^8 ԱքիԱՋ
»
ԳՐԱԿԱՆ
ՀԵՐԼՈԻՆՈԻՄՆԵՐ
ՕՐՈԻԱՆ
ՇԱՐԺՈԻՄԻՆ
ՀԵՏ
՝Հայրկէանի
մը Համար,
ալելի
մաէրմանանք
այգ
էքերուն
Հ
Հայ
մամիկին ա ղօթքը :
Այսքերթուածին
մէք,
րանաււաեղծը
ոչ միայն կը քաղցրանայ
, այլ այգ
քազցրութիւնր
կԴրկարէ
մինչեւ
իր
թչնամիին
երգիքր,
ներողամիտ
ղղացում ի ւղարղ,
անկեղծ
րայց
անչափելի
խորութեամր
մր :
Ալ կը բաւէ^, Տէ^ր ԱստոՆած, մ ե բ աունն ու աեղ
դ ա րձո ւբ մեղ,
Թշնամիս իսկ մեղ նման ուրիշի դուո. չ ձղ ե ս :
Անասունին կուաաս որջ եւ թ ո չ ո ւ նին ՝ տաքուկ
րււյն ,
իսկ մա րղո ց ալ մեղա ւ որ ՛ տո՛ւր ապաւէն մէ կ
անկիւն :
Ս^ , չունի
նաթանձ
Հարուստի
ու
արքայական
սլա լա անե ր ո ւն
, այլ քնքչութեամ
ր կր սլաղատի
,
Թող պալատներ վ ա յե լ ե ն մե ծ ահարուս տն ո ւ ար -
քան,
Մեղ արժանի ըրէ,
Տ է ՛ր, մեր իյ բ նիթին աննշան։
Ո՛չ հանղիստ կ այ , ո՛չ ալ ք օւն ցուրտ յա ր կ ին
տակ օտարին ,
Ա՜խ, ե օ թն օրէն ա ւ ելի հի ւ ր չպահես ո՛չ ո ք ի ն ։
փու օ րհն ո ւթի ւ ն դ իջնէ, Տէ^ր, ամբարներուն մեր ւ
նորէն ,^
ծւ օտարներ կշտանան մեր լիաոատ սեղանէն :
Մեր Արտերուն հետ կարօտ՝
հին աղօթքնե րն ալ
չորցան ,
Աոանց տոհմիկ այն խ ունկին, որ կր ծիյար քու
անուան :
Ծիծ աղն է լաց, երբ մարդ ուն չ ի տար իր տոլնն
արձաղանղ ,
ԵԼ
արցունքն ալ ՛ դ աոն հեգնանք, ե բբ չկան երդ
ու փականք :
Տ ո ՜ ւ ր որ, Աստուա՛ծ, ամէն սիրտ վաւլի իբ սուրբ
օճախէն ,
Որ չմարի մոմի պէս կեաԸք ի դ աժան հովուն դ է մ :
Տո՛ւր որ ամէն ուո՜նացող մատղաշ հասակ իր
իր կարգին ,
Զ գ ա յ յանկ ար ծ ուսերուն բ ե ոն իր անուշ ե ր դ ի ք ի ն ։
Ծնող մանուկն աոջի հեղ տեսնէ տնակն հայրական,
Եւ ծերունին իր տան մէ ջ փա կ է՜ ա չքերն յ ա ւի տ -
եան :
Աղնո լութ եան ու ղոՀ սղութեան
ա յսքան
րնա–
կան աո ա քի՛նո ւթիւն
, սլարզու թեան ու
անուչու–
թեան ա յսքան
անկեղծ արտա
յա յաոլթիւն
, զգա -.
ցումի եւ մտածումի
այսքան թոր
ճշմարտութիւն,
չատ
քիչ անգամ
առիթր
ունե ցած եմ կարդալ քա
նի մր աողերէ րաղկացած
քերթուածի
մր մէք՛.
Անծանօթ հայր ենի Տունը ե ւ Աւերակ Տունը ,
իրենց
Հաղո
րգի
չ յուզռւմ
ին
թ*՛ Լ" ր
՚իփ լ՛ ասլր
ումնե–
րո՚է.
Տուներու Երդ/^
լաւագոյն
ու կենդանի կր -
տո
րնե
ր ր կր կազմ
են :
Օրաթերթի
մր սաՀմանափակ
սիւնակները
չեն
թոյլատրեր
, ղմրախւոարար
, այդ քերթուածնե
-
րուն
մէքրերումր
;
X .
ի՞նչպէս
կր կատարուի
րանաստեզծ
ի
մ ը ա–
ճումր
։ Ան՝ կը Հասուննա^
յ
,
կ՝ անո րո չանա
յ , կը
Հիննա"՛ յ : կը ծերանա՛^
յ։ Գմուար է գտնել
յարմաէ–
րագո
յն րառն ու րա ցաա
րո
լթ իւձւ ր , որակելու Հա
մար
շյ՚քափո
թո
ւթե
ան
որոշ
շրքաննել՚ր
ռրոնց մէ—
քէն
Հաւանական
է որ անցնի
րանաստեգծ
մը :
Հոգեկան ել իմացական
երեւոյթ
մրն է այս շըր ՞՜
քափոխութիւնր
, եւ Հետե լաբար
ենթակայ
բա -
ցառոլթ
իւններոլ : Ոացառութիւն
մ ր , որ
կրնա
յ
ցուցանշան
նկատուիլ
ոեւէ բանաստեղծի
Համ աբ
,
անոր ապագայ
րեղնաւորութիւնբ
յաականշող
;
Տ ուներու ԵրգՀՏ»
վերք. Հեղինակին
Հրատա -
րակած
յաքորդ
երեք
ղործերր
, կբ թելադրեն
վե–
րո յիշեալ
կէտերուն
ւէրայ
ծանրանալ
սլաՀ մը,
ճշդելու
Համար
բանաստեղծին
ոլղղւււթիւեր
գէպի
Վ^ բքնա կան Հանգրուան՝
ստեւլծադո բծական
ճամ
րուն վբայ է
Րանա ստեղծո
ւթիւնբ եւ արուեստր
բացար -
ձակոլթիւն
չեն ճանչնար : ՈրովՀետեւ
,
Հողին
եւ երեւակա
յութիւնր
տիրական
են Հոն : Ա աՀման
չունի երեւակա
յութ իւնր, իսկ Հոգին
կ՛՚աճի
X
Եթէ
այս կամ այն պատճառնե
րը , կր վկանզեն
անոնց
գոբծունէութիւնր
կր ստուերոտին
պաՀի
մ՛ր Հա՛
մար բանաստեզծոլթ
իւնն ու արուեստր,
եւ կբ
տկարանան
, եթէ պէտք եղած
Հողը
չտբամագրուի
տնմիքապէս ;
Մ • Իչխանին
վերքին
երեք
դործեբր
,
զինք
իբրեւ
րանաստեզծ
, կր ղնեն այդ բացառիկ
վի -
ճակին
մէք :
Երեւոյթ
մրն է այս, որ երբեմն կր
նչմաբուի
բանաոաեղծին
աճման
շբքանին
մէք։ Գետի մբ նբ–
ման կբ շեղի իբ Հունէն
յանկարծ
, կր փոխէ րն -
թացքր : Իր միքավայրին
անծանօթ՝
թափ՚Ս ու
յորդում
ր կր գանգաղին։
կր տարածուի
,
կ՝ողոզէ
երբեմնի
մտերիմ
ղե
ղե ց կո լթ իւններ
ը , եր կոր -
սլնցնէ
իր վճիտ
թորքր
, կ՝ անե րե ւո
ւթ անան
ցոլա
ցումները : Ու կարծես
վերք կբ գտնեն
լո լսի խա -
ՄիոՆ՚իևաԱ
Դէւհակաև
ձե1(ւԱարկԱնդ
Որազեկներ
կբ Հաստատեն թէ
սպառաղփնում–
ներու
մ արզին
մ էք գիտական
Հետաղօտո
ւթ
իւննե
րը անձամ
բ կը վարէ Ա թա
լին : Գիտութեանց
Ա -
կագեմ իա յին նաիսագաՀը
, փրոֆ
՚ ՚Լավփլով
, ամ ի–
սր անգամ
մը , անձնապէս
տեղեկո
ւթիւննե
ր կը
Հաղորդէ Ա թալին
ին
, կատարուած
ա
շփլաաանքնե–
րռւ
մասին :
Նկատե լի են
ձեռք
ձգոլած
յաքողութիւններր
,
շնորՀիւ
մանաւանգ
գերմանացի
մասնագէտներու,
որոնք յատկապէս
կը վարե՜ն
Հիւլէական
ռում՛բե։—
բու
, Հրթիռներու
, Հեռարձակ
ռում րերու եւ լ^գ–
ծովեայ
զէնքերու
արտադրութեան
աշխատանք -
նե
ՐՌ
քյորՀրգային
նոբ ու գաղտնի
զէնքերու
մասին
Հարիլրեակ
մր արեւմ տեան
լրտեսներու
քաղած
տեղեկութիւններր
չատ անկատար
էին եւ Հազ <-
ուագիւտ
մ ինչեւ
1950/՛
կէ"երը
, երբ երեք կարե–
*֊որ
Իբր՚ւյ՚՚՜թի՚^^եյր
եոեւան
Հանռւեցան
•
I,
Ո՚ուսերբ, Ա իպերիոյ
իբենց
ւռմւ .կւ
ճարտարարուեստին
Համ ար
մ եծ թիւռվ ա շիսատա–
լոր
ձեռքերու
պէտք ունենալով,
ստիպուած
էին
250.000
չինացի
գաղթային
բանուորներ
վարձե
լ
Ա՛անչուրիայէն
; Այգ առթիւ
կարելի
եղած
էր
րանուո
րնե
բու ա յս րազմ ռ ւթ ե ան ց Հետ զբկել
աղ֊–
գա յնական
Ջիներու
լրտեսական
կաղմ ակերպոլ
-
թեան
անղամ
խում
բ
մ բ
ղո րծակալնե
ր :
Ոբրեւ
պարղ աչխատաւոր
ծպտուած
այս
դիտնականներն
ու սպաները
կրցան
թանկագին
տեղե կո
լթ
իւններ
Հայթայթել;
՝իանի մր ամիս
վերքր
ւ
սակայն
,
էհուսեբը
, կարդ
մը փախուստներ
նչմարելով
եւ
տեղեկութեանց
այս ազրիւրը
չորցնելու
Համար
ձեռք՝ առին արմատական
միքոց
մը՛
Ի՝ռլռր
չէն
թանուո
ո ներբ,
1950/
Գեկտեմ
բերին
վերաղար -
ձո ւեցան
Ջ ինա
ս տան եւ անոնց տեղ
րե
րուեցան
Հիւսիսային
Ա իպերիոյ
կեգրոնացման
կա յաննե -
րոլ բանտա րկեա
^եբը
:
2.
Արեւմտեան
Գերմանիա
անցաւ
կարմիր
րանակի
Հանգուցեալ
մ արաքախտ
Շափո չնիկով
ի
ղալակը,
վասիլի
Շափռշնիկով^
ռր էվերազփն
-
ման
Հնզամեայ
ծրագրի»
Հինգ
տնօրէններէն
մէկն
էր
յ
(ԼԱղատոլթիւնր
լղարելով»
,
Շափռշնիկով
Հետր փաիսցոլց գէզ մր թղթածրարներ
ի""րհըր
~
դա
յին գաղտնի
զէնքերու
վերաբերեալ
վեբքին
գիլտե
բու եւ բաբ ե լա
ւռ ւմ՛նե րու
մ՛ասին :
3.
Եւ վերքապէս
, կարգ մր նռր զէնքեր
, ո՛^
րոն^
գործածութեան
գրուած
էին ՛Ոո րէա
յի մէք ,
րնկան
Ամ՛եր իկա՜ց իներու
ձեռքը եւ անոնց
քննու -
թիւնբ
լրա
ցուց ^ափո^իկովի
րերած
թղթածբ
-
րաբներբ
I
՚՚–>–։ ՛Ոանի մբ ամիսէ ի վեր, Հիւլէական
ռումբի
պատբաստութիլնբ
մտած է շատ աշիսոյմ
փուլի
մբ մէք ել Շափոշնիկով,
այգ մասին, գրեթէ կա
տաբեալ
թղթածրար
մբ բեբած է : Ս էկ բան սա -
կայն կբ պակսի,
֊֊–֊իք.
Ա՛էութիւնը
որքա՛նն պաա–
բաստ
ռումբ
ունէ ;
Այս
վաւերաթուղթերուն
Համեմատ
, Աովետ՛
ներու
րոլոր
Հէւլէական
ռումրերբ
կեղրոնացուած
են մէկ տեղ, Բուղնէցքէ
աւազանի
շյ՚քանր,
թոմս–
քէն
ՀԱիպերիա)
240
քիէմ՛ գէ՛զէ
Հարաւ
արեւելք։
Այս
մէելնոյն
չբքանբ կբ գտնուէ
նաեւ
մէկը
այն
գործարաններուն
, որոնք
Հիւլէական
ռումբ
կը
զեբբ ։
Այգպէս ալ, Ա . իչխանին
այգ
գո րծե
բուն
մէք,
չենք գտներ
մենք,
ՏունեբՈԼ Եբգ/Տ՛
տխուր
բայց
վճիտ
գլդէանքբ։
իր ներաչիարՀին
ամէնէն
խորունկ
ծալքերու
անկիւններէն՝
իր
յռւչերուն
րէւրեղացած
ա րտացո լացումնե
ր ր ։Այնքան տար -
բեր
նախկէն
վէտվէտուն
գնացքնն
,
ղէւթական
ն
մթնո
լո րտէն , Հոգե չունչ
Հաղո
րղա կանո
ւթ ենէն :
Երեւակա
յութէւնր
կորսնցուցած
է Հոն էր
տէբական
ումր
անոր տաղանդին
՚Լրայ։
Իր ար -
ոլեստր
ծանրաբեռնուած
է
արտայայտութեան
դանղաղ
դարձուածքներով,
լեզուի ու ոճէ ան -
ղուտ պա չարով ;
Ու
կ՚ունենանք
այսպէս՝
բանաստեղծռւթիւն
մը, որ Համր է մեզ Համար։
կարծես
լրացած
են
իր
ըսելիքներբ
ել րսածներն
ալ յաճախակի
կրկ–՜
նուած, առանց
մեղի
բամին
Հանելոլ
, իր էու -
թեան
Հարստոլթենէն
, որ անսլայմ՛ան
կր
յորդէ
Հոն
^ ել սակաբէ բանաստեղծբ
կր մնայ
անղօր մեղ
Հաղռրգակէց
լձւելոլ անո,
՛բ ֊.
եո -
Ես չկրցայ
գտնել այդ երկերուն
մէք քեր
թուած
մբ որ կարենար
աստէճան
մր աւելէ
րարձ–
րացնել
բանաստեղծը
ուր ան արդէն
Հասած
չըլ -
լար
Տուներու Եբգ"^ :
Վայրկեան
մր էսկ չեմտատամսիր
րսելու ու
կր1լնելոլ թէ , անոնք չեն գաղրէբ
րանաստեզծոլ
-
թիւն
բլլալէ , բայց
մեզ կբ թողուն
յուսախաբ եւ
մեբ
սպասածին՝
անՀամապատասխան
։
ԶԱՐԵՀ
ԳԱԶԱԶԵԱՆ
(Մնսւցեալլւ յաշսթդ ո վ )
ԵղաԱակի
զրօսաչքշիկԱհդ
ՖՐԱՆՍԱ8Ի
ՄԷՋ
էրքագայութեան
(էՕԱՈՏա^)
աեսչոլ ,
թեան քաղՏէ
տեղեկութեանց
օտար
զրօսաչբ
.
քիկնեքու
այցելութիւնր
գէպէ Ֆրանսա,
այստա
քի
կա՛յուն
վիճԼկ
մր կբ
ց՚՚^տՈ.
անսեալ
տարուան
:
լ
Տ
է
ռւ
՚ Եթէ չոպասուիր
"Ր օաար
այցելուներու
թէ^
լը աւել/. րԱայ քան անցեալ
՚ ^ ՚ ^ ր ^ ^
.
ԲՒԱ.
այսի՛նքն
չուրք երեք
միլիոն,
միւս
կողմէ.աւանա
կԼն է որ օտար դրամներու
մուտքր
աւելի
պիտի
1լլայ
ք՚Տն անցեալ տարի, որովՀետեւ
յ՚սճախորգ..
ներր աւելէ բարեկեցիկ
դասու
մբ պէտէ
պալ^ ,
^՚"՚^^Միացեալ
ՆաՀանդներէն
Հակասական
տեղե–
կութէւններ
կը Հասնին –.Միքինդասակարղի պատ
կանող
չրք իկներբ
նուաղ չափով
Եւբո՚զա
պիտի
գան,
ոբովՀետեւ
չատեբը
մասնաղէտներ
են
որոնք
վերաղինման
ա չխաաանքնե
բուն
Հետեւանքով
չեն
կրնար
բացակայիլ
իրենց
երկրէն։
Միւս
կողմէ
ապրուսաի
սղութիւնը
չատերուն
թ ո յ լ
չ ի
տար
անգրծո՚լեան
ճամրորդութէւններ
կատարել։
կլ
վերքապէս
մէքաղգայէն
րնգՀարումնե
բո
ւ
վախը
չատերր կը մղէ իրենց
տեղը
մնալու է
Միքաղղային
կացութեան
բարւոքոլմր
կրնայ
վերիվայբ
չրքել այս նա խատեսութ
իւննե
ր ր : Այն
ատեն, բարեկեցիկ
գասու
յաճախորգներր
որոնք
օդանաւով
կբ ճամբորգեն
եւ չեն ագգուիր
ապ -
բուստի
գինէն,
պիտի
լեցնեն
մէւսներոլն
պարապ
ձգած
տեղր :
պատրաստեն : Մ է՛–" երեքր
կովկաս
,
՚Բազակըս–
տան
եւ
թուրքեսաան
մօտ մամանակէն
նռ
յն
պէս Աիպերիա
պիտի վւոխագրուին
:
•Ոուզնէցքի
(կեգր
՚ Ա իպերիա)
Հիւլէական
կեդրոնին
ա շիսա բՀ ագրական
գիրքր
անկարելի կր
դարձնէ
անոր
ռմ բակոծո
ւմր ամերէկեան
Տ36
օ -
գանալերու
կողմէ,
որոնք
մէայն
յարմար են փո–
իսաղրելու
Հ
իլլէականռումբերը
,նկատի
ունենալով
ո ր Բուգնէցք
, օղանաւա
յէն
Հասո ղութեան
շրքա ~
նակէն
Հեռու կր մնայ : Այնտեղ
անղամ ,
ռոլւէ՚բերբ
տեղալոբուած
են գետնին տակը,
45
մեթր
իսոբու–
թեամբ
թաքստոցներոլ
մէք։
Գարձեալ,
՚Բուղնէծ–
քի մօտերբ կր գտնուի
6000
քառակուսի
քէլ՛^ *
տարածութեամբ
փորձաղաշտ
մր ,
Հէւլէական
պայթումներու
Համար : Հիւլէական
ամ բողք այս
շրքանակր
պաշտպանուած
է
2000
որսկան
օդանա–
ւերու
կււզմէ , որոնք կր գտնուին
55
նռրակառոյց.
օդանաւային
կայաններու
մէք։
Հիւլէական
ռում
բերու
ղոյգ մր փորձա
յին կա յաննե
ր նաեւ կը գըտ–
նուի՛ն
Արեւելեան
Ա իպերիոյ
մէք։
Առաքի՛նը
կը
գանուէ
Հիւսիսա
յին
լա յնքէն
()5րգ ել
արեւելեան
երկայնքէն
1
ՕՕրգ աստիճաններուն
վբա
յ , իսկ
երկրորգբ
կր գործէ
Ա՚աքռվօ
գիւղին
մօտերը
, Ա–
նաաիբ
ղետին
եղեբքր ;
Ռ՛ուսերր,
Հեռարձակ
ռումբ -
Հրթիռներու
պատրաստութեան
մէք գլած անցած են Ամերիկա
ցիներր
, որոնց ա չիսա րտանքնե
ր ր տակաւին փոր -
ձային
փուլէ մէք կբ գանուին։
Գերմանացի
մաս
նագէտներու
գործակցռլթեամբ
անոնք կատարե -
լագործած
են Բ. ա չիսա րՀամ ա րտ է
\ ՚ 2
գէնքՐ •
Այմմ կր կատարոլէն
փորձերր
\ ՚ 2 5
զէնքէն,
որ
կրնայ
թռէլ
մէնչեւ
350 ֊ 400
ք ի լ մ – ։ Այս զէն -
քին
խաբիսխներր
Հաստատուած
են
մանաւանգ
Արեւելեան
Գերմանիոյ
եւ ԼեՀաստանի
ծռվայէն
չրքանէն
մէք։
Շաբաթը
մէկ կամ երկու
անգամ
արձակումներ
կը կատարուին : ք՚ոլպէրկի
խարիս–
իսէն
(ԼեՀասաան)
ամէն
օր դէպի
Օղէլ
կղզին,
ուր դիտարաններ
կան
անկռւմներր
ստոլղելոլ
Համար ։
Այս
բոլոր պաարասաութեանց
կարգին
, Ռու– \
սերր մասնաւոր
աչիսատանքներ
կր տանին օգա - \
՛լային
ումերբ
զարգացնելու
Համար : Ամսական \
միքփն Հաչուով կը շինուին
50ՕՕ
օ՚լանաւեր,
որոնց \
300/»
որսկաններ
ել2Կր ռմրակոծողներ
: Որսկան
՚
օդանաւերուն
ամէնէն
նոր աեսակն է
Աիկոյեանէ
անունով
կոչուած աՕւ
19
օդանալր։
իսկ
չեխսլո֊
վաքեան
՛լո րծա րաննե բուն ապսպրուած
է չինու -
թէւնր
ղիչերային
որսկաննեբոլ
, « Տէլֆին»
անոլ^
նով, եւ մամական
875
քիլմ.
արագութեամբ
^
«Ռատար,> գործիքին
Հետ միասին
, «Տէլֆին»բ
" ^ ՚ ֊
նի ՅՕնոց երկու
թնդանօթներ
:
Աբտադրութիւնբ
կր Հասնի ամսական
50
Օդանաւի ,
Գասական
զէնքերու
կարգին,
Ռուսեբբ
Հնա -
րած
են գնդացիր
մը՝ «Կորիւնով»,
որ
վայրկեանր
կ արձակէ
1200
գնդակ։
Այս գնգացիրը,,30
երկ–
վայրկեանի
մէք կրնայ
Հակօղանալային
զնղացի–
րի վերածուիլ։
Հնարուած
է նաեւ
76
միլիմեթր
-
նոց
նսր
թնգանօթ
մր, ռբ իր ռումբերր
կրնայ
Հասցնել
մինչել
16
քիլմ. Հեռուն եւ
170
միլէ -
մեթբնռց
Հրասանդ
մը, որ կրնայ
ռմբակոծել
6
քիլմ.ի
՚ լ ր ա յ ։
Ամէն
գունդ
6
Հատ
պիտի
ունենայ
այս
Հ րասանգնե
րէն։
Հնարուած
են
վեբքապէ՛^
« Աթալինի»
անունով
կոչուած
նոբ ու ծանր
Հբա–
"՝"ձԼ
•^1Լ> Ի^չպէ"
նաեւ
ՀակտՀրտսայլային
ծանր
ու խորտակիչ
Հրասայլեր
:
Թ-Ա-Ւ*
Fonds A.R.A.M
