Եւլյւայրները • —
Ց իշաաւավա րա՛ննե ը է
4""Լ ՜
ույսծ–՝^ ծ-աԿօէք են երսք
սւնունեեր
, որոնք, րստ ո–
մանց , կր ղղա
յեն էէէ^ երեք
եղբայր
ունէր
՛է՛ր էգո
ր
Նարեկացր,
՛Լա րգան , Աա-^ակ, ՑովՀաննէս
, եւ.
րնք–
1րէգոր
։
1.
—
Օրր էէէօաէր
գրեց թէ Նարեկացիի
կշ
սչատկանր
այն աննշան
գործը,
որ Հ,ՀրաՀանգ
հա–
ւաաո
յ» կշ կոչուէ
՛բալեան
սչաարէարքէ
Հրաաա–
րազոլթէ
,աս
ս ,
կաՍ
ՀէԱրատ
գաւասութեան
ծ
րսա
՚րուրեան
պատրրարքր
, կամ
ղիանք
իրաաու
ղասն
ուգյ.ղ Հաւաաո
յ»՝
^աս աձա
յն
Վենետրկեան
ձեոագրր
նր, Նարւ^կացիի
եղրայրներուն
թիւը
երեքր
րարճրացուցրն
ուէ ա՛նք
յ
ԱրգարԼւ
, այգ գործէն
խորագրին
մէք կր
յ ի –
շաաաղււ
ւր գչ,ւանաղւղլ
.ր
Ս
շ , կ^արգան
անունով
•
« Ս ԷԲ"
յ գա րգաւղստ է յոքնե րանեան
մենաւորի
Գրրգո
ր ր ՝ ՀաԱ առօտէւք
է՛ անք խրատու
Վասն
ու
ղիղ Հալատոյ
եւ մաքուր
վարոլց
առաքինութեան
^
է խնղիր
նորէն Հարաղաաէ
Վարգանայ
գէւանա–
գսչրի
»։
ԱՀա
այսաեղ
գործածուած
Հ Հարաղատ »
բառն է, որ ոմանք
կ՛՚առնեն
^եղյբայր»
իմաստով։
ՐնգՀակառակն
, Զամչեան կը Հասկնայ
«աղգա -
կան » .
(Նարեկացի)
«արար եւ գՀրաՀանգռլ
-
թիւն
Հաւատոյ եւ վարոլց ի խնգրոյ
աղգակա -
կան/1ք
է՛՜է"
յ վարգանայ
՚ ռր է ր գիլանագպիբ Աե–
նեքե բրմա
յ արքա
յին
Արծրունեաց»
;
Ի՛նչսլէս
կ՝ուղէ ք Հասկցէք « Հա րաղատ » բա–
ո բ , եղբա
յբ կամ աղղական
իմաստով
, աւե
լթ կա
րեւոր է Հասկնալ
թէ , բստ բանասէրներուն
, ո՛ր
քան
Հարաղատ է $ ՀրաՀանգ
Հ ա ւա տո
յ» գործը ,
ել էնքնէն
կը լուծուէ
Հարցը
։
ԶարպՀանալեան
գիտել
կուտայ
թէ
յիչաաակ
ուած չէ Գբիգորի
ամբողքական
անունը ,
ուստէ
Հարկ
կ*ր//այ այգ գռբծը
վեբագրել
Համանուն
ո
ւ–
քէչ
ԳՕէԺ
՚ ^ Շ *
"է երբեք
ՆարեկացիիԼ\)
է
Իբ
կաբգին\Հհոլրեան
եւս կբ մերմէ
Նարեկացիի վե
բագրել
ա յգ
գբութիւնշ
, որուն
ո է ոճշ եւ ոչ ալ
լեղուն
կ՝ աղգա կցին կամ կ՝եւլբա յրանան
Նարեկա
յ
մ եծանուն
վանականին
ստեղծագո
րծութեանց
:
էյւ
ոբովՀետեւ
, աւելի
սաո
յգ
վկա
յութիւն
մ ը
տալու
Համ աբ , ոլբէչ
յէչաաակոլթիւն
չունինք
վարգա–
նէ եղբա
յրո ւթեան
մասէն , Գբիգ"է
Նա ր ե
կա
ցի ի
եղբայրներուն
թիւը
Կ՚էքնէ
^րկ՚՚^քէ
\
ԿԸ
մնան
ԱաՀակ
եւ ՏովՀաննէս
ւ
2,
ԱաՀակէ
մասէն
ունէնք
երկու
վկա
յ ո ւ -
թէւն
ք
յէ չատակարան
մշ ել Ա ամ ուէ լ
Անեցէէ
մէկ
պա
ր բե բութ
էւն
շ
է
Անձեւացեաց
ե պէս կո պո ս էն
ՀՄ
եկնութէւն
աղօթէց պատարագին»
աշխատութեան
իբրեւ
վեր–
քաբան
ծանօթ է յէ շատակա
բան
մշ^ ոբ ա Հ աւա–
սէկ.–
4Լ ՀթնոբՀէւն
Աստուծոյ
եղեւ
մեկնութէւնւ
այսմ
գրոց է ձեռն ի/ռսբովայ
Անձեւացեաց
եպէսկոպո–
սէ ,
յ՚՚յմ
Հետեւողի
պատուիրանացն
Աստուծոյ •
գոբ մեղ եւ ղովել
անճաՀ է, ղի մի՛ գայթակղես -
քիք է նոյն,
վասն
գոլոյ
նորուն
Հայր
էմ ըստ
մ արմնո
յ . որո
յ չեմ արմանէ
կո չէլ ռրգէ
ել ոչ
վարձկան, ըստ գրեցելումն՛
այլ է գրելոցգ
լէնէ–
ցէն
Հասու
խնգրօղքն
վասն
նորա , ոբք սրտէ
մտօք
ունկն
ղնէցեն
• ոբքեւ աղօթիւք
փոխաղարձել
պարտին րեգ տռւէցելռյս
• եւՀասարակացն
տռւօ–
Գըն Աստուած
եւ ձեղ Հայցողացգ
ձիրեսցէ
ղիւրա—
կանն պարգեւ։
Այլ յ " յ մ ամաչեցեալ
եւ
տարակոյս
գտանիմ ես Գրիգ"ր
, պարտաւոր
պատուէրանաց
սուրբ գրոց
I
Արգ
առաքին
սուրբ գրոցս
այսոբիկ
գծագրու
թիւն
եղել
ձեռամբ
ԱաՀակայ
ռբգւոյ
տեառն
/Տռսրովռլ՝
սոյն սուրբ գրոցս
մեկնողի,
յերեք
Հա–
բիւր
իննսուն
ել ինն թուականութեանս
Հայոց »
(399 –է– 551 = 950
Բբիստոսի
թուականով)
:
Այս
յ իչատակա
բանն է ռբ
կեն
ս աղի
րնե
բուն
ձեռքբ
ապացոյց կր ծառայէ
պնգելու
թէ
Գրիգոր
Նարեկացի
ունէր
երկու
եղբայր,
ԱաՀակ եւ
ՏովՀաննէս ; ԶարպՀանալեան
, Գուրեան , Ալիչան
ել ուրիչներ կր գրեն՝
տաբիքի
կարգով
ԱաՀակ ,
ՅովՀաննէս
ել Գբիգոր : Բա
յց ուրիչ յիչատակա -
րանի մր մէք , ղոր նո յնպէս
պիտի
ներկա
յացնեմ
քիչ վարր, Նարեկացի կր գրէ թէ ՏովՀաննէսր
իր
անգրանիկ
եղբա
յբն է : Օրմ անեան , ա յս
յիչատա–
կարանէն
ներչնչոլած
ապաՀովաբար
,
տաբիքի
կարգը
փոխելով կր գրէ ՅովՀաննէս
, ԱաՀակ եւ
Գրիգոր :
ԱաՀակի
անունը
կուտայ
նաեւ,
ինչպէս
ը -
(I) Ուքանք կը վ երա գրեն Գրիգ որ Սկեւռա -
ցիին կամԼամրրոնացիին: Գիտ եմ կուտամ թ է
Սենեքերիմ թա գ ա ւորին դիւանադպրին հետ «հա––
բա^ա տ ութիւն» ս տ եղծ ելու համար , Լամբրոնացի
շատ հեոու կը մնայ ժամանակով եւ տ արածու -
ր ե ա մբ , Ռշտունիքէն մինչեւ
Կիլիկիա։ Գալով
Գւււրեանի դի տ ողութե ան, կարելի չ է լեղուական
բաղդատական քննա դ ա տ ութիւն փորձել այս գոր
ծին մասին՝ անոր համար որ «համաււօտուած» է,
ու;ւեմն ո ւ ր ի ; գրիչ մը ս եղմա ծ , կտրատած, ղեղ–
չած ու կ արճեցուցա ծ է ։
. էէ Ո » Ո »
Երբ էբ ԱԱԻԱՆԱԿԱՆ
ներկայռւթիւնշ
ունէ -
ինք ս ս բ ս
^շ,
յաձ^ալս ղշ
Ա ոռնա
յչ
՚Սք
ղ1՚*՚Ք ՝
Հ^ասաէւ , սաէ^լ
յ
ղշ գառսացսւ^
լ,սք
ղլ
՚եք ,
ի–
րաւ էքդ աս
լ. բաւ ս ե ւլաղրասքսն
րող
1
^ յ Գ ՚ Ղ ^ "
^ւ՚^Ք > "Ր՛՛՛Լ՝՛
ԱԱ՛Ա՛֊
Հք
չաղաս
կը
սրէէր
անղնղս
ուլսլււսշ
, Արբ
ս
ասաւասգ
ււաղաա^
^աղատ
կշսՏ
րբ շսէ՚Ա՚քգ
յ
Սրր
լէ I Հէ^
1ւՕԱ՝1ԱՆ
էութրւնն է որ կշ սա -
ւառՍլ։
այսօր
ս
ճ
բ լ
.րաղասուր
^.–աս
ղյ՚ա
յ ,
Ս
եեք
չեսք ղրսաբ
ս
ոռւ±ալ
լլլ,սք
^է՛^^
"՚՛յ՚՚1–"Ղ
առօրսաս
ղլասաօ՜
5
Աեղ
ու սէէբ սրշաղայրր
րրաասսու -
րւսաս ղը ՚^րաւլ.րՀ
ս
Աղ
լ.բ
^էաղարուս
տաղ -
աու1լսնրււղ
եւ ս տա՚^ոգուէ
/րւԽնԱբււղ
:
Սչաղաս
էլ անէէնաւոր
^ր
Օ.ՕւսՍ.ՇԱՆԲՐ ԿԻՒ ~
ԲԸ
յ
րրՍս
՚^աս աբ
է
.տսղօ
աւք^
դր րր
աշխար
-^ը
,
որ
լ
.ր ղլրքերն
^բն , գէրչը
, լժոլղյօս
ու լսստա ֊
Բչ
՚ր
սայուաձքշ
գէրքեբուն
ղ
րա
յ • • •
իր
մ
աՀուան
ե
րրորգ տարե լրցն էր
եբէկ :
1948/՛
Փետրուարէն
Սեր
է/՛է
^ալւ^պ,
ալեւոր
եբիտասարգէ
ւ1 ը էր աւրւնով
• տաքարրւն
, Հ^^է ւէ ը
բերանր» , պատրաստ
կռուելու
• • •
Նո
յն օրերուն կր ղոլղաղրպ^
բ , նաեւ , մեր
մէք
ներկայոլթէւնր
րհզեր
Հթ • Սրսաքեանէ :
Յու
զիչ էր տեսնել
երկու «ԱաՀապետակաս»
տրպար -
նսրու
յաճա խակր
Հանղի պում ներբ՝
«Արեւե
լք»
ի
խմբաղրատան
Ս
էք։ «Ներկայ»ի
վերածուած
«անց
եալ»
մը րրային
կարծես
.
մաք1 անակակից
սե -
րունգէն
ս եղի փռխաեցռւած
չունչ ուոգի ,
մ
եր
սե րոլնգին
ղլացուած
երբեմնի
խանգավառո
ւթիւ
նբ ուՀաւատքը
, գբ ի ել մչակոյթէ վառ խան -
գաղատանքշ
• • •
0 չական է Հետ մեբ վերքին
մ տեր
իմ
Հանգի -
պումր
եղաւ ասիկա։
Բայց
այգ
կարճատեւ
նեբ -
կայոլթիլնը
Հալեցոլց
արուեստական
սառռ
յցներ
եւ բաղմաթիւ
թ իւր իմացո
ւթ իւննե բ , երկու
կող -
մէ։
Այս
անղբաղաբձոլմը
անոր Համար , ոբ կ^ու–
զէէնք
ընգգծել
0չական
մարդք7ւ.յւ
ցայտուն մէկ
գէծը ,
— խր տ չ ո ւմդ ւ
Իր գործէն
մէք, այգ խրտչումը
յաճախ վե -
բածոլած է գառնութեան
եւ քէնէ : Բէն , որ ան -
տարբերութեան
քողով արտա
յա յտոլած է
մ էչա
,
բա յց չէ գագրած
իր
քնն ագա
տութեան
Համ՛ար
խոց մշ գաոնա
լէ ;
Օշական
ունէր , սակայն
, Հաղուաղիւտ
առա–
քինութիւն
մր
է
Իր սխա Աե
բշ ճան Աա
լու եւ
սրբագրելու
առա
քինո ւթ էւն
շ :
Զինք անձնապէս
ճանԱալէ
վերք է որ
կրնանք
ըսել, թէ իբ քննագատռւթիւնւը.
Հակառակ պար -
բերական
զեղումներու
եւ կողմնակալ
զգաց ակա -
նութեան
, շինարար
եւ ստեղծագո
րծ
քենաղատոլ–^
թիւնբ
եղաւ
է
Աեր գրականութեան
մէք՝ ՛Օշական
այն
միակ
քննագատն
էր, որ ՀԵՐԾԱՆՈ՚Լ
մր եղաւ։
Այսինքն՝
իրեն րնծա յուած
ամ էն
ղործ
ու ատաղձ
վերածեց
նոր ս տ եղծ ա գ որ ծ ութե ան
մբ ։
Աշխատանքը
այն գեբագո
յն
սրբութիւնն
է,
որ անգատապարտ
կր գարձնէ
մարգկային
սայ -
թաքռւմներն
ու պատաՀական
սխաԱերըտ
Օշակա–
նի լ^թաց
իկ քննագատութեանց
եւ ղատումի
վր
ի՜՛
պումներ
ր կարե
լի է անտես
առնել , խոնարՀ
ելու
Համար
իբ վաստակին
առքեւ
որ իր ՈՐԱԿՈՎ
թէ
ԲԱՆԱԿՈՎ
կ՝րնկճէ
մեզ :
Զենք
ուզեր
ղրքունակ
սիրով
մր
Հիանալ
^քբմապետ»ի
գործին
։ Եւ կբ մերմենք
այն տեսա
կէտր՝ թէ «գէչ
չեն խօսիր
մեռնողին
ետեւէ»։
0—
չական,
իբ վերքին
օրերուն
, իբ «պարապ» մէկ
վայրկեանին,
չփոթեց
նաեւ
Հողին
եւ Հայրենի
ի–
րականութեան
սէրր : Եւ սակա
յն , մ ինչեւ
իր
վեր
քին
չունչբ
անկա չառ
ու անիսո բտակ
մնաց
ա
յն
անա
յլա
յլ Համոզում
ին մէք , թէ
խորՀրղաՀայ
Գրականոլթիլնր
Հայ
գրող
ին
ՊԱՐՏԱԳՐՈՒԱԾ
« պլանային » ճիգ մրն է։ Եւ եթէ այգ ճիգր եր -
բեմն
յուսագր
իչ ա րգի
ւնքնե ր է տու ած
ատիկա
կր պարտինք
Հայ գրողին
արեան եւ
ծննղական
ոինք,
Աամուէլ
Անեցի,
Որ
կբ գրէ թէ
«Իյոսբով
Անձեւացեաց
եպիսկոպոս
արար
զմեկնութիւն
Ա–
ղօթամատոլցին
, ղոր գրէր ԱաՀակ
որգի
է ՚ ֊ է ^ •
Այս
վկայոլթենէն
մեկնելով,
ոմանք կր
կարծեն
թէ
Խոսբռվ
վանք գրաւ
երկու
զաւակները
, Յով–
Հաննէսն
ու Գրիգորր,
իսկ իր Ք"վր պաՀեց Աա -
Հակր,
որ գեղեցիկ
գիր ունենալով
կ
լԱղօբինա–
կէր
Հօրր
գբոլթիւններր։
Կրնչանակէ թէ ԱաՀակ
աւելի
մեծ էր տարիքով
քան ՅովՀաննէս
,
ել ա–
Հա ԱաՀակ
ղարձեալ կր
ԳՐ՛՛՛՜Է
եղբա
յբն
երուն
գլուխբ :
Զարմանալ՛ն
այն է, որ ՚Լարեկացի ոչ
միայն
անղրան
,՚ւկ կր կոչէ
ՅովՀ
անն
էսր , ա յլեւ
ԱաՀակր
կբ ներկայացնէ
՚ ՚ • «որգի
տեառն
11
)ոսրովոլ» եւ
ոչ երբեք
եզբայր
Հ
Բաղգատեցէք
եւ արամաբանու
թեան եզբ
կազմեցէք
Հիմա։
Նարեկացի
կ^բ ներկա յացնէ
Յով–
ՆՈԻԻՐՕԻՄ
(Բնարերղութիւն
Ռ– Թակոբէ)
Կը մո ւ ր ա յի ես դ ո ւ ոնէ գուո.
֊ հ ազա ւ ր սամբաււելաւն վրայ.
Երբ յայ տ նո ւ ե ց ա ւ հե ռ ո ւ է ն ՝
ք1ս4|ւ գաոաւլաոգ փսասւհեդ,
0 ± ե ղ երագի մը հաԱգոյՏ ;
ՍէասչացուՍով մը արբշիռ. ,
Հա րց ս ւ ցի ես սրտատրոփ
Թ է յ
ո՛՛ղ է այս ա ր ւ այից - արքան :
6աԱ1լարծ յ ո յ ս ը սրտէս պոոթկ աց
հ֊ւ |սոյաեցայ ուրա|սալիր,
քլիէ՝ այլ ե ւ ս լրացան հուսկ
Թշուաձ օյւերՍ իմ անբաժան ;
ԵԼ
յո ւ ս ա լից սպասեցի
Ողորմութեան անակնկալ ,
ԵԼ
հարստութեան շէնշող
8|աւած հոս հոն առատօրէն
Փոշիներուն մէջը նոյնիսկ :
կառքդ կեցաւ ուր ես կ ա յի ,
Դու նայեցար խանդով ին ծ ի ,
ժպիտ ո վ մը պայծ առափայլ,
Երբ վար իջար դ ո ւ յամրարար ,
ինքնավստահ՛ ես ց գ ացի
Ալ երջանիկ ու բայստաւոր :
Դուն գլիյիկոր ու մտացիր
Յանկարծ աջդ երկարեցիր
Ու հարցուցիր ձայնով աղու–
—
«Ի՞նչ ունիս դու ին ծ ի տ ալու»
յ
Ո՜հ, ի՛նչ կատակ արքայական.
Ափն երկարել մուրիկի մը
Ողորմութեան ակնկալ :
Շփ ոթա ծ էի– ու մնացի վարանական •
Ր ա յց վերջապէս դանդաղօրէն
Գուբս հանեցի
իմ հնամաշ րա կ աղեթէն
Աննշան հատիկ մը ցորենի
Ու ես տուի ղայն քեղի :
Ր ա յց որքան մ ե ծ եղաւ ղարմանքս ,
Երբ օրաւարտին
Մախաղս պարպելով գետի8,
Գտ այ փոքրիկ ոսկիի հատիկ մը
Ըն դ մէ ջ աղաղուն
Շեղջ մը ցորենի :
Ես լացի դաոնակսկիծ
Ու խոկ ացի եր կ ա ՜բ
Որ սիրտ չ ո ւն ե ց ա յ
•ք^եղի տալու
Իմ է ո ւ թի ւ ն ս համակ :
Թարգմ. իւՈԱՐՈՎ
ՎՇՏՈՒՆԻ
աաղանգին
է
Հայ
գրո՛ւին
Հանգէպ
անՀուն
գուրգուբանքե
ու խանգաղատանքր՝
րնկեբացան
մ իչա իբ քննա -
գատի
խոմոռ
Հայեացքին
, ել, յաճախ,
չեչտակի
Հաչուեյարղաբներուն
: իր ամէնէն
կծու Հաստա -
տումներուն
մէք իսկ, պէտք է փնտռել
այն
քաղցր
ու
Հայրական
տրուիբ ռբ յատուկ էբ իբ խառ -
նուածքին
է
Օչականի
մուտքր
մեբ գրականութեան
մէք ,
կբ զուգագիպի
մեբ իմացական
կեանքի
ամէնէն
ե–
ռուն
չբքանին
, երբ րոմանթիք
ել իրապաչտ սե -
րունգներբ
արմեցոլցած
էին իրենց
առաքելու -
թիւնր
(ւ850 – ՚ 1 9 0 0 )
ել արուեստագէտ
սերունգր
(1900 - 1922)
իր ձայնր տիրաբաբ
լսելի կբ գար–
ձնէր
մեր գրական
կեանքին
մէք։
իր ներկայու -
թիւնր,
վերքին կէս գարու
գրական
մեբ
կեանքին
եւ. տագնապներուն
մէք, Հայ մողռվոլրղի
կեան -
քին
քռվն
ի վեր , ձեւով
մբ կբ լեցնէր
իրաւ
քըն–
Լ է
Ո՛
" ՚ շ ք ՚ ՚ ր ը ՚
՚ւաբզ,
խոնարՀ
մարգոց
ել Հոգիներու
երգի–
Հաննէսբ՝
«զեղբայրն
իմ զանգրանիկ
ղՅովՀաննէս
ցանկալի
անուն
ի միում
կաբզի
, որ գիտնականն է
եւ Հաճարեղ
իմաստասէր
քան զիս առաւել
ի յ–՛–
մենայնի»
(ներբող Ս. Աստ ուա ծ ա ծնի),
իսկ
^–՚–
բեկ
մատեանին
վերԼաբանէն
մէք՝ կբ
ներկայացնէ
ինքզինքը
ել ՅովՀաննէսը
«միաշունչք
միակըօնք
Համապատիլք
ղոլգաՀաւանք
, իքառից աչաց առ
միեւնոյն
չալիղ
խորՀրղոյ
տեսեալք»,
Ե՛.
"՚յ՛^՛^
կրկին կաբգացէք
յի
չատակաբանր,
ուր
Գրիգոր
կր ներկայացնէ
ԱաՀակբ... «որգի տեառն
Խոսր"՜
վու» , ել այսքան
: Ո՛չ
զեղում ր , որ ցոյց
կուտայ
ՅովՀաննէսի
^ ո՛չ ալ «եզբայր»
անունր։
Ի՞նչ
Հարկ
տնտնալու։ Կր յայտնեմ
թէ կաս ֊
կած
կը ներշնչէ երկաբ
յի շատակա
բան
բ , որ
՚ ^ ^ ՚ Ժ
Կր տրուի
Նարեկացիի
զբիչով
ու բերնով
յ
Շ.
ՆԱՐԳՈԻՆԻ
(Մսացհաւը յաչորգււվ)
Fonds A.R.A.M
