ՕՐՈՒԱՆ
ՇԱՐԺՈՒՄՒՆ
ՀԵՏ
Ին Յ Ո ՚Ի ԿԸ Ւ՚ԼՈՏԻՆ
մԻձԻ ե ԱՐԵԻեԼՔԻ մ ե ձ
Փարիզի
ձախակողմեան
Օրաթերթին՝
Ըօա -
ե&է/»
աշիաաակիցր
չա րունա
կե
լով
իր
վերլուծում–
Ներր,
ղիաել
կուաայ
թկ
Աովեաներոլ
Հմայքր
եւ.
ս՝ ոսկուա
յի Հրապուրիչ
քա րոզութիւննե
րր այն -
քան
աղղեէ/ութիւն
ղործած
չեն Ագիպաոսի
, իրա
քի կամ Աուրիոյ
թ չուառ եւ րնչաղուրկ
րնակիչ -
ներուն
վյրայ։ Աւ րնգՀակառակն,
այղ
խոսաում–
ներկն եւ
քարոզչութ
րւններկն
առաւե
լապէս
ազ -
ղուած
են իսլամ
երկիրներուն
քաղաքական
ու
մ
աալո
րական
շբչանակներր
:
Տակաւին
վևր՚էերս
Վաֆաի
ղեկավարներէն
մէկր, կր յայա՚արարէր
Եգէպաոսի
երեսփ՛ մո -
ղովին
առ
^եւ
, թէ Եգիպաոս
որպէսզի
կարենայ
"("՚յքարիլ
անգլեւամերիկեան
աշխարՀակալոլ
-
թեան գէմ, պէաք է փոխէ իր զվւնակցութիւնր ի
նպասա
հյ
՚ Մ իութեան
I
Փաքիսաանի
կառավարական
թերթր կր գրէր
թէ
Հնգկա
ս
աան
ի Հանրապետութեան
մ է^ ապրող
,
բա յց մոռցուած
իս լամնե րուն
վիճակր
ա յնքան
անտանե
լիէ
գարձած է, մբ շաա բնականօրէն
այ -
սոլՀետեւ
պէտք է Մոսկուայի
կողմէ
փնտռել
Հ փրկութեան
կարմ
իր ճամ բան» :
Նո յնիմ աստ
յա
յտա
րա բութ իւննե ր Ղ՚ամ ասկո -
սի քաղաքական
չբջանակնեբուն
մէ^,,
եւս։
կր տեսնուի որ փոբձութիւնր
թելաղրիչ
է
է
Այգ
յա յտարաբութիէձւնեբր
նե ր չն չո ւած
չեն
մ աս
նաւո րաբաբ
Համ ա յնավա բութեան
Հանգէպ
Հա -
մ ակրանքէ
,ա յլ պարզապէս կր նչանա
կեն վտան
գին
առշեւ
գա^ակցիլ
սատանային
Հետ անգամ ։
Յայտնի է թէ Միշին
Արեւելքր
Հրաբուխի
վը–
բայ նստած է եւ ԳաՀիրէի ու Պաղտատի
կառա -
վաբութիւնները
կր սպասեն
ծանր
գէսլքերու
։ Ա—
մէն
պարագայի
մէշ սակայն
, ատոնց
աղբիւրր
պէտք չէ փնտռել.
Համայնավարական
բշփշնե -
բուն մէշ , այլ առաւելապէս <իսլամ
եզբայբնե -
րէու
կաղմ ակե բպո
լ
թեան
մ էշ , ո բուն
Հ իմնագիր
ր
չէյխ
Հասան Պաննա՝
սպաննուեցաւ
Նոքբաչի փա–
շայէն
քանի մր օր վերշ :
Այս
Հսկայական
Համակրանքն
ու
յուղոլմր
զոբ
ցոյց տուաւ
մողովուբղր
Հյէյթին
սսլանոլ -
թեան
առթիւ
,իրական ապտցո
յցն է անո րվա
յե
լած
մողո վբգականո
ւթե
ան , իբրեւ
մ ա րմնացում
ր մո -
ղովոլրղի
պաՀանշնեբուն
եւ պաչտպանր
ՂԸԲ ՜
կուածներուն
։ Եւ ասոր մէշ պէտք չէ փնտռել ա–
շեբոլ կամձախեբու
աղգե ցութիւնր
։
թչոլառոլթիլնն
ու կենցաղի
աՆՀալատալի
պա
յմ աններր
, րնկերա
յին անարգար
վիճակն են
ոբ կբ զայրացնեն
մողովուրգի
զանգուածները
։
Յատկանչական
է Հեղինակի
մը սա խօսքը •
- < Եգիպտոսի
մէշ մաՀապաբտ
մը
մաՀուան
գաաւապաբտոլած
որը Հինգ, վեց քէԼ"* ալելխ կը
կշռէ քան ձերբակալման
օրը >:
Արաբական
երկիրներուն
մէշ Լիբանանը
միա–
կըն է , ուր արգիլուած
չէ Համ ա յնա վար ութիւնը
։
Ի րենց
պաշտօնաթերթը
« Ժոզովոլրգի
Զայնը >
կը տպոլի
15.000
օրինակ։
Ունին
40—50.000
ան -
գամներ
, մ եծ
մ ասով օտար փոքրամ
ասնութիւն
-*
ներ, րստ ֆրանսացի
թղթակցին
: Արաբական
միւս
երկի րնե բուն
մ էշ
Համ այնավա րական
գաղտնի
մամուլը
լծուած է տենգագին
աշվսատանքի
։
Մ ոսկուա
իսլամ
երկիրներուն
առշեւ կրձե -
լանայ
իբրեւ պաշտպանը
անոնց աղատման
օտաբ
ազղեցութիւններէն
։ Րացարձակ
ինքնիչխանոլ -
թիէն : ինչպէս կբ պաՀանշէ
Արաբական
Գաշնակ–
քութիւնը
։
Եւ սակայն
խաբՀրգային
քաղաքականութիւնը
Միշին
Արեւելքի
մէշ, կը կայանա
յ պարզապէս եւ
ամէն
պաաեՀոլթեամբ
, Հակառակիլ
բրիտանա -
կան քաղաքականութեան
: Այսպէս,
Մոսկուա Հա
կառակեցաւ
, երբ Անգլիա
ճանչցալ
Լիբիոյ ան
կախութիւնը,
պարղապէս
անոր Համար որ այգ
յա յտարա
բութ
իւն, բ կատարուած էր Մեծն Բրի -
տանիոյ
կողմէ։ Աւ էմիբ
Աընուոի այս
վեբշինին
բարեկամն
էր ։
Րոլշեւիկները
նախապէս
նպասաաւոր
գէրՔ
բռնեցին
իսրայէլի
Հանգէպ
, յետոյ
գաբձան
թբչ–
նամի
, որովՀետեւ
Հիմնագիրը
Հանգիսացան
Մ •
ՆաՀանգներր
, ել նոր Հանրապետութեան
քաղա -
քական
ներչնչոզները
Անգլիացիները։
ինչպէս կր տեսնուի
, արտաքին
պայմաններր
նւզաստաւոր
են , իսչամական
երկիրներուն
մէշ՝
Համայնավարական
զօբաւոբ ել
յանկարծական
նեբխոլմումի
մը։ Գեռ քանի մր տարի, թերեւս ,
իսլամական
Հաւատքը
տոկայ
անօթիներու
բաղ -
մութեան
ղայրո
յ թ ի ն ։ Բայց
յեաո
՛յ
...
Հնղկաստանի
ել Փաքիստանի
մասին
եբկարօ–
րէն
խօսած
էինք
ա
յս սիւնակներուն
մէշ
յ
կրկին
յիշեցինք,
ոբ այնտեղ
250
միլիոն
^նղիկ
դիլղա -
ցիներ,
իրենց
կեանքեբր կրմաշեցնեն
անօթու -
թեամբ,
կեղեքումներով.
Համաճարակ
Հիլանգու–
թիւննեբով
ել ցեղային
Հակամաբտոլթի,ձնեբ>ւվւ
^աաաաա^աաաա^ « 6 Ա Ռ Ա Ջ 1>
՚ "•՚"
Ի՚Աչպես կ Ատ\Աոււհ(յ էււ.
ՅՍՕՕ ռւսյ տւս^ագ1ւրեԱաՆ
տեղ սՆՈոււՍը
ՑԱՐԳ
300.000
ՏՈԼԱՐ
ԾԱ1ԱԱՈՒԱԾ
—
ՆՈ8ՆԲԱՆ
ԱԼ՝ ԳԱ1ԹԱԿԱ8ԱՆՆԵՐՈՒ
ՄԷՋ
(ՄԵՐ ՏԵՍԱԿ8ՈՒԹԻԻՆԸ Պ– ՃՈՐՃ
ՄԱՐՏԻԿԵԱՆԻ Հ Ե Տ )
( Ր • եւ վե|ւջի(յ մ՛աս )
Երբ տա բագի
րնե
բը խում
բ խում
բ
սկսան
գալ, շատերը
կ
՚Լնթաղրէին
, թէ եբկաբ
մամանակ
բեռ
պիտի
ըլլան
զչւբենք
բերողնեբուն
վբայ
։ Ընւէ–
Հակառակն
, կը տեսնենք
ա
յսօր , թէ բոլորն ալ
գործի
մը կապուած
են եւ ինքնա
բաւ
գարձած
լնւլՀ անուր
առմամբ : Անոնք տեղացի
Հա
յե րէն կը
ւլանա զանուին
անով
, ոբ տարրեր
մ տա
յնութիւն
ունին եւ ասիկա շատ բնական է , քանի որ երկար
տարիներով
ապրած
են ՚ բ ո լո րով ին ուրիշ
մ ի՚շա -
վա
յրի մէշ : Այլապէս
, երբ խառնուին
իրենց
նոր
մ իշավա
յրին եւ մ ոռնան
անցեալր
, անոնք ալ պի
տի
ըլլան
ա
յն , ինչ որ ենա յսօր
իրենց ամ երիկա–
Հայ
ազգակիցնեբր։
Եւ ասիկա՝ շաա չանցած
է
Ւրոզոլթիւնր
այն է , որ տարագիրներր
աբ -
գէն իսկ նոր կեանք
, էռանգ ու շիճուկ
մը
նեբար–
կեցին
ամերիկաՀայ
գաղոլթին
: Այսքանն իսկ բա
ւական
եղաւ, որ
փակոլի
աա րաղի
րնե բուն ու ԱՆ–
ՋԱյի
ղործունէութեան
գէմ պա յքարող
մ ամ
ուլի
Լ՚՚Ղ՛
ւն ։
Մէկ
թոսքով
, տարագիբնեբէն
ստացուած
տր–
պաւորոլթիւնը
առՀասարակ
լալ է •
Ժ՛ամանակի
^թացքին
անշուշտ
աւելի
լալ պիտի ըԱայ, ոբով–^
Հետեւ
մամանակն է ոբ պիտի սրբագրէ
կարղ մը
բան
եր ։
Տասնամեակներով
աՀաբեկչական
մթնո
լորտի
մէշ տառապած
մեր այս ազղակիցնեբուն
վրայ
ոլք–
մեղ
տպաւորութիւն
ձգած է այն ազատութիէնւը ,
զոբ
այսօր
իրենք ալ կը վայելեն
Ամերիկայի
մէշ։
Ու մանաւանգ կը ղարմանան
, ոբ Հաղարաւոբ
մ ը–
ղոննե բով
իրենց
ճամբո րղութե անց լ^թացքին
ոչ
կը
Հ ետաս^գոլին
եւ ոչ ալ ոեւէ
մ է կը կը Հարցնէ
թէ ով են իրենք։ Ու գէչերր երբ կըքնանան , վա
խը
չունին թէ մէկը պիտի գայու ձերբակալէ
զի
րենք ։
Վեց
ամիսէն
պիտի
վեբշանայ
ԱՆԶԱյի գոր -
ծոլնէռլթիւնը
Եւրուղայի
մէշ։ Եւ ատկէ փերէ-Ր.
պիտի կատարուի
Հ րապարակա յին
Հ ա շո ւե տո լո լ -
թիւն,
ԱՆՋԱյի
կուլմէ ստացուած
ել
ծախսուած
բոլոբ
ղումարներոլ
մասին։
Մեծ
յաշողոլթիւն
մը պիտի
ըԱայ
ԱՆԶԱյի
4ւ–4
րոպական
ղո րծերուն ա յս
Հաշուե
յա րղա
ր ը եւ^\
ԱՆՋԱն
միակը
պիտի
րլլայ
ՀԱՕի գործակցող ա -
մ երիկեան եւ մ իշաղգա
յին
բոլոբ
կաղմ ակեբպու -
թեանց
մ էշ , ոբՀամ
եմ ատա բաբ ա յսքան
կարճ
մամանակի
մր մէշ եւ ա յնքան օղտակար
աբգիլնք–
ներով
վերշա
ց ո լց ա ծ պիտի
ըլլա յ իբ
գոբծունէւււ՚–
թիւնր :
Այ»
յաշողութիւնը
պիաի
լրանայ
այն
վերշին
գործով
ղոր ԱՆՋԱն
որոչած է ,լլուխ
Հանել յա -
ռաըկայ
քանի մր ամիսներու
րնթացքին
։ Ատի -
կա՝
տակաւին
Գերմանիա եւ Աւստրիա
գտնուող
Հիւանգ
Հայ տարագիրներու
վերնական
տեղա -
ւորման
գոբծն է
է
Եւրոպա եկած
եմ՝ իմիշի
այլոց եւ այգ գ^ր^
^Ը ԳԼ
"Փ մանելու
Համար։ Եկած
եմ եւՄարա
2Գէն
վերշ,
ժընեւի
մէշ մամաղրութիւն
ունիմ
ԻՐՈյի
րնգՀ. տնօրէն Պ՛ճ– Տանըլտ
Բինկսլիի Հետ , որ
պէսզի
ապաՀովեմ
Հիւանղնեբու
փոխագրութեան
եւ յատուկ
ապաքինարանի
մը մէշ անոնց տեղա -
ւորման
Համար պէտք եղած
գումարը
ԻՐՈյի
սըն–
տուկէն
։ Պ՛ ճ՛ Տ– Բինկսէի
, զսր
անձամբ կը
ճանչնամ, չատ լաւ տրամտղրոլած
է մեղի
Հան
ղէպ եւ խոստացած է ամէն
ղիւրոլթիւն
ընծայել,
մեր
ուղած եղանակով
կարղագբելու
Համաբ այս
Հարցր։
Ջեմ կրնար
ըսել,
թէ ,թ
,ր^,ական
կերպով
ուր
պիտի
փոխաղրուին
մեր Հիւանգ
աղղակից -
ներն ու անոնց պարաղաներր։
Նկատի
ունիմ
ղա
նաղան
վայրեր,
որոնց
մէշ Լիբանանը
պիտի նա–
իսրնտրէի
բազմաթիւ
նկատումներով,
բայց ել
ալնպէս
որոչ
պայմաններու
գո րծաղբութ
եամ բ ։
Մերձաւոր
Արեւելքի եւ յատկապէս
Պէյրութի
մէշ,
տեղին
վբայ
պիտի
ուսումնասիրեմ
այս
խրն–
ղիբր եւ կը յուսամ
ընել
լաւագոյն
կարգագրոլ -
թիւնր,
մինչեւ
յառաշիկայ
ամառ։
Հիւանգնեբոլ
եւ անոնց անմիշական
պարաղաներուն
թիւր կը
Հաշուենք
150—200։
Պիտի
զբաղիմ,
նաեւ,
ղանաղան պատճառնե -
րով տարաղիբներէն
ոմ անց
Ամերիկա
մ ուտքին
գէմ
ղրոլած ա բգե
լքր
վերցնելու
խնգրով : Կը
յ ուսամ ա յս գետնի
վբա
յ ալ որոշ
յաշո
ղւ,
լ
թիլն -
ներ
ապաՀովել։
Արղէն,
ամէն
ամիս,
Ամերիկա
կը
Հասնին
մերմ ուած
բ ս ՚ յ ^ վեբաքննոլթեւսն
չր -
նորՀ
իլ
վեբընգոլնուած
տարագիրներու
փ՚՚ՔՐ
խում բեր
։
Գերմանիա
մնացած
Հայ տարագիբներու
թիւր
400^5՛
աւելի չէ : Հիւանղնեբու
եւ վերաքննուած -
ներու
փոխագրութեան
շնորՀիւ այս թիւը
պիտի
պակսի
կէսէն
աւելիռէ։ Աւ ատով ալ, ինչպէս
ը–
ոի է ԱՆՋԱյի
գոբծունէութիւնը
Եւրոպայի
մէշ :
ԱՆՋԱն,
որուն
գոբծունէութեան
ղլթալոբ
գաչտր
Ամերիկան
ե,լալ , իբ ամբողշ
յաշողութիւ
նը կը պարտի
այն Հարիւրաւոր
Հա
յոլՀ
ինե բուն եւ
Հայերուն,
ոբոնք
իրենց
Հանղիստր
ղոՀելով,
անձնուիրաբար
եւ տարիներով
աշխատեցան տա -
րաղիրներռլ
փրկութեան
Համար .ԱՆՋԱն,
նմանօ
րինակ
բոլոբ
կաղմ ակերպութեանց
մէշ միակը1։^
,
գաւ
, որ նուազագոյն
թիլով
ու ծախքերով պալ -
տօնեաներ
սլաՀեց
։ Աշիատողներուն
մեծ
մասը
կամ աւո րնեբ
եղան եւ լաւագոյնս
կատարեցին
ի -
րենց սլաբտականոլթիէնը
Հ
X
՚^Ի՛– Եորք
Հէբբլտ
(Փ ա բ իղեան տպագբռլ -
թիլ)
ծանուցանելով
Պ՛ Մարաիկետնի
մամանոլ - ^
մը, կը պարզէ
անոր ճամ բո րգութեան
նպատակ - ^
չինէ
թէՀրանի
Հասարակաց
պարտէզին
մէշ, ու– ՝՛
բիչ բաբեղաբգումնեբով
յ
Անոնց
գլխուն
կախուած է՝ սուին ու մեծ կալուա
ծա տէ րնե բուն
ԼՋամինտատ
) մ օտ ունեցած
մ չտն–
շենական
պաբտքերը : Վերշերս
Հնգիկ
խ որՀրգա -
բանր մեծ գմուա
բութ իւններ
է վերշ
, ոբէնք
մ ը
քուէարկեց,
բարեփոխելով
Հողագործտկան
ան -
տանելի
գրութիւնը
։ Առաշին
կարեւոր
քայլերէն
մէկ^ւ է ասիկա
, պէտք է յաշորգեն
ուրի^եր
, խա
փանելու
Համար
ճամբան
գէպԻ Համայնավաբա -
կան
յեղաւիո
իսութիւն : ին չպէս պաաաՀեցալ
Հա
յ–
տէբապատի
թե
լեն կանա նաՀ անգին
մէշ ։
Այս
չր^անը, ոբ կր գտնուի
Մատբասի
արեւ–
մըտեան
կողմ ր , ունի
^ուիցե
րիո
յ
տարածութիւն
նը , չորս
մ ի՛լիոն բնակչութեամ
բ ։ Այստեդ է ոբ ,
՝194։7ին
Հ իմնուեցալ
Հնղկաստանի
առաշին եւ
միակ
«մողովրղական
ո,սմ կավա բութ իւնր
2 ւ
Գիլզացիներբ
շզայնացած
կալոլածատէրնե
-
բուն եւ Հ ա րկաՀ աւաքնե
բո ւն անլուր
բռնութիւն -
ներէն,
լնգվզեցան
եւ ղիմեցին
ապստամբութեան
։
Նիղամ
ր , իս լամ
Հա
յտե րապա տի վեՀապետը ու
ղեց
ղինո ւղօ րութ եամ բ զսպել
գիւղաց
ինե
բու
ըմ -
բոստոլթիւնր։
Տաշորգեց
շաբգբ։
Պայքարին
մէշ
գիւղացիները
յազթական
գուբս
եկան ել Թէ լէն -
կանայի
մ էշ կազմ ուեցաւ
Համ ա յնավա
ր
իրական
կառավարութիւն
մր : կատարուեցաւ
Հողերու Հա
ւասար
բաշխում
, իւրաքանչիւրին
Հինգ Հեքտար •
Ջնշուեցան
Հին պաբտքերը։
Տարեկան
չաՀատոլբք
սաՀմանուեցաւ
6
առ Հա բիւր
Համ
եմ ատո ւթեամ
բ ։
Հժողովրգային
գատարաններր%
պատմեցին
«գա–
ւաճաններր »: կաղմակերպուեցան
« քաղաքական
•
գաստիաբտկութեան՚ֆ
ակումրնե
բ , առաշնո
րղոլ
թեամ
բ յանկարծ
բուսած
Համ ա յնավար
քարողիչ^
ներու
։ Բամնոլեցան
գբքոյկներ
ել զէնք :
1948/՛՛–՛
1
Նիւ ՏէլՀիի
կառաւիարութիււնր
արշա
ւեց
Հա յտէ րապատի վրա լ ։ Ըւքբոստներր
ամ
բողշ
երկու տարի
գիմ
ազ րեցին
Հնղկական
քաւադո
յՆ
բւսնակնե
բուն : Ու գ ե ռ ա յսօր
Համ ա յնավ ա բ ա
յգ
ւիոքբիկ
պետութիւնը
ամբող^ութեամբ
չէ ոչըն -
չացած
կան աակաւին
Պէրմանիոյ
եւ Ջինաօաանի « ^
բինակները
։
Համ ա յնավարական
գոբծունէութիւնը
Հնգ -
կաստանի
մէշ, քանի մը խումբեբու
կամ անկաղ -
մակերպ
չարմում
մը չէ ։ Անոր անգամագբուած
-
ներուն
թիւր կը Հաշուեն
աւելի քան Հարիւր
Հա–՛
զար։
Հնղկական
մամուլը
լրշօբէն կը
մտաՀոգուի
իրմ ով
, որովՀետեւ
անո ր իրական
ումը
անգա -
մագրուած
անձերէն շատ աւելի մեծ է : ԱնսաՀ -
ման
ազղեցութիւն
ունի սէնտիքանե
րուն եւ
Հա -
մալսա րաննե րոէն մօտ, ել
կառավարութիւնը
ստիպուած է Հաշուի, առնել
ղայն ։
կազմուած
1930^5՛,
Համայնավար
կուսակցու–՛
ի^ի՚֊նը
որոշ ատեն մը Հետեւեցալ
մեղմ քաղաքա -
քականոլթեան։
Մինչեւ
իսկ գործակցեցաւ
կառա
վարութեան
Հետ։
Վերշերս
սկսաւ
աւելի
յախուռն
գոբծունէութեան
Համաձայն
ՀամաշիարՀային
Աէնտիքանեբոլ
Գա շնա
կցո
ւ թեան փոխ- նախա -
ղաՀ
Հնգիկ
Համայնավար
Տանմի
յա յտա բարու -
թեան
, ՚<ւՀնգիկ Համայնավար
կուսակցութեան
նոբ
քաղաքականութիւնը
պիտի
Հիմնուի
չինական
աղ
ղային
աղաաաղրոլթեան
օրինակին
վրայ
» է
Բոլորովփն
տարբեր
է
գոբծունէութիւնը
Պէնկալի
Համայնավարներուն
, ոբոնք
ուղղակի
յեղափոխական
են : Այս ընգարձակ
նաՀանգը,
օր
րանը
ղրեթէ
բոլոբ
Հնդկական
խ լբտումնե
րո ւն ,
աներեւակայելիօրէն
խճողուած
է ։ Վաթսուն
մի -
լիոն բնակիչ
սեղմուած
1000
Հոգի,
իւրաքանչիւր
քառ՛
քիլոմեթրի
վրայ։
Մասնագէաներ
կը կարծեն
0Է Հնղկական
յե -
ղափոխո,
թիւնը
օր մը պիտի
պայթի
Պէնկալէն։
Մանաւանգ թէ Պէնկալցիները
ընղունակ
են կըա–
բուկ
լուծումներու
։
« Կալկաթան
ու Պէնկալր
Հնղկաստանի
մէշ
Հինգերոբգ
գունգն
են գէպի, Ասիա
արչաւանքին^
I
Եւ սակայն,
Հնգիկներր
, իրենք չեն
Հաւա -
տար
Համայնավարական
յեղաւիո
իսո ւթեան
, պատ
ճառաբանելով
մողովուրդին
խորին
կրօնապաչ -
աութիւնն
ել ալանաաաՀութիւեր
է
(Հ.
ՀԱԲէԼծԱՆ
Fonds A.R.A.M
