ ա–
մ է ն ո լ բ ե ք Թրք ահայո ց տ եղահանո ւթիւնը
դ է պի
հե ո ա լո ր ե ւ անծ անօթ սպսմւդանոցներ :
Ա յ դ վեբջնագրին վ րայ է որ կ ո ւ ս ա կ ց ո ւթիւն
ներր ե ւ ամրողջ ժողո վ ո ւր դը կը միանան ե ւ կը
վճոեն սուղ ծախել իրենց կեանքը եւ հազիւ 1500ի
չափ
ամէն աեսակ զէնքերով կը պաշտպանեն ի ~
րենց պ ա տ իւը։ (էջ 323 - 324) ;
Այս աղօտ եւ չափաւոր
, պաղարիւն
վկա
յոլ -
թիւնն
անղամ
չի՞ խռովեր
ձեր սիրտը : Բան մը
չի՛^ խօսիր
ձեր
մտքին։
Զայն
մը չի՞ Հնչեր
ձեր ականչին
, Վ ասպու -
րականի
սարերէն եւ ձորերէն
, անյայտ
դերեղ -
մաններէն ՚
-
Բոլորդ ալ կորսուահ
էք , եթէ մ,
ա՛յն
օրերը
՚ ՚ •
Գ– ՎԱՐՈՒԺԱՆ
( ծնա ծ ՝ 1884ին, սպաննուած՛
1915ին, աքսորի ճ ամբ ո ւն վ ր ա յ) :
ՄԻՍԱ-Ր ՄԵաՐԵՆՑ
(ծնած՛ 1886ին, ե իլ -
ծէէփտէն մե ո ա ծ ՝ 1908ին, Պոլիս :
Երկու բանաստեղծներու յիշաաակին մե ծ ա -
րանքի ե ր ե կ ոյ մր սարքուա ծ է վաղը , կիրա կի ,
նախաձե ոնութե ամբ Աեբաստիոյ «Մուրա տ » Ու -
սումնասիրաց Մի ո ւթե ա ն :
Հ Ա Ր Կ Ի Ք
ոռնաք
Շ–
Եղներս են խարտեաշ, լ ո յ ս ճակատներով՛
Զ ո բ պ աճսւճեբ ե մ նուսխայո վ կապոյտ,
Գարունի առտուան օդէն են գինով —.
կր նային ,խաղա՜ղ, դաշտերուն ա ն ք ո յթ :
Զրմ ե ռը զանոնք խարո՛վ սընուցի
Մեհեանին պարարտ կ ո ւ ռ ք ե րն են կարծես :
Իրենց սանտըրուած պւ^չբ թ ա ւ ա բ ծ ի
կը լ իզ է իրենց կողերն՝ օձի պէս :
Կը սիր եմ անոնց նուսը բիւրա ծ ալ ,
Ռունդերր տ ամուկ ՛ բ ի բ ե րը խոշոր՝
Ուր հ ա յ դաշտերուն երագն ա ն այլ այլ ,
ԵԼ
ճօճքր իրենց ե ւ պոչիւնն հըղօր
Հորիզոններէ՜ն — երբ կ ՚ ե րթ ա ն անվերջ
Եդջիւբնին մըխ ա ծ Արշալոյսին մ է ջ :
.7–.
ՎԱՐՈՒԺԱՆ
ԹԷՀՐԱՆԷՆ կր Հեռագրեն թէ երեք Անգլիա -
ցիներ
սսլաննուահ
են Ապաաանի
մ էչ
հադահ՜խռո–
վո ւթեանց
Հ ետե ւանքով
: ԼոլրԼրր
Հ ակա սա կան
են
եւ կր կարհուի թէ շաա աւելի է մաՀերուն
թիւր •
Զօրք եւ Հրասայլեր
ղբկուահ
են ԱՀվաղէն
I
Վեր
չին
լուրե
րոլ
Հ ամ աձա
յն , խռովութ
իւննե ր ը ղըս -
պուահ
են : Հեռագիրր
կ՝ րսէ թէ անկա րգո
լթ ի լ ն –
ներ հագահ եննաեւ Պէնտէր
Աաշուրի
նաւաՀան–
գստին
մէչ։
Բանթուլնեբր
յաբձակահ
ենոստի -
կաններուն
վրայ,
իրենց
առչելէն
քշելով
կիներ եւ
մանուկներ,
իբրեւ
վաՀան : ԳաՀլիճր
նիստ գոլ -
մարեց , արտակարդ
միչոցնեբ
ձեռք առնելու Հա
մար : Բանթողներուն
թի՛ւր
1 1.000
էր երկու շա -
բաթ առաչ, իոկ այմմ
գորհագուլը
կը շարունա -
կեն
5500
բանուո րնեբ :
ԶՕՐ՛
ԱՏԶԸՆՀԱՈՒԸՐ
վեբչացուց
իր քննա -
կան
սլտոյտր
արեւմտեան
Գերմանիոյ
՚էէչ՛. Տա -
չորդ
անգամ
պիտի
այցելէ
Հիւսիսային
Եւրոպա
եւ իտալիա
։
€ԻՈԻԱԱՓիԼ 1,ՈՐ
Ա€ԻԱՐՀԱՄԱՐՏԷ
ՄԸ»
ԹՐՈՒՄԸՆ
ՎՏԱՆԳԱՒՈՐ
ԿԸԳՏՆԷՐ
ՊԱՇՏՕՆԱՆԿ
ՀՐԱՄԱՆԱՏԱՐԻՆ
ԳԱՀԱՓԱՐԸ
ՆախագաՀ
Թրումլ^
եբկաբ ճառ մը
խօսեցաւ
Եչ՛
օր, պարղելով
ղօր՛ Մէք Արթրրէ
պաչտօնան–
կութեան
պաաճառնեբը։
Աւելի քան
60
միլիոն
քաղաքացիներ
կը Հետեւէին
ձայնասփիւռ
–Հե
ռատեսիլ
Լթէլէվփղի՚օն)
գորհիքներոլ
առչեւ
է
՛ՆախադաՀը այս առթիլ ալ շեշտեց թէ անփոփոխ
կը
մնայ ամերիկեան
քաղաքականութիւնը
Ծայր՛
Արյեւելքի
մէչ ,
« Բո Լորին պարղ պէտք է ըլլայ,
որ անտաբ–՛՛
բեր
չենք կրնար
մնալ
օտար
յարձակումներու
Հանդէսլ։
Մենք կը կարհենք թէ
դրաւումներու
Համ ա յնավար
հրագիբնեբր
, առանց
րնդՀանուբ
պատերաղմի
մը ձախոգեցնե
լու
Համար , պէտք է
դիմագրաւենք
Բորէայի
յարձակումը
եւ
խեղդենք
ղայն տեղին
լիրայ։
Զենք
ուղեր
Բորէայի պատե -
բաղմին
հաւալումր։
կը փորձենք
կանխել
Համաչ–
խարՀային
պատե րաղմ
մը \ կրնաք
սակայն
Հարց
տալ, թէ ինչո՞ւ
ուրիշ
միչոցնեբ
ձեռք
չենք առ -
ներ նախայարձակր
պատմելու
Համար
;
ինչովս
չենք
ռմ բակոհե ր Մ ան չո ւր իան ու Ջինաստանը :
ինչո՞ւ
չենք
օդնեբ
աղղա յնական
Ջինացինեբուն
,
որ Բորէա
մ տնեն
։ Եթէ ա յսպէս
չաբմէինք
, րնդ՛–
Հանուր
պատերաղմի մր մեհ վտանղին
պիտի
են
թարկուէ
ինք : Աղատ աշխարՀր կր Հաւատայ
ղփն -
ոլորական
ղօրութեան : ԱՀա թէ ինչ բան
կրնայ
վՀատեցնե լ կարմ իր
վա բիժերը
Հետա պնղե
լու
կռիւը
Բորէայի
մէչ եւ ուբիչ
կէտեբոլ
վրայ ալ
փորձելու
նո բ յարձակոււքնեբ
: Այս պա
յմ
աններու
տակ, կրնայինք
Բորէայի
մէչ դալ Համաձայնոլ -
թեան
մր, ոբ պիտի չվտանգէր
ՄԱԿի
սկ՚լրոլնք -
ներն ու նպատակները։
Զօր՛ Մէք Արք^ՐՐ Համա -
ձայն չէր այս քաղաքականութեան
տ
Այո պատ -
ճառով ալ անՀրամեչտ
գատեցի
Հեռացնել
զայն
իր պաշտօններէն
։Պէտք չէր որորեէ
չփոթոլթիւն
տիրէր
մեր Հետապնգահ
իրական
նպատակներուն
չուրչ :
Համ աշխար
Հային
խաղաղութիւնը
ա–
՚-ելի
կարեւո բ է քան ո եւ է
անՀատ
I
Ծ ա յրադո
յն
Արեւե լքի
Հ րամ
անատարութեան
մէչ
փ՛ոփոխութիւն
մը, որեւէ
փոփոխութիւն
չփ
նչանա կեր
Մ • Նա Հանդնե
րոլ
քաղաքականութեան
մ էչ • ՛բորէայի
կռիւը
պիտի՛ չա ր ո ւն կենք վճռա -
կանօրէն
, որպէսղի
վերչացնենք
արադօրէն : Միչա
պաարաստ
ենք բանակցելու
, բայց
ղիչումներու
քաղաքականութիւն
մ ր պիտի
չփոբձենք
բնաւ ;
քՍաղաղոլթիլնն
է միայն, ոբ կր շաՀագրղռէ
մեղ,
խաղաւյոլթիւն
մր. Հետեւեալ
սկղբունքներով.
1)
կռիւներր
պէտք է գս-ղրին՛
2)
կտրուկ
միչոց
նեբ
ձեռք պէտք է առնուին
թլ^ամութեանց
կրկ -
նութիւնր
արգի՛լելու
Համաբ.
3)
Վեբչ պէաք է
տալ
յարձակումին
: Այս Հիմերու
վրայ կարգադ -
րութիւն
մր պիտի բանար
Բորէայի
միացման եւ
րոլոր օտաբ
ումերու
Հեռացման
ճամրան
՝^
է
ԳՐԳՌՈՒԹԻՒՆՆԵՐԸ
ԿԸ
ԾԱՒԱԼԻՆ
ԱՄԵՐԻԿԱՏՒ
ՄԷՋ
Մէք Արթրրէ
պաշտօնանկութեան
Հետեւան -
քով , կիրքերր , աննախրնթաց
սաստկութեամբ
կը
հաւա
լին Մ • ՆաՀ անղ ներու
մէչ։
Հան ր ա պե տ ական
կուսակցութեան
թերթերր
կրակ ու բոց կր
մայթ–
քեն նախագաՀ
թբումրնի
ելՊ՛ է^էորնէ գէմ։Գույ–
նաւոր ումեհ տառերով
տպուահ
են այնպիսի խո–
րագիրնեբ
, որոնք
ցո յց կուտան
կիրքի
ումգնու -
թիւնր։
«Մէք
Արթրրէ գէմ այս ոճիրը,
Հայրենա–
գաւոլթիւն
է
Մ •
ՆաՀանղնեբու
Համար »
« Թրում
լ^ր պէտք է դե րադո
յն ատեանին
յանձ -
նել » « կառավարութիւնր
Մ • ՆաՀանդներր
հա
խեց
Համ ա յնավարութեան
ելԱսիան
(հուսերուն
՝1^ :
Մէ-Ր ԱՐԹԸՐ ԿԸ ՄԵՐԺԷ
ՄԵՎԱԳՐԱՆԲՆԵՐԸ
Զօր՛ Մէք Արթրրի
սպայակոյտին
պետը,
ղօր՛
Հուիթնի
պա շաօնա կան
յա յտա բարութիւն
մ ը Հը–
րատարակելով
կ՝բսէ , թէ ղօբավաբը
դորհահ է
միշտ նախաղաՀի
ՀրաՀանգնեբուն
Համաձայն։ Պ՛
թբումլՐ՛
թոլատրահ՜ էբ անոր աղատօրէն
խօսիլ
Բորէայի
պատերաղմին
մասին։ Այս
ընդՀանուբ
թոյլատբոլթեամբ
ալ. Մարտ
24
թուակիր
վերչփն
նամակը
ղրկահ էր երեսփոխան
Մէրթինին եւ ար
աա յա յտուահ էր միա
յն ղինուորական
Հարցերու
չուրչ :
իր պաչտօնան
կութեան
Հ րամ անը ստանա
լէն վեբչ,
ղօր՛ Մէք Ար^ՐՐ Հեռացաւ
իր պաչտօ -
նատունէն եւ Ուոշինկթրն
պիտի վեբագառնայ
մէկ
շաբաթէն : Նոբ Հ րամ անատարը
ղօր ՚ Րիճոլէ
յ օ-
դանաւով
թոքիօ
գա լուէ կարճ տեսակցութիւն
մ ր
ունեցաւ
Մ էք Ար ^ ՐՐ է Հետ ել ապա , անմ
էչապէս
վերտղարձաւ
Բորէայի
ռաղմաճակատր
:
^
Օղանաւային
աննախլ^ւթաց
կռիւ մր
տեղի
ունեցաւ
Բորէայի
մէչ։
Երկու
Հարիւր
քսանէ ա–
լ
ե լի ամ ե րիկեան
օղանաւե ր յարձակեցան
80
կա ր–
մէր
օդանաւերու
վբայ,
որոնք կր չանային
աբգի–
լել 40ի չափ հանր օդանաւերու
կողմէ
Շանթունկի
ռմբակոհումր
: կարմէրներր
կորսնցոլցահ՜
են
20
օղանաւեր : Ամերիկացիներր՝
"էէ^է •
X
Հոլէվուտի
բեմագբիչնեբէն
մէկը շարա -
(Լսւրհրու շարու&ակութիւնը կարդալ Գ– էյ»)
Fonds A.R.A.M
