17, ք1սշ
ՕՅաշտատ
֊
(՝3)
Վ.հցտմս. 800
ՓՐ
–^ Տար– 1600, արտ^^2500յք1,
յ ^ ճ ^ ^ ^ ^ V Ո ^ ^ 1951 Հի11գշարքի1՜ՓԵՏ՛^ ՈԻԱ1՝
27րդ Տ Ա Ր # – 27
«օ. 6371–՚ևճ1ւ 2ՐՏ^^ 1782
Աէաա)Դ ճակատամւսքտը
էէմբագիբ՝ Շ՛
ՄԻՍԱԲԵԱՆ
(ՎԱՐԳԱՆԱՆՑ
ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ
\5^աՄԵԱԿԻՆ
ԱէհՒԻԻ)
իյԱԲ
—
Այսօր , 1Զ>յ1 Փեարուար 1, ՅՅՕՕամ -
եակն է Վարդանանց պատհրացւ1"բն, որ տհււի ո ւ
նեցաւ 451ին, Արաացի կալք օաւարշանայ գաշտին
լքէջ, Տղմ՜ուտ դետին ավւը (Մասիսէն դ էպի եա -
րաւ. ա րե ւ ելք , Մակուի մ է ջ ) ։ Ղ^ւ^ղար Փարպեցին
դաշտը կը կ ո չ է Տղմու տ , իսկ Եղիշէն՛ Աււսրայր։
ճակա տ ամարտէն աոաջ , Վարդան նաո. մը կը
|ՆՕսի, յանձնարարելով իր ցինակիցներ"ւն
մնալ
անդ ր դ ո ւ ելի ե ւ կռուիլ քա ջ ութե ամր : Յեսւոյ կյւ
յսօսի Վեւոնդ ե ր է ց , յո ր դ ո ր ե լ ո վ թ է «այսօր ե -
պիսկոսլռսները ե ւ ե ր է ցնե րն ու
սարկաւաղէերը,
սաղմոսերգուներն ու գրակարդացները , ամէն մ է
կը սահմանուած կանոնով իրրեւ սպաոագինուած
եւ պատերագմի պատրաստուած՝ կ ՚ ս ւ գ ե ն ձեզ հեա
միասին յարձակիլ եւ
ջարդել
նշմարտութեան
թշնամինե րը » :
ԵԼ Կ Ը
սկսի պատերաղմը : Եզիշէն է ռր կը
նկարա գրէ
(աշ|ւ)արհարարի
թ-արղմանուած՝
պրօփ. Եր– Տ– Մինասեանի կ ողմէ , նախկին վար
դապետ) —
• • • Ե՛– երբ այսպէս
պատբաստու֊եց
, երկ՚ււ. հող~
մերն
է լ սրամաոլթեամբ
եւ մեծ
բար1լութեսքմբ
զայրացած
եւ երկուսն
էլ գազանացած
զօրոլ -
Բ եամբ
մ իմ եանց
վյ՚ա
յ յարձակեցան
, երկու
Կ՛՛՛Լ–
մ երի . ազմու1լն ու աղաղակր
ճայթում էր
ինչսլէս
իր^ր
իսաււնոլած
ամ պե րի
մ՚իքից եւ ձայների
գզր–
զի՚-նր
չարմում էր լեււների
քարանձաւնե
ր ր ւ
Բ՚՝՚զ—
ւ1 աթիւ
սազաւարտներն
ու զբաՀասլաաած
զօրա -
կանների
զէնքեբր
փայլում
էին ինչպէս
արեւի ճա–
ււաւլայթների
չսզեր :
Նաեւ
բաղմ աթիւ
սուսերների
չողալուց
եւ
բազմաթուո֊ն
նիղակ7ւերի
ճօճուելոլց
կարծես ա —
Հազին կրակ էր թափւում
երկնքից :
ՈրովՀեսւեւ
ք՚^ւի կարող էր պաամ ե լ աՀաւո
բ ձայների
մեձ իրսւ -
րանցոլմր եւթէ ի՚նչպէս
վաՀանալորների
թնւ;
•Տէբ
" լ աղեղներէ
լարերի
ճայթիւեր առ
Հասարակ
իսլացնում
էին Բ" է" ր ի ականքնե
ր ր :
Այնաեղ պէաք էր աեսնել թէ ի՛նչ մեծ տագ
նապ եւ ան չափ
իրարանցմ
ան աղէտ կար
երկու
կոգմ ե րում
է լ , երբ յանգոլգն
յարձակում
ուի ի–
բաբ
էին բախլում
, որովՀետեւ
թանձրամիտներր
յիմ արանոլմ
է ին եւ վախկոանեբր
վՀատում
, քա–
քե րր խիզախում
էին եւ անվեՀե
ր կտրիճներն ա -
ղազակում
; Եւ ամ ր՚՚զք
բազմ ութիւնր
իրար
գէթի
խմ բո լե լո վ
գետն
ամ էն կողմ ից փակեց
ին , ել
գետի
գմո ւա ր ո ւթ իւն ի ց վախեց ած Պարսից
զօրքն
սկսեց
իր տեզում
ւիխտալ։
իսկ
Հայոց
զօրքն ան -
ցաւ ղետր եւ ձի նսաած՝
մ եծ ղօրութեամ բ
յար
ձակեցաւ
I
Աւմգնօրէն
իրար
զարնուելով՝
երկու
կոզմից
էլ բազմաթիւ
վիրաւորներ
գետն
ինկած
թպրտում
էին :
՛Այս մեծ տագնապի
մէք գէպ ի վեր նա յեց
քաք
Վ^արգանր եւ տեսաւ որ Պարսից
զօրքի
րնտիր -
րնտիր քաք զօրականներր
Հայոց
զօրքի
ձախ
կոզմն
բնկճեցին
, նա մեծ ումով
յարձակեցաւ
այն տե -
ղր եւ Պարսից
զօրքի աք թեւը
քարգելով
քչեց
գաղաննե
րի կոգմ ր եւ չուրքր պատելով
կոտորեց
մ ինչեւ
նո յն տեղը
։ Եւ ա յնպիսի
տազնասլ ուի ֊
բարանցում
ձգեց նրանց մէք որ,
մինչեւ
անգամ
Ա՝ ատեան
զնգի Հաստատուն
, կազմ ակե րպու
թիւնը
քայքայուեցաւ
, ցրիւ եկաւ
ել գեռ եւս պարտու ֊
թիւձ
չկրած
փախուստ
տուաւ ;
. . . ինկած
ղիակների
թիւն
այնքան
մեծ էր որ
նմանւում էր խորտուբորտ
քարակսյտերի
:
Երր այս բանր տեսաւ
Աոլշկան
Նիսալաւոլր–
տը , սպասում էբ Արտա չի ր ի որ զազաններին վը -
րայ նստած էբ (ինչպէս)
բարձր
գիտանոցում ,
ինչպէ ս աս ու ր
քաղաք ում
գալարափոզերի
բաբձր
ձայնով չտտպեց րեց իր գն գերին եւ յառա–
քամարտիկ
զօրքերով
չրքապատեց
նրան :
իսկ
կորովի
Վարգանն
իր քաք
նէզակակիցնե–֊
րով մեծ կոտորած
արեց
այնտեղ,
ուր եւ
՚^էնց
ինքն էլ արմանի
եղաւ ստանալու
կատաբեալ նա -
Հատակութեան
պսակր
ծճ–
պատերազմի
գործր
երկարելով՝՛ օրը
Սէարամամեց եւ երեկոյեան
գէմ գագարեց
• չա -
տերն
իրենց մաՀուան
օրՀասր գտան •
մանաւանղ
որ գիակներն
այնսլէս խիտ էին ու էբաբ մօ՛"
թափուած
, ինչպէս
անտառի
կտրատուած
փա
յ -
աերր
I
ԱքՆտեղ պէաք էթ տեսնել
նիգակների
կոաււրէս՜
էաաւմն աւ ագեղների
իսաբաակաւմբ
, աւսաի եւ չէին
կարողանում
ստո
յգ որչել
ե րանելիների
սուրբ
մարմ ինները , եւ սաստիկ
խուճապ ու իրարան -
ցում էր երկու
կողմերի
րնկածների
Համար : Ի՛՛Կ
"վքեբ
(կենգանի)
էին մնաց ել,
ցիրուցան
եղա՚կ
ամուր
ձորերի
լեոնագա
չտե րում
՚ եւ երբ պաաա–
Հում էին միմեանց,
գարձեք։լ
սպանում
էին մէկ
մէկու
: Եւ այսպէս
ղաման
գրրծը
չտրուձւակուեցաւ
մինչեւ
արելի
մայր
մտ՚սելր
է
Եւ որովՀետեւ
մամանակը
գարնանային
էր
է
ծաղկալից
գա չտե բը լեցուեցան
յոբգաՀոս
արիւ -
նով՛. Մանաւանգ երբմէկր
տեսնում էր
րնկած
բտզմաթիլ
գիակնե
րի կոյտերը,
սիրտր
կտրատ–
ւոււէ էր եւ ազիյւները
գալարլում
, լսելով
թ"3 ՜՜
ուածների
մրմււոցը եւ քարղուածների
մռնչիւնը
վի րա լո րնե ր ի թաւա
լգլո ր սոզւս^ ու
չարմ իլը )
վա խ կո տնե ր ի փաիսուստ
ը , վՀատածնե
րի թաք կե–
նալր
(պաՀոլիլ)
, անարի մարգկանց
սրտաբեկոլ -
թիւնր
, կանացի
ճիչերր
, սիրելիների
ռղբր , մեր–
ձաւորնեբի
սոլղր , րա րեկամնե
ր ի
վա
յն աս ունր Հ
0րովՀետեւ
ոչ թէ մի կողմր
յաղթեց եւ միւս
կող
մը պարտուեց
, այլ քաքերր
քաքերի գէմ
ղուրո
գալար
երկու
կողմերն
է լ պա րտութիւձւ
կրեցին»
։
X
ք
Րոլորս ալ գիտենք,— ա յ ս ՜նակատամ արտին
մէջ
Հ ա յ ե ր ը ունեցան 1036 նահատակներ,
ո ր «նց
287ը նախարարական տ ոհմե ր է : «իս կ
ուրացող–
ների եւ հեթանոսների կողմից ընկան 3544 մարդ » ,
ո ւ ր եմն եռապատիկ , ինչ պ է ս կը վ կ այէ Եգիշէն :
Վերջին պահուն Բարեգործականի գրասենեա–
կէն ցաւով կ ՚իմանանք ա գ գ ային րարերար ե ւ Ր֊ա–
րե գ ործ ա կ անի վախ-նախագահ Տիգ րան Խան
՚ք^է -
լէկեանի մահը, որ տեղի ունե ց ա ծ է
՚Սիւ Եորքի
մէջ , Յունուար ՅՕին :
Մանրամասնութիւնները
յա ջ որ դ ո վ :
^
ԱՄԵՐԻԿԵԱՆ
ԱՌԱՋԱՐԿԸ
ԱՆՑԱՒ
Զորեքչաբթի
առտուան գէմ, ՄԱԿի
քաղաքա
կան
յանձն ա մ ո զո վր
7/՛
գէմ
44
ձա յնով
քուէաբ -
կեց
ամ՛ ե րիկեան
առաքարկր
, որուն
Համ աձա յն ,
Համ ա յնավար
Զ ինաստանր
նախա յարձակ կր
Հըռ–
չակուի եւ Հետեւաբաբ կր գատասլարտուի
Մ իաց
եալ Աղգերու
կոզմ է ՚. Ամ երիկեան
առա 9'սրկբ ,
վերքին
պաՀուն
կրած էրբարեփոխում
մբ ;
Որռչռւմի
քուէարկութիւնը
յետաձգելու
նբ -
պատակով,
խորՀրգային
եւ լեՀ
պատուիրակներու
ա ռա քա ր կնե ր ր մ ե րմուեցան նախ քան
քուէարկու–
թիւնր :
Վերքին
պաՀուն
կը Հաղորգուէր
նմանապէս
,
թէ Փեքինր
բնղունած
է ր ասիական
պետութեանց
առաքարկր
,որ կր նաիսատեսէր
զինագագարի
կլ^–
քռւմ մբ, բանա կցո
լ
թ իւննե ր ը սկսելէն
անմ իքապէս
՛լերք ՚.
ք-ՈՐկԱՏԻ
մէք գաչնակիցներոլ
ղէպի
Աէոլլ
յա–
ռա քիւ աղաց ում ր , բուռն
գիմ աղրո
լ
թեան
Հանգի -
պելով կբ կաղայ
: Գաշնակից
նալատռրմբ
ամե
րիկեան մեծ ւլրաՀաւոր
(
ԼԱիսոլրի»ի
մասնակցու -
թեամ
բ . սաստկօրէն
ռմ բակոծեց
Բանզոն
կը ,
38ր
զո ւղա Հեռա կան էն
50
քիլմ • գէ՚՚էէ
Հի՚-սիս »
ւ^րելե լեան ծովեղե
րքին
՛իբա յ : Ռւրիչ նաւա բա
մին
մ րն ալ ռմ բակոծեց
ինչոնր
; Օգանաւա
յին
ումե
րն
ալ,
իրենց
կարզին
, ռմբակոծեցին
զինուորական
կարաւաներբ
Փի՚՚նկեանկի
մօտերր ;
ԿՐՃԱՏՈՒՄՆԵՐԸ
ԿԸ ՎԵՐԱԿԱԻՆ֊
Անգլի՛ոյ
վարչապետը
ե րեսփ . մողովին
առքել
յա լտարա -
լ՛եց ,թէ Հում
նիւթեբր
բամնե չավւով
պիտի
արբ–
ուին , գործարաններ
պիտի
բռնազրաւռւին
եւ ոչ -
անՀ րամե չտ
ա րտագրո
ւթ իւննե ր բ պիտի կրճատ -
ուին կամ բոլորովին
աբզիլուին։
Ամէնէն
առաք
պերճանքի
իրերր պիտի
վերցուին
Հ րա պարա
կէն :
Հաւանաբար
Հանգերձե
ղէնն ալ բամնե չափի
են -
թարկուի
; Այս րոլորր
պիտի կատարուին
աստի -
ճանաբար
, եթէ միքաղգային
տագնապր
չփարա -
աի Հ
ԻԱՐԱՑԼՎԻ
բնակիչներուն
թիւր
\
.675.000/
բարձրացած
էր
1950
Նոյեմբեր
15
/5՛,
ինչպէս
Հա–
ղորգեց
Թէլ - Ավիվի
անթելր :
ԱՐԵՒԵԼԵԱՆ
ԵՒՐՈՊԱՑԻ
երկիրներուն
մէք
բո լշեւիկետն
կառավա
բութ իւնները
սեղմ
ումներ
Հաստատած
են Ֆրանսայի գ Լ։ ւանագիտական
ներ
կայացուցիչներուն
գէմ տկառավարռլթիւնը
որոչեց
Համապատասխան
միքոցներ
ձեռք
առնել
փոխաւ -
զաբձաբաբ։
(Նոյնպէս
Ամերիկա)
:
ՆԿՐԲԻՆ թկ ԱՐՏԱԲԻՆ
ԽՆԳԻՐՆԵՐՈՒ
ՄԷՋ
Ռ՚^ոչինկթընէն
սայաքոլ^ծ
ամենավերքին
տե
ղեկութեանց
Համաձայն,
երրորգ
Հանդիպումէ
մը
՚Լ^Բէէ "բու
ընթացքին
քննուած ենելմտական
ու
՛տնտեսական
Հարցեր
առաւելապէս
, վերքացած
են
Թրումրն - Փլեվէն
խորՀրգակցութիւններր,
բո -
լորովին
սիրալիր
մթնոլորտի
մր մէք, ինչ որ գոՀ
ձգած է երկու
կողմերն ալ :
Երկրորգ
Հանգիպում
ը յատկացուած
էր եւրո
պական
Հարցերոլ եւ մասնաւորապէս
Հիւսիսային
Ատլանտեանի
պաչտպանութեան
ծրագրի
քննու -
թեան։
Նկատի
առնուած է Արեւմտեան
Գեբմա -
նիոյ մասնակցութեան
Հարցր,
ինչպէս
նաեւ Ֆբ–
րանսա
յի պաշապանողական
պատրաստութիւն
-
ները :
Այս
երկրորգ
Հագիպոլմէն
վերք,
Հրատարա
կութեան
տրուեցաւ
պաչտօնական
զեկոյց
մր, ուր
կ՝բսոլի թէ քննուած
են Եւրոպայի
եւ
մանաւանգ
եւրոպական
միութեան
վերաբերեալ
խնգիրները,
ւ՛՛նչպէս
նաեւ
Ե՚֊րոպայի
պաչտպանութեան
մի -
քոցներոլ
ներկա
յ ՚Լիճակր
, Ատլանտեանի
կաղմ ա–
կերպռւթեան
չբքանակին
մէք։ՆախազաՀ
թրումրն
ել վարչապետ
Փլեվէն
կատարելապէս
Համ
աձայն
զանուած
են :
Պ– ՓԼԵՎԷՆԻ ԿԱՐԵՒՈՐ
ՃԱՌԸ
^
Ընգ առաք երթալով
ամերիկեան
մամուլի
Հբ–
րաւէրին, Պ– Փլեվէն,
ի ներկայութեան
80Օ
ամե–
բէկաց
ի Օրագրողներու
խօսեցաւ չատ կարեւո
բ ու
երկար ճառ մր, անզլերէն
լեղուով եւ
բաղմիցս
ծավ/աՀարուեցաւ
նեբկաներէն
։
« Պիտի
խօսիմ
ձեզփ կրցածիս չափ ան-
կեղծօրէն
ել յստակօրէն։
Եկած եմիբրեւ
բարե
կամ
մը , բարեկամներու
Հետ խօսելու
Համ ար ։
Մենք միացած
ենք ղատի
մր չո ւրք : Մենք
ունինք
կենցաղ
մր, որ թանկաղին է մեղի Համար , ի–
րաւունքր
ասլրե լու
այնպէս
ինչպէս
մենք կոլ -
՚լենք
, իրաւունքր
աչիսատելու
եւ խօսելու աղատ ~
Օրէն, իրաւունքր,
զոր կ՝ոլզենք
պաՀպանել
մեզի,
մեր
զաւակներուն
եւ թոռնեբուն
Համար։
Բայց
զիտենք
ռր այս կենցաղր
այսօր կր ղանուի
սպառ
նալիքի տակ եւ կարելի է սլաՀել
զայն
միայն ար–
թնութեամբ
եւ վճռական
ճիգերով։
Պատերազմ
մբ
չէսՀելոլ
Համաբ չէ որ կր պատրաստուինք
, այլ
Հրձակման
առա
քքր
առնելու
եւ՛
խաղաղութիւնը
.կով
ւնՀրամե •
են
պաՀպանելու։
Այս նպատա
զէնքեր
ու բանակներ եւ Հարկ է ռր ամէն
երկիր
0՝^աագոբծէ
իր աղբիլրներուն
, ճիգերուն
ել կամ–
քֆն
առաւելագոյնը։
Այս պատճառով
, գեռ անգ–
՛է ՚Օգռւ^տււսի
^ինՖլ՚անս՜ա
ոբռչ
յանձնառութիւն–
ներ ստանձնեց
ու նաեւ
առա քարկեց
զինուորական
միացեալ
Հրամաատարութիւն
մր։ իմ երկիրս
խո
րապէս երախտապարտ
է ռ բ ամ երիկեան
կառա -
վա ր ո ւթ ի ւն բ մեր տ րամ ա գրո
ւթե ան տակ գրաւ
իր
ամենամեծ
ղօրավարներէն
մ էկր
զօր • ԱյզրնՀա -
"՚֊ՐՐՐ, որ այսօբ
մեր ալ զօրավարն
է ։
Հպարա
ենք
այսօր
զայն
մեր
ընգՀ • Հրամանատարը
կո -
չելով » :
Պ • Փլեվէն
ըսաւ ոբ Ֆրանսա
20
կանոնալոբ
զօ
րա բամ ինն ե բ պիտի
ունենա
յ \
953^
վե րքե րբ
։ Ա -
սոնց տասր պատրաստ
պիտԼւ րլլան
ա յս
տարուան
վերքր, առանց
Հաչռւելու
Հիւս՛
Ափրիկէի եւ
Հնղ–
կաչինի
մէք ղտնոլոզ
ռլմերբ։
Այս
կազմակեր -
պոլթիւնբ
սլիտի
ներկայացնէ
9(X)
Հազարնռց
ում
մր,
մինչ
1939
/5՛
Ֆրանսայի
ումր կըՀասնէր
800
Հազարի
% Այս նպատակով
18
ամսուան
բաբձբաց–
ուած է զինուո րութեան
չբքանբ : «կազմ
ելոլ վը-
րայ
ենք նաեւ պաՀեստի
ումեր,
որոնք
պատերազ
մի մը պարաղային
, պիտի կբկնապատկոլին
մեր
բանակին
ումը : Մեծ ^իգ
մ լ ^ է այս երկրի մը Հա
մար , որ առաքին
ա չխա րՀամ ա րտին
կո
րսնցուց
1.800.000
Հոգի եւ երկրորգին՝
600
Հաղար եւ որ
մէկ
սերունգի
չրքանին
, երկոլ
անգամ
ռազմա -
գա չտ գարձաւ եւ թ^ամիէն
գրաւուեցաւ։
Ասկէ
զատ
Հնգկաչինի
մէք ունինք
160.000
զինուորներ
,
որոնց
60
Հազարր
բուն
իսկ Ֆրանսայէն
,
ինչպէս
նաեւ
150.000
վիթնամցի
օմանղակ
ղինուորներ :
Կբ կռուինք
այնտեղ
Հինգ տարիէ
ի վեր ել մեր
երկրէն
12.000
քիչմ • Հեռաւորութեան
մը վրայ :
Այս
^Լ՚գը
մեզի կ^արմէ երկու
միլիառ
տո լար :
Տ խ րութեամ
բ կր յա յտնեմ որ ա յնտեղ
կոբսնցոլ -
ցինք
25.000
ռազմիկներ
, որոնց կարգին եւփայ -
լուն ապագայ
ունեցող
սպաներ
յ
ինչպէս
ամերի -
կացի
ղինուոբները
Բորէայի
մէք,
մերիննեբն ալ
Հնղկաչինի
մէք կը կռուին ու կըմեռնին , որ-
պէ"զի
ասիացի
մռղովուրգները
ապրին
Համայնա
վար
ճնշումէ եւ աՀաբեկումէ
աղատ վիճակի
մէք% :
ւեւ Ֆրանսա
յի
Հ
թէ
ձախողեցւ
Հա -
ւն ա–
Վարչապետը
խօսեցաւ
նւ
մայնավարներու
մասին։
Ըսա
նոնք իրենց
զործագռւլներուն
եւ
քաղաքական
ւյռյցեբուն
մէք։
«Մեր
ճա րտա րա րո ւես տ ր
յառաք–
դիմեց. Այսօր,
նախապատերազմեան
չրքանէն
100
/5»
33
աւելի է ան։ Զոբս տարի առաք
Համայ
նավար
«իլմանի0է»ն
կբ տպուէր
600.000
օրինակ :
Այ՚">Ր՝
Հազիւ
218
Հազար։
Օրագրողներ
էք եւ կր
Հասկնաք թէ ինչ կբ նչանակեն
այււ թիլերը;
Տա–
էԼ»ւթեքա. շաթ»ւ&ակ8ւթ)քւ6ււ կ ա թ գ ա յ Գ– է շ )
Fonds A.R.A.M
