Գաղուրէ
գաղութ
ՆաՐՒՉ
ԱԱՐԳԻԱ
եՐԿԱՑՆԵԱև
ՃԱ6ՆԵՐ
ԳՍյ
^ԱՌԷՆ
ՄԱՐԶԱԿԱՆ
ԿԵԱՆԲ
ԿԸ ՆՊԱԱՏԵ^Ն Թէ ԿԸ ՎՆԱԾԵՆ
ինչպէս
գրեցինք,
Փեաբուաբ
1
ին Աէյեթ
Լա֊ի–
զի մէշ (Մ ՚ Նահանգներ)
մեռաւ, նկարիչ
Աաբգիս
Ե րկա յնեան :
Ողբացեալ
արուեսաագէաը
ունէր
բաբձրա -
գոյն
կրթութիւն։
Հայերէնի
թարգմանած
է Ժագ
ոյբ Մորկանի
«Հայ
մողովուբղի
պատմութիւնր»։
Ունէր
նկարներու
ել գիրքեբու ճոխ Հաւաքածոյ
:
Շատ
գեղեցիկ
կերպով
նկաբած էր
Հայրենիքի
աեսարաններր :
Երկայնեան
ծնած էբ
1870/Տ»
Տրապղոն։
ՆԸ ֊
կարչական
ուսումր
կատարելագործած
է
Պոլսոյ
գեղարուեստական
վարմաբանին
մէք :
1892/*՛
Ս՚~
քանաւաբտ
ՐԱալով
առած է առաքին
մրցանակ։
1894/Տ»
կուգայ
Փարիղ եւ գործ կբ գտնէ Փ"լ է՛՛
րանս ի ել Պէնժամէն
Բօնսթանի
աշխատանոցր :
1895 - 96/'Տ՛
կր մտնէ գեղարուեստի
գպրոց Ր ^Ժէ–
ոոմ
Աթրյշ,էն»ն
։
1901/
ՀսմաշխարՀային
արուեստաՀանգէսին
իր նկաբնե
բու ցոլցագրութեամ
ր շաՀած է
երկրոբգ
մբցանակբ։
1906^5/
Աէյնթ
Լուիզ քազաքր
գնած է
իբ մէկ նկարր որ մինչեւ
այսօր ալ կր
գտնուի
Մատենագարանին
մէք ;
1909/5՛
վեբագարձտծ
է Տրապղոն
, ուր
իրեն
յանձնուած
է տեղւոյն
բարձրագոյն
վարմաբ
անի
ուսո՛ւց չո ւթի ւնր։
1914/5/
անցած է Թիֆլիղ–, Ր" -
աանձնելով
երկու
րաբձրագո
յն
գպբոցներու
նր -
կար չութե ան եւ գեղա րուեստ
ից
պատմութեան
ուսուցչութիւձւր
յ
1919/5՛
Հայաստանի
Հանրտպետտկան
կառա–֊
վարութիւնր
Թիֆլիզի
Հայ նկարիչներու
միու -
թենէն կր խնգրէ
ցոլցաՀանգէս
բանալ
Երեւանի
,
մէք։
Զոբս
Հայ նկարիչներ
, որոնցմէ
մէկր Աաբ - ;
գիս Երկայնեան
,
400
նկարներով
կ՝եբթան
Երեւան \
եւ
ցոււլաՀանզ էս կր կաղմ ակե բ պեն : իր այս ա յ – ՛՛
ցե լութեան
առթիլ
ան գնաՀ ատ անքով կր
խօսի ;
թէ կաո ավարոլթեան
եւ թէ Երեւանի
մոզովուրգի
՝•
մասին , որոնք քաքալեբած
էին Հայ նկարիչնեբր : •
կառաւիա բութ իւնր
Հա ր իւր
Հաղար
րուպ լիի նկար \
զնած
է ր Հա յաստանի
ապագա
յ
թանգա բան
ին
Համար :
ա^^շշին կր վերագաոնա
յ Ա է յ ն թ
Լուիզ ուր ի–
րեն կր քտնձնուի
քաղաքապետարանի
նկարներու
նորոգութեան
գոբծր։
Իր մաՀուան
առթիլ
քաղա–
քապետաթիւնն
ալ ցալա1լցոլթիւն
լա լտնած է :
Իր ւիաւիաքին
Համաձայն
, վւոիսան ծաղկե՛
պսակի
նուէրներ
եղած են ինպաստ
Պէյրութի
ճեմարանին
, Համագումար
346
տոլար :
30
ՀԱԶԱՐ
ՀՐԵԱՆԵՐ
Իրանէն
գաղթած
են
Պաղեստին : Ամէն օր երկու
օգանաւեր կր Փոխա
գրեն
ղաղթականներր
իրենց
Հայրենիքր : Մեծ թի
լով
իբանց իներ , մ ասն աւո րապէս
ճ արտա րապետ–
ներ կբ փափաքին
գազ թե լ արտասաՀման
: Շատեբ
եւս գիմած են ԹէՀրանի
Արմանթինի
գե ս պանտ -
տան ել խնգրած ոբ գիւրութիւններ
տբուին Ար -
մանթին
մեէ^ելու
Համար :
ԼԱ ԱԻՈԹԱ
Հինգեբորգ
շաբաթն է որ գոր
ծագուլի
մ էք ենք : Որոշուեցաւ
աշխատանքբ
վեր–
"կսիլ
Մարտ
29/5՛։
Ջեմ ուզեր
քննել աշխատա -
վարձքի
խնգիրր : «Ծակ տոպրակր չի լեցուիրէ :
Ես ալ բանուոր եմու Հպարտ : Ամէն
պարագայի
աակ
, լուծի տակ
չենք
, ինչպէս
արեւելեան
Եւ ~
րոպայի
մէք։
Այս
տոզերբ կր գրեմ,
Հարցնելու
Համար թէ
նպատակա
յարմ ա" ր է Հայ բանուորներբ
գործա -
գուլի
Հրաւիրել
, Հա յերէն
թռուցիկնեբ
փակցնե -
լով պատե բու
, ծառե բու
փյ՚ա
յ կամ
Յրո՚-ե
լով
տունէ
տուն : ԱՀաւասիկ
օրինակ մբ
Մ
արսէյլի
մէք մեքենագրուած
եւ Հոս զրկուած
• -
կոչ հայ աշյսատաւորու թեան
Հայ բան -
ոլորներ
, Ֆրանսայի
ա
շխատաւո
բութ իւնր սերտ -
օրէն միացած կբ պայքարի
3000
ֆրանք«ամէն
ա–
մ իս» կարգախօսով
ու
կեանքի
պա յմ
աններու
բարելաւմ
ան Համ աբ : Ան կր պա յքարի
նաեւ
նոր
պատե րաղմ
մ բ պատ րաստոզնե
բու գէմ, պատե -
րազմ , որու
Հե տելանքնե
բ ր եղերական
կրնան
րլ
լալ
ամրոզք
մ աբգկութեան
Համ ար :
Ֆրանսաց
ի
մողովոլրզր
իր յեղափոխական
փառաւոր
անցեա
լով
որմէ
մեր մոզովուրգր
ներշնչուած է իր րն -
կերային ել ազատագբական
պայքարի
ր1ւթացքին
,
այսօր
ամ ենազժնգակ
պա յմ աններու
մէք կր կրռ–
ուի
Հացի , ազատութեան
, եւ խաղաղութեան
Հա–
մ ար : Հտյ ա շխատաւո
բութ իւնր որ յաճախ
տա -
ռապած ել պայքտրած
է իր ֆբանսացի
եղբայր
-.
նե բու
կողքին
, ա յսօր
աւե
լի քան ե բբեք
պարտի
առանց
րԿւկ րկե լու անո ր կողքին
գտնուիլ
մինչեւ
յաղթանակ ;
^ Հայ ա շփւատաւո
բնե ր , մեր շաՀր կր պաՀան
քէ մեղի րախտւսկից
տեղացի
բանուորներու
Հետ
րլլտլ եւ միասնաբար
պաշտպանել
լնգՀանուր
շա
Հր
:
Հացի , ազատութեան
եւ խաղաղութեան
այս
պայքարին
մ էք որեւէ
նաՀան ք պիտի
ն շանակէ բ
գործաւորական
ճակատի
ճեղքուածք
աոաք
բերել
որմ է առաքին
Հերթին
տուժող1ւերր
մ ենք
Հա
յերս
պիտի
րւլանք : Հայ աշխատաւոր
, պէտք չէ տեղի
տալ
զո րծատէ րերու
ճնշումներուն
եւ սպառնա
լիք–
ներուն : Անոնց նշանարանն է , «բաժնել
աւելի լաւ
Հարուածելու
Համ ար ;
եր ժողովուրգբ
որ գարերէ իվեր
տա/լա -
պած ու ճաշակած է անլուր
ղրկանքներ
սնգամ
մր
եւս
ցոյց պիտի տայ թէ իրմէք զոՀոգութեան
ու
պա քքարի
ոգին
անմ ար կր մնա
յ : Որեւէ
սպառնա
լիք կամ խոստում
չեն կրնար խտթաբել
իր րան—
ո
է
որ ի մաքուր եւ աւ^ւիւ
զգտցռւմներրէ
« Հալ աշխատաւոր,
պէտք չէ ոբմենք
զոր -
ծագուլ
բեկանողի
տիւուր
գերր կատարենք
որմ է
օգտոլողներբ
մ իա յն
զո րծատէ րեբր եւ ժո ղո վո
ւր–
գի թնամիներր
կրնան
րքքալ :
«Մեր
ֆրանսացի
լՐյկերներբ
մեզ կր գիտեն ,
պէտք չէ թո լլ տալ որ բանուորական
շաՀերու
գաւաճանի
մոլբր
քսուի
մեր ճակտին»
:
Աշ1սա–
տանքի Համադաշնակցութեան Հայկական Ցանձ–
նաիյոււքր :
ԽորՀրդածութիւններբ
ձեզի կր ձգեմ :
6. ԱՃԷՄԵԱՆ
ԲԱԺԱԿԻ ԲԱՑԱՌԻԿ
ՄՐՑՈՒԾՆԵՐԸ
ԱԼՖՈՐՎԻԼինչպէս
յտ յտա րտբուե ցաւ ,
Ֆ՛
Հ ՛
Մ •
Ը՛
Մ՛ի խումբերր
Զատկի
կիրակին ու
երկուշաբթին
, եղբայրական
մթնոլորտի
մր մէք
պիտի
մրցին
մինչեւ
ուժասպառութիւն
,
գաւառի
խումրերուն
Հետ
է
Այս
առթիլ
վարձուած է հ.
Տ. ճւաՇ316/
րն -
գարձակ
մարզագաշտր
ուր տեղի
կ՚ունենան
Հրռ–
չակաւոր
խումբերու
մբցումնեբր։
Ալֆորվիլի
քազաքապետր,
որ
Միութեան
պատռւակալ
նախագաՀն է, իր
նե րկա
յո ւթեամ ր
պիտի պատուէ այս Հանգիպումնե
բ ր
I
կարճ ծանօթութիւն
մր մրցակից
խումրերուն
մասին
Լիոն - Տէսին արժանացաւ
անցեալ տա
րի «Ե • Պապիկեան»
բաժակին
, յաղթելով
Վիէնի
եւ Մարսէյլփ
:
Վիէնի
Հ.
Մ ՚ Ը. Մ՛ր անժխտելի
ձիրքեր
ցոյց
տուաւ այս տռթիւ
Մարսէյլ
, ախոյեան
Ր^ՕV^Ո^Շ^
ւ
առաքին
գերր կր խաղայ իբ պաչտօնական
մ րր -
ցումներուն
շարքին
մէքւ
ԱլՖորվիլի
խումբն ալ տարուէ
աարի կր
րարձրանա յ , Համ եստ
խումրերուն
մ էք
գասուեչէ
վերք, գարձած է Փաբիզի
շբքանին
ուժեղ
խում–
բերէն
մին։
Մրցումնե րբ խիսա Հետաքրքրական
պիտի
լան։
Բայց վստաՀ ենքթէ ամէն
մարղիկ
պիտի
ցոլցագբէ
իր ֆիզիքական
ու բարոյական
յաակու–
թիէննեբր
I
Ամէն
Հայու
պարտականութիւն
է փութալ
իլ.
Տ. ^աւՕՅւշ/
մարզագաշտր,
քաքալերելու
Համաբ
մեբ մարղիկներր
է
Ուղունեան
ՎԱԼԱՆԱ
Մարտ
25/5.
տեղի
ունեցաւ Վա -
լանսի ՀայՄտրզականին
երեկոյթր
6օԱքՏՇ (Յշ
'^^&VԶ^1/
կոկիկ
սրաՀին
մէք :
Բեմբ
զարգարող
պաստառին
վրա
յ կբ կաբգացոլէ
բ «Առողք
միտք ,
առողք
մարմնի
մէք»։
ՆախագաՀր Պ՛ Մուշեզ ճի–
րանեան
ե րեկո
յթր բանա լով
րստւ
Վալանսի
Հա
յ
Մ արղականր կբ ձգտի
մ իա յն քաքառող^ եւ Հա
յ –
րենասէր
Հայ ւղատրաստել,
Հեռու
քաղաքական
վէճեբէ
, ցո յց տալ օտարին թէ Հա յն ալ չաբքաշ
եւ
մ արղասէր
ժոզովուբգ
մ բն է : ԱՀա ապացո
յ -
ցբ , Համեսւոաբար
կարճ
շրքանի
մր մէք Տ րոմ Ար
տէ շի խումբերէն
փրօմօսիօն
փուլերուն գէմ կբ
ճակատի մերառաքին
խումրբ
Լծափեր) :
*՜ Նուագախումբր
Հնչեցուց
«Լուսին
չկար» եւ
« Զայն
մր Հնչեց
էրղրոլմէն»բ
: Հանգէսին
փայլր
^
կրկնապատկուեցալ
, երբ Վ^իէնի Նոր
Աերունգէն
Պէպիրեան
ղանաղան
կտորներ
նուագեց
քութա -
կոփ : Պ • Պետրոս
Գու յում ճեան
զրալոր
ճառով
մ ր
փառարանեւլ
Հա յ Մ տրզականր որ կեգր
՚ Ֆրան -
սա (ի տասնեակ
մ ր նաՀանգներու
մ աբղագաշտե -
բուն
վրայ կր պանծացնէ
Հայ անունր : Երդերէն
եւ
արտասանութ
իւննե րէ վերք ծափերու
մէք բեմ ե–
լալ
Ամերիկտյէն
եկած
Վալանսցիներու
սիրելի
Հաքրիկբ,
76
տարեկան
, որ երիտասաբգի
մր, ե–
ռանգո փ, երդեց
«Ջան
կ իւլ իւմ
քան»ր։ Այս քերմ
մթնոլորտին
մէք եղան
նոլիրատուռւթիւննեբ
, ո–
րոնցմէ
գոյացաւ,
35000
ֆրանք։
Տուղիչ էբ նաեւ
երբ ներկաներուն
փափաքով
բեմ
Հրաւիրուեցան
ւ8ԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(45)
կարծես
մ իեւնո
յն միտքերն էր
անում եւ
Գայիանէն : Նա նայեց
Նազլոլի
գէմքին ել գրր–
գռոլած
ձա յնով արտասանեց
•
Բայց եւ այնպէս
, գու իրաւունք
չունէիր
ծեծել
մեր երեխա յին :
Մայր ու աղքիկ
միմեանց
վկայ են պա -
աասխանեց
Նաղլուն,
նորից առաք գալով։ Վեր -
քացնենք։
ինչ որեղաւ,
անցել է պբծել։
Այժմ
մի
բան ասացէք
, եւ ես կբ գնամ : Տեսնում եմ ոբ
տանու
առիւծբ մեծ յարգանքի
մէք է
այստեղ,
ամկն
ինչ պաշտում է նրան։
Նրան
մեծացնում
էք ,
որ Մելիք գառնայ,
<ա՚* . . .
Գաբձեալ նա կծեց , դարձեալ
Մելիքի
այրին
կրակ
րնկաւ։ Նա է լ գործադրեց
նոյն
Հեգնական
եղանակր եւ ասաց .
Ասենք թէ այդպէս է , դու Համ աձա յն չե^ ս •
Գուք
ինձանից
Համաձայնութիւն
չէք Հար–
ցնի , բտյց կր պաՀանք էք , որ աղօթք
անեմ մեր
իշիւանի
Համաբ։ Գա իմ պարտքն է,կրխնդրեմ ոբ
երկինքբ
Հազարներով
թափէ
Մարթանեբին
մեր
երկիրբ՛՛
Նրտնք բախտաւոր
չեն լինի, ել Հաբկա–
՚֊-Ր Կ1 լհ "Ր ւԻ^^^ ՝ ՚^Ի"՚.Ր՛ թէ Աելիքր
միշա հո֊
վացնէ իր ոիրտր :
Անամօթ՛.՛
չշնչաց
այրին
խորին
զգացու
մով։
Բա յց նրան եւ մ իւս
լսոգներին
չամփրեց տզ–
քկտյ
սուր քբքիքր
։
Անամօթ
, կբկնեց նա եւ, զսպելով
իր սար–
սափելի
ծիծաղբ
, գլուխբ կախ արաւ ու չարու -
նակեց •^– գա չատ
թո
յլ խօսք է , գա իմ ամ բոզք
անունբ չէ
է
ինձ փյւայ չկայմիս,
ոբ
ամաչել ,
կարմ րել
իմ տնա
յ , Համ աբիր որ ես գուրս եմ ե–
կել
գեբեզմանից
, ուր իմ ոսկորներր
սկսել էին
փտել , գուբս եմ եկել , մ եռած
եմ ,
մ արգկանց
շաբքից
քն քուած
• • • ՛Բեղի
ի՛՛նչ օգուտ
* . • Եկել
եմ
որ ասեմ
. . • միթէ"
իմ անամօթութիւնր
կր մ ո ռա
՛յ Ր՛՛է
՛ յ " բ՛^
Նա
նորից
ցոյց տուեց երեխա
յին։
Աուրր
Վեւոնգիկ
, Համբերութիւն
տուր ,
աղաղակեց
Աննա ֊ խաթունը,
անօգնականի պէս
նայելով
իր շուրքր :
Ի՞նչ անեմ ։
Այգ
Հաբցբ նա տալիս էր ներկաներին
: Բայց
ոչ ոք չգիտէր թէ ինչ պիտի անէ նա : Գիւղացի -
ներից
մէկր
Հեռացել էր, մնացած
երկուսր
կանգ–
նել էին Հեռու եւզարմացած
նայում
էին։
Զարմացած
էրեւԳայիանէն։
ինչե՛՛ր է ասում
այս
աղքիկր։ Ե՛– ո՝վ է առում թէ նա խենթ է։
Տես
ինչպէս
նորից նրտ աչքեբի
մ էք ցոլաց
վրր–
գովմունքի
արտա յայտութիւնբ
. տես, նա էլի մի
.ք
՛այլ առաւ գէպի առաք ել էլի բացաւ
իբ
բեբանը։
—• Այգ Հարցին ես պատասխան
կուաամ
, ա -
II1/1
ց
նա :
Ի * ն չ անել : Բեւ^ից
չեն պաՀանքում աբ սա
րեր վերցնես ու տեզափոխեո : ^թաւիր երեխա
քի^ւ :
Մօր արդանգն է մեծացբել
նրան, ցաւելով
Լ
՛՛յ՛*
աշխարՀ է բերել, տալով
նրան կարմիր
արիւն եւ
որքան
կարմ իբ : ՛Բո տզան
Հանեց այգ արիւնը ,
որ քեզ ցոյց տայ թէ վտիտ,
Հացի կարօա, աղ-
բերի
՚Լբա
յ
թալա
լուոզ
մ արմնի
մ էք է լ վաղոլմ է ^
արիւն։
Մի գատիր
այժմեան տեսքով,
այժմ
արիւ–
նր
չո րանում է , սեւացել է
է
Եթէ քո ոբգուն ծե
ծողներն
էլ քիչ արիւն
Հանէին նրա չաղ, րամպա–
կի մէք պաՀած,
Հարիւր
ձեռքով
գգուած
մարմ -
նից , այն ժամանակ գոլ չէիր կարող
Հաստատել
թէ քո որգին
աւելի
կարմ իր արիւն
ունի
է
Հաւա -
տա ինձ, այգ երեխան
զարմանալի
կարմ իր
արեան
տէր
է. ինքս տեսայ,
մի քիչ է լ եթէ մոյգ
լինէր,
այլեւս
կարմիր չէբ ասուի,
այլ թուխ
• • •
Այմմ
է՛* լ չես իմ անում թէ ինչ պէտք է անել
՚ ՚ •
Նա լո-եց , բայց նրա բարակ ու սուր
շրթունք–
ների
վրա
յ նստած
Հեգնական
մպիտր
շաբունա -
կում էր նոյն
Հարցր.
միթէ՞ չես Հասկանում •••
Աննա - խաթունի
Համրե րռւթիւնբ
սպառուեց
:
Այգքան էլ աներեսութիւն
• • •
Ո՛*վ ես , ի՛՛նչ ես ուղում
, աղաղակեց նա
Նաղլուն
շարունակ
ժպտում էր :
Եթէ աքգ օձի լեզուն
չպաՀես
, ես այս րո
պէին
կ՚ուղարկեմ
քեղ • • • Թուրքերի մօտ ՚ • ՚ Անա–
մօթ ...
Նա
ինքն էլ ղղ աց թէ չափազանցութիւն
էբ
այգ սպառնա
լ իքբ , ոբ արտաստնուեց
մի
առանձին
պա բոո ւթեամ
բ , առանձին
խիստ
շե շտով : Գա ցո
յց
էր տաւհս , ռբ նա Հաււել
է
քՕէ.ււաՀաառւթետն
^ " յ ք ի ՛ ՛ ֊ ֊ –
1–^
.
ԼԷՕ
Fonds A.R.A.M
