« Ց Ա Ռ Ա Ջ »
հ)ՄԲ
Ապրիլ 1ին լրացաւ Եցիպաոսի մ ե ր
պաշտօնակցին
8՚՚ւսս՚բեր\։
36րդ ա արե դ արձը:
Ջերւքապէււ շնռրհաւորելււվ ^ յ ւ աւելի փ այլ ո ւն
յ ա ջ ո դ ո ւթիւնն ե ր մադթելու) , ստորեւ կ՚ալքփոփենք
այս ա ռթ ֊ իւ հրաաարակուած յսմբագրականին հ ի մ –
նական մասերը •
« Մեր դւսժան
իրականութեան
մէ^
ւյրեթէ
Հերոսութիւն
է ե ր ե ս ո ւ ն րփե ց աարի
ան րնգՀ ա ա
թերթ
Հ րաաա րակե
լ , չանա
Լով
մ իչ՛ո րան մր ա–
ւեչցնե
լ եղաձ՜ին
վրա
յ , մ ի շա
նո րող
ոլե լով ու վե~
րանորողոլելով
, անցեալէն
էՀեռանալով
, բայց
սւ–
պաղային
նայելով
միշա եւ, իրրեւ
Հովանի
,
ղաղավւարական
դրօշ մրմիայն
ունենալով
իրվր–
րայ :
Մեր
ղարուն
մէչ, ուր աոաչ
չերթալր
եա եր -
թալ կր նշանակէ
, այս Հովանին
բաւեց
մեղի
յաղթա
՝1ւակի
մբ վերաՆելոլ
Համար
ինչ որ
յաոաչ—
գիմա
թիւն կր կարծէինք
միայն
:
Երկու
աարի
աոաչ, լոկ ծրա,լ
իր
մ լ ^ էր մեր
Տունր • ա յոօր ա յ,լ
ծրաւլ
իրր
թու
ղթ
ի վրայէն
փո–
խաղրոլած
է արգէն
Հասաատուն
Հողի
վբ,ոյ :
Յոյս
ունինք,
որ մէկ - երկու,
ամիսէն
ս/իաի
կարենանք
մեր
թօոքր
«Հեււասւիոել%
մերսեփական
Տուն մէ —
չէն
։
կր կարծենք
, թէ «մանանեխի
Հաաիկ՝»ի
չ ա փ
բան
։1՚
րն ալ մ ենք
մաոանւլ ած ենք մ եր
մո,լով
ուր–
ղ ի շինարար
ալիէն եւ Հալեկան
կաււոլցէն;
Աեղի
կր
մնա
յ մեր ունեցած
քիչր
"ե բմ անել
լիա
բուււն
,
,լա քն ղ ա րձնե
լուի
սլաՀ
ղրուած
գբամ
ագլոլի,
մ ր
ւլալիւք
ւ,երունղ
ներուն
Հաւք աբ ։
Մ եւլ իսանւլ ավաո
ուլր ոչ ա յնքան
մ ինչեւ
Հիմա
նուաճուածն
է , որքան
ա,։կէ ե ա ք նու աճուելիքր
:
կր Հալաաանք
«նուաճուած
ղեւլե ցկէ,,
թ եան»
,
բայց
առաւել
եւս կր Հալաաանք
«նուաճուելիք
,լե,լեց
—Հ
կոէթեան»։
Եթէ չՀալաէոա
յինք
, մեր Տունր
ոլիաի
կորսնցնէր
իր
ղո յութեան
իմասար
մեւլի
Համար եւ
սլիաի,
ւլաոնսւր
նիւթԼւլէն
կառոյց
մր,
փոխանակ՝
լս։լ,,ւ
Հողեւլէն
կառոյց
մ ր :
Կր Հաւաաանք
նոյնսլէս
, որ անշարմ
ղբամա
-
գլուխ մր սլիաի
չրլլայ
^Յուսաբեր»ի
Տունր,
այլ
շարմ
ուն
գբամ՛ աւլլոլխ
մ
ր ։
Ջա
յն շաՀաբկե
լ րմեր
ձեռնեբէցութենէն
, մեր եռանգէն
, մ՛եր Հաւատ
-
քէն
, մ եղ վարուլ
ոգիին
գօրութենէն
կախում՛
սլի–~
տի
ունենայ
առալելասլէս
:
Ա եղի ու մեզմէ
վեբչր
գալիք
սե րո ւնգնե
բուն
կր
մ՛նա
յ այս Տունր
ղարձնել
մէկր ա յն
ամ՛ուր
սլատնէշներէն
, որոնք
կառուցուած
են
Երկրէն
նեբս
, ոչ թէ ոբւզէսղի
անոնց
ետին
ապաստանինք
մեր
անղո
րծ
ութ
իւն
ր
սքողելու
Համար,
այլ որպէս
զի
անոնց
առչեւ
պա
յքա
ր
ինք
ուծացմ
ան
ղէմ՛ ,
օ –
աարոլթեան
ղէմ , Հոգեկան
պանգխտ
:։ ւթ եան գէմ ,
ինքնոլրացման
գէմ , «ճերմակ
վտանգ»ին
գէմ ,
մ ի շտ
յանուն
մ եր
մողովոլրւլի
դո յաաեւմ
ան
եւ
յանուն
մեր արդար
գատի
յաղթանակին
;
Կրնանք
րսել
Հիմա, մերթեբթի
Հիմնադրու
-
թենէն
երեսունրվեց
տարի ետք , թէ մեր
ունեցած
քիչէն բան մ լ ^ ալ մենք
տուինք : Անսլտոււլ
չան -
ցաւ մեր կեանքր
ա յ ս դաղութին
մ էչ •
անպտուղ
չանցաւ
նաեւ
կեանքր
մեր թերթին
յ
Ամբողչ
երեսունրվեց
տարի
,
«Յուսաբեր»
կաաարեց
Հանրային
օբդանի
, աւելիւ մեծ
րաււով
մ
ր
Հանրա
յին
խղճի իբ պա
րաա
կանո
ւթիւն
ր
Հա -
մ ե ս ա
չափ,,վ
, բա
յց
պա
ր
կե շտ ո ւթե ամ բ , Հա ւ ա -
տա
ր
իմ իր կոչումին
ու առաքե
I
ո ւթեան
:
Ան շուշտ
կարելի
չէ ամէն
մաբղ գոՀ
ձգել ,
ինչպէս
որ կաբելփ չէ ամէն
մարդ
ղմգոՀ
ձդել։
Գողերուն
քով դմդոՀնե
ր պիտի
րլլան
մ իչտ
,
ինչ
պէս
գմգոՀնեբուն
քով պիտի,
գտնուին
ղոՀեբ ալ %
Թերթ մրչի կրնար
ամէնուն
Հաճելի
ղաոնալ։
իր
չանքր
սլէաք է րլ
լ այ
ամէն
Օր
նուազեցնել
դմգոՀ—
նե լ,,ւլն
թիւր
, ամ էն օր դոՀերուն
թիւր ա լեւցնե -
լով : Պէտք է մ անաւանդ
կարենա
յ յարգանք
պա
բ–
տադրել
թէ ղոՀերուն
եւ թէ դմգոՀնեբուն
, ոչ մ ի–
ա յն իր ա ռ ա ւ ե լութ
իւննե
բուն
գում արովր
, այլ եւ
իր կատարած
դերին
կչէոովր ւ
Հանրային
օրւէանի
մր պա
յքարր
գ ա ղ ա փ ա ր ի
մր , գատի
մ՛ր պէտք է կււթնի եւ ամէնէն
,առաչ
Հ ա՚1։ լ, ո լ թ ե ան շաՀր
ունենայ
աչքի
առ
չեւ։
Անձնա
կան
նկատումներէ
վեր եւ միչտ
սսլասա
րկու
Հան
րային
չաՀերուն
, Հայթերթր
ամէնէն
ա ռ ա չ
ինք
պէտք է րլլայ իր դատաւո րր։
Գիաոլթեամբ
ու
Հմտութեամբ
յա
րզե
լի րլլալէ
աււաչ.
Հայ
Հբասլա–
բակագիրր
նկարազրով
յարդելի
պէտք
էրԱայմա–
նաւանգ
: յ՛բ պարտքն
է ղեկաւիարել
Հանրային
կարծիքր
, բայց
նաեւ
ունկնղիբ
ՐԱա
Լ
Հանբու -
թե ան ձա
յ ն ի ն ։
ԳաղթաշխարՀի
մէչ «Յուսաբեր»
կր
գրաւէ
աոաչնակարդ
գիրք մր իր Հնութեամս
,
ծաւալով,
բովանգակութեամբ
ել ղաղափարական
ուղեւլի
-
ծով։
Հնոլթեան
կարդով
իրմէ
ա ռ ա չ են
միայն
Հի՚նզ
թերթեր,
նախ Հայ մամուլի
նաՀապետը
«Բաղմա,լէսթ
(1843),
երկրորդ՝
«Հանւլէս
Ամսօր–
եայ»ն
(1887),
երրորդ՝
Պոսթրնի
«Հայրենիք»ր
(1889),
չորրորդ՝
Պոլսոյ
«էիամանակ»ր
(1908),
Հ ինդե րո
րդ
՝
Ֆրէղնոյի
«Ասպարէղ»ր
(1908)=
Հե–
ցերոբդ
տեղր կր ղրաւէ
<(.3 ո ւս ա բե բ» ր
(1914),
ա–
ոանց
Հաշուելու
քանի մր թերթեբ
, որոնք
է"3"
տեսած
են եբկաբ
լ^դՀատումնեբով
(օրինակ
«
Աիոն»ր):
Օրաթերթերուն
մէչ, դարձեալ
Հնութեան
կարւլով,
«Լուսաբեր»
կր զրաւէ
երրոբդ
տեգր
«Հայբենիք»էն
եւ «ժամանակ»էն
ետք։
Մեր մէչ
քիչ է թիւր այնթերթե
րուն
,
որոնք
այսքան
սլա տ կա ,ւե լի անցեալ
մ ր ունին
իրենց
ետին
։
ՀԱՅՐԵՆԱԿՑԱԿԱՆ
աւելի շաա ծավւեր էր իսլում
միւս
նոյնպէս
շատ
ա ա զ ան ,լաւ,ւ ր գերաստնն
եր ի ց :
Ա • ՇաՀիսայմունին
ւլե րաս ան էր բաո իւս
բուն
իմաստով։
Նա Հիպնոսաց,,ւմ
էր նեբկաներին
բո
լոբ
գեբերով։
ի Հարկէ
շն,ւրՀալիւ
ղերասանի
ճր -
կուն
իսաղին
միանում՛ էր նրա Հրաշալի
արտաքինը
ել
մ^էծ դեր– կաաա
րո ւմ
Իր րնաւո
րուիմ
իւնն
է լ
ձէնշոզ - րնկե
րական
էր, դերասանական
ամենավ,ա
յ լուն
չրչանին
նա
դոոող չի եղել
երբեք
։
Գիւմրոլմ
չւլիտեմ
ո՛՛վ էր Հնարել
բայց բո -
լո բր
երդում
էին •
Պապի ԱրելեաԱ
ք-եոի Զա րիֆ ե ան
Եղ -
ր ա յր Շահխաթ-ունի
Սօոտսա՛ Մանռլ է լ ե ան :
Աբելեանր՝
Ալալղի ,
իբրեւ
տարեց,
Ջս՚րիֆ
՜՜
եանր,
բ1ւիկ
Գիւմբեցի
Հարազտտ
քեռի ,
ՇաՀ–
խաթունին՝
բոլորի
Հետ
Եղբայր ,
Ա՝անուէլետնր
ա րաա
սաՀմ
ան,։
ւմ էր եղել,
աՕՈՏ16Աք
էր՛
Ա. ՇաՀխաթոլնին
իւր չրչանի մեր Հայ
ղերա–
սանների
լաւագո
յննե բ ից մէկն է ։
Նկարադրածս
մամանակ
նրանք շատ էին, ոբոնցից
ոմանք
մի մի
գ,ւՀար
էին։
Նրանք
սեր,ււնդ
էին կրթում
։ Մեր
քաղաքր
մի փոքր
քադաք էբ։ Նրանք
ամէն
ամտււ
դա
լիս
էին սակա
յն
Գիւմրի
, իրենց
ներկայացում–
նե րով մողով
րգին
խօսե
ւոլ
մ եր
Հ ին Հին պատ -
մոլթիւհից
,
նամուսից ,
ինչպէս
եւ բարք ու վար–֊
քի՚ց • Շաա
ան,լամ
նրանք
ծանօթ
ացնում
է ի՛ն
մ եւլ
օաար
ւլ րականութեան
Հետ ;
Ա. ՇաՀխաթունին.
նրանց Հետ էր : Այսօր
մեր
սիրելի
արուե ստաղ էտր տ ա ռ ա պ ո ւ մ է ծանր
Հ ի -
ւտնդոլթե
ամ բ , նա կորցրել
է նաեւ իր
կեանքի
բնկերուՀսւն
:
Մեր
բոլորիս
սլարտքն
է ղնալ
, ներկայ
լինել
իր յաոաչիկայ
կիրակի
օր,՛լան
Հանզէսիւն,
մի, ան
ղամ եւս ծա,իաՀարել
նրան
բեմի
վրայ,
թերեւս
ալդ
լ՚ն,չ.Հան,,ւր
սրացաւ
վերաբերմէււնքր
սփոփի
շքուած
սիբ՚որ եւ ն՚ղաստի
իր ումերի
շուտափոյթ
վե ր ա կան
՛լմ տն
։
ՄԱՆԻԿ
ԲՈճԱՐԵԱՆ
Գրական մր ց ո ւմին ա ր դիւնքր
Հ
ասպոլբա–
կանի
Հայր. Ա իութեան
կաւլմակեբպած
ղրական
մրցումին
մասնակէքելոլ
Համար
ղրկուած
11
րա —
նաստեւլծութիւննե
ր ր , Ապրիլ
\ \ ին , ենթա
րկուե -
ցան
վարչութեան
կողմէ
կաղմուած
Ժիւ րի / 1 ք^Տ» -
նութեան
1
Ժիւրիւ»
ղանոնք
գտաւ
զգացումով
եւ
թոիչքով
լեցուն
, րայց ոչ մէկր կր Հասնէբ
ձեւի կատարե -
լութեան
Հետեւաբար
մ իւ րին
մ իաձա
յնութեամբ
որո -
շեց
տ յս տարուան
5000
ֆրանքնոց
մ բցանակր
մ ի–
ացնել ղաչ տարիէ
նո քն նպաաակալ
տրուելի՚յւ
մ րբ–
ցանակին
։ Այդ նոր
մ բ՛լում
ին
մանրամասնութիւն—
ներր
շուտով
պիտի
ծանուցոլին
։
Անզամներ
Ա. Չօպանեան , Տ– Չ իթ ո ւ նի ,
Շ– Նարդ ունի,
Թօփալեան, Վ– կ աքաւե ան։
Վարչութւ՚սն
նախազաՀ՝
3–
ՏԱՊԱ՚ԼԵԱՆ
ՀԱՄԱՅՆԱՎԱՐ
ՈԻ ԹԵԱՆ գէմ բուռն
ճառ
մը
իսօսեցաւ
Պ– էօմէն
թոմ՚ա
(վւո խ—նախարաբ
եւ րն
կե րվա րական
) Հետեւեալ
ա ղ դ ա րա րութեամ
բ ՚
« Համայնավար
րնտրո՚լներ
, տրամտբտնական
ե–,
գ է ք , ձե ր^ պա
յ ո լսա կնե ր ր պատրաստեցէք
պաբտա—
ւո րի չ ա չխտտանք
կատարե
լու
Համ ար Ա իպերիո
յ
մէչ
։ Եթէ բ,,լչեւիկներր
գան , ՚քնաք
բարուի ձեր
րնաանիքի՛ն
, ձեր տունին
, ձեր պարտէզին
է
Կը
կարծէ"
ք թէ Մ ոնկո
լ - թաթարներր
նուազ
դամքսն
սլիտի
րլլան քան Հիթլէբական
լեգէոններր»
եւն՛ :
I.
=
ՀԱՅԿԱԿԱՆ
ԱՌԱԾՆԵՐ
Մեծի
ասած՜ , ՚իոքրի
լսած ;
ԱչխարՀր՝
մակ , մարգը
դանակ
«ՅԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(32>
կ. ՊՈԼՍՈՅ 4ՐԱՒՈԻՍԸ
Հոս,
ամէնէն
դուրսի
պատր ել անոր աշատ
—
րակ^ւեբր
արաասովոր
ամրութիւն
եւ բալ՚ձբոլ
—
թիւն
մ՛ը ունին
, մանաւանգ
որ ւլետնին
մեէւուա
բնո
ւթիւնր
եւ Ոսկեգչիւլ՚ի
ուղղութեամ
բ իր Յ1՚3
ղառիվարը
թ ո յ լ չեն տար որ այս կէտին
վրայ փոս
փորոլի : Երբ Մ անուէլ
կոմնենոտ
, ի նախատե
-
սոլթիւն
արեւմտեան
ի շիսանու
թիւննե
ր ո լ Հետ ա -
պա
գային
ունենալիք
կռիւներու,
սլաբիսպին
տյՍ
մասր
շինել
տուաւ
թէքֆուր
Աարայէն
մինչեւ
Ա—
նեմասի
աշտարակր
,
Պլաքէրններու
պալատր
դուրսի
կո,լմ
էն
յ ան կա
րծ ա կի
յարձակմ
ան
մ ր դէմ
սլաշասլանելու
Համս՛լ՛
, " ՛ յ ս պարիւ,պին
մէչ ա ռ ա ւ
նաեւ
Բալիկորիա
ըսուած՝
ԱԼ՚լաիկ
արուարձանր
։
Այս
վեբչինը
ւէուբսի Հետ Հաղո
րղ ա կցո ւթե ան դը–
նոգ
դուռը կը կոչ,,ւէր
Բա
լե կայ, իտ
յ ի գուռ,
որ
Ա՛յսօրուան
էյրի
Գաւիուն
է ։
Տ ա մ ա քա
յ ի ն պատին
վերչի՛ն
մ ասր որ Անեմ ա–
սի աշտարակէն
մինչեւ
Ո"կե,լչի՚ւլ՛
կ՝երկս,րի,
, Հե–
րակլիոսի
ձեռքով
շինուած
է ։
իսկ
Փենթաքիրիոնի
պզտիկ
բերդր,
որ իբ մէչ
կր պաբունակէբ
Պլտքէրններւ,ւ
դ,,լռը եւ
Արբոցն
Նիկողոսի
եւ Պրիսկոսի
եկեղեցին
, շինած է
Լեւոն
Ե • Հայկա՚Րւ
%
Ոսկեզչիւր
ի, ամէնէն
մօտիկ
վերչին
գուռը, ոբ
ա յս
ծոց
ին
ծա
յ ր ի ՛ ն
վրա
յ կր բացուէբ
, ել ա
յսօր
Ա յվան
Աարայ
կը կ,՛ չոլի
, Հ ին Բս
ի լօփօրդա
կամ
Փայտէ
՛լուռ
կոչուածն
է ։
Պոլսո
յ րոլոր
պա
շա ր ո զնե ր ր , է • գարու
Ա -
վարներէն
մինչել
Ա ԷՀմ՚էտ Բ՛ իրենց
ամբո,լչ
յար
ձակման
ումր
կեգրոնացուցած
ենմանաւանգ
Ադ—
րիանոլպո
լսո
յ դրան
,
էտ
ի լ՛ն է ՛լա փ ո ւ ի ւէէմ , որ
պատնէ
շին էն տկար
մասն էր : Յարձակո,լր
ան -
դամ որ տ ի րանա
ր ա յգ
գրան
տէր պիտի
էլառնար՛
նաեւ
քաղա
քին
կեդրոնէն
անցնո,չ մեծ ճամ
բուն ,
ոբ
Պոլսոյ
ամ՛էնէն
կարեւոր
տեղերէն
անցնելով^՝,
կուղա
րկր
յանւլէր
Ա • Աօֆի՛այի
եկեղեցին
։ Ջմ
ոռ
նանք
րսել որ եռանկիւն
պարիսսլին
իւրաքանչիւր
անկի՛նին
վբայ
շինուած՜ էբ նաեւ
ամուր
բ^՚րդ
մ ր ։
՚իմբաիստարար
սակա
լն "՛յդ Հրաշալի
պարիսպր
այս
պատմութեան
շրչանին
, •բոլորովին
փլվւլած
վիճա կ մրունէր : Ջանոնք
նորողելու
պա
շաօն
ու—
նեց ալ երկու
ճա րաա րապե
տնե
ր ր անպատիւ
կեր -
պով
կատարեցին
իրենց
պաշաօնր
, այնպէս
ոբ քա
ղաքին
իսեւլճ
պտ
շ՚ոսլաննե
ր ր կր վախնա
յին իսկ ի–
րենց
խո
շո ր թնգանօ
թնե
ր ր բե րե չ շա րե լ այգ կի -
սաւե ր պատե
բուն
վբա
յ :
Պո լսո
յ Հսկա լական
պա
շա րմ ան , ա շիսարՀ
իս
բոլոր
պաշարումներուն
այդ ամէնէն
Հռչակաւո
—
րին
գլխաւո
ր յատկան
ի չր եղաւ
թնդանօթնե
բու
արաասովո
ր դո րծածո
ւթիւն
ր սլա շարող
բանակին
կողմէ,
եւ անոնց
արտասովոր
արդիւնքր։
Աուլ -
թան
ԱէՀմէտ
, պատմութեան
մէչ առաչին
կայսրն
է "Ր Իր տրամ ադրութեան
տակ
ճշմ արիտ
Հ րե տա
նի մբ ունեցաւ։
Բրիստոնեայ
Արեւելքին
միչնա -
ղաբեան
այդ մեծ մայրաքաղաքը,
որ մինչեւ
այն
ատեն
ի՛րր անառիկ
ճանչցուած
է բ ,
պատեբազւքնե–
բու
ղիաո ւթիւնր
Հ իմնա
պէս
յե զա չրչե
լո ւ Կ" է. ~
ուած այդ նոր
զէնքին տակ
ընկճուող
առաչին
քա–
ղաքր
սլիտի
բԱ՚"ր
։ Արղա
րել
կոստանդիանո
ս ի
անՀուն
մայբաքաղաքր
եւ իր ե րեսուն
քիլոմեթր
երկա
յնութեամր
սլարիսպնե
րը Ա ուլթան
ՄէՀմէ -
տի
անՀամ
ար
զինուոբներուն
ուղղակի
յաբձա
-
կումով
չէ որ դրաւուեցան
, Հակառակ
անոնց թի–
լփն պա չտ պաննե
ր ո լ թիլէն
տասն
անգամ
աւելի
րլլա
լուն
։
Ա յնքան
անգամնեբ
Արեւելքէն
ու Արեւմ
ուտ–
քէն
եկող
բտղում
յարձակումներու
գիմադբող
իր
կրկնակ
եւ Հսկայսլարիսսլր
այս անգամ ալ անան
ցանելի
ւզս՚տնէ
չ մ ը սլիտի
ՐԱա
ր , եթէ շատ
մ ր
տեղերէ
ռմրակոծուած
, ճեղքուած
, փլած
չբլլաբ
Ա ուլթան
ՄէՀմէտի
պղնձեայ
Հսկայական
թնդա -
նօթն
եր էն , որոնց
արձակած՜
ռում
բեբոլ
աՀ
արկու
աւե
րներուն
շնոբՀ
ի լ միա
յն
թուրքերը
կրցան ի -
րենց
վերչին
յարձակում
ր յաչողութեամբ
կատա -
րել :
Առաչին
անգամը չէր որ թնգանօթր
կր գոր–
ծածուէր
պատե
րաղ մներոլ
մէչ, բայց
մինչեւ
այն
ատեն
այնքան
ոչինչ
արդիւնքներ
տուած
էր, թէ
քիչ
թիւով
գործածուելուն
եւ թէ պզտիկ
ՐԱա -
լուն
Համար
, որ կասկածելի
էր նկաաուած
։
Պոլսոյ
պաչարում
ր եկաւ
ապացուցանել
թէ
Հրե
տանին
բ ե ր դ ա քազաք
մ ր գ բ ա ւ ե լու
Համ ար
անՀուն
եւ գրեթէ
բացարձակ
կարեւորութիւն
մր ունէր
%
(է>ր.)
Fonds A.R.A.M
