Վ սրասնտի 15օօԱւ;եԱԿԸ
ՄԻԼԱՆԻ
ՄԷԶ
ՄԻԼԱՆ,
10
Մարա,
( Ց ա ւ ւ ա յ ) —
Ի՚եչպէա
յ– – / –
%ու.ցած^ էր ^8առ.աի , իաալիոյ
Հայ Մ չակութա -
յին
Միութիւնր
կազմակերպահ–
էր
Վարգանանց
ել %ևւոնգեանց
հերոսամարաին
\500ամեակին
ա–
ռիթով
Հանգիսաւոր
տօնախմրո
լ
թ իւն մր, որ աէ֊
գի ունեցաւ
Ա՛արտ
Տին երեքշաբթի
գիչեր
1
-
հշոաի
մեէէ սրաՀին
մէշ :
Բացառիկ
բախտ
մլ^ւ էբ Միլանի
Հայութեան
Համաբ այս Հանգէսին
իբրեւ նախագաՀ
ունենալ
թուրքիոյ
Հայոց
նորընտիր
Պատրիարքը^
Գարե–֊,
գին արք . յՍաչատոլրեան
, որ Պո լէնոս
Այրէսէն
գէպի
Պոլիս
իր ճամբուն
վրայ փափաքահ՝ էր այ–
ցելութիւն
մը տալ գագոլթին
; ԱԼ էէունկի յօգա -
ցաւին պատճառաւ
պատրիարքը
Փոխանակ
չորս
փ րուան՝՛
ինչպէս
ծ՛րագրած՜
է ր՝ մնաց
24
Փետր -
ուարէն
մինչեւ
Մարտ
8
եւ մենք
առ իթ
ունեցանք
երկու անգամ Հբապաբակալ
լսելու
զինքը :
Ամ էն գասակաբգէ
աւելի քան \
50
Հայրենա -
կիցնեբ
ներկայ
էին Վարգանանց
Հանգէսին
, որ
սկսաւ
վՀա յաստան
՜^ով՝
երգուած՛
ՇաՀմ ուրատ
եան ի կոզմէ երգաս^ակի
վրայ։
Աետոյ
Հայ Ա շա
կութա
յին
Միութեան
անխոնշ վարիչր,
Բմ • Արա–
մայիս Ա րապե ան նախ կարգաց
Ամ ենա
յն
Հայոց
կա թո
ղի
կո
ս Գէոբգ
Զ ՛ի Վա բգանանց
ի
կոնդակէն
Հատուածքներ
եւ Գարեգին
Պատրիարքի
վՎաբ -
դանֆի
նուիրուած՜
բանաստեղծութիւնր
Հրատա
րակուած
Հ.ԱշխաբՀի
լոյսն ի Հայսյ^ի Բ՛ Հատո -
բին
մէշ ։
Յետոյ
յուզիչ
բանախօսութեամբ մր, բա -
ցատբեց
Վարդանանց
եւ ՚Լելոնդեանց
ղոՀաբեբու–
՝,
թեան
իմասաը
է
Հ ինչ որ կը բնոբոչէ
անոնց
ղոՀաբերոլ -
թիւէւը
իբրեւ
բարոյական
արմէք ու կչիռ,
իրենց
բացայայտ
գիտակցութիւնն
է դէպի մաՀ
գիմոդ
իրենց Հաստատակամոլթեան
, որպէսզի
Հայու -
թիւնը
ապրէր
իբրեւ
Հայ , աղատութ
իւնը
իբրեւ
գերագոյն
լձւծայ եւ Հա յրենի
^ողը իբրեւ
երկնա–
լոր անփոխարինելի
բարիք։
... Բոլոբիս մէԼ
կ՚ապրի
Վաբղանանց
եւ Ղ,եւոնղեանց
ոդին,
ա՛յն
ոգին որ մաՀոլամբ
է անմաՀացած,
որ
ներ^չած
է բոլոր փոթորկա
յո
յղ ընդվղումնե
ր ը , պաշապա -
նելոլ
Համ աբ իր կրօնը , եւ Արարատի
ստորոտը
ծաղկազարդուած
Վաբումանետն
կարմիր
Հողր^ :
Բանախօսը
իբ ճառը վերշացուց
յիշելով Վար
գանանց
վեՀաշոլնչ
խօսքր՛ գոր անոնք արտասա
նեցին նախ քան ի^ելր
փառքի եւ նաՀատակօւ
-
թեան դաշտր.
՚յ^Հաւա սա րես ց է մաՀս
մեր Ը^Գ
մաՀ ու արդարացն
եւ Հեղումն
աբեան
մ երո
յ ընդ
աբեան
սուրբ մարտիբոսացն
• • •> ւ
Տետոյ
խօսքր տուաւ Պ՛ Հրանտ
Աամոլէլի ,
որ
հի լրա բաբ
քաղաքս կր դտնուէ բ ։
« Բբիստոնէութիւնւր
պաշտպանելու
ձեւին
աակ, Վարան
Մամիկոնեան եւ րնկերներր
իրա -
կանին
մ էշ պա չտպանեց
ին Հայ մողովուրգի
քա. -
ղաքական
, կրօնական եւ մշակոլթային
անկախու
թիւնր։
Գբեբոլ
գիւտբ
412/1>
"կէգբը
գրաւ մեր
Ոսկեդարին՝
Հայրենի
լեզուն եւ մշակոյթր ազա -
տելով
յունարէնի
եւ ասորերէնի
տիբապետոլթե
-
նէն ։ Բազաքական
գիտակցութեան
հասած
ազդը
կ՚ապրէր իր վերածնունգի
Հոյակապ
չրշանը
451–
ին , երբ Տաղկե րտ
ուղեց
սանձ
դնել
Հա
ւութեան
վե րե լքին : Վարգանտնք
ասպարէզ
իշան «Մ աՀ կամ
աղատոլթիւն»
գրելով
իրենց
դրօչին
վրայ։
Անոնք
կը խոբՀրգանչէին
մողովրդական
միաՀամուռ
կամքբ. Հարազատ
արտայայտիչ
էին Հայուն ա–
ղատ ել անկախ
ապրելու,
օտարի
բռնակալու
-
թեան
չենթարկուելու
անսասան
վճիռին
•.Աւարայ
րի դաշտր
իրենց կարմիր
արիւնով
ներկող
1036
^՚"յ դիւցաղուններր
իրենց Հերոսական
ել Հիմաց–
եար^
մաՀով ոչ միայն
անմաՀութեան
արմանա -
ցան եւ սուրբերու
կարգր դասուեցան
, այլեւ
ի
սպառ
բնաշնշումէ
փրկեցին
Հայութիւնր։
Առանց
Վարդաննե
րր
ներշնչող
Հայբենաչունչ
ո լ
աղա -
տատենչ
գաղավ,արականին
, Հայ ազդր
Դ՚՚՚րերէ
ի
վեբ
անՀետ
կորսուած
պիւտի ՐԱար
իրեն
մամա–
նակակից
այնքան
բազմաթիւ
աղդե բուն պէս .
€ Վարդանանց
ոդին
երբեք չէ մեռած
Հակա
ռակ
դարերու
բռնակալ
վա ր չաձեւերուն
։ ^թ .
գարուն մեր վեբածնունդր
, Տնական
թուականնե
րուն յեղափոխական
կուսակցութեանց
կազմու -
թիւնր
Հայ մողովուբդի
անկախ եւ ազատ ապրե -
ւմին
աոտւո յայտոլթիւնն
էէն։ Վարդանի
ան
օրով Վասակ
Աիւնին կր խորՀրգանշէր
օտարին
դլուխ
ծռե
լու,
բռնակալին
առշեւ
ծունկի
ղալու
Հոգեբանութիւնը։
Այսօր ալ կայ դասակարգ
մր,
որ նոյն Հոգեբանութեան
արտա
յայ
տիչն
բախտաբար
Հայութեան
ստուար
մեծամասնու
-
թիւնր
Ափիւռքի
֊ ու նաեւ
Հայրենիքի ^ յ-^ջ
անկախ ու ազատ ապրելու
ձղտումբ ել երբեք
յ ո յ –
սըչէ կտրած
օր մբ
Հաս^
հւ
. • •
Վարդանանւ
տայ ի սփիւռս
աշխարՀի
ցրուած
^"՚յոլթէ^^
գամ
մր եւս Հաղորդուելու
անոնց
նոլիր^կ^^
Հասնեէու այդ ՛՛՛յ՛ստակին^
:
.ց Հն^Հ^ամեակր
առիթ
կոէ
Հ Տ Ա Ո - Ա Զ ^
գուելոլ
այն Հաստատ եւ անվկանգ
Հաւատքով թէ
Տաղկերտնեբը
կուդան ու կ՚անցնին,
սակայն կայ
ու յաւիտեան
կը մնայ
հայ հայրենասէր
ու ազա -
տատենչ
մողովուրղը
միչտ
կանգուն
Արարատին
պէս
, որուն
ուղղած է իր աչքերը՝
իբրե՛֊
լուսա
շող փարոսի
մը > ;
Մի^արաբէն
վերշ խնամքով
գրուած եւ ներ
կայ իտալացի
բարեկամներու
սահմանուած
իտա
լերէն
դեղեցիկ
ճառ մը կարդաց
բմիչկ
Մանուկ
Խանպէկեան
, չեչտը
դնելով
բառերուն
Վ^՝*՚Ր
Վարգան՛անց
պատերաղմին
պատմականն
լնելէ
վերշ, բանախօս
ր ըսաւ թէ մինչեւ
այսօբ կր չա ՜
րունակուի
Ոսկեգարու
մեր
Հայրենակիցները
խանդավաււող
ոգին։
Ապացոյց՝
Զ է յ
^ " ՚ – ^ 1 Լ ՝
Ա՛" ՜
աունը, Աաբդաբապատը
եւ մեր
մամանակակից
բոլոր
Հեբոսամաբաներր
; Բրիստո նէական
կրօնքը |
պաշտպանէ
լով
մ ազտէա կանո ւթեան դէմ , մեբ\
Հայբերը
ինքնուրոյն
գիմագիծ
մը տուին
Հայու - \
թեակ : Աւարայրի
ճակատամարտին
մէԼ
մեր
1036;
նաՀատակնեբուն
դիմաց
Պարսիկները
եռապատիկ
զոՀեբ
ունեցան
, որովՀետեւ
մեր քաշերը
գազա -
փարի
հ ամ ար կր կռուէ
ին արՀ ամ արՀելով
մ աՀը
։
Մէծ
ե ղալ
անոնց բարռյական
յաղթանակր
, ոբ
մ ինչեւ ա յսօր
Հպա բտութեամ
բ կր լեցնէ
մ եր
Հո–
գիները։
Մեծ է մեր Հաւատքը
ապագայ
լաւագոյն
օրերու
Համաբ :
Մուրատ - քք՚աֆայէլեանի
շբշանաւարտնեբէն
երիտասարդ
Տարութիւն
Ալեքսանեան
եւս կար -
գաց
ինքնագիր
գեղեցիկ ճառ մը՝
խանդավառ
չեշտերով
։
•— Հ Վարգանանցը
բովանդակ
հայութեան
Համար
ընդվզումի
օրն է՝ րնդդէմ
բռնութեան։
Այդ պա յքարր
Հայրենիքի
մեծասքանչ
դաղավւա -
րին պաշտպանութիւնն
էր՝ ոչ միայն
իբրեւ սե -
փական եւ Հաբազատ
իրաւունք
, այլ եւ
իբրեւ
միացում իբ բարոյական
աբմէքներուն
։ Վարգա
նանցի
օրը փաստն է նաեւ
սերունդի
մը զոՀողու -
թեան
, որուն
արդիւնքը
տասնեակ
գարեր
տեւելէ
ետք
, կը շարունակէ
նէրչնչել
Հաւատք՝
չարչար
ուած
մողովուրգի
մը կենսունակոլթէան
>
< Այսօր
մ եր ազդա
յին
դո յութեան
Հարցը
դարձեալ
երեւան
եկած է։ Եթէ
451/5՛
մեր բո -
վանդակ
աղդը
կ՝ ընդվզէր
բռնակալութեան
մը
դէմ , այսօբ
սփիւռքի
Հայութիւնր
իր
ինքնա -
պաչտպանութեան
կռիւը կը մզէ աՀաւոր
վտանզի
մը դէմ ։ Նախանձաիսնգրոլթիւնը
մեր
լէղոլին
եւ
մեր պատմութեան
Հանգէպ՝
սիւնն է մեր ներկայ
ու ապագայ
գոյութեան։
... Պիտի
Հասնի
յաղ -
թանակի
օրը եւ մ ենք վերադառնալով
• մեր ազատ
ու անկախ
Հայբենի
երկիրը,
մեր բազմաբնակ
քա–
ղաքնե բ էն , մեր գաշտերէն
գեղածիծաղ,
անդամ
մը եւս պիտի
դոչենք
միաձայն.
«
Տալիտեանս
կեցցեն
Վաբղանանք1ք։
Բոլոր
ճառերն ալ շերմօրէն
ծափահաբուե
-
ցան
։
Փակման
խօսքը
ըսաւ Գաբեգին
պատրիարք՝
,
հատիկ
հատիկ
կչռելով
բառերը եւ խոր տպաւո–
րութիէնէ
դոբծելով։
Բացատրեց
Հայաստանի
վի
ճակր
քրիստոնէոլթենէն
առաշ,
յետոյ
պարղեց
^րէգ"Ր
Լուսաւոբչի
կատարած
դերը ։ Հ/եչտը գը–
բաւ
Մեծն
Ներսէսի
ա չխատանքնե
բուն
վբայ, ո–
րոնք չատեբու
կողմէ անտեսուած
են գմբախտա
-
բաբ։ Եւ սակայն առանց Աեծն
Ներսէսի
պատրաս
տած
Հողին իր ոբդիւն ու յաշո րգը ԱաՀակ Պար
թեւ
Հայրապետ
եւ Մեսրոպ
Աաշթսց
պիտի
չկըբ–
նային
կերտել Ե՛ գարու
մեր Ոսկեդարը
։
ԳնաՀատելէ
վերշ Բա^ն Վարդանի
, %եւոնգ
Երէցի է՛է ընկերներուն
կատարած
ղո Հողս ւթիւն -
ները, վեր Հանեց ՎաՀանԱամիկոնէանի
դերր
իր
րեւ աբմտնաւոր
շաբունակողը
իր Հօբեղբօր դոր -
ծ ին ։ Աւարա
յրի ճակատամարտէն
երեսուն
տարի
վերշ ՎաՀան
յաշողեցալ
Պարսից
կայսրէն ստա -
նալ
կրօնքի
ազատութիւն
Հայաստանի
մէԼ։ Ա -
ռանց ՎաՀան
Աամիկոնէանի՝
կիսատ
պիտի
մնար
Վարդանի
գործը
։
Վերշացնէ
լով,
Գաբեգին
արք.
Համեբաչխու–
թեան եւ մ իաբանութեան
յոբգոբ
ուղղեց
։ Հան-
ղէսը
վե րշացաւ
սրբազանին
ՊաՀ պանիչով
ել
< Հայր
մեր%ով
զոբ ներկաները
միաբերան
եր -
ղեցին :
Գեղարուեստական
բամն ին
մ էշ
իտալացի ե–
րամիշտներ
նուազեցին
Վիվալտիի
եւ
Պէթ^ովէնի
Աոնատները,
ինչպէս
նաեւ
Գ. ԱլէմչաՀի
Հ
Տըր -
տոլնշ եւ Հայկական
պարըֆ , ու Արամ
քցաչա -
տոլրեանի
՜քոօ5՛ :
Միլանի
Հայութիւնր
յիչատակելի
երեկոյ
մը
ՕՐՈԻԱՆ
ՇԱՐԺՈԻՄԻՆ
ՀԵՏ
ցուց
Մւ
Տին։
թղթԱԿԻՑ
ղափարականով
, նեբչնչուելու
զանոնք
առաշնոբ–
դող
անխ
ախ տ ու ա ննկ.
յնոն.ւ
ւն
յոյսով
^՚– գօւ
ն -
ԳԱՎՏՆԻ
ԱՆԹԵԼ
ՄԸ
Հ աստատուած
է , ապըս–
աամբոլթեան
Հրաւիրելու
Համար
ռուս
մոզովուր֊
ղը, նախաձեռնութեամբ
«ռուս յեղափոխական
կո–
միաէ»ի
մը,
կը ղրեն անգլիական
թերթերը։
կոմ իտէի
նշանախօսքն
է
.
ՀԱ աՀ բռնակալնե
-
բուն
»
յ
հւԵՆԳ
Մ Ը , Աալքաղանով
, գիրք
բռնած
էբ
Վարդագոյն
պալատին
առշեւ,
ծրագիբ մրնեբ ֊
կայացնելու
Համար
չորս վա խանո րգնե բուն ,
աշ^
խարՀի
խաղաղութեան
մասին։ ի վերշոյ
պաՀա֊
կանոցի
մը մէշ գտաւ
ինքզինքդ։
Տլուխյեէիո)
իԱքԱապաւտպանոդիւԱը
Զուիցերիան
վարպետ է ոչ միայն
մամացոյ^
ցի եւ չոքոլայի
ճաբտարարոլեստին
մէշ, այլ « ,
մէն
բանի որ ձեռք կըզարնէ :
Այս փոքր
երկիրը
այսօբ իր
պատմութեան
մէշ
ամէնէն
զօրաւոր
բանակը կը Հաւաքէ,
պաշա֊
պանութեան
Համար։
Եւ Հպարտ են Զուիցերիա
-
ցիները որ իրենց գրպանէն կը վճարէն
ծաիսքէր^
.
թէեւ
Զուիցերիոյ
ընղՀանուբ
բնակչութեան
թիլր
4.250.000 է,
սակայն
զօրակոչի
մը
պարագային
վեց
հարիւր
Հազար
Զուիցերիացիներ
մէկէն
կրր^
նան զինուորական
Համազղեստ
Հագնիլ, ել պար–
բաստ
գտնուիլ։
Եօթէն
մէկր
զինուոր է, ինչ որ
կը Համապատասխանէ
Մ • ՆաՀանղներուն
մօտ 22
միլիոնին։
Զուիցերիացինեբը
կր պարծենան
թէ
իրէնք
լաւագոյն
բանակը
ունին ազատ
Եւրոպայի
մէշ ^
բացի մաբաշախտ
Թիթսյէ
ումերէն
։
Զուիցերիա–
կան բանակներր
երբեք
չեն արիւնոտած
արդի տշ
խարՀի
պատերազմներու
մէշ։
Թէեւ
Ֆրանսայի
մէկ
տասներորգն
է իրբնակչութեամ
բր ,
սակայն
Զուիցերիոյ
ցամաքային
ումերը
կարելի է բաղ -
դատել
Ֆրանսայի
ումերուն
Հետ ։
Պէաք է չեչտել որ Զուիցերիոյ
600
Հազար
ղինուորներր
կազմ եւ պատրաստ
բանակ չէ ։ Շատ
փոքբ է արՀէստով
ղինուո րներուն
թիւր որ գաղա
նի կր պաՀուի։
Այէն
երիտասարդ
Զուիցերիացի
պարտաւորիչ
զինուորական
կրթութիւն
կր ստա
նայ , որ կր տարուբերի
9
ամիսէն 2 տարի
աե -
ւողութեան
մէշ,
(Համաձայն
երիտասարղին
ցան
կութեան
, բարձբ
աստիճաններու
Հասնելոլ
Հա -
մար) , եւ մինչեւ
իր
45
տարեկանբ
ամէն
տարի
երեք շաբաթուան
^նոբոգոլմ՚ֆ
^ունենայ
բանա–
կին մէշ ։
Աբագ
զօրաշարմի
աղղակնեբէն
մէկն ալ այն
է որ երիտասարդը
իրՀամաղդեստը
եւ
զէնքը
տունր կբ պաՀԷ, պատրաստ
ըլլալու
Համաբ երբ
որ կանչուի
%
Նո յնքան
կարեւո բ ղործօն էն պաչտպանու
-
թեան տեսակէտէն
ամրոցնեբր,
որոնք
առաւելա
պէս
երկրին Աչպեան
ամ րութիւննե
րն են , Հարա -
ւա
յին
,
սեպաւռր
կէսր
կարելի
է
անառիկ
դարձնել։
ՀՎիշապի
ակռանեբուն^
ահաբկոլ
գան–
գուածր ՝, կ՚անցնի
Զուիցերիոյ
ամէնէն
խոցելի
մասէն
իր Հիւսիսային
սահմանաղլոլխէն
հռենոսի
Հարաւր։
*
Բանի
մբ մամէն
կարելի է ճամբաներ բ
թցել,
ւ
^Լ
^Ր
կը դմուարացնէ
յարձակողին
գործր։
Այս
Հիւսիսային
ամ բու թիւններր
շինուած է–
ին գերմանական
յարձակման
դէմ եւ այսօր
Զուի–
ցերիացին
կը մտածէ թէ անոնք
Հաւասարապէս
պիտի
գիմադրէին
ԽորՀրդային
Հաւանական
յար
ձակման դէմ ։ ՈրովՀետեւ
այգ է ամբողշ
զուի -
ցեբիական
զինուորական
ծբաղիրներուն
Հիմքր
—
իրենց
բլուրները
է լ
անՀարթ
լեռները
այնքան
Աի–
Հարկու
ղարձնել որ թշնամին
Հարկադրուի
Զուի
ցերիոյ
քովէն
անցնիլ
, ինչպէս
.եբկրորդ Աշխար -
Համարտին ։
Ամենադոյղն
ապացոյցը
չկայ թէ
Զուիցերիան
Կը մտածէ
Հրամարիլ
իր չէղոքոլթեան
քաղաքա..՛
կանոլթէնէն
:
ԸնղՀակառակն
կը Հակին չէ -
զոքոլթեան
, աւելի քան երբեք :
Անոնք
կ՚ընղունին
թէ իրենց մչակո
յթր
եւ
քազաքակրթոլթիլնը
Արեւմտեան
է, բայց
կ՛ուզէն
իրենց
ղիտցած
ձեւով
պաշտպանել
զանոնք , քան
թէ Արեւմուտքի
Հեա դա^տկցութեամբ
։
Անոնք կ՚անդրաղառնան
թէ Արեւմտեան
իչ -
խանութիւննեբը
բոլորովին
ծուռ
չեն նայիր
իրենց
այս
գիրքին
վրայ։
Ատլանտեանի
Գաչինքի վա -
րիչներր
պիտի
ուզէին
անտաբակոյս
ունենալ
Զուիցերիոյ
յանղոլդն
ումերը
իրենց
Հրամանին
տակ,
բայց
է լ
այնպէս
անոնք առ նուաղն
կ՚րմ -
բռնեն թէ Զուիցերիոյ
ինքնա պաշտ պանո
ւթեան
չնոբՀիլ^
պիտի
կրնան
տրամադրելի
ումեր
ունե
նալ, պաշտպանելու
Համար
մնացեալ
երկայն
գ է ֊
ԼՒպէքէն
(Պալթիկ),
Թրիէսթէ(Ադբիական)
,
Զուիցերիան
մեծ անպատէՀոլթիւն
մր
ունի
կ
՚^մեկուսի»
քաղաքականութեան
մէշ ։
Ներկայի"
Զուիցերիական
զինուած
ումերուն
ամէնէն
մեծ
ակարոլթիլնր
արդի զրահապատ
Հրասայլերու
)
Հէտազօաիչ
ծանր կառքերու
ել ինքնագործ
թըն ֊
դանօթներոլ
պակասն է : Անոնք անՀրամեչտ
են
պաշտպանելու
ճամբանէրր,
^Վիշապի
Ակ^այ*
<իւսիսային
բլոլրներր
։
Զուիցերիան
չուղեր
ունենալ այս
Հրասայլերէ
եւ
ուրիշ
^է-է,
^^^^ իբրեւ
նուէր կամ փոխա -
ռոլթիլն
, Ալ պատրաստ
է կանխիկ
վճարելու գի՜
նր , վճարելու
սնտուկէն
իբրեւ
երկիր
մր որ
Ե՚֊Ր"՜
պայի
ամէնէն
բարգաւաճն՜
է։ Ան բանակց ո ւթ ի՛–՛^՜
ներ կատարած
է Անգլիոյ
է լ Ա.
Նտ
^անգներՈւն
<ետ, իրէն պէտք եղած
ղըաՀը
դնելու
Համար •
Աակայն
պաղ բնղո ւնելո
ւ թ
իլն
զտած է։ Աալան -
աեան
պետութիւննեբր
իրենք ալ պէտք
ունին ար–
գիակօ^ն
Հբաստյլեբո^։
Եւ առ այմմ
քաղաքավ՛»՛
Fonds A.R.A.M
