Հէն,
Հայկական
երաժշաական
գրականոլթէւՆր
Հարւ
՚աացալ.
նոր օփերայով
մր
«
Լուսա
բաց
էն՝»ով
երիաասարգ
երգաՀան
Տարօ Աաեփանեանքւ
կ"ղ ՜՜
մէ
:
Նիւթբ
ղուա յեղափոխական
է եւ երկու
կու~
սակցութեանց
քաղաքական
պայքարր,
թաաերա
կան գործողութեան
կեգրոնն
է ։ Ա–
Աղումեանի
դէՐՔՌ առողք
ել կայուն
գրական
Հիմքէ
ղուրկ
է
եւ
իրական
ել անկեղծ
թատերական
բնաղիր
ալ
չունի։
Այսպէս
բնկԼրային
եւ քաղաքական
ն ի ւ -^
թեր,
մաածուած
յստակօրէն
, թատերաբեմ
ին վը
րայ
չեն ունենար
իրենց
^քչ՚է
իրազործումր
,
ան յաքողոլթեան
ղաաապարտուած
են եւ թատե
֊
րաղ իրբ զանց առած
է թատե րական
արուեստին
գլխաւոր
կանոններր
Հակաոակ
այս
թերու
-
թեան,
ւլործր
վւրկուած
է երիաասարգ
երղաՀա
-
նին մեծ տաղանգով։
Ան կրցած
է գնել
իր օփե
րային
մէք իր ստեղծագործական
կարողու
թիւնր
,
մողովրղական
երաժչտոլթեան
իր
գիտութիւնր,
եւ
մանաւանգ
իր գիտուն երամչտական
արՀեստա–
ղիտութիւնր
: Գործին
մ էք
խոր
թավւան
-
ցում եւ անկեղծութիւն
կան
օվւերայի
Օրէնքներու
գործածութեան
մեծ ճա
րտա
րո լթ ե ամ ր
Երի -
տասարղական
եռանգ,
մեղեղիական
ներչնչում
,
եւ Հնչական
Համանուագ,
նորոլթեան
գրոշմով
:
՛ՔՐԻՍՏՈՍ ՅԱՐ Ե Ա՜Ի
ՏւօՐՈՒՆԻ–
Հ. ԹԷՈԳՈՐ Վ–
ԱԻՐՈՒՆԵԱՆ
,ակառակ
ուրեմն,
գրուածքին
խեղճութեան
,րայց
շեՈրՀիւ
ինքնատպութեան
եւ Հմայքին
Հայկական
րա՚;–աՀիւսռլթեան
, Տարօ Ատեփանեանի՝
Վուսա–
րացին^ր
կր ներկայացնէ
հայկական
ընկերային
առաջին օփերան
ել այսպէս
Հայկական
օփերային
երրորղ
Հանգրուանր
կր նշանակէ
:
Այս
երեք օփերաներր,
«Անուշ»,
«Ալմաստ»
եւ
«Լուսաբացին»
որոնք
Հայկական
օփերային
երեք
Հանգրռւաններր
կր ներկայացնեն,
թ ո յ լ
կուաան
որ արգար
յոյսեր
ունենանք
Հայկական
օփերային
ապագային
վրայ։
Երիտասարգ
երգաՀաններր,
ի–
րենց յառաքալղաՀներուն
մ առանգո
լթե^ էն
օգ -
աուելով
, պիտի
րերեն
ազգային
երամշտական
ար
ուեստին
նոր ել Հարուստ
լ^ծաներ
, Հետազօտոլ
-
թեամբ
անկախոլթեամր
ել յղացումով
Հարուստ
,
մանաւանգ
ղրոշմ եւ ազգա
յին
՛ գ գ ա
ցում
, իրակա
-
Կւսւոնելռվ
մողովրգի
մր իտէալր
:
Պրիւ-քսէլ
՜
Ա. ԳԱԼԱՆԹԱՐԵԱՆ
ԵՐԿՈՒ ՀԱՅԵՐ
ԳԵՐ
-
ԳՆԳԱՊԵՏ
Ամերիկեան
թերթերր
կր գրեն թէ
գեր–գնգա–
պետի աստիճան ստացած
է ճորճ կիւլեան, գաւա–
կր Տիկին
Կիւլեան
- Ա ռզռ յեանի
%
Ե րիտասարգ
սպան ծնած
է
1913/*՛,
Նիւթրն
(Մէս) ։ Հայրր
մե–
ոած աաեն
եօթր տարեկան
էր։ Աւարտած
է Հար–
վրրաի
Համալսարանր։
Զանազան
պաշտօններ
վա
րելէ վե րք ,
1 940/՛*՛
կամ աւոր
ա րձանագր
ո ւե լո վ ,
ծառա
քած
է Խաղաղականի
ճակատին
վրայ
եւ Մ •
, ՆաՀ անղնե ր ո ւն
մ էք
, իբրեւ
օղանաւա
յին
ճարւոա–
րագէտ։
1950
Մայիսին
ղբկուած
է
՚Օքինավա
(ճափոն)
1
X
Գեր - գնգապետի
աստիճան ստացած
է
նաեւ Աշոտ
ԱՀմէճեան
, նոյնպէս ճարտարագէտ
,
Եւրոպայի
ամերիկեան
բանակին
մէք։ Աւարտած
է
Աւէսթ
Փոյնթի
զինուորական
Ակագեմ
իան ,
1940–
ին : Բ . աշխարՀամարտին
Հրամանատարն
էր Փի ~
լիսլպեան
կղղիներո։^ երկրաչափական
- տեղագրա
կան վաշտին
1
Այմմ կբ գտնուի
արեւմտեան
Գերմանիա,
իր
կնոք եւ աղքկան
Հետ ։
^6ԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
( Ո )
կ. ՊՈԼՍՈՅ 4ՐԱԻՈԻ1քԸ
Ա.֊
ՊԱՇԱՐՈՒՄԸ
Ան,
Աոլլթանէն
Հրաման ստացած
էր
կայսեր
երկու
եղրա յրներր
Գեմեթրի
ուս ո եւ
Թօմ
ան
ան
պատճառ
Հոն վար
ղնելու
եւ ամբողք
ձմեռր
ար -
Ղիլելու
ռր մայրաքաղաքին
օգնութեան
չՀասնին
•,
Թուբխան
Պարանոց
ին
պարիսպր
գրաւելէ
եաք,
մինչեւ
Մորայի
կեղրոնր Արքտտիա
, ու
Աե֊
՚*ինիոյ
ծոցր յառաքացաւ,
կորնթոսր
եւ Փաթրա–^
"բ գրաւեց։
Բայց
Թուրքերր
պարտուեցան
Ա՝իկե^
՚ ^ ա յ ի մօտ,
Լէոնթարիսի
ճամբուն
վրայ,
թուր
-
խանի
որգին
ԱՀմէտբ
ել իր զօրաբամինր
Մաթիօ
Ազանի
Հրամայած
կայսերական
զօրքին
կողմէ
ծուղակի
մէք իյնալով՝
չարաչար
յաղթուեցան
։
ԱՀմէա
գերի
բոնուեցալ
եւ Գեմեթրիսւսի
կ^ղ՚^է
բանաուրկուեցաւ
Ապտրտայի
միքնարերղին
մէք :
՚ 7 ՚
զինուորներր
քարդռւեցան
: Հակառակ
այս
ա–
Ղէաներռւե
Թուրքերր
ի վերքոյ
Հոն ալ,
ինչպէս
ամէն տեղ, տէր
ւՈ,ա՜ցին եւ եղաւ, ինչ որ
Մէհ՚^էա
՛այնքան
կր բաղձար։
կայսեր
երկու
եզրայրներր
չէին
կրնար
Պոլսոյ
օգնու թեան
Հասնիլ : Այգ
« / " ՚ ՝
Հուն եղերական
եւ անգութ
գէպքեր
աեղի
ունե -
Տ"՚ն,
կարծես
թէ սորվեցնելու
Համար
Պոլսոյ
րր–
Քակիչներուն
, ինչպէս
նաեւ Հանգիպակաց
Բերա^
^՚^ՐԷԼ
էէն այգ
օրերր. Հին օրերր մեր ման -
կութեան։
Եւ ամէն
մէկս կարօտով
կբ
յիչենք,
երր
տարիներու
բեռր կր ծանբանայ
մեբ
ուսերուն
վրայ .
Այգ
մանուկ
օրերուն
մեր աշխարՀն
էր
միշտ
Գս՚րղաղոյն
եւ չունէինք
մեծ երազներ
:
Մեր
կեանքր
այն կւ ինչ որ տեսնէինք
օրր օ–
րին
;
Գսէրոցէն
զատ ու անկէ գուբս
ինչ էր մեր Հո
ղր :
Ամէն
տօն իբ Հետ
ռւն^ր
իւր երաւ^երր
,
ինչ՜
պկս
Հիմակ
ամէն տարիք իր Հետ կր րերէ
տարրեր
խաղեր
^ ղրաղռւմԿւԼր
՚.
Կաղանգ ,Ծնուեղ
, Բւռրեկենգան
մեղի
եա
տային
խինղ
անսաՀման,
մանաւանգ
երբ կուգար
յետոյ
Ե
.1
ագ չարաթն
ա/ Զատկուան
;
Ու երր ծառեբր
պսակոլէին
կանաէ շներով
,
ծաղիկներով
, կ՛ւ սպաւՎինք
ոբ Հաւկիթ
ի օրն աչ
շուտ
՛ւ ար ու
ղ ֊յյր հ է ին լշ , ղա բնո լէ ինք :
Այգ տարիքին
գիտէինք
արգէն
թէ
յաղթելր
՞պատիւ
է միշտ
. . .
Ւսկ Հիմա"
. . .
Ալ Համ ռւ Հոտ
չունին
օրերն
ու
տարիներբւ
Փսխուեր
են մարգիկ
, սովո բութ իւննե
ր , նիստ
ու կաց
:
Աեւ ամպեր
ծածկեցին
Հայկական
Հորիզոնր։
Մոռցանք
Զատիկն
ու իր կարմիր
Հաւկիթր
:
Տաւի
ու տառապանքի
շրքան մը
բացուեցաւ
ու կբ տեւէ աարինե րէ ի վեր :
Հ / * ՛
Զատիկներր
ալ բւսն չեն խօսիր
մեղի,
ոչ
ալ
ղարունն
ու ձաղեկներէ,
մինչեւ
որ կան
նոր
ծիծեռնակներ
կտուրներուն
վրայ, տալով
աւետի–
սր յարութեան
:
Զատիկ
մբն ալ աՀա եկաւ
բայց մեբ
սբտերէն
Հառաչանք
մր
թռցնելով։
Ե^րբ կր Հասնի
մեր Աեսիան
• • •
ՄԷՆ-ԱԷ
Վենետիկէն
խորին ցաւով
կբ Հաղորգեն
թէ
Փետրուարի
վերքերր
իր մաՀկանացուն
կնքեր
է
Հ– Թէռգոր
ւիլւղ • Ա իրունեան
: Հանգւււցեալր
եօ -
թանասոլն
տարեկան
, բնիկ Արաբկիրցի
էր եւ ղա
ւակր բարեսլաչտ
գեբղաստանի
մ ր ։ Ւր
ռւսումբ
ստացած
էբ Վենետիկի
Ա– Հազար
կղզիին
մէք եւ
վար՛չասլետ
ձեռնադրուած
1902/*՛ :
Վարած
է
կա
րեւոր պաչտօննեբ
Պարտիղակի
եւ կ. Պոլսոյ
մէք։
Ապա
փոխ ադբուե
լո վ Վենետիկ
, աւելի
քան
30
տարի
մեծ
ձեռնՀասութեւսմբ
վարած
էր
վանքին
կալուածներուն
վարչու
թիւնր : Ւրաղեկներ
կր վ
ր–
կայեն թէ անգուղական
մատակարար
մրն կր, օմ
տուած տնտեսագէտի
մր ր՛պո բ ձիրքերով
ւ Վան
-
քին կալռլածնեբր
վերածեց
այնպիսի
կատարելու
թեան մր, որ Հիացում
կբ պատճառէ
ր Ւս՚ալացի
-
բու
;
Հանդուցեալր
սրւսմիտ
եւ կատակախօս
մրն
էր, առանց
վիրաւորելու։
Բոլորն
ալ կր գնաՀա
-
տէին իր րնկերութիւնր
, ինչսլէս
նաեւ
իր ողքա–
միտ
գաղափաբնեբր
: Այս ծանր կորուստր
կր
զղայ
ամէն Ա խիթարեան
որովՀեաեւ
իսկապէս
մեծ
պա
րապ
մր կր թողու
իր ետեւէն
:
#
Ւր փաոապսակր
կր կաղմէ
իր
անմիքական
Հսկողութեան
տակ
կառուցուած
պարիսպը
վան -
քին քով լեցուած
Հողին
շուրք։
Վ–
ԳԱՇՆԱԿԱՀԱՐ
ՐԱՖՖՒ ՊԵՏՐՈԱԵԱՆ
որ
Աի–
քին Ար ե ւե լք գացած
էր նուա գաՀ անդէ սներ
տալու
Համար,
Լիրանանի
մէք այցելած
է նաեւ Հայկա
-
կան րումարանր,
ուր նուագած
է
Հիւանղներուն
Համար։
Այս առթիլ
25
լ՛ ոսկի
նուիրած
է բու -
մա րանին
:
•^քս
«>ց
XV–
ՀԱՏԿԱԿԱՆ
ԱՌԱԾՆԵՐ
Եղին
լաւր
լուծին տակր
կ՚երեւի
։
կաթի
Հետ մտածր
Հոգու
Հետ գուբս
կու
ՆԱՄԱԿ
ԽՄԲԱԳՐՈՒԹԵԱՆ
ԶԵԿՈ88 ՎԱՍՊ. ՀԱՏՐ՛
ՄՒՈՒԹԵԱՆ
դ՚^յ
Աեր կաղմակհրոլած
500Օ
ֆրանք
վարձտտբու–
թեամբ
մրցումր
խայթած
է «Գիտակ»
անունով
չատ
Հմուտ
ու սրացաւ
ազգա
յինի մը սրամ տու —
Արգոյ
«Գիտակ»ր
վկայութեան
կ1լ՝ կոչէ
Տ է ր
Շարլ Արրայ Պաթ֊ր-էօն ,
ապացուցանելու
Համար
թէ
գիւցաղԿւե
ր ղռւթ
իւն
մ ր կ՛ուն ենա
յ
Հաղարաւոր
տաղեր , եւ եթէ փոքրաթիւ
են տողերը
,
անոնք
պէտք է ունենան
քանի
մը քիլոմեթր
երկայնու
-
թիւն
:
Եթէ Տէր
Շարլր
1780/*՛
մեռած
չրԱար , պիտի
գիտնար
ոբ, օրինակ,
Վիքթօբ
Հիւկոյի
Լ& Լտ§6Ո<յ6
ճտտ Տւք՝շ16տ/
դիւցւսղ^
քբգոլ
թ իւններր
իէոբիմաստ
օԳիտակ»ի
սաՀմանածէն
չատ
աւելի
Համեստ
են :
Փարիզի
Համ ալսարանի
ֆրանսական
գրականու
-
թեան
ներկայ
պրօֆէսօր
Պ՛ Փէնթառ,
իր գասա
-
ւանգոլթեան
մէք կ՛բսէ
՚
֊ « Վ ի քթօ ր Հիւ կ օ 1840էն 1852 գրեց դ ի ւ -
ցագներգական սպաււիչ կտոընհր (ճշտ բ16է€Տ 6բւ -
գս6տ ժ6ք^Iսէ^V6տ) — • • 1850ին — «նակա տ ամարաէն
վեըջ» (ճբՐՇՏ 1& 6տէՅւ116)» =
(Տես դասբնթացքին
էրգ
Էքր,
վարէն
\2րգ
եւ )&բգ տողերբ) :
՚ ^ՐԳ
1
^ բ ք 6 Տ
1
Ձ
63է31116/1
զոր տասր
տարեկան
երեխաներր
գոց գիտեն
, ունի
20
առղ եւ
ամէն
տող
10
վանկ՛։
Եւ եթէ Տէր
Պաթէօն
մեռած
է
1780/յ,
առանց
Վիքթօր
Հիւկօն
(եւ
ուրիչներ)
ճանչնալու
, իմաստուն
«Գիտակ»ր
ողք է դեռ
;
Առիթէն
կ՚օգտռւինք
յա յտնե լու
Համ ար , ռ ր .
1 .
Մեր գիւցաղնե
րղական
մ րցում
ին
մամ
կէ–
տ ր կր
մ օտենա
յ ՚ րազմ աթիւ ասպետներ
՚ • > աս -
պարէղ մտած
են :
2.
«Արծուի
Վասպուրական»ի
առաքին
թի՚֊ը
չուտով
պիտի
լոյս տեսնէ ։
3.
Մօտ
օրէն պիտի
գումարուի
մերընգՀա
-
նուր մռգովր
:
4.
Ա՚՚ւրէլ
15/*՛
պիտի
տօնուի
վ^ասպուրակա–
նի Հերոսամ արտին
Յեբդ տարեգարձր
:
ՎԱՐՋՈՒԹԻՒՆ
յի , կալաթայի
, ճ ենո վա
ց իներուն
եւ Վենետիկց
ի–
ներուն , Րումէլի
Հիսարի
Համբաւաւոր
բերգին
չինութեամբը
յառաք եկած
կացութեան
Հետե
-
ւանքներր։
1452
Նոյեմբեր
10/*՛,
Ժի՚ւօլամօ
Աօ–
ռօզինիի
Հրամանատարութեան
տակԱեւ
ծովէն
ե–
կող
վենետիկեան
նաւեր անցած
ատեն ,
բերդին
թուրք
թնդանօթ
աձ իղնե բուն
կողմէ
յարձակում
կրեցին։
Զանազան
պատմագիբներ
քիչ մր տարրեր
ձեւերով
կր պատմեն
այս գէպքր
՚–
Պաբպարօ
կւ
՚, րկ •— «Երկու
խոչոր ցռկանա
-
՚ ֊ ե բ ր Բաֆա
յէն եկան
10
Նոյեմբերին
: Երբ
նոբ
բերդին
առքեւ
Հ ասան
Հոսանքն
ի վար
առագաստ
պարզած
, թուրք
ո՚֊գեցոյցր
սկսաւ պոռա
լ. «Բափ–
տան, առագաստներգ
վար
առ»։
Բայց առանց
մ
ր–
տիկ
րնե
լու ա յս
Հ րամ
անին , ցռկանա
ւերը
բոլոր
առագաստ
պարզած
, նաւարկեցին
գէպի
Լէանտրի
աչտարակբ։
Թուրքր
չարունակեց
աղգարարել՛
«Վար
իքեցուր առագաստներբ,
քափաան» :
Ու երբ նաւա
սլե տը
( Հաւանաբար
տակաւին
ծանօթ
չ րլ լալով
թրքական
նո ր
թն գանօ թն ե ր ո
լե
աՀարկու
ումին)
չուղեց առագաստներր
իքեցնել
,
սկսան
ռումր
, չատ
մ ր Հրացանի
Հարուածներ
եւ
նետեր արձակել,
այնսլէս
որ չատ
մր մարգիկ
վի–
րաւորուեցան
: Երր նալապետր
տեսաւ
որ
չատ
մ արգ
կր կո րսնցնէ
ր , որո
չեց առագաստներր
մ
ին
չեր
վար
իքեցնե
լ եւ այգպէսով
ազատեցալ
: Ա -
ռա դա
ս տնե ր ր վար
իքած
ատեն ,
Հիսաբնե
բու
մ ա րակո
ցնե
րր ռմբակոծում բ դագրեցուցին
, ինշ
որ նպաստեց
ցռկանաւին
ազատում
ին : Երբ
գղեա–
կին
առքեւէն
անցան,
Թուրքր
ալ
չկրնալով
իր
ռում րերր
Հաս
ցնե
լ անոնց , նաւա պետր
յանկա
րծ
առագաստներր
նորէն
պաբզեց
եւ այսպէսով
կ Աբ–
ցաւ
փախչիլ
; Պ ՚ Ժիռօլամ
օ
Մ օռօղին
ին
է ր
ա յգ
,
Պ • Պեռնարտոյի
որգին
, ռր ողք առողք
Պոլիս
Հա
սաւ ել Նո յեմ բեր
1 0/*՛
ա յ դ երկու
ցռկանաւերուն
մամ անումբ
մեղ մ եծապէս
մխիթարեց»
:
Նոյն
ամսուն
26/*՛
Վենետիկեան
ուրիշ նաւ մբ
այլապէս
աՀռելի
րախտի
մբ արմանացաւ
: Նա —
լ
լւ։ ււսւ ի՛ե Լ րո
։ ՛ն մ էկ
մ ասր սպաննուեցաւ
զարՀուրե
լի տանքանքներու
մէք։ Շատերր
սղոցուեցան
մին
չեւ
մէքքին
կէսր։ Պարպարօ
այսպէս
կբ
պատմէ
գէպքր•
Նոր
դղեակին
մ եծ
թնգանօ
թբ
լձւկզմ
եց
Աեթօնիօ
Ռիցցոյի
նալր, որ Աել ծովէն կուգար
եւ
գարի րեռցած
էր Պոլսոյ
Համար : Գէպքր պատա
Հեցաւ
1452
Նոյեմբեր
26/*՛;
Այգ
նաւուն
տէրը ,
Անթօնիօ
Ռիցցօ , քուրին
մէք բռնռւեցալ,
Ագրիա–
նուպոլիս
ղրկուեցաւ
Աուլթանին
մօտ եւ բանաաբ–
կուեցաւ
: ՏասնեւՀինգ
օր վերքր
Աոլլթանր
ցիցի
զարնել
տուաւ
զինքր։
Բանի
մր
նաւասաիներռւ
արտօնութիւն
տուաւ
Պոլիս
երթալու
,
մ
իւսներր
՚^էքքերէն
կտրել
տուաւ։
Պարպարօ
կ՚աւելցնէ
թէ
յիշեալ
դեսպանր
իր
պաշտօնին
ան յաքո
ղո ւթենէն
ետք
Պոլիս
վերադար
ձաւ
Գաբրիէլ
Թրէվիզանի
ցռկանալով
եւ
թէ
Յոյներուն
եւ Աուլթանին
միքեւ
արդէն
իսկ նա -
խապէս
խղոլած
խաղաղութիւնր
այդ
թուականէն
սկսեալ
Աուլթանին
եւ Վենետիկց
իներուն
մէք ալ
խզուեցալ
:
Գուկաս պատմագիրր
26
Նոյեմբերի
այս գէպ–
ՔՐ քիչ մր տարբեր
կերպով
եւ
Հաւանաբար
ա -
ւելի ճշգրտօբէն
կր պատմէ
I
(Շաբ.)
Fonds A.R.A.M
