իրենցմէ
աւելի կր
ղոլրգոլրսւյին
Պարտիզակի
վրայ :
իսկ
այլազգիներու
մուաքն ու այնաեղ
բնա–
.^Կ^ԳՒԲԻ՚^Ը
անկարելի է եղահ։
Ամէն գնով
արգելք
՜հանգիսացահ
են անոնց քագաք
թափանցումին՝
զէնքով ու բիրերով։
Աւ զինքր
շրքասլաաող
լազ,
չէրքէզ,
Վրացի,
թուրք
բազմաթիւ
գիւգե բբ մ ի լա
մնացահ ենսլաակառելի
Հեոաւո բութեան
մր վր–
՚՝. ^""^ ՚ Որ՚՚վՀեաեւ
անոնք
ստիպուահ
էին
իրենց
գնումներր
Պարտիզակէն
կատարել,
գիւ֊ղ կր մրտ~
նէին աեսակ
մր վախով
ել ղեգելկոտ
քայլերով :
Պատնիշուահ
րարձր
լեռներով
ուհովով ,
–կազմահ
էին մանրանկար
Հայաստան
մր, ուր աի–
• ՚՚Բ՚՚Ղ
լեղուէւ ու րա րքե
ր բ գոււ^ Հայկական
էին
1
֊Մարղիկ
Հոն կր հնէին , կ՚ապրէին
տարիներով
եւ
.՚յսյնաեղ ալ կր մեռնէէւն,
աոանց
տեսնելու
մինչեւ
իսկ
մօտակայ
իզմ իթր,
Օվաճրգր կամ Ասլանպէ–
կր։ ԹրքաՀպատակ
այս Հայերր
թուրքերէն
խօսիլ
^ անղամ
չէին
գիտեր։
Տարօրինակ
է, սակայն, որ
.Հայերէն
խօսակցոլթիւնբ
մաքուր չէր, այլ ագ–
- ՚ճաաուահ
թուբքե
րէն բառե րով եւ
ասու
թիւննե -
րով , որոնք գրեթէ
Հայացուահ
էին : Ամ
ենամեհ
մտաւոբա
կաննե րն անգամ կր գոբհահէին
նոյն
^^առերր :
~"՛
Մինչեւ
Աոմ • ԱաՀմանագրութեան
Հռչակու -
՜՜մր,
գիւղին
մէք թուրք
բլլալով կր բնակէին
, զա–
ւաոասլետր
(՚քյաՀ
իյէ
մ իւտիւրի) եւքանի
մ ր
Հեհ–
՜ եալ ոստիկան
— զփնուո բնե
ր : ԱաՀմ ան աղբ ութե -
^՚նէն վերք անոնք ալ Հեռացան եւ իրրեւ գալառա -
պետ
եկաւ
Հաս տատուի
լ հանօթ
Հ րապա րա կագի
ր
Պ– Աակոբ Տէր Յակորեան
, մեր «Միւաիր
պէյ–»բ,
որ Պտրաիգակի
մէք երբեմն
«.խեցիներ
մոզվեց» :
"մ՛իեւնոյն
ատեն
ոստիկաններն
ալ փոխանակուե
–՚
՜՛ցան Հայ ոստիկաննեբռփ
ե Հայ ո սա
իկանապետոփ։
Շուկա
յին մէք, օրուան
ո րեւէ
մամ
ուն , կր
լսուէին
ձայներբ
Պոնմաո
չէին կամ Վիգին
թագ
ւոր ին
, — ֊ գիւղին
մունետիկներբ,
ոբոնք կր Հրա -
լիրէ ին մոզոփուրղր
Հանդէս
— թատրոնի
: ^ամ
Վասապ
Ալիքս անին ագուոր եւ աման
մ իսբ
գնե–
ձք*–՛
(Անչուչա
Հայերէն) :
".\5՝
֊Հարուստ
չէր Պարտիզակցին։
Մ եհ մասբ
Հա–
դքււ ինքնաբաւ
: Պակսահ է իրեն ՜նախաձեռնոդ
՛ւ
ւլ
ի ն ՝ առեւտրական
ձեռնար1^ե
բու
մէք։
«ինքն
իբ իւղոփ տապկուահ է» , ինչպէս
կ՝բսեն : ԳոՀ էին
սակայն
իբենց
վիճակէն։
Ագցանր , թառխանան
,
պանիրբ , ձիթապտուղն
ու ձուկր կր կազմ է ին ի–
րենց
՛լ լիսաւոր
սնունդր
: իա յց
ունէ ին
բնական
կե նսանիւթեր
,
առողքաբար
օգն ու րաղմ
աթիւ
ակեբու
ղոլլալ
ու քաղցրաՀամ
քուրր։
քյահւ
լ^ւտիր
–.գենի , ոչ մեհ քանակութեամբ
:
, Գաղափար
մր տալու
Համար
իրենց մումկա -
լութեան
մասին , կր բաւէ
յիչել
փոքրիկներու
կա—
ւո
111
ր ւսհ գնումներր
, որոնք նպարափաճառին
կ՛՚եր
թային
ափին
մէք ունենա
լոփ աասր փարա , ու կր
խնգրէին
. , . ,-
— Սիմասւն աղբաբ, հինգ փաբայի աղի ձուկ
տիւբ , հինգ փաբան ա հտ տիւբ :
Նախանձե
ոնո
ւթե ան ա յս պակաս
լւ եւ թրչ -
ուաո ութիւնր
եզահ պէտք է րլյա
յ պատճառր
,
Պարաիղակի
կիներուն
իբրեւ
սիւտանա
(ստնտու)
Պոլիս
երթալուն
: Մեր անղո ւդա կան
նո րավ իպա —
՛է
ւ
՛ւ
՛ր
. ողբացեալ
Գբիզոբ
ԶոՀբապ,
զեղեցիկ
էքեր
նուիրահ է ա յ դ
«ս իւտանա^ներուն
:
(I)
Ա– ՀԱԲԷԼԵԱՆ ,
ՊՈԻՏ՝Մ
ԾԻնԱՎ
ՀԱՐԻՒՐ ՏՈԼԱՐՈՎ
••.
Նոր
մ իտքերոլ
չաեմ արան Ամերիկա
յէն է լ.
•ւլ
րր : Մ տիկ
բրէք :
Կ՝առաքաբկէ
, ամերիկացի
գրագէա
մր ԱԱ -
Կին
: «Հարիլբ աո|արի պաբգհւ լքը սահմանհլ այն
մարդոց, ոբոնք պիտի ուղէին իրենք գիրենք ամ
լացնել կամովին : ինչու որ րագմածնութիւնր մեծ
սպառնալիք մըն է եղեր աշխարհի համար» ...
Ի՛՛նչ կ՝րսէք այս նորատեսակ
«քարգ^ին
. . .
Նախ
Մ Ակր , ինք պէտք
ունի ա յս տե սակ ո–
րոչումի
մ ր՝ կրճատում
ր իր մէքէն
սկսելու Հա ֊
մար
^աղաբնե րով պաաուիրակնեբ
իրենց
ար -
բանե ակնե րով եւ
փո խ—ա ր բանե ա կնե բոփ
եկեր
րագմեբ
են Նիւ Եորքի՝
քաղաքամեհ
չէնքին
մէք։
Ասոնց մեհ մասր,
«այո» կամ «ոչ»
մր արտա
սանելու
Համ ար , մ գոննե րոփ ճամ բա
յ կտրահ ե -
կահ են Հոն :
Ուրիչ
կարեւոբ մաս մ րն ալ , իրենց փաբպե -
տին
րս ահն ե ր ր , Հաւանութեան
գլխու
չարմում
ոփ
մր Հաստատելու
պաչտօնր
միայն
ունին :
Աւբեմն
ամլացումի
սաիսլողական
սլէտք մր
կայ,
չէնքին
խճողում բ եւ հախքերր
թեթեւցնե լու
Հ ամ ա ր
Րաղմահնոլթեան
փաանգին
առաքքր
առնելու
՝։ամար,
առաքարկուահ
վարձքր
չատ
աննշան
գումար
մլն է ։ Ամ՛էն մէկ Հայր կամ մ՛այր, Հա -
բիւր տոլարէն
աւելի եկամռւա
մբ կբ գանձէ կա —
ռավարութ
իւննե րէն՝ իր իւրաքանչիւր
գաւկին
Համար։
Րաղմապտոլղ
լնտանիքներր,
փաշայի
պէս
ւի
՚ասլբին : հ)ե՚՚նզ. են ոբ իրենց ա յգ
չաՀաբեր
՚էորհր
վրայ աան Հտրիւբ
տոլարի
ոչինչ
գումարի
մ ր էիոիսաբէն :
Բաւական
մութ կէտեր կան այս
առաքարկին
մէք։
Նաբգունիի
եւ Հբ ՚ Բալուեանի պէս
ուխտեալ
ամուրիներու
պարաղան
նկատի
ւսռնոլա՚^հ է աբգ–
եօք : Երկուքն ալ բաղմ ահնւււթեան
աւե րնե րբ ել
մ արգկութեան
բարիքր նկատի
ունենալով
չեն ու
ղե ր պսակի նաբօար
անցլնել
իբենց
վղին • • •
Հապա կուսա կրօ՞ններ
բ : Ա յս ուխտեալ
ամ
ու–
բինեբբ
բաւական
թիւ մր կբ կազմեն եւ
ՄԱԿր
պարտաւոր է վարձատրել
զիրենք : Այս կերպով
թէ վարղապետցուներր
կր բաղմանան, թէ բաղ -
մահնութիւնր
կր նուաղի եւ թէ վանքերու
պիւտ
ճէն կր Հաւասարակչռուի
; Անթիլիասր
եւ. Երու -
սաղէմր
կ^ազատին
աչխարՀի
չորս
կողմր
խնդրակ–
ներ
ղրկելու
տաղտուկէն
...
Մեր կարգ մր կաղմակերպութիւններր
աղուոր
դումաբներ
էիի՜ ստանան
իրենց
դռրհելու
ամ լու ՜–
թեանբ
իբրեւ
պարգեւ
ԱնՀաանեբ
, որ օբբ քսանեւՀինղ^
մամ
աղղա–՛
փրկութեան
ամուլ
հրագիրներ
կր յօրինեն
որբ–
ճաբանի
անկիւնբ
կհկտահ
, արմանի են ամ լու -
թեան
սնտուկէն
փաբձատրուելու
:
Ունինք
արղէն
ամլութեան
կոչուահ
անձեր,
որ բաղմադումար
աոլար կբ ստանան
իրենց սլատ–
կանահ կագմ ակե րպութիւննե
րէն՝ կանխե
լոփ ՄԱ
Կի քուէարկելիք
որոչումր
. . .
Գիաէք
ո՛՛՛փ է , ամլութեան
տոաքին
մրցանա
կին
տ րմանաւո
ր ր . • . թուրքր՝ ոբ իբ
րնգա
րձակ
Հոդերբ եւ ինքզինքն ալ ամրացուցահ
է
միլիո -
նաւոր քրիստոնեանեբ
Հնձելոփ
, անՀետացնե
լոփ . .
ՄԱԿի
մողովին
մէք, երբ այս
ամլավարձքի
ՌՈՒՍԱԿԱՆ
ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ
(Ս - ՆԱԳՍՈՆ)
ՐԱաՍՏԷՂԾ
Թող որ (քայԲ^յթԻ հուրով քո երգը րորրոքի աս -
վերջ
էւ սրաեր կիղի արդար ցասումի այրող արցու ն -
Թող որ նրա մէջ արձագանգ
գտնեն
ագնիւ իղձ
ու տեն^
ԵԼ 1ւայրենիքի վսեմ ու պայծաո սէրը հոգեթռվ .
Թող իւրաքանչիւր հնչիւնը նրա մեգ յաոաջ
մղէ,
Պայքարների մէջ խորտակոսածՕերին
ներշնչէ
ճամբին րնկածին թոզ անմաեութեան պսակներ
՛հիւսէ ,
Վեհերոտնեբին ծաղրի ծանակի սհանր նա գամէ :
Թող աոաջնսրդի դէպի մարտ՝ ընդդէւ1՛ չարի.
կեղծիքի
Յանուն •նշմարտի եւ լոյսի՝ դէպի կւ՝–ի>– ահաբկու ,
Այն ժամ քո աոջեւ մենք եկած ծնկի ,
Ցնծութեամբ կ՚ասենք.—«Րանասսւե՚զծ ես-դու» :
Թող երգդ հնչէ մեղմ. ինչպէս անուշ կարկաչբ
յ բ ի յ
էւնչպէս ղօղանջը արծաթահնչիւն իր կոհակների •
Թող երգդ լինի աղրիւր տենչերի եւ վառ յոյսերի.
Ուժը որոտայ եւ թ է կննսուրախ ծիծաղր բերկրի,
Թող ւքենք մեղ մոռնանք տաղերի մատղաշ հնչիւն–
ների տակ
Քեգ հետ միասին սլանանք դէսւի աշխարհը ցնորքի.
Դիւթական աշխարհ, ուր չըկան այրող արցունք
ու տանջանք ,
Ուր կփշխէ հանգիստ, սէր, գեղեցկութիւն, թով–
չանքր երգի :
Թող այն ւիայելենք մտածմունք ից գերծ, անհոգ
ու միշտ
գոհ,
Նորից վերապրենք մանուկ օրերի երագ լուսատու,
Այն ժամ օրհնելով քերթուածները քո
\
կ՚աոենք ցնծութեամբ.—«Բանաստե՛ղծ ես-դու» : I
(Ալիք)
Ռուս–
թար՚լմ. ԱՐՏ–
ԽԱաՏՐԵԱՆ\
խնդիրբ
սեղանի
վբա
յ գրուի
, անչուչտ
նկատի
պիտի
աոնեն այս կէտր , լաւաղ ո յնս
դնաՀտտելու
Համար
իբենց աթռոակից
պաշտսլանեալր
:
Եւ
եթէ
ւսմլացումի
սկղրունքր
լնդուէւուի
,
րնական
է
յանձնախում
բմր
պիտի
կաղմ ուի : Ա յգ
յանձնա -
խումբին
իրրեւ
կաբողագոյն
նախագաՀ՝
ես կ՛՛ա
ռա քա ր կեմ թուրք
պատուիրակր
:
.֊.՚.^. Բ*սյց կր կարհեմ
, ոչ ոք պիաթ»լյղ^բ
, իր կեն–
սապարդեւ
Հաճոյքի
շտեմարանբ
փոխանակել ,
Հարիւր
տոլարնոց
թուղթի
կտո րոփ
մ ր
ինքդ
ինքբ
վե բահե լու Համար , Հ ալերու
հաղբ ու արՀ ամ ար–
Հանքին
ենթակայ
աքլորի
մբ • . .
Կ– ՊԵՏՈԻՇ
^ՅԱՌԱՋԻ
ԲԱԺԱՆՈՐԳՆԵՐՈՒՆ
Շուտով կր վերջանայ 1950ը: Անախորժ անա–
կ|տնկալի մր առջեւ չցտնռւելու համար, կբ խնգ
բենք օր առաջ փակել առկախ հաշիւները :
Անշուշտ գիտէք որ եւրոպական
թեր -
թերր սովորութիւն չունին ապառիկ բաժանորդ
ընդունելու :
«ՑԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
. (6)
ԼՐՏԵՍ ԿԻԿԵՐՈն ՍնԳՍՐՍՅԻ Ս էձ
(Գրեց՝ գերման դեսպանատան կցորդ ՄՈ8ԶԻՇ)
Գ–֊
ՐԹԱՄԱՏԻ ԵՒ ԲԱԳԵՐՈՒ
ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ
ՄԸ
ԻքորՀեցայ
օրուան քաղաքական
կացութեան
ել
եզբակացոլցի
թէ վՀոլկ
բԱալոլ պէտք չկաբ
դու–
չակելու
Համ ա^բ..ւսյսիկւքւ : կարհեմ
երկ ՛սր
կեանք
մբն ալ կր նախատեսոլէբ
ինհի Համար : Այղ ալ
չատ
Հաճելիւ բան մր չէբ, տրուահ
րլլալով
կեան
քի պայմաններր
:
Ուրիչ ոչ մէկ յիչատակ
պաՀահ
եմ ա յգ
ձանձբացուցիչ
երեկոյթէն։
Տուն
դառնալու
ա -
աեն,
երբ նսաայ
ինքնա չա րմս , կ՚երեւի չաա
ում
գնօրէն
գողեցի
դռնակր
, որ ապակին
քարդոլփչուր
եղաւ
յանկարհ :
- « ԱՀ աւասիկ
րսի իւրոփի , անՀաճո
յ գէպքե -
֊բ^ւ^– չարանր կբ սկսի» ; Ջբաբկացնելու
Համաբ
ճակատագիբր,
մեհ
՚լ՚լո
ւչո ւթեամբ
փարեցի
կառքր
մինչեւ
տուն։
Պառկելէ առաք սոփոր էի
մտնել
միչա տղոցս սենեակր
։^ Շո յեցի
մանչուկիս
ղէմքր
եւ աեսայ ոբ տենդ
ունի ;
Յաքորգ
օրն ալ չատ գէչ սկսաւ։
Նոր
գմբախ–
տութիւնբ
ուղղակի
անձիս չպատաՀեցաւ
,
բա
յց
ցնցեց ղիս : «Փոքբիկ
անիւ» կր կոչէի
քարտուղա–
բուՀիս,
որոփՀետեւ
ամէն բան ՀեզասաՀ
կ*րնթա–
նար անոր Հետ, առաքինութեան
մարմնացումն
էբ
եւ իտէալ
աչիսաաակից
մր : Ոչինչ
կ՝արմէի
ա -
ռանց
անոր։ Այդ օբր, «.Փոքրիկ
Անիւ»ր
բացաւ
Հսկայ
դրամարկղին
հանր դուււբ, ե դոցահ
ատեն,
իր բթամ ատբ
մոռցաւ
անոր
մէք։ Ասոր փրայ, ին
կաւ նուաղահ
: Վազեցի
բմիչկ
կանչելու։
Բանի
մր
չաբաթ
անկարող
գարձալ
մ եքենա գրե լու :
Այսօր , ղուարճալի պարգ պատմ ութիւն
մլւ բ–
նելու
երեւո
յթ
ունիմ
, բա յց ա յն ատեն
րնաւ
չէի
խնդ ար . եւ չեմ խնդար
նաեւ
այսօբ ,
որոփՀեաեւ
դիտեմ
այմմ, որ այգ աբկահր մէկ օղակն էր ան–
Հաճոյ
դէպքերու
այն չղթային
, զոր
ւրրւչակահ
է ին ինհի
Համ աբ :
Ւ փեր քո յ սկսա
յ վնտռե
լ երկրորղ. քարտու -
ղարուՀի
մբ լրացնելու
՛Համար
պակասբ
միւս
մ ա բ ղա ր ի ւո ին : Գաա
յ վե րքասլէս Հատ մ բ ,
բա
յց
Գոբնէլին էբ ան. այն Համբաւաւոր
Գոբնէլին, ո–
բուն
մ աս ին խօսեցա
յ եէ, որ կեանքիս
ամ էնէն ան–
Հաձոյ , կրնամ
րսե լ ՝էսմ էնէն աՀաւո
լ՛ օրերր ար
մեց
ինհի :
Մինչեւ այգ օրր, պատաՀահ էբ անչուչա որ
սխալներ
ղորհեմ ես ալ, ամէն
մաբղու
պէս։
Րայց
^՜ՐԲ
կը Ք^^էի
ինքզինքս
, պա՚ոճաոբ կր
գտնէի
միչտ
իմ մէքս
Գորնէ լիին Հեա կացութիւնր
փոխ–
ուեցաւ։
Այս օր իսկ,
նուաղազոյն
չափւոփ յան ֊
ցաւոբ
չեմ
՚լ՚լար
ինքզինքս :
Կ՝ րնդոէնիմ որ սխալներ
գորհահ
րԱամ :
ՎսաաՀութիւն
ունեցա
ք
մ աբդկա
յին ա րա րահ
ի մ բ
փրայ, նախրնտրեցի
՛լայն ուբէւնեբէ,
որոնք
աւելի
արմանի
պիտի
րլլ՛ս քին փստաՀ ու թեանս : Գո րնէ–
լին խտրեց
ղիս , կատակե րդո ւթ իւն բ խաղաց
ինհի
գէմ, ճարտար
նբրութեամբ
ել ես մանոէկի
մրնբ–
ման
ինկայ
թակարդին
մէք
Գոբնէլին
ղոլդաՀեռ մէկ տիպարն էբ Կ իկե
բ՛ւ–
նին ; Անոր գորհր
եղաւ դադտնիքներր
փերադար -
ձնել
Հոն՝ ուրկէ եկահ
էին ։ճակատագիր
, փոխա
րինութեան
գատաստանր
:
ԱՀա
այս չրքանակին մէ^ է, որ տեղի
կ
՝ոլ -
նենա
յ պատմ ութիէնէէ է
Գրեթէ
կատակելով
ոգեկո չեցի
բթամ
ատին
պատմ ութիւնր
, բա յց ճակատադի
ր ր րնտրեց
էլե -
րեւի
այգ. բթամ ատբ
իրրեւ
մ իքոց , հանօթացնե -
լու ՝։ամար
զիս Գորնէլիին ել որպէսգի
աւանգտ
—
կան
օրէնքներու
Համաձայն
բեմագբուի
խադբ։
Ահպտեմբերի
առաքին
կիսուն
օդանաւոփ գա
ցի
Պեբլին
, ճամ բո րգութիւնս
ալ ղէչ սկսաւ • թշ
նամի նաւ մբ ոմբակոհեց
մեղ Աեւ. հոփուն
փերեւ,
բա յց փնաս չՀասցոլց :
Հքանբ
մ թնո լորտ
մ բ կար Պերլինի
մ էք ; Օ՚լ ա–
կայանէն իսկ անգբադա
րձա
յ ատոր , օգին
չավ՛
ցուրտ
բնգո
ւնե լո
լ թ
իլն
մ բ
բբ ին
մ եզի : Ա իկիլիո
ք
պա րտութիւնբ,
զանաւլան
ճակատներու
եւ մաս —
նաւորաբար
Ռուսիո
յ գէպքերբ
հան
բօր
էն կբ ճ բկւ–
շէխն գերմ ան
մ ա յրաքաղաքին
վբա
յ . բարեկամ
ի
մ ր չնոբՀ
իլ
, կաբելիո
ւթիւնր
ունեցա
ք
տեսնելու
թուրքիոյ
եւ գերման
դեսպանատան
մասին
ղալլա–
նի աեդեկագի
րնե ր , որոնցմէ չատե բր տեղւո
յն վր—
րայ իսկ չէին պատրասաուահ
: Մխբճուեցայ
տեն—
դագին
, անոնց
րնթե րցումին
մէք :
Այ՛լ֊
աոթիլ
բաւական
գուարճալի
բաներու
Հանգիսլեցայ
անձիս
չուրք : Յաճախ
չարմահ եմ
ղլուխս
, անմ տու.թիւններու
ա յ դ դէղբ
կարգացահ
պաՀուս :
(Փաբ.)
Fonds A.R.A.M
