Գաղուրհ
գաղոէթ
ՈՒՍՈԻՑԶԱՊԵՏ
6ՈՎՀ. ՀԻՆԳԼԵԱՆԻ
յուղար–
կսււ-որոսթիւնբ
աղգային
սուգի
մշ
աէգաւորու ֊
թիւնշ
կքլ գործէր : Ա՛ աաւո րականնե
րու , անՀա -
մար սաներու
, առեւտրականներու
եւ ամէն
խաւի
պատկանող
րաղմութիւն
մր կիրակի. Մարտ
19ի՚ն
լեցուղած
էր Բերայի Ա . Երրորգութիւն
եկեղեցին -.
Գագաղին
շուրք կանգնած
էին «Նոր
Գպրոցին–»
սաներր
ինչպէս
ե լ Ագգ– Հիւանգանոցին
գթու ֊
թեան
քոյրերրՀ
Տաճարր
լեցնող
րաղմութեան
մէք
ԿԸ
նչմարոլէէն
կրթական
քննիչր Պ–
ՄուսլիՀէա–
տին , Զանագգա
լէ ի երեսփոխանր
,
Կեգր •
լիոէի
անօրէն
՚Լաղարոս
ՊալՏեան,
Բանկալթիի
՜Լիսէի
տնօրէն կարապետ
՚Բիւրքճեան
, Պէղազեան վար -
մարանի
անօրէն
Պօղոս Պէղաղեան
, էսաեանի
տնօ–
րէնոլՀի
Օր– Լերմենէ
Գա քուստեան
, Մ այր վար -
մարանի
տնօրէն
Միսաք
թաթարեան
,
Կէտիկփա֊
չ"՚.ւի
Գ՚ՂՐ"ցԻ^
տնօրէն
Պօղոս Շապոյեան
, Գարա–
կէօղեան
որրանոցի
տնօրէն
Աարայտարեան
,
0ր–
թագիլղի
վարմարանի
տնօրէնուՀի
Օր– Արչալոյս
,
րո լո րն տլ րնկե րակցութեամ
ր ուսուցիչներու
եւ
ա չակերտական
պատո
լի
րակո
ւթիւ1ւնե
րու :
Տուղարկաւո
րութեան
իրենց
մ ասնա կցո
ւթիւ
նր բերած
էեն Ազգ՛
Լի լտնդանոցի
Հոգաբարճու
—
թիւնր
, Մ խիթարեան
Հա քրերր
, .ինչպէս եւ Պոլ -
սաՀայ
բոլոր
Հանրա
յին
Հա ստատո
ւթ եւննե ր ր :
Գամ բանականներ
խօսեցան Պ՛ Պօցոս
Պէղաղ
եան,
Հմայեակ
. վրգ՛ եւ Տռոթ
՚ Արաալաղղ :
Հանգոլցեաքեն
փավ,աքին
Համաձա/ն
ոչ՚մէկ ծագ–
կեասաե
ոոեուած էր, րաւք/ւ Նոր Գպրոցի
ԼԱՑՍ,
ՍԻՐ, ԿԵԱՆ-Բ վեր աառոլթեամբ
ծադկեւղսակէն
Գագագ ո վեր^են
անգամ
անցաւ
Նոր Գպրոց
ին առ
քեւէն։
Մարմ ենր ամփոփուած
է Ակիւաար
, Պագ–
լեանի
անունով
սրաՀ մր կառուցանեչռւ
Համաբ
Ագգ
՚ Հ ի ւանգանո
ցի
Հ իւծախտաւռ
րներու
յաբկա
—
րամնին մէք :
Հ– Մ՛ Ը՛ ՄԻՕՐԸ մեծ շուքով
տօնուած է
Հալէպի
մէք , Հովանաւորութեամ
բ
առաքնոբգ
ԶարեՀ
եպիսկ.ի։
Այս առթիւ
Հոն գացած էին
՜Աուրիոյ եւ Լիբանանի
Շրք– վարչութեան
Հինգ
անգամներր։
Իր բացման
խօսքին
մէք րնկեր
Լու–
աեր Մասպանաճեան
րսած է թէ Հ՛ Մ՛ Ը՛ Մ՛ի
Հիմնագրոլթեան
32/"/–
տաբեգաբձր
կբ
գուգագի–
պի այս տարի
Հա լէ պ ի մ ասնաճիւղին
քսանեւ -
Հնիգամեակին
: քցօսած
են բանաստեղծ
Մ •
Իշխան
եւ
Հ. Մ՛ Ը՛ Մ-ի Շրք՛ վարչութեան
ատենապետ
Տոքթ. Ա՛ Գապագեան։
Տեղի
ունեցած է
նաեւ
գա յլիկնե
բու
ե րգմ ան ա րա րո գութ
իւնբ
^ ԺԱՆ ՆԱԼՋԱՃԵԱՆ
որ Լիբանանի Հ՛ Մ–
^1քյ՛
Մ ՛ին մէք տեւ արար սլաՀած է Հեծելարշաւի
իր
ախոյենութԼււնր
, Ֆրանսա
քէն Հրաւէր ստացած է
մ ասանկցե
լու Վ ՚ Ա ՚ Լ • ՝Բլիւպին
: ճամ
բու. եւ ապ–
–^–բուստի
րոլոբ ծախքերբ
պիտի վճարէ
նոյն
ակում–
ՆԱՄԱԿ
ԽՄԲԱԳՐՈԻԹԵԱՆ
ԵՐԿՈԻ ԽՕԱք՛ Պ՛ ԳԵՂԱՄ
՚ԲԷՐԷԱԹԷՃԵԱՆԻ
իր
ւնեկւ
լարպաշրի
ւ/եբեւյմանատունր
,
գամբարանեն
մէք :
Ամէն
կողմէ
նուէրներ կր Հասնին
, Հինղ -
Յարութիւն
Վ . Առաքելեանի
Հիմնտծ Ս • ԳրԼ>Դ"Ր
Լուսաւորիչ
կաթողԼւկէ
Հա քերու եւ
1876/՛5»
բողո–
քականներու
ել ապա
1883/5՛
կաոուցուած
աղղ •
կեգբոնական
գպրոցներր
Հայկական
մչակոյթր
մօ—
տեցուցած
են Հայութեան։
Հաք վաճառա կաննե ր ր
նսլասա ած
են աքս գպրոցներու
Հ իմնաղրութեան
:
Ներկա քիս կան ագգասիրական
,
բարեգոբծա—
կան եւ մ չակութային
րնկե բութ իւննե ր
Արանց
եւ. կանանդ
Բարեղ ործական
, Մա քքւերոլ , Հայ կա
թողիկէ
Աղքաաաիսնամ
ի
մ իութիւններ
;
Երբեմնի
Մ ես քա պեան
՝եէ։.– սէ քմ՛մ Լ ան Րաֆֆի
լՐւթեբցա^յ11%Ալւ.
՚71. կուոակցա1լան
ակումրներր
:
Նոր
Ջուղաքի
մէք Հացտատուած
Հալ մողո —
վ ուր
գէն եւ 1131^ոլա կան
գե րգա սա աննե րէն կր
ւրսղթեն,
ղէպի
Հնգկասաան
, Եգիպտոս
^ Իրաք ,
իաա/եա
, Հոլանաա :
Վերքին
ներւյ աղ թի առթիլ Նոր Ջուղա
քի
մեր
ձաւոր
գիւղե
րէն
Մ աղրաբագ
, Բմկեբտ
, Գաք ան ,
Աէյնաւոլլ
, Խէքիղալա
, ղրեթէ
պարպուեցան
: Նոր
Ջուցա
քի մէք^ ուր օաարաղգիներր
տուն
չունէին
,
այմմ տերաց <սծ են Հա յաստան
գացած
Հա
յերու
կալուածներուն
:
ՇաՀ
Արլւասի
օրով
12000
Հոգի
Հաստատուած
էին
Նոր Զուոա,
մենչ
1903/5/ 530
աուն կար
(3550
Հոգի) ,
1930/5, 2500
Հոգի։
« Յառաք»ի
ուրբաթ
օրուան
թիլին
մէք կար
գացի
ձեր գրութիւնր
մեր երգչախումբԼւ
փարիղ
եան ռատիօկայանէն
տուած
ՀամերղԼւ
մասին։
կր գանղ ատ
իք որ երգուած
կտոբներր
կապ
չունէին
Հայ ֆօքլօբԼն
Հետ : Գեռ աւելին
, Հայ
արուեստր
անարգուած
կը գտնէք
ա յգ
երգերու
րնարութեամբ
, որոփ կ*եղրակացնէք
թէ
ձեոնաբ–
կր արմանի
չէր ղնաՀատոլթեան
;
Զեր
յԼւչողութ
իւնր թաբմ ացնելու
Համ ար կ*օ–ւ^
բինակԼւմ
յտյաաղիբր
—
ինչու Պինկէօլը մտար ,
Հով լիԹի
(կ • փարգապեա)
, Հսզիս մրմուո, սիրտս
փ ր փ ո ն ր
\մող՛
երղ, գրի առած է Սիւնի),
Խը(1–1
ձորի ծաոի տակիԸ , էս իմ հարս սիրհցի
(ՄեՀբար–^
եան)
, Լյ՛առիս աակը կանաչ է
(գրի աոաւ գ. Վա–
ղարեան) , որոնց քաոաձայն
գաչնաւորռւմբ. իմ
կողմէ եղած է, եւ այգպէս ալ
յայտարարուեցաւ։
Տետին
Հտ յ անՀ աան ալ գիտէ ոբ անոնք
Հայ
աչոլղական
երգեր
են եէ Լւրրեւ ա Լւսլէսր
կրնան
ծառսէ լել Լ։րենղ
մ ե գեղ Լւա կան
ղա րձուածքոփ
թէ
չափ։աբերէէւկւէւն
ղ րութեամբ :
Օատրաւքէււտ երգ րլլալո փ կար միայն
Մայլւ
Այւաքսի ափհրով//:
Աքգ– ւսլ .յայտաղ բԼ։ն մէք
գրինք
, նետւոե
լով ոբ չատ սիրելի
Հին երգ մ բն է :
իսկ
ֆրանսերէնոփ^
երգուած
փ/՚րքին
^^Ր՚ք Ը
(է4Ձ6Ո(161 •
կէէէալմակերսլԼւչնեբբ
իրենք ւԼւավւէԱքեց էՍՍ ,
ո բսլէէէղի
երւլ չախումբր
ցո յց տա յ Լւր
լատկու -
թԼււններր
, Օէոար երգերու
մէք ալ :
Աեւէ մաւնաւլէտի
առքեւ
կարելԼւ է
փաստել
նոէԼսասլէս
մեր թոլած
երղերու
տոՀմԼւկ
նկարէս —
ւլիրր։
Բէէէյց պէ՞տք է արղ եօք եղրակացնե
լ թէ ՛էէ յհ
եբւլբ
որուն
ղաշնաւորումբ
կտտաբուած
չէ կոմԼւ–
տաւէ փարղաէղետի
կողմէ կբ ղաղրի
Հայկական
բլլ՚"/է
՝•
իր մասԼն
մեր անսահւքան հւ 1ււոր յարցանքին
հհա
չենք կրնար
րնղունիլ որ քառասուն
տարի
ւԼերքր Հալ ւսրուեսէոին
նուԼւրԻւած
երամիչտնեբ
Հրապարակ
Լւքած չբլլան
։
^
Աւելորգ է մասնադիտական
այս
Հարցր եր-
կտրել
օրաթերթի
մր սիւնակներուն
մէք :
Գալով
երգչախումբի
երգեցոգհւթեան
որա ~
կին՝ այն երեկոյ
62
Հոգիէ
կը բաղկանար
խումբր։
Ներկայ
պարագաներու
մէք գրեթէ
Հրաչք
մ չն է
զաեոնք
Հաւաքելբ
, ելկարելի ալ չէ լաւագո
յնր
ընելը, առ այմմ , մեր
միքոցներով։
Այ ս ասռա մ - անգամոլՀինեբր
նիւթական
եւ ,
բարոյական
ծանբ
ղոՀողութեամբ
գործ
մր
գլուխ
Հանելու
Համար
գԼւշեբնեբ
ղոՀեցին
, երբեմն
Հե -
տիոտն
վ ե րագա րձան
տուն , գո րծագուլի
օրե -
բուն,
երբ ու րԼւշնե ր կբ քնանային
:
ԼՐչ ես , ոչ ալիրենք
յաւակնութիւն
չունինք
ան–
^^ՐՒ
ւ
.11
"Ղ՛"–՛
Րայց եթէ չՀաւնեցաք,
Հարց կու
տամ
ձեգԼւ Հրապաբակաւ
.-
Ի՞նչ
րրիք անձնապէս
, ՝
եւ կամ կր վւորձէք
մղել
ուրիչնե
րբ
, որ բնեն, նա– ՜
խանձելի
ղիբքի
մր Հասցնե
լու Համար թէ
երգ–
չախոաէ
բր եւ թէ անո բ
ղո րծո լնէ
ութ
իւնր :
Վ՚ոխանակ
թե թեւօրէն
դետնէ
գետին
ղաբնե–
լու ձՖռնարկ
մ բ ոբ ցարղ
չէ ր փո բձուած , կրր–
նա յԼ^ք բարեացակամ
խո րՀ րգածո
ւթ իւն
մ ր կամ
փափաք
մ ր յա քանե լ , ի Հ ա ր կին
մ օտէն
ձ տնօ
թա
նա լոփ
մ եբ ա չխատանքնե
բուն :
Գալոփ
III
յն Հարցին թէ մեր Հտմերդր
տ րմա
նի է Հետաքր բրութեան թէ ոչ , ստիպուած
եմ
ձեղի
րսե քու թէ ձա ւնասլնակներր
պիտի տրամ ա–
գրուին
\1Յ
.^\0
ԼսX6ա1^օս^<Հ/,
(Իրենց
կողմէ է ձեռ
նարկր՝) , երկրորգ
ունկնգրութեան
մր Համար , եւ
թէ կրկեն
Հրաւէր
մր պիտի
րլլայ
մօտերս երկ -
րո րգ Համերգի
մ ր
Համ ար :
Կբ կարծեմ թէ Լիատիօ կտ յանի
սեղաննե
բուն
չուրք գոնէ
ձեգի չափ ե րամ չտաղէ անե ր կան :
Ա.ՊԱՐԹԵՒԵԱՆ ,
ԼՐԱՏԼ)Ւ
ԱՐՈՒԵՍՏԻ
ՏԻԿԻՆ
ՄԱՐԻ ԱՐԱԳԵԱՆի
մասին
Հետեւեալ
տոգերբ կր ղրէ
«Նիւ Եորք
Թայմղ»
ՏիկԼն Ա–
րաղ եան
(ծնած
Իղմ իր)
ունի Հարուստ եւ լի ալ
Լւր
սօփրանօ
ձա քն մր, որՀաւասարասլէս
գեղեցԼւկ է
Լւր ամբողք
տարողութեան
մէք , եւ Լւր լուբք
կեց–
ուածքր
, չ^աբՀալի
բեմ ական
չաբմուձեւե
րր եւ
ԼսոՀուէւ
մ ե քլ^ւաբանո
լթ Լււ^ւե ր ր սքանչելԼւ տպաւո
—
րութԼււն
մր գործեցին
ղԼնքր
ոլնկնգրուլէւերու
Հոծ
բաղմու թեան
փբայ , փերքին
նա ագ աՀանղէ սին
ատեն : Տ Լ՚կԼն
Արա գետնի
բաղմ աղան
ձ Լւրքե բուն
վ՝լէսւյ , Հարկ է աւե լցնե
լ օտար
լեղուներու
Համաքւ
Լւր ունեցած
ղ Լււբու թիւնր
: Իր յա լտագիրր կաղ -
ւք^ււած է ր իաա
լերէն
, ղ ե րմ անե բէն ^եւ ֆրանս ե ր
էն
երղեքւով։
Ւնչպէս
նաեւ Լւր մայրենի
լեղուով՝
Հ
՛Ա—
յերէնոփ
։
ԱռաքԼն
երեք իտա
լեր
էն երղ երր եւ յաքորղ ող
ղ ե րմաներէններր
ՏիկԼն Արագետն
երգեց
խնամ —
քաԼ
, մասնաւոր
ուշաղ բութ իւն
ղարձնելոփ
Լւլրա—
քան չ Լււբ երղի
ներքին
բնո քթին
՚-Տ Լ ՚ ^ ն ր
իսկասլէս
Լ՛ն ք՛լ Լնքր գե բաղանցեղ
երեկո
յթԼ՚ն
երկրորգ մա-
ս Լն
մ էք , ոբ տմրողք ութեամբ
նուիրուած
էր Հա–
յերէն
մողովրգական
եւ այլ երգերու։
Բոլորովին
թովիչ
էր
կաքաւի հրցին
եւ ղուարճալի
մողովր–
ղական
պարերղին՝
Չիմ
ՈԼ
Չիմին
մէք,
այնքան
արտա
յա
յաի
չ որ յա յտաղրԼն
մ էք թարղմ անու -
թԼււնբ գրուած
էէ բ եւՀարկ ալ չկար :
« ՅԱՄԱԶ
»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(41)
Մ ե ԼԻքԻ Ա ՚ Լ Տ Ի ՚ ւ Ը
Ռչի^չ
չկայ,
ոչինչ։
Ամէն ինչ չատ է ցած ըն
կած, չատ է գատաբկ
, ոչ ոք արմանի
չէ , ոբ գԻւ
նրան նայես
՚ . . Նկաբել ես ուղում,
նայիր թէ ինչ
կայ
առքեւղ
, տես ինչն է քեղ վայել։
Նկարիր Խա–
չենցուն
. . *
-
ինչ ասացի"ր
, ապչած
բացականչեց Գա
յիանէն :
Նա յանկարծակիի
եկածի
նման
էբ։ Բայց
մի
վա յրկեանում
Հասկացաւ
ղա յեակի
մ իտքր :
Մ Լ՛ ասԼւր ա յղսլիսի
րան , ղ ու
սրբապղծու–
թիէն ես կաէոարում
, ասաց նա մի կրակոա
քեր -
մ եռանգութեամբ
:
Գիաե՞
ս թէ եղել է մէկբ , ոբ
Հնէսրած
լինի
այնպիսի
ղո յնե բ ՚ - • Ո՞՛վ է ո րե լ այն
1 (՚ւ՚էւ՛
՚
" I՛ կարողանա
յ
ղ լուԼս բերե
լ էսյգպիսի
ւք ի
յէսնղ ուգն
էքԼաք : Ես ծոց Լւ քսակ
է Լւ ուղում
զոբ–
ծել
նրա Հաէքար : Շատ րան գիտեմ
ասեէլնագոր -
ծոլթիւնից,
չէ՞։
•— 0՜
•
ոսկի
են մաաներգ
, գա. մ Լէ Հատ ես
մեր
երկրում :
-
Մ Լ՛ ՚լ"ՎԻր
՚ ես սկսեցի
, բայց տեսաք որ
ոչինչ
չգիտեմ
, չգիտեմ
մի բան, ոբ արմանի
լի
նէր
նրան։ Եւ ղէն գցեցի
• ՚ ՚ ի՞նչ
եմ , ես որ նրան
վա
յել մի գործ
կա բողանամ
ստեղծե
լ մ աքիս
մ էք :
Այղ
անկարելի է։Ջէ՞ որնա՛..
•
Եւ բոնելով
պառաւի
գլուխր
, բերանբ
մօտե–
ցրեց նբա ականք ին ու վեր քացրեց
մ ի գմ ա յլմ
ուն–
քոէԼ , որ չչնչաց
.
Նա ամենաղեղեցիկն
է երկնքի տակ - • -
Մ եՀրին
սկսեց
Համ
բո յրնե ր
ղրո
չմ ել նրա ճա
կաաին : Ոգեւորուեց
, աաքացալ ելնա :
Բայց
մի բան ինձ զարմանալի է թւում
, աւե
լացբեց
Գայիանէն , աղատուելով
նրա գգուանք -
նեբից.
ինչո՞ւ նա միչա
այստեղ
չէ լինում :
Նրանք
նայեցին
իրար։
ԱեՀբին
խզճաՀարուեց
,
Հասկացաւ
, թէ ինչն է մտտտանքութիւն
պատճա–
ոում
քաՀիլ
ազքկան
: Այո , Հասկանալի է ,
ուրիշ
ի՞՛նչ ցանկութիւն
կաբոգ է ունենա
լ մ ի
նչւսնւսծ
ազքիկ , որ աչխարՀի
մէք միայն
իր փեսայԼն
է
տեսնում : Աստուծոյ
գործերր
այգպէս
ՀրսւչէՏէլի
են : էց՚էէչենցքն
, ւոասբ սարերի
ետեւից
, եկել է եւ
մ Լւ Հաէո օրՀնած
մատանին
այսււլէս կապել է եր -
կուսին։
Բայց Աստուած
Համբերութիւն
էլ է
Հ րամ ա յե
լ • - • կանաչ - կարմ Լւր պսակր
Հեռու
չէ ՚ •
• Ոչ , ես էէէյզ չեմ ասում , րնգՀատե
ց Գա -
յիէէէնէն , եթէ նա այստեզ
լինէր,
մենք գուրս կբ
գ ա յքնք տանից : Գեզեց իկ է մեր երկիրը
,
բա
յց
ւցուած է փախով ; Ամ առն
անւյնում է ,
չուտով
Ասէոոէ էսծածին կր լինի , բայց
Լ՛՞՛նչ ենք տեսել
. . .
կանւէէ չնե
րր գեգնեց
ին , ծագ իկնե ր ր
թ ա ո ամ ե ղ ին ,
երկար
ււպասեցին
մեզ , չիմացան որ մենք
վա -
խում
ենք։
Մեթէ՞ նա այգ չի Հասկանում
, միթէ՛*
չգիտէ, որեթէ ինքր այստեղ
լինի,
մենք
չենք
էիաիւենա
ք
. • •
Մ իամ իտ ացաւնեակ
. . . նա երեխա ւի Հասկա -
ցոզոլթիւն
ունէր
գրսի
մասին։ Եւ ՄեՀրին
երբեք
չէր
էլ Համարձակուել
Հասկացնել
ամէն
րան
Անզօր էրնրա
լեզուն
, ինչպէս եւ ամ էն
մ ի
լեզու
ամբոզք տան մէք։ Այգ ակարոլթիւնը
նա
նորից փաթաթեց գգո ւանքնե
ր ի
մ էք , սկսեց կա -
մ աց
կամ աց Հեռացնել
ազո ւն ա կ Լն գրսի
աչխար–
Հից : Այս անցել
են ազաաութեան
օրերբ. • • Գա -
յիանէն
այմմ ազատ
ազքիկ
չէ , որ գուբս
գնայ
ու
նե րս
մ տնէ , երբ էլը կամ ենա
յ : Ոչ,
Հաբսնցունեբի
Համ ար սաՀմ տնուած
են խիստ
օրէնքնե բ , պէտք է
թագնուել
, չե րե ւա
լ
մ արգկանց
աչքին : Հարսն -
ցոէ-ի աեղը պէէւճախն է , իսկ գործը
լուռ
սպա -
սելը
...
Նորից
Գայիանէն
զգաց , որ գա յեակը
ծռում
է իր լեզուն,
նորից նա Հասկացաւ
, ոբ պաաճառ–
ներր
Հնա րած
են : Բայց
այս անզ ամ էլ նա մի բան
չսէստց որ Հասկացնէ
ր թէ ինքր
մ Լւամ իա ե րեխայ
չէ , այլ ՛Լե բք
զ րեց
խօսակցոլ
թեան ու
գուբս
էլնաց , արւոէէէսանե լոփ քթի տակ.
-
կարմ
իբ խնձոր ...
Ամաոուա
լ օրբ տաքացել
էբ : Ա՚լքիկը
նսաեց
փոքրիկ
պտտշզամի
շուքում
: Ներքեւի
յարկի
մեծ
սրաՀում
լսւոււք
էին փիճա բանութիւննե
ր : Աննա -
քէւաթունր
գԼււղաց
Լնե բուն
Հւսբց ու փո րձ է ր սւ -
նում տնաեսական
գործեբի
մասին :
Բաղէք աթիւ գառն գանգաանե
բ ի մէք նա աշխէս–
էո։։՚–մ է լ։ անցկէսցնե
լ իր միտքր
որ մէէւրղփւկ
չմ ո–
Ոէէնան
Մելքէքի տանո եւ Հնար զանեն
Հողային
տ.–։ ւր.բեբե զոնէ մի մ ասր տալու : Բա քց Հակաճա–
ռու;ներր
աքնպքւսքէ ղօրեղ փաստեր
ունէին,
որ
այ–
ր^ն
ՀետզՀետէ
կորցնում էր Համոզելու
կարողու—
թիւնո :
ԼԷ9
Fonds A.R.A.M
