(Նամակ 6 « / ռ օ / ^ի
ի մ թ ա գ ր ո Ն թ ե ա ն ՝ )
^ԺՈԻՌՆԱԼ^ՆԵՐԸ
ԹՈՒՐ-ք^ԻՈՏ
ՄԷՋ
ՕՒՊՊՍԱԼԱ,
7
Մարտ.^
Այսօր
Ուպպսալայի
Համալււարանի
գրագարա՛նր
ուղարկեց
Լայասաա–
՛սէ Գէաութէւններէ
Ակագեմէայէն
Երեւան՝
մէկ–
րօ - ֆ՛է՛սերը
«Աբրսւհսւլք Երիցու ձեււագիրք»
մո–
զովածոլի
չորս աեարերէ
(327 + 315 + 3 6 9 + 366
է֊
ՐՐԷՏ
բաղկացած–)
։
չորս աեա
րերէ
Հմիկրօ ֊ ֆէլմէ»
անելր կաաարուած է մե -
ծարգոյ
Տէկէն
Եվգէնէ
Բոլգաղեանի
(թ՚աւրէղա -
րԱակ) նոլէրաաուու
թեամբԼ2Տ^
չուէաական
րրօնն
կամ
50
աոլար մօաաւո րասլէս)
ւ
Ե" թ " յ լ եմաա -
լիս ինձ մեծարգոյ
Տիկնոք
ֆեարուարի
20ին ինձ
ուղղած
նամակքւց
սաո
րեւ աոաք
րերել
մի
փոքբիկ
սլա րրե րու
իմիւն
.
« Ես անվերք
երքանիկ
եմ , որ
Հանգուցեալ
յայանի
րանասէ
ր ՚Հքորայր
Բիւղանգացու
ԳԸՐ ~
ուածքներր կր լինեն
իմ ծննգավա
յր
Երեւանում,
իմ
Հայրենիքում
» :
Ալս աողերր
սլաաիլ են բերում ոչ միայն
նրա
Հայրենասէր
Հեղինակին
, այլեւ
Հայ կնոք րնգ -
Հանրապէս
ել մեր մոգովուրգին
:
Մնում է Ուպպսալայի
Համալսարանի
գրագա—
րանում
Հմիկրօ - ֆիլմէ»
անել
%որայրի
ստուա -
Րէք ձեռագիրներից
•
1.
Րաււադիրք Ստորին Հ ա յ ե ր է նի ի մատենա–
գրու.–Թեանց ԺԱ — (^–է դ արուց , —
հինգ հաստ
տետրեր
(1.038 + Ո 5 7 + 1 –461 + 1 –478
ե ւ
738) ~
5.872
էք ։
2.
Տաղարան միջնադարեան քնարերգութ-եաԹ,
երկու աեաբ
( 3 4 6 + 300) ֊ 646
էք–
կր յուսամ թէ այգ երկու
ձեոագրերի
Հմիկրօ \
ֆիէմ՚^երր
նո յնպէս կր յաքողի
Հանրա
յին
օղնու
— .|
թեամբ, եւ մօա ասլաղայում
Ուսլպսալայի
Համա– ;
լսարանի
գրագարանր
ա յգ ձեո ագի
րնե
րի
հ.ֆիլմէ»
՚
պատճէններ
ր կ՚ուղարկէ
Հա յասաանի
գիտական
Հասաատո
լ
թիւններ
ին ;
կր մնան ա յնուՀետեւ
%որա յրեան
բաղմ
աթիւ
ուսում՚հաոիրութիւններր
, ծաւալով
սակաւէ ք
բա յց
նո յնպէս
նչանաւո
ր բանասէ
րի ստեղծագո
րծ
մ տքի ա րտա գրութ
իւննե
ր : Ա րանց
^միկրօ
ֆիէմ է՛^
անելր
ինձ Հնարաւոր է
կազմակերպել
աոանց
Հանրա
յին օգնութեան
գիմելու
, եւ նո յնպէս ու -
ւլարկել
Հայաստանի
պետական
մատենագարանին
;
Եթէ
թ"յլ՚"արելէ
է էնձ նամակէս
վերք ում մէ
էքանկոէ թիէն
յայտնել,կ՝ուղէէ
յիչեցնել մ%ր
Իարհղործականին ,
թէ իր պարտքն է ստեղծել
Հր–
նարաւորութիւն
ւ1ւարիցի Նուպարեան Մատենա -
դ արանում
եւս ունենալ
\յորայրեան
կարեւոր
ձե–
ոագիրների
լուսանկարուած
պատճէններր
, ար -
տասաՀմանոլմ
ապրող ու գործող
մեր մաաւորա -
կաններին
մատչելի
դարձնելու
Համար
%որայր -
եան բանասիրական
ուղղումներն
ու
յարգարում–
ներր։
Աիամամանակ,
գա կբ բարձբացնկբ
%ոլ -
պարետն
Մատենադարանի
Հանրային եւ բանասէ–
րական
ն չանակութ
իւնւր
V– ԼՕՐԵԼԼԻ
€ 8 Ա Ռ ԱՋ 9
Ը
ԿԱՐԳԱՏԷԲ ԵՒ
ՏԱՐԱԾԵՑԷԲ
Թ ո ւ ր ք ի ռ յ փոխ - վ արչապետը հետեւեալ յ ա յ –
« ա ր ա ր ո ւ թի ւ նն ե րն ըր ա ծ է, շատ մը փաստա -
թ-ուղթ֊եր ալ ց ո ւցնե լո վ • —
Հլաթորգ
իշիանութիւնբ
մինչեւ
իր աապալ -
ման
օրր սեւցուցած
եւմրոտած է իրՀակառա -
կորդ տարրերբ.
կ՝ուզենք ռր Հանրային
կարծիքր
վե րաՀասոլ
րլլա
յ
ա
յս իրականութեան
: «((ք՚ուռ. -
նալճի»ութեամր
ղեկավարեր
են պետական
Հաս -
աատոլթ
իւնւնե րր ,ոստիկանական
Հսկողութեան
տակ
պաՀելով
նա խա րա րնե
ր բ , պա չտօնատա
րնե -
բբ
յ
եւն • ։ Ա յս փաստե րռւն առքեւ , իրենց կատա
րած
Հերքռւմներր
ոչ մէկ արմէք
ունին
այլեւս
ՀԺՈ ւռնա լ»նե ր տրուած
են
Ց46—-950
քմուա -
կաննե ր ո ւն ք ճէլալ
Պայարի,
Մառէչալին
, Մէնտէ
րէսի , Օսման
Գափանիի
, Աբագբ
Երրճալրի դէմ ,
ել
^(իռւռնտլճի»ներբ
յետին
մ անրամ ասնու թեամ
բ
տուած են անոնց
նիսուկացր
, մ ինչեւ իսկ
անոնց
կերած
կերակուրբ
է
Ւսթանպռւլի
ոստիկանութեան
միքոցաւ զա-
նաղան
<Տ.մուրնալ»նե ր տրուած
են
լրագրողներու
դէմ եւ մատնանչուած
է փակուած
թե
րթե
րու տէ
րերուն
վիճակբ
, եւն . : ԱպաՀովութեան
նախկին
տնօրէն
Տէմ
իր տեղեկագիրներ
ղրկած է ա քն ա -
տենուան
նե րքին
ղործ ավա
րին , Շ իւքրիւ Ա էսք ~
մ էնսիւէրի
^ չդելով թէ ովքեր
կ*ա
յցե
լեն
Մ արէ -
չալին
տունր , Ձէլալ Պա լար եւՖուատ
Բէօփր
իւ–
լիլ որ մամ
երուն
ուր
1լ երթան
, երբ
Գատրգիւղ
կ՝այցելեն
, երբ Պէյօղլու
կ՝անցնին
, եւն ՚ :
<ԱնԻԾեԱԼ
ԸԼԼԱՍ ^
^ .
վբայ
անՀաաի մբ վիճակուած
ամենամեծ
ծառա–
յ " ՚ – թ էւննե
ր բ
մ ատռւցած է , մ աՀ կանաց
ուի
մ բ ա–
մենաբարձր
պատիւներուն
արմանանալով
իր ան -
մեռ
է ութեամբ
-,
Անէծք
քեղի եւ քեզի
պէաներոլն
, Հաղար ան
գամ
անէծք
> յ
ՀՈ%ԱԳք)ՐԾԱԿԱՆ
ԿԱԶՄԱԾՆԵՐՈՒ
ԱՐԳԻԱՑՈՒՄԸ
ԼՒՈՆ—
Հողա գոբծական
նախարարբ
վեր ~
քերս
այցելեց
Լիոնի
շբքանբ , ստուգելու
Համ
աբ
կազմ
ածներու
՚րդիացմ
ան , ա շխատանքի ել
ինչպէս
Հաղորդած
էինք,
ԳրրշէՀիբէ
մէք (Ա–
նաաօլու)
անծանօթներ
խորտակած
են
Աթաթիւբ
քի արձանին
քիթր եւ ծնօտր
։
Գէպքր մեծ զայրոյթ
պատճառեց
թ՛ուրքիո
յ
մէք եւ ՛ուսանողնե ր ր
ցո յցեր կատա րեցին ; Փրոֆ •
ՆէյէթուլլաՀ
էօղթիւբք
այս առթիւ կր գլէ « Աօն
Աաաթ»ի
մէք, էԱտոբին
, Հազար անգամ
նզովեալ
բլլաս»
խորագրով ,
« Այգ ո՛*ր կոտրելիք
ձեռքն է ռր այգ յան–
գղնռլթիէնւր
ունեցեր է , ո՛՛՛ր անարգ
ուղեղին
մէք
րռ
յն գրեր է այգքան
եսլերելի
մտածում
մրէ Ար
ձանին գէմերկարած
ձեռքր անկասկած
այն
ձեռ–
քրն է որ կատղած
մ ռ լեռանգռւթեամբ
մ ր
Մ
արտ
31
ի գէպքր
կազմակերսլեց
, ել
Ուրուականէ
մբ
պէս
ցցուեցաւ
Ա էնէմ
էն
է
մ էք
յ
• • . Մեր մամանակակէց
պատմութեան
մէք ,
ո՛*ր ազգր
ունեցաւ
արեօք այգ Ա եծ Մարգր, որ
մօտաւոր կամ Հեռաւոր
ապագան
գուշակեց
էր
ամբողքական
տարոզոլթեամբ
, եւՀայրենէքէ փր–
կութէւնր
ապաՀովեց
այդ ապագայէն
Համաձա
լն ,
էր
գծած
ճամ բէն
բնաւ
չչեղեցալ
, քալեց
ամ
էնէն
ապաՀով
ճամ
բէն եւ Հա յրենէքէն
կեն
ս ո ւնա կո լ -
թէւնբ գտաւ
է
Գուն,
թ չուառական
մարգէ
Այն սւրձանբ
, ո -
բուն
գուն
ձեռք երկարեցէր
, նուէրական
յիչատա–
կարան
մբն
է, ել ան է որ ամբոգք
Հայրենիք
մր ,
ամ բողք ազգ
մ
բ վերակենդանացնող
մեծ մ
աբդռւն
գո յութիւնր
կբ
նոլիբագո
բծէ , սերունդէ
սերունդ
անվթար
փոխանցելով
է
ԱնՀա յրենիք
ստորին
, ա յն
աբձանբ
սրսւն
ձեւլք երկարեր
ես. Մեծ
թուրքն
է, որ
աչխարՀի
կեանքի
պայմաններր
ղիլղեբռլ
մէք
է
Լիոնի
յառաքիկայ
տօնավաճառր
(1^0ՄՏ Ժօ
Լյ
՚ՕՈ, 31
Աարա
9
Ապրիլ
1951) ,
նախորդներէն
աւելի
պիտի պատկերացնէ
Հոզաղործական
կազ-
մսւծնեբոլ եւմեքենաներռւ
արգիացռւմր,
ոբ յա–
բատեւօրէն կբ Հետա պնգռւ
ի
Ազատագրութենէն
է վեբ :
350
տուներ պէտէ մասնակցին
այսցուցագրոս–
թեան
, աւելի քան
15.000
քառ– մեթր տարածու -
թեան
մր վրայ է Ալս առթիլ
պիտի
ներկայացուին
Հոզամ չակոլ թեան եւ ագարակներու
սաբքաւոր -
ման
ամէնէն
արգիական
մեքենաներր
, մեծ թէ
վւոքր անտեսռւթաենց
Համ աբ , բան քա բ ե ղէնն ե ր
էն
մ ինչեւ պտղատու
ծառերոլ
մ չակում
բ ։ Մ եքենա -
ներբ մեծ մասով
պիտի
րանին,
արգիւնքբ
ցոյց ալ
տալով
տեղին
վրայ
ք^սկ
յ
Ամէն տարի
աւելի
թիւով
ֆրանսացի
գործա–
բանատէբեր կրմասնակղէին,
բայց այս տարի
զու
իցե
ր իական , ամերիկեան
, գերմ անական եւ
պե լմ իա կան տուներր
մ ասնաւոր ճիգ մր
թ ավւ ած
են եւստուարաթիւ
նեբկայացուցիչնեբ
պիտէ ոս–
նենան :
Տօնավաճառէն
պիտի
մ ասնակց
ին նաեւ պա -
րա ուոա՚^ւհէ թե , մ ի9աասւսպան
փո ^ ինե
րռւ եւքի -
մ իական աբտագրութեանց
գո բծարանաաէ
բեր է ՝•
ՓԱՐԻԶԱՀԱՅ
ՏԻԿՆԱՆՑ
Միութեան Կ–
Խաչի
զարմ անատունր կբ ծանուցանէ թէ
1950/
րնթաց
քին ալ խնամած է բազմաթիւ
Հիւանդներ
, կատա
րե լով աւ ե լի քան \
500
ա խտաճանա
չում :
Գա
րմ անա տ ո ւն ր
յա քողած է Փա
բ իղի
Հ իւան -
գանռցնեբբ
տեղաւորել
19
Հ իւանգնե
բ
է
Գարմանատուն
դիմող
Հիւանդներու
կբ տրուէ
էէրի խնամք ել գեղ։
Հիւանդանոցի
պատսպաբեալ–
նէոոէն կր գրկուին
դրամական
օգնու թիւններ եւ
Տօ\\\նեբ՚. իՀարկին
բմիչկ կր ղրկուի
չքաւոր
Հի–
ււսնգներոլ
տուներր
է
Պարբերաբար
այցելութիւն
-
ներ կր տբռլին թէ կեգրռնի եւ թէ մասնաճիւզե -
բու
կողմէ , սանաթօբիոմ
գտնուող
Հիւանղնե -
բուն , որոնք առ Հասարակ
թոքախտէ կրտառա -
Աքին ել որոնց յատկացուած
է ամ սական
գում
աբ
մբ
։ Ասոնց կր ղրկուին
նաե ւ<^քօլի»նե
ր
է
Գարմ ա -
նատան
միքոցաւ կր տբամագբոլի
նոյնպէս
չքաւոր
Հա քբենակիցնեբու
Հագուստեղէն
եւուտելիք
է
ԱյՏ
զոբծ
ր անձնուիրաբար
ձեռնՀաս
ութեամ
բ եւ բա -
րեխզճօրէն կբ կատարեն
բարեսիրտ
տիկիններ
է
Միու թիւնբ
շնո
բՀ ա կա
լո
լ
թեամ
բ ստացած
է
Օքլէնտի
(Բալիֆոբնիա)
եկեղեցասէր
Տիկնանք
Մ իութենէն
կարեւոբ
քանակութեամբ
Հագուստե–
ղէն,
նաեւ
Նիւ Եոբքէն
,
Հ.
Բ. Ը, Ա էո
ւթենէն,
Տիբան
եպէսկ՛
Նեբսոյեանէ
՚ ^ է ք ՚ ՚ ք վ •
€8ԱքհԱՋ»Ւ
ԹԵՐԹՕՆԸ
(2)
կ. ՊՈԼՍՈՅ
ԳՐ11ԻՈԻ1քԸ
« -
ՊԱՇԱՐՈՒՄԸ
Թուբքերբ
1432/1»
արդէն
աեզաւոբուած էէն
Ակէւտար
, որ մեծ Բռէզօպռլէսն
(Ոսկեքաղաք) է
ել բէւղանգական
մայրաքաղաքէն
ճամբան
գռցած
էին, է մեծ նուաստացում
յունական
կայսրու -
թեան
է
Պէրթո֊անտօն
կրպատմէ •
Նեղուցէն ան
ցայ
եբեք ճենովացէ
վաճառականներու
Հետ որոնք
Պուրսայէն
Հետս կր ճամբորդէէն
եւ էրենց
ղաղ–
թաբեբքեբր
Բերա կր տանէ էն ; Հոն Թուրքեր կա
յի՛ն ռրռնք ճամբան
գռցած
էին ել տուրք կբ գան
ձէին , նալոլղղութեան
արտօնագիր
տալու Հա -
մար։
Յոյներու
եբկռւ
նաւերով
անցանք ու կալա–
թա Հասանք : Այս քաղաքին
բնակիչներբ
ճենովա–
ցի վաճառականներ
են , ռրռնք քաղաքր կր կառա
վարեն : Փօտէսթա
մր եւ ուրիչ
պա չտօնատա
րնե
բ՝
ունին
իրենց սովո բռւթեան
Համ
եմ ատ
։ Գա թա լան–
նեբ.
Յոյներ,
Աալթէզնեբ եւ Հրեաներ ալ կբ
բնակին
Հոն։
Հայերր,
յատուկ
թազամաս
մբ ու
նին եւ երկու
աղօթատեղի՝
Ա • ճրրճիս ու Լու -
սալորիչ
անուններով։
ճենովական
բեբդաքագա -
քին ստորոտր
կանգուն կբ մնայ Աբապճամի
, ոբ
նախկին
եկեղեցի է ։
կալաթա շատ վաճառա
չաՀ քազաք
մ լ ^ է եւ
թոլբ^եբա^ Հեամե^ յաբաթէբալթեան
մէք,
աբանք
այն աստիճան
ազդեցութիւն
ունէին ոբ ինծի պաա–
մեցին թէ եթէ քրիստոնեայ
գեբի
մբ փախչի եւ
Հոն ապաստանի
, եւԹուրքերր
ղա յն պաՀանքեն
,
պարտաւոր
էին
զա
յն յանձնելու ;
Աւելի
անգին կր դրէ ^ կ. Պոլսոյ
կայսբբ,
Մեծ
Թուրքին
(Աուլթանին)
գրեթէ
Հպատակի
պէս է, որովՀետեւ
րսին
ինծի թէ ամէն
տարի
տասբ Հազար տուքաթ
Հարկ կբ վճարէ եւ Հարճեր
ու
գեբոլՀիներ
րնծայ կր ղրկէ՝
Աուլթանին
ու
վէղիբներու
Հարէմին
է
Այմմ
այլեւս
ուրիչ
կալուած
չունի,
բացի
պղտիկ
քաղաքէ մրոր Աէլէմպբիա
կբ
կոչուի։
Թուրքերր
վենետիկց
իներուն յար ել նմ ան Պո լսո
յ
մէք
իբենց
րրած
առեւտուրին
Համար
յատուկ
պաչտօնեայ
մր ունին եւ կայսեր
պաշտօնատաբնե—
բուն ոեւէ պատասխան
տալու պարտալոր
չեն : Եւ–
ինչպէս
րսի, եթէ Թուրքի
մբ տունէն
ոեւէ
քբիս -
տոնեայ
գերի
մր փախչի
, եւ Պոլիս գայ, պէտք է
որ
կայսրր կամ իր մաբգիկբ
զայն
յաձնեն
թուրք
իչխանութեան
:
Ժան Ը-ի ել Աուլթան
Մուբաաի
մաՀուան
մէք -
տեգի կարճ չբքանին՝
Պալքանեան
ցտմ աքա
կղզիին
քրիստոնեանեբուն
վիճակր
քիչ
մ ը
բարելաւած
էր ։ Համբաւաւոր
իսքէնտէր
պէ
կ գրեթէ
ամէն տեղ
յաղթականօբէն
գիմագբած
էբ եւ
յա
քոբդաբաբ
շտտ
մր թուրք
բանակներու
յաղթած։
ԱՀարկռւ
կռիւներ
տեղի
ունեցած
էին Ալպանական
Բրո -
յայի ել Ավէնթիկռատի
պարիսպներռւն
տակ ։
ՄէՀմէտ Բ՛ի գաՀ ակա լութ իւնր
շփռ թո
ւթեան
մտանեց
բիւզանգական
արքռւնիքբ
եւ Պոլսոյ
բը–
նակի^երր։
Շատոնց իվեբ
քրիստոնեանեբուն
մէք աաբաձայնաւա^
էբ թկ այս եբէաաաաբդ
խլ–
խանբ , յանդուգն
ել խելացի
,
ծրագրած
էբ
վերքնականապէս
գրաւել՝
Բազաքնեբռլ
Բաղաքբ
,
զոր քանիցս
ղուր տեղր պաշարեբ
էին իսլամ ական
բանակներ
, վերքին
անգամ ալ Աուլթան
Ա՚ուբա
տի
կոզմէ
\422ին։
կ՝ ըսէին թէ երդում
բրած էբ
ոբ ռազմական այգ մեծ ձեռնարկը
իր իչիսանոկ -
թեան
առաքին
գործը
պիաի
ըլլար՛
%Այգ
մ իքա -
ցին , րսած ենիրաւամբ
, բիւզանգական
կայսբոԼք
թիւնր կր նե րկա յանաբ
մ իմ իա յն Պո լսո
յ
չ"՚–րքՏ.
Թէոգոսեան
պատնէ չով չրքապատուած
եռանկիլ -
նով մբ։ Բիւզանգական
բանակբ
քանի
մը վճար -
ուած
զօրականներէ
կբ բաղկանար
միայն եւ նա -
լատորմ
ր
խեղճուկրակ
Հ ինգ
ցռկանա
լեր է > :
Անգամ
մրն ալ պաղատադին
դեսպաններ
մեկ
նեցան
Պոլսէն
Արեւմուտքի
իչխաննեբռւն
մօտ,
օգնող
մ ր գտնելու
Համար
ւ
ինչպէս
մ իչտ , ա յս
անգամ ալ Հռոմի եւ Բիւզանգիոնի
միքեւ
կրօնա -
կան մեծՀերձուածին
գմուա
րութիւննե
ր բ ,
երկու
եկեզեց
իներուն
միացմ ան
անկարելիութիւնը
ա -
պաբգիւն
դարձոլցին
բոլոր
քանքերբ։
Նիկողոս Ե՛
Պապր իրաւ է ռր իր օգնութիւնր
կըխոստանար ,
բայց
այն միակ
պայմանաւ
որ կայսրը ,
Պոլսոյ
ապտրքական
աթոռին
վրայ
դարձեալ
բաղմեցնէբ
Գրէգ"Ր
Պատրիարքր,
որ Արեւելքի
միւս
3
պաա–
րիաբքներուն
նա խագաՀո
ւ թեան տակ
գումար -
ուած
1450/
Աինօգին
կողմէ
աթոռէն վար առ -
նուած էբ, ել ամէնէն
աղգու
մ իքոցնե
րբ
պիաի
Հրովարտակէբ՝
Ֆիօրէնցայի
Ա– Ժողովոյն մէք
երկու
կոզմի
վերքնական
Հաւանութեան
արմանա^,
ցած
մ իութ իւնը մեռեալ տառ չձգելու
Համար : |
Fonds A.R.A.M
