՚ ւ ե ՊԻ Ս ԹՍԴեՈՍհ ՎԱՆ^Օ
աՄԻ
Վերջհբս այս պատւ1՜ակաև վանքբ այ=
ցելեց՜ 6էւվսէւի ՚ քահանայ ԳիՆլեւմեան , հր այս
գարնան պիաի ստանձնէ նաեւ վանաեայրուր֊իւնը:
Ինքն է ոբ կը նկաբագբէ ուղեսւրւււթիՆնր ,
Ալիք^
մէջ ^ այնքան սրտաոոնչ յիշատակներ արթ-նցնե–
լով.^
Անցեալ
տարի
՚Լքռյեմրեր
\ճին քիզայէից
մ՛եկ–՛
նօւմ եմ ղէպի Ա • Թագէոս
Աոաքե
լո յ վանքր եւ
մի գէչեր
Խոյ քաղաքում
գիշերելուց
յետոյ ,
յտքոիգ
օրր %ոյեմրեր Սին Հասնում եմ Աակու
քաղաքը, որ կծկուած է մի Հսկայ
քարաժայռի
տակ
1
՚Բաղաքր
Զ*"նգիմա
ր ի գետից սկսած
բարձ՛՛
րանում է ասաիճան տռ աստիճան
գէպի
էեռը
եւ
վերքանում
է մի Հսկայ
ժայռի տակ, որ ձգւում՛ է
քաղաքի
աբեւելքից
գէպի
արեւմուտք
, այնպէս
որ
մէկի տան կտուրը
միւսի
Համար բակ է ներկա–
յացնում : Բտղաքի
Հարաւային
կողմից
նոյնպէս
բարձրանում
է մի Հսկայ
լեռ,
որը կոչլում
է
ՏԼտմրուլ -
ղաղի
Ա՛ակւռւմ
մնում
եմ երեք օր : Հանգիպոււ)՛
եմ
այգ
շրքանի Հրամանատար
գնգապետ
Միրղաֆա -
րիին եւ արտօնութիւն
ստանում : Տարգելի
գնգա–
պետր
Հարկ եղածբ ՜կարգագրելուց
յետոյ
, գառ -
նալով
ինձ
,
ասաց .
- « Ուրեմն
գնում էք վանք : 8 աքո ղո
ւթիւն
եմ ցանկանում եւ ձեղ վրայ սլարտք
եմ գնում
նրա
պա՜Հպանմ ան եւ մ աքրոլթեԼան
վերաբեբմ
ամր լի -
նէք շատ բծախնգիբ
, խնամք տանէք , որ այգ Հ ի–
նաւռւբց
շէնքը
նո ր փլուզումներ
չունենա
յ ԱյԳ
շէնքբ
ձեր անցեալ
պատմութիւնն
է, ձեր
նախնիք–
ների վւառքե ու պաբծանքր,
որ ձեզ յիշատակ
է
թակուած
, իսկ գուք պէտք է աւելի պայծառա -
ցնէք եւ յտրգտնքի
արժանի
վա
յր գարձնէք
: 8ո յս
ունեմ, որ ալգ մասին
ոչինչ չէք խնայի»
:
Ժամբ
2ին
ճտնապաբՀւում
եմ գէպի
՛Լանք ՚.
Զանգիմար
զ.ետի կտմուբքն
անցնելուց
յետոյ,
ան
միքապէս
սկսւում է մի փե րե լք
Ջ""^
ք " ՚ - Հ
Դ"*Ղէ
ուզզութեամ
բ մի սարսավւե
լի եւ տան քա լից վե . -
բելք
, որշատ տեզչոբեքթաթ
պէտք է
քաղել :
Մի անպգոյշ
քայլ եւ ամէն
ինչ կորած
է ։ Ուզե -
ցոյցս տեզ տեզ նստում էբ Հանգստանալով. Հա -
մար;
Լասնում
ենք գագաթին եւ աղատ
շունչ քա
շում : Տետո
յ սկսւում է վայրէ
քքր •
երեկո
յեան
Հասնում
ենք ուզեցոյցիս
գիւղր՝
Ջտնազյոլ եւ դի—
շերում այգ տեղ
Տաքորղ. առաւօտ
, լուսաբացին
մէկ -
երկու
բաժակ
թէ յ խմելոլց
յետո
յ , ՃտնապաբՀւում
ենք
մի նեղ ձորի
մ իքով , րարձրանւսլով
մ իշտ
գէպի
վեր
ժա քռերի եւ Հսկա
ք քարերի
մ իքով : Լուսա
բացին
՚էերելքի
գժուարին
մասն
ւսնղել
էինք :
Հասնե
լով
Թ՝ւան
քչի
կոչուած
ձորի
վեր քաւո–
րութեան
մ եր աոաք
բաց ւում է մի լա
յն
Հով իտ ,
որի
մ իք՛՛՛ի ան ցնում է ^անզ իմ արի
ճիւղե բից
մ է–
կր : Գետակի ձախ ափին
ե րեւում
են
ք՚մամ
դուլի
կոչուած
երեք
գիւղեր։
Ակսում
ենք
վայրէքքր։
Ժայռերի
վրտյով
աստիճան առ աստիճան ցած ենք
իքնում
մ ինչեւ
լերան
կուբծքբ եւ ապա
գառնում
գէպի
Հարաւ՝
մի ա րաՀետով
: Ո աւա կան տարա -
ծոլթիւն
ելեւէք կատարե
լուց
յետո
յ՝
Հասնում
ենք
երկու
Հսկայ
ժայռի,
որոնք ցցուած
են մեր
շաւզի
եզերքին : Աոաքնորգր
ցոյց է տալիս երկ -
րորգ
ժայռը եւ ասում .– «Ո^նչ կայ սրա վրայ՝» :
Նայում
եմ՝ երկու խաչ եւ. տրձանագրոլթիւն
, որ
շաա տեղ քտ րգուած է եւ անրնթեռնելի
, Հարցր -
նում եմ տռա^ո րգիս՝
ուրեմն
մ օ՛՛՛տ ենք վանքին ;
֊ « Ոչ^
աաասխանում
է նտ , գեռեւ
եբկ,
ֆւսբսախից
աւելի ՃանապարՀ
ունենք»
: ք՛մ Հար —
ցումին, թէ ինչի Համար է այս խաչքարն
այստե–
գր նա ցոյց է տալիս
մի աւե բակ
,գիւզ եւ բացատ֊
րում , որ ժամ անակ
ին ա լն Հայաբնակ
գիւղ է ե–
Հասնելով
ք՚մամղուլի
գիւգլէ եւ գետն
անցնե–
լուց
յետո
յ , մ եր ճանապա
րՀն
րնկնում է բլուր -
ների
մերթ ստորոտով
, մերթ
Կր^Ք՚՚փ եւ մերթ
վրտյով :
Այգ
ոլոր - մոլոր
մի ֆարսախ
ճտմ բան կրտ–
րելուց
քետո յ Հասնում
ենք
մ ա րգագհ տ իննե ր ի
ւ
Ո՛ զեցո քցս գետակի
Հակառակ
ափին , սարի ստո–
րոտում
եղած մարգագետինր
եւ կից
քբաղտցներբ
ցո քց տտլուի^ բացատրում
է , որ գրանք պատկա
նում
են վանքին : Աիրտս
թունզ. է առնում
, մո -
ոանում
եմ քողնութիւնս
եւ քաքլերս
արագացնում
շուտ
Հասնելու,
վանքին : Աարի լտնքով
մի պտոյտ
դո րծելռւց
յետո
յ գառնում
ենք գէպի
արեւեքք
Անմ իք ապէս
բլուրի
վրտյ
երեւում
են երեք մա -
տուոնեբ ;
Ուրեմն
քայլ տռ քաք
լ մօտենում
ենք պատմ ա–
կան
վայրին։
Մ՚ոնում
ենք ձորի
մէ9
, որից
Հոսում
է մի րարակ
քուր։ « ԱՀա վանքի սեփական
քուրբ,
աՀա
սարի
լտնքին
վանյւի
ոչիսարբ֊^
^ ծանուցում է
ւււղեցոյցս : ՄՕտենում
ենյւ
ձորի ամենտնեդ
անց
քին , որբ կոչւում է Դտրրանգ : Աբկու
կոոմի սա–
բերի
վրայ
գտնուող
ժայռերը
մօտեցեք
են մի մի
մեանց եւ կազմել
մի նեզ անցք։ Զախ կողմի
ժայ–
ք–է– ՛քր՛".; փորագբոլած
է մի խա* : Անցնում ենք
Թոէէքիպ
Ահէքին
Խգհէը
ԽՄԲ
—
Թռւրքիոյ Ացգ– ժողովը
լ ո ն ծ ո ւ ե ց ա ս
Ս՚արտ 24ին,
ըն տ ր ա կ ա ն պ ա յ ք ա ր ը
սկսած
է
աբ -
դ էն : Աոաջին ճառը
ի օ ս ե ց ա Ն ճ ա ն ր ա պ ե ա ո ւ թ ե ա ն
նախագաեը, Իսմէթ Ինէօնիւ, ի ր թ ե կ ն ա ծ ո ն թ ֊ ի ւ ն ը
դնելով : Ահաւասիկ ամվափումր -
–
Աէբելի
Հայրենակիցներ,
նոբ րնտրու -
թեանց
մէք կբ գնեմ երեսփոխանական
թեկնա -
ծութիւնս : Անցնող
չորս տարուան
ըն թացքին
, իմ
գլխաւոր
նպատակս
եղաւ
Հայրենակիցներու
մի
քեւ
Համերաշխութիւն
եւ միաբանութիւն
Հաս -
տատել
, եւ արտաքին
ապաՀովութեան
տեսակէ -
տով
թուրքիոյ
ցոյց տալ փրկութեան
ճամբան
Մինչեւ
Հիմա աշխատեցանք
որ ղանազան
Համո–
զումներով
տոգորուած
Հտ յրենակիցնե
ր ը անխա -
փան
գործեն
քաղաքական
կեանքի
մէք, եւ այս
ուզզութեամ բ անՀուն
աղատութիւն
տբուեցալ
ի–
րենց։
Որքան որ բաւեցին
մեր ուժերր,
քանացինք
որ
բուռն
վիճա բանո
ւթի ւնները անվնաս
անցնին ,
մեր
քաղաքական
ճակատները
Հանդուրժեն
իբա
րու :
Գլխաւոր
պարտականութիւնր
կր
վիճակէր
կառավարական
կուսակցութեան
: Հալք
կուսակ
ցութիւնր
եւ կառավա
բութ իւններր
պարաալո
ր
էին աշխատիլ
ամենամեծ
ո ւչագբո
ւթեամ բ , քա -
նալով
լնգգիմադիր
Հոսանքներու
անիրաւ կամ ի–
րաւացի
առա րկռ ւթիւններբ
իրարմէ
զանազանել
Անիրաւ
վերագրումնեբու
ազյլեց
ութ իւննե բուն եւ
գբգռութիւննեբուն
գէմ , պարտաւոր
էին
եբաշիւա–
ւորել
երկրին
Հայրենակիցներուն
ապաՀովութիւ–
՝
նբ : իսկ եթէ դի տո զո ւթ իւննե ր ր իրաւացի
էին ,
սլէտք էին
մ ոռնալ
արժանապատուութեան
ամ էն >
վիրաւորանք,
ել դարման
թոբՀիլ ու
միքոցներ \
ձեոք
առնել։
ԱնՀրաժեշտ
էբ չափազանց
Համբե–
րատար
Րէէալ , որպէսղի
լնգգիմադիր
կուսակ ֊
ցու թիւններբ
ապաՀովութեամբ
գործէ
ին :
1946/
արտակարգ
կարգագրոլթիւննե
րէն
Հետք
մնացած
չէ այսօբ,ել
Հակառակ
անոր որ վրգովիչ
գրդռռւ.—
թիւններ
կատարուեցան
, րնականոն
դտտավարռւ—
թիւններով
կարելի
եղաւ
երկրին
կարդ
կտնոնր
սլաՀպանել : Այս արգիւնքր
մեբ գեմոկրատ
՚էար -
չաձելին մէկ Հանգրուանն
է , գէպի կատարելա -
գո րծում
: Այս ճամ բուն
մէք մեր Հա յրենակիցնե -
րուն
ոզքմւոութիլնր
փրկեց
երկիբր,
րնգդէմ ա -
նոնց որոնք
իրենց
րնծա յուած
աղատութ
իւնբ դի–
տակցարաբ կամ անգիւոակցարար
չարաչար գոբ —
՝ ծւսծեց
ին : Զր ՛՛լա րտո ւթեամ բ եւ
ՀայՀո
յան
քով
գործող
«.փօլիթիքաճի»ներր
վաբկարեկուած
են :
կր տեսնենք
մարգիկ, որ կ՝ուղեն
" ՛ յ "
ճամրէն
քալել
աակաւին։
Միայն թէ յայտնապէս
կ՛՚երեւի
ռր մեր Հայբենակիցներբ
ուժ չպիտի տան
անոնց։
Նոր ա շիւատանքնե
բ բացուած
են մեր
առքեւ։
Տո՚ռաքիկտյ
շբքանին
, ՛քեր զլխտւոբ
նպատակբ
պիտի
բլլա
ք
արզիւնալորել
եւ զարդացնել
ղեմոկ–
լւաա
շարժում
լ։ : Նախ պիտի
բաբեւիոխենք
մել,
սաՀմ անագրո
ւթիւէձր , ժոզովր գապետ ական պտ -
Հսնքնեբու
Համաձայն։
Մեր ներկայ
սաՀմանւս -
գրութիւնր
եբկրին մեծ ծառա
յո ւթ իւննե ր
մատոյց
ել անոր յտո աքզվւմոլթիւննեբուն
ոլատճառ
եղաւ՛
րա ւց իւմ կարծիքով ալ լբացուցած
կ իր շրքանր
եւ
անՀբաժե
շ՛տ են նոր տրտմ ագրութ
իւններ
եւ. կաղ–
մ ակե րպութ
իւ ննեբ , Համ ա պատաս խան ե լո ւ Հա -
մ ուր ժողով
րղ ա ւղե տակ
ան պաՀան
քաւերուն
Ձեմ
կրնար
ենթագրութիւննեբ
ընել , մեր
պագայ
սաՀմանագրութեան
մասին–. Միայն
թէ
կ՚՚ոլզեմ
թարգման
Հանգիսանալ
իմ
անձնակս,%
Համոզումներուս
: Անկտխարաբ
երեսփոխանական
ժոզովէն,
երկրորգ
խորՀրգարան
մրն ալ պէտք է
մեղի։
Այս երկու
խորճրգաբաններր
միասնաբար
պիտի
Հարթեն շատ մր խնգիրներ,
ինչպէս
նաեւ
անքատապէս ալ պիտի
զբաղին
ղանազան
խնգիբ
.
ներով։
Հանրապետութեան
նախագաՀին
եւ զո
յգ
խռրՀրդարաննեբուն
միքեւ Հաստատուած
յարա -
րերութիւններր
եւ առՀասաբակ
Հանրապետու ^
թեան
նախագաՀին
պա րտա կանո ւթ իւննե բն ու ի^
րաւասութիւններր
Հիմնտկան
քննութեան
մր ա ^
ռարկայ
պիտի
ր/լան : Ոչ ոք այսօր
կրնայ
վճռել
թէ այս խնգիրնեբր
ինչսլէս
պիտի
կարգադրուին՛
Միայն թէ ամբողք
ուժովս
պիտի աշխատիմ
ոբ^
այս
խնգիրները
կարգադրուին
Համաձայն
աբեւ
–յւ
մտեան
ղօրաւոր
ժոզովբգապետոլթեան
մր Հիմ
V
նական
սկզբունքներուն
:
՝\
Մեր
ներկայ
սաՀմտնագբութիւնր
պատերազ
մի մր պարագային,
կրնայ
տրադօրէն
ապաՀովել
րոլոր արտակարգ
միքոցնեբը։
Նոր
սաՀմանա -
գրութեան
մէք պէտք է մտնէ այս պարագան
րայց
մեր
ներկայ
Հիմնական
օրէնքր տկար մասեր
ունի
,
այն ալ սա է ։ Երր կուսակցութիւն
մր
րնտրու -
թեանց
Հետեւանքով
մեծամասնութիւն
ապաՀովէ
,
կրնայ մէկ շարթուան
լնթացքին
վախել
բոլոր
օ–
րէնքներբ
, նո յնիսկ
սաՀմ անադրական
օրէնքբ
: Ա–
պագայ
ծերակո
յար մասնաւորարար
պէտք է զրա–
զի այս գործով,
այսինքն
ապաՀովէ
ստՀմւսնա -
գրութեան
կայունացումր
եւ իւբաքտնչիւը
օ -
րէնք պատչաճեցնէ
ստՀմտնադրռւթեան
ոգիին։
կասկած
չունիմ ոբ եթէ արեւմ տեան չափանի չե -
բով ել
սկզբոլնք1ւերով
նոր սաՀմ անագրո
ւթիւ1ւ
մր
Հաստատենք
, մեր քազաքական
կեանքը
պիտի
ու
նենայ
աւելի ապաՀով
ապագայ
մը։
ԲՌՆՈԻՒԵԱՆ
ԳԷՄ
Ուրիշ
պար տականո
լ
թիւն
մ րն ալ կր վիճակի
ինծի , եւ յաոուքիկայ
չորս տարուան
րնթացքին ,
անով
ոլիտի
ղբաղիմ
մասնաւորարար։
Մեր
քաղա-
քական
կեանքին
մէք կարեւոր
Հիւանդութիւն
մր
կայ
, որ պէտք է զարմ անուի
Հտ յ րենակիցնե
բու
գործակցութիւնով
: Բոնութեւսն
քաղաքականու
-
թիւնր պատմական
արմ ատնե ր ունի ել ւոեսակ
մր
կանոն
դարձած է պետական
իշխանութենէ
Հեռու
գտնուող
կուսակցութիւննե
բուն
ձեռքբ : Այս
պատճառով
է որ արդէն
դարերէ իվեր
ժողռվր–
ղապետտկան
վարչաձեւ
չէ Հաստատուահ
այո
Հեգերուն
վր՚ոյ
: Ով
Որ
իշխանութեան
գլուիս չէ
գտնուած, չէ կրցած
Համբերել եւ
Հանգուբժել,
եւ րոնութեան
ղիմած
է ։
Մենք
իբրեւ կառավարական
կուսակցութիւն
,
քանացինք
մեղի վիճակուած
պարտականութիւնը
կատարել։
Մենք
չենք կրնտբ վախել
րնգգիմտ -
գիրներոլ
բռնակալ
միքոցներր
: Իրենք պէտք է
Ց՚՚յքէ
՛ո՛՛ն
այղ. կատա րե լաղ ո րծում
ր . ա լս բռնա
կան քւողաքականութիւնբ
այժմէն
անդամալուծած
է մեր քաղաքական
կեանքր
րազմաթիԼ
տեսակէտ
ներով
: իրրեւ
ծանրակշիռ
երեւոյթ
պէտք է մատ–
ն՚սնշեմ թէ մեր գլխուն եկած
աղէտներուն
առթիւ
իսկ
չենք կրցած
իրարու
միացնել
կուսակցու
-
թեանց
վարիչնեբբ։
իրր օրինակ
յիշեմ
վերքին
ողողումր, որ բնական
աղէտ
մբն էր, եւ սակայն
շաՀաղործումի
առիթ
եղաւ
բռնի
քաղտքականռւ–
թետն
ներկայացոլցի^եբուն
Համար :
Ա իրելի
Հալբենակիցներ
, րնտ րու^ւե
րՈ
էն կր
Գարբանգր եւմեր դիմաց
փառաՀեզօրէն
բաբձրա–
՛նում է վանքի
Հսկայ
գմբէիժբ՝
սրբատաշ
քարով,
կարծես
մի կւոորից
ձուլուած
լինի։
Աիրտս
սկր–
սում է աւելի արագ բաբախել,
քայլերս
աւելփ
արագացնում
եմ , աւելի
շուտ տեզ Հասնելու֊
Հա
մար : կարծես թէ վեց ֆարսախ
ՃանապարՀ չեմ
քայլել :
Վերքապէս
ինքս ինձ գտնում
եմ
պաբսպապաա
վանքի
զտրպասի
առաք եւ չտապ
ներս մտնում
ու
քա յլե րս
ուղզում
գէպի
վանքի
արեւմ աեան
գուռր
բաց տալիս
ներս մտնում ու ծնրագրում
;
իմ
մ տքում
անմ իքապէս
արթնանում
են Հա -
յոց պատմութեան
գրուագներբ
եւ մեր
վանքեբի
մասին
զրուած
ուսումնտս
ի բութ իւննե բ բ ։ Իմ աչ
քին պատկե րանում
են մեր առաքին
լուսաւորիչ
-
ներր Ա . թադէոս եւ Ա - Բարդոզիմէոս
աոաք -
եա^երր :
ԱՀա
ծնբազիբ
մօտենում
եմ սեզանին
, Համ -
րուրում եւ մոմ վառելով,
գուբս
գալիս
վանքից
ու դիտում
շուրք ս :
Գարերի
փոթորիկներից
յետոյ, այս պատմա
կան վանքբ դեռ Հսկայի պէս գլուխբ ցցած՝
կան
գուն է եւ Հիացմունք է պատճառում
այցելու^ւե -
րին. տասնեակ
գարերի
փոթորիկներր,
աՀ
տուել
անշունչ
քարերին
, որոնք Հազարաւոր
տա
րիներ
փերք այնքան
պերճախօս
վկաներն են մեբ
անցեալի ու փառքի
. . .
Մ աքով
սլանում
եմ ղէպի
յետ , աչքիս
առաք
պատկեբանում
են մեր պատմութեան
Հին
էքերր
եւ թւում
է֊, որ փմ շուրքր
Հնչում է մի տնուչ երգ ,
որի մէկ տողր
սրբազան
մեզեգու պէս
կրկնւում
է անլնգՀատ : վ
...
թաղէի
վանոլց
ձէնիկգ
ինձ
գիպալ...»^ արձագանգռւմ
է երգի ա յգ տողր եւ
փոթորկում
միտքս ու Հողիս ...
Տաճար
ից յետոյ
մի առ մի մտնում
եմ խու -
ցերբ,
որոնք շարուած
են իրար
կից, եւ
նորից
,ե–
մ իտքս
սլանում է յետ • . • ԱՀա , ա յս քարէ
խ*
րում էր , որ մեբ կուսակրօններր
գիշեբ ու ցեբեկ
տքնում
էին՝
գր ի չր
ձեոնեբին
, մւսղաղաթի
վբայ
կււացած
ստեղծագործում
էին,
լոյս ու գիտռւ -
թ ի լ ն տարածում
. . . Բայց
այժմ սգաւորի
՚զէս
եւ
ամկնքից
մոռացւած
սգում են իրենց
Հին
՚իառքր
եւ. իրենց անցեալբ
:
իսկ այգ մասին
ի՞՛նչ են մտածում
մեր ազգա
յին մարմիններր։
Չպիտթ
յամենալ
մեր Հին վւաո–
,բի
" ՛ յ ս գեղեցիկ
կոթոզբ
կանգուն
պաՀելու Հա -
մաք,։ ԱնՀրաժեշտ
է որ ւքեր աղգա
քին րոլոր
Հիմ–
նուրԼութիւններբ
, ւքիութ իւննե բ ր եւ սրացաւ
ազ–
սարստփբ
կարծես մօտ չեն եկել այգ
Հռյակապ
դա,հննեբր
ձեռք
առնեն
Հարկ եղած,
մ իքոցնե ր ր՝
կառո
ք
ցին :
Գիտում
եմ գտրդանկարներր
, որքան բնական
,
որքան
գեղեցիկ : ինչ մեծ աշխատանք է տար -
ուած եւ ինչ խնամք,
մարգկային
բանտկանու
-
թիւնբ
ինչեր է կերտել
, ինչպէս է կեանք ու լեզու
ա ւզ
սէ
ցուց ա նե -
ղոնէ եզածր
կանգուն
պաՀելու
եւ
լո,.. որ ներկայ
սերունզբ
նաքսանձախնդիր
է մեր
անցեալի
յե շատակա րաննե
ր ր .ղաՀելոլ եւ պաչտ -
պանելոլ
խնդրում :
ՏՈՎԱկՓ
՛ԲՀ.
ԳԻԻԼՈԻՄԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
