Հ
6
ռւէ–ԱԶ>
էՐՈԻՍԱՂւՍհ խ\ւԴԻՐԸ
ԼհոԱ ՊւուՍի կեաՕքԱ ու գակ
ՕԻ ՀԱՑ ՊԱՏՈԻԻՐԱԿԻՆ ԶԵԿՈԻՑՈԻՄԸ
1ց1ԲԲ
Ինչպէս գրած էինք, ՄԱԿի Խնամ՛ա
կալութեան Խորհուրդը վերջերս ժողսվ գումարեց
ժընեւի մէջ , –նշդելու համար Երուսազէմի ապա
գայ կարգուսարքը (միջագգայնացում) :
Այս սսւթիւ ժըԹեւ գացած էր նաեւ Ամերիկա–
եայոց աոաջնորդը, Տիրւոն եպիսկ.
՚Ներսոյհան,
իրբեւ ներկայացուցիչը Երուսաղէմի պատրիար -
ք արանի. ընկեբակ ցութեամբ Սեբսվբէ վբդ– Մա^
նուկեանի: Փետրուար 10ի նիստին մէջ . Տիրան
եպիսկ • հետեւեալ
զեկռւցումր
ներկայացուց •
՚ (անգլերէն) -
Ա–
Պարոն, նախագաՀ
, նախ վ՝ուղեմ
իմ խոր
է–
րախտագիաութիւ֊նււ
յայսւնել
այն նսւիւասրստու
ու—
թե ան Համար , որով
Հրաւիրեցիք
զիս
իք՚որՀուրգին
ներկա յացնե
Լու. Հա յոց
Պաա րիարքա րանի աեսա -
կյէաներր
Երու-սազէմի
օրինավիճակին
շուրք :
Հայոց Պաար իարքա րանր
խմ բակցութիւն մբ
չէ ա յնւզիսի
անձերու
, ո րոնք ա յսսլէս
կո չո լած
Հեռուէն
միայն կր շաՀագրգռուին
Երուսաղէմով։
Մենք Պազեսաինի
մէք ունինք
Հազար
երեք
Հարիւր
տարուան
անցեալ
մր, էսկ Երուսազէմի
մէք ու -
նինք Հաստաաութիւննեբ
, որոնք կր
ներկայացնեն
անթիւ
սերունդներու
աշխատանքբ,
ազօթքն ու
զո Հարեր
ութ իւններր :
Այս
խորՀուրգին
անդամներր
գիտեն
, թէ ինչ
աՀաւո
ր Հա րուած
կրեց մեր եկեզեցին
Համաշ -
խարՀային
առաքին
սլատերազմի
լնթացքին
:Մեբ
րոլոր
վանքերր,
մեր
րո ԼՈր գսլբոցներբ,
կբօնա -
կան մեր բոլոր
Հասւոատութիւններ
ր մե բ
Հայրենի
քին
լքէք՝
Հիմն ի վեր քանգուեցան
, է"կ էնչ որ կր
մնայ
մեր ժոզովուրդէն
ցրուեցալ ի սփիւռս
աշ
խա
բՀ ի ; Այս Հարուածէն
գեռ բո լո բովին
չենք վե–
րագտած
մենք մեզ, ել մեր եկեզեցին ումեր
ազ–
գր
իրենց ակնաբկբ
կ^ուզզեն
Երուսազէմի
մեր
Հասաատո
ւթիւննե
բուն՝ ա յն
յո յսով, որ
անոնք
պիտի
օզնեն
վե րա պբո գնե բուն՝
վեբագտնելռւ
ի -
րենք
զէր
ենք ա յս սոսկալէ
Հարուածէն
ետք :
^Մենք
մ եր
յո յսր կր դնենք
Ե բուսազկ
մ է մեր
պատրիձք^արանին
եւ կրօնական
Հաստատութիւն–
նե րուն
վրա
յ ապաՀովելու
Համար
մեր
մ՜ոզ
ոոո -
վուրգին
բարեկեցութիւնբ,
եւ այս պատճառով է,
որ Երուսազէմի
ճակատագիբր
խորապէս կր մտա–
Հոգէ մեզ :
Երուսազէմի
ճակաաագիբր
չի
վեբարերիբ
միայն այս քաւլաքին
մէք ապրոզ
մեր
Համայնքին
եւ. Հասաատոլթիւններռւն
, ա քլ ամրոզք
աշխարՀի
մեր
բոլոր
եկեզեց
ինե բուն ՝. Մենք
յոյս
ունինք,
որ
Երուսազէմի
մեր վանքերն ու կրօնական
Հաստա–
տութիւններբ
առաքնակարդ
կարեւորութիւն
ու -
նեցող ազգակ
մ ր պիտի
կազմ են մեր
մո զո վո ւր
դի
կրօնական
կեանքին
մէք։
Ասոր Համաբ
մենք
քեր–
մ օրէն կր փափաքէ
ինք
ժլնեւ
գտլ՝
լսե լու Խրր ~
Հոլրգին
մէք կատարուած
վիճա րանո ւթիւններբ
եւ
Հետեւելու
Հոն տեզի
ունեցող
խորՀրգակցու
-
թեանց :
Ես առմամաբաբ
ձգեցի
մեբ
եկեղեցիներուն
վարչութիւնր
Մ իացեալ
ՆաՀանգներուն
մէք,
ուր
մեբ
գաղութբ կր Հաշուէ
աւելի քան
150*000
Հո
գի, գալ Հետեւելու
Համար
այս վիճա բանո
ւթիւն
նեբուն : Ե րուսազէմ
ի մեր ժառանգաւո
րաց վար -
մ-արանի. տեսուչբ
օդանաւով
Հոս
մամ անեց
աեղ–
• եակ պաՀելու
Համաբ
զիս Աուրր
՚Բտգտքի
ներկայ
կացութեան ;
Աակայն ես կը վարան
իմ
ձեղի
ներկայացնելու
այն
ղեկուցումր,
զոր պատբասաած
էի
այսօրուան
Համ ար : Արդարեւ
, իմ լնելիք
յա
յտարարութիւն–
ներս ամբողքովին
Հիմնուած
էին այն ենթադրու -
թեան
վրայ, թէ քՏոբՀուբգր
պիտի
քննէր
1948
Մ արտ
10/
օրինավիճակին
նախագիծը
, ել իմ գի–
տողութիւններս
մեծ մասամբ կը վերաբերէին
այս
օրինավիճակին
: Ա յմմ կր Հաստատեմ
, որ ա յս
0—
րինավիճակը
քննութեան
առա րկա
յ եզած չէ ղեռ
ԽորՀուրգին
մէք։
Ջեմ ուզեր պարապ
տեղր
խօ~
սիլէ Պատրաստ
եմ ներկա յացնե
լու իմ զեկուցումս
,
րայց եթէ ԻյոբՀոլրգր
Հետագային
ուրիշ վաւե -
բագիր
մր առնէ
իբբեւ
Հիմ, այն ատեն իմ բսե
լիքս
որեւէ կապ պիտի
չունենայ
խնգրին
Հետ։
Իքոր -
Հուրգբ
պիտի
Հաճի"
թ ո յ լ տալ ինծի, որ,
1948/
օրինավիճակի
նախադծին տեղ ուրիշ
վաւերագիր
մբ
իբրեւ
Հիմ րնգունելու
պարւսդային
, ես ու -
սումնասիրեմ
այգ վաւերագիրր
ել ապա
միայն
նոր
զեկուցում
մբ ներկա յացնեմ
ձեղի : Եթէ ա յս
տեղ
խօսելու ալս պատեՀռւթիւնր
միակն է, որ
պիտի
րնծայուի
ինծի, եսպիտի նախբնտրէ
ի սպա
սել,
մինչեւ որ ԽորՀուրգր
ոբոշէ, թէ ինչ վաւե–
րագէր կ ուղէ
րնգունիլ
իբրեւ
Հիմ վիճաբանու -
թեան : Ես կրնամ
ուսումնասիրել
այդ վաւերա -
գիրր եւրստ ա քնմ
րնել իմ զեկուցում
ս :
Բա
յց ,
ինչպէս
րսի, եթէ ԽոբՀուրգբ
րարեՀաճի
թ ո յ լ տալ
ինծի,
ուրիշ վաւերտգիբ
մբ րնգունելու
պարագա–
յին,
յայտարւՈրութիւն
մր րնել այդ
վաւերագրի
մ տսին , ես Հիմ տկուրնէ
կրնամ
լնե
լ իմ պատրաս–
տած
լայտարաբութիւնս
՚ֆ
:
Այս մոաիԸ թեր ու դէմ ւ1իճաբանութ|ո նՏերէ
Լէոն
Պլոււէ՛ ծնած է
1872
Ապրէլ
9էն : Երկ -
րորգն
էր Ալզասցի
մետաքսի
գործարանաաիրոք
մր
Հինգ զաւակներուն : Հայրր
Փաբիզի
մէք
նորաձե
ւութեան
տուն
մր Հիմնեց
, նեբմուծելով
Օփեբա–
յի զլխաբկ
մբ որ ծանօթ էր Ֆրանսացիներուն
իր
բեւ
«Պլում
մր^ է
Լէոն
Պլում յաճախեց
Ֆրանսայի
երեք ամէ -
նէն լալ գպրոցնեբր
:
Ունենալով
Հօրենական
Հարստութիւն
, ինքզինք
կրցաւ
նուիրել
գրակա
նութիւն : Աշիատակցեցալ
պարբերաթերթերու
,
գրեց բանաստեղծութիւններ
ել թատերական
քրն–
նագատութիւններ
: Այգ միքոցին էր որ սկսաւ
գրել
առաքինբ
իր տասներկու
գիրքերէն
:
Իր երիտասարդո
ւթեան
դործերէն
մէկն է «Ա֊
մուսնութեան
մասին»
ուր կրքատագովէ
սեռային
ազատութիւնբ
եւ փորձառութէւնը
, թէ
կէնեըու
եւ թէ այրերոլ
Համար։
Աւելէ
ուշ, երբ քաղա -
քականութեան
մ էք ականաւոր
գէմք
մ բ
գարձաւ
այս
դէրքը
մէշտ փնտռուեցաւ
:
Լէոն
Պ լում ի գէրքր
ֆրանսացի
վիպագիր
Աթանտալի
մասին
գլուխ
գոբծոց
մր կր Համար -
ուի : իր վերքին
գործերէն
մէկր
1՚ԸԸհ6116 եԱ"
աՅա Տ » ,
գրեց Վէշէէ
րանտեբուն
մէք , զոր
գաղտն է
Հ րատա բակեց պատե րաղմ է մէ քո ցէն Ֆր–
բանսայի
մէք, եւ վերՀ րատարակեց
Ամեբիկայի
մ էք : Հատոր
մ րե է ուր կր տեսնուի
իբ
Հաւատքր
մոզովրգավարութեան
մասին,
իրբեւ
Հակագրու -
թիւն ֆաշականո
ւթեան ել Համ
ա
յնավա րութե ան :
Ըստ
իբ
մամ անակակիցնե բէն
մ էկուն վկա -
յութեամբ
, Բառթ իէ
Լաթ
էնի
(
ուսանողական
թաղ)
օրերուն
, Լեոն Պ լում երկա
յն , րարակ
գէմք
մը ունէր , վար ինկած
պեխերով : Ունէր
անեզր
ակնոց եւ կը գնէր
լայն
եզր սեւ զլխտբկ
մր , սեւ
մասլաւէնէ
վւռզկապ
մ ը եւ սուր ծա յրեր
ունեցոզ
կօշիկներ.
որ յետո
յ իր քազաքական
«վաճառա
նիշը» գարձաւ
յ
Ընկերվարութետն
Հակեցաւ
շնորՀիւ
Լիւսիէն
Հէռի , որ բարձրագո
յն վա բմապետանոց
ին մէք
գրագա րանապետն
էր , եւզոր իբ
մ տաւո
րակտն
վարպետր կր կոչէր
յաճախ : Աւելի ուչ
իբրեւ
փոքր կուսակից
մը Տրէյֆիւսի
խնգրին
մէք. Հան
դիպեց
ա լ
յ՛տն
ժօռէս
ի եւ անոր
ազգե ցութեան
տակ
ինկաւ : Եթէ Ժօռէս
ապրէր ,
Լէոն
Պլում
Հաւանօրէն
պիտի
չձգէր
գրականութիւնը
, քաղա
քականութեան
սիրո
յն :
Աակայն
առաքին
աշիսարՀամարտի
նախօրեա
կէն, ֆրանստցէ
արքայական
մբ
սպաննեց իր
մենտորը : Պլում
գէշերր
անոր
գաղաղէն
գլուխը
ան ցուց եւ որո
շեց
ձեռք
առնել
ըԿւկե րվա
րութեան
պտ յքաբը։
Պատերազմին
կարելի
շէր, որով մին -
չեւ
1919
իբրեւ
խմբագիր
աշփւատեցաւ։
Ա^կէ
փերք իր ծննդավայր
Փարիզի
մէք ուզեց երեսփո -
խան
լնտրոլիլ եւշաՀեցաւ
, խաղաղասէր
, յառաք–
գիմ ական ել Հակա րոլշեւիկ
էր :
ՀետղՀետէ
բարձրացաւ
ել
1924/Տ՛
Ընկերվա -
րական
կուսակցութեան
գլուխն
անցաւ։
Խմբա -
գրեց
« Լ շ Բօբս1շւ1ք6»քք
իրենց
օրկանր, եւ դարձաւ
Ֆրանսայի
ազգեցիկ
քաղաքական
գէմքերէն
մէկր,
թէեւ
մինչեւ
1936
մերժեց
միանալ
ուրիշ
որեւէ
կուսակցութեան
Հետ ո ր
Համ աձա
յն չէր օրէնս -
գրութեան
լնկերվտբական
ծրագրին
:
« Տարօրինակ
պատերազմին»
(1939
40) 5**՛–
լատիէի եւ անոր յտքորդ
Փօլ (Իէնոյի
քագաքակա–
նութ իւնր պաշտպանեց
,
մ իացնե
լու
Ֆրանսան
Գերմ անիո
յ գկմ : Աակա
յն նտց իական
բան
ակներր
գրաւեցին
Փաբիղը ել երեք
ամիս
վերք
Վէշէէ
դո րծակա
լնե րը
ձեր րակա քեցէն
Պլում բ՝
թոլլուգի
մէք։
Մինչեւ
քհիոմի դատավարութիւնը
մէկ րան -
տէն
միւսը նետուեցաւ եւ Գերմանիոյ եւ
Աւստրիոյ
մէք ալ մէկ կեգրռնացման
արգելարանէն
միւսը ,
Պուխ լնուա
լտ , Տախաու
, սակա
յն
սովո րական
բանտարկեալի
մր պէս չէին վտրուիր
իրեն
Հետ
Թոյլ
տրուեցաւ որ ամուսնանայ։
Իր
ԿԷ
^Ր որ
ֆրանոացէ
էրաւագէտէ
մբ այրին
էր , իրեն Հեա
մնաց իր րանտաբկութեան
ատեն .
Երր Գերմանիան
սկսաւ պաբտուիլ,
Կեսթա ^
ւիոյի
150
Հոգինոց
մարմին
մր եւրնտրեալ
պաՀակ
զինուորներով
Լէոն
Պլումր
ուրիշ
132
ծանօթ կա^
լանաւորնեբով
իտալիոյ
Տոլոմիթ
լեռներէն գէ^ի
Հարաւ
քշեցէն
թերեւս ա րգե լափակե
լու
Համար
Նացէներու
մէքնաբեբգէն
մէք։
Բրիտանական
ին^
թելիճբնսէն
սպայ
մր խտրեց
պաՀակնեբէն
մէկը^
եւ ամերիկացի
մր գիւրտցուց
փրկոլթիւնր
լեռ -
նային
պանդոկի
մր
մէք։
Երր Ֆրանսա
վերագարձաւ,
Պ– Պլում
ձեռք
առաւ
իր պա բտականութ
իւննե ր բ իբբեւ
վարիչ
Ընկերվաբական
կուսակցութեան
եւ
զգուշացաւ
պաշտպանել
զօր • տր Կոլի առժամ
եայ
կառավա–
րոթիւնր։
Պայքար
բացաւ
Համայնավար
կուսակ
ցութեան գէմ եւՀաստատեց
ֆրանսական
պատե–
րաղմի
ոճրագործներոլ
գատավարութիւնը
:
Փէթէնի
գատավաբութեան
ատեն,
ոզբեբգէէ,–
կան էր իր գէրքր
• Երկուքոլկէս
ժամ ոտքի
կեցած
էր եւ երկու անդամ
փղձկեցալ
, երբ իր պատմոլ~
թիւնբ կր պատմէր
, լացնելով
մողովուրգբ
իրեն
Հետ։
ԱրՀամարՀական
գիրք րռնած էր
Փեթէնի
Հանգէպ :
1945/5՛
Մ • ՆաՀանգներր
գնաց եւ
բանակցոլ–
թէւններ
վարեց
Ուոշինկթլնի
մէք
650
միլ/ւոն տո
լարի վարկի
մր Համաբ,
ի նպաստ
Ֆրանսայի վե֊
րա շինութեան։
Նէւ Եորքի
մէք,
պա շտօնական
լ ն –
գոլ^ւե լութեան
առթիւ
, ճառ մ ը խօսեցաւ, պար -
զելով
իր փիլիսոփա
յութիւնր
%
-
Հ Ես շտտ ծեր եմ , րսաւ,
տեսնելու
Համար
երազներուս
իրականացում
ր : ՛Շատ ծեր եմ տեսնե
լու
աղդերոլ
կատարեալ
մ իութիւնր
աբդաբու -
թեան
ել խաղաղութեան
մէք։ Երրեք պիտի
չտես
նեմ
աշխարՀի
աղգերր
իրրեւ
քոյրեր,
օքախին
շուրք նստած ;
« Աակայն
մարգուն
աղնուոլթիւնն
է նախա -
տեսել,
յուսալ, եւաշխատիլ
նպատակի
մր Հա -
մար,
ուրկէ
որեւէ
շաՀ պկտի
չունենայ
, ոչ ալ
պիտի տեսնէ անոր ամբոզ^ացումր»
:
Երեք տարի է, Պլում քաշուած
կեանք մր
1լ ապրէր
Ժ՝ուի - ան - ժօղասի
զիւզին
մէք , որ
Փարիղէն
քսան
մղոն Հեռաւո
րո
լթիւ1ւ
ունի։
իր
լ ն
կե րներր
պար րերա բաբ
կ՝ ա յցե լէին ,
խորՀուրգ
Հարցնելու
Համ ար կա ռա վ ա ր ա կան տտղնապնե
բու
ատեն։
« Լ շ Բօթս13110>
թերթին
մէք
խմբաղրական–
ներր կր գրէր
պաբբերւսրար : իր
կուսակցուԹեան
օրկանին
Հանդէպ
մինչեւ
վերք^ւ ՜ալ պաՀեց ա^^չա–
Հադրդռռ
ւթիւնր
: Վերքին
անզամ
երեւց
ալ
անռեաւ
չո րեքշաբթի
, խմբագբատան
մէք կատարու ած
Հանզէսի
մր առթիւ։
^
Երեք անդ.ամ տմուսնացտւ,
երկու ^ անդամ
այրի
մնաց : Մէկ զաւակ
մր ունի ,
ճարտարաղէտ
Ռոոլէր
Պլում :
1948^5՛
ուղեցին որ կառավարութիւնբ
կազ-
մէ , սակայն
մեծամասնութիւն
չշաՀեցաւ :
Իր վերքին
յօգուածր
որ
«Լտ Րօբս1311Շ»/՛
մէք
երեւցաւ
քննութիւն
մրն էր
՛բանուորին եւ
գործատիրոք
պայքարի՝
ղ իներու եւ
թոշակներու
մ ասին :
Ֆրանսական
լնկեբվաբական
կուսակցոլթիւ
-
՚^Ր
էրմով կբ կորսնցնէ
աոաքնորգ
մր որ թէ ազ–
Գ^ՅՒԿ
էր եւ թէ վարժ՝
ներքին
խնգիրնեբր
կար
գադրելու :
ԼՐԱՏՈՒ
ԱՐՈԻԵԱՏԻ
ՕՐ. ԾՈՎԻՆԱՐ
ՏԷՐ ՊԵՏՐՈԱԵԱՆ, որ Լիոնէն
Ամերիկա
գացած էբ, իր առաքին
երգաՀանգէսբ
տուած է Փէնսիլվանիոյ
մէք. Փետրուար
19ին , եւ
ձգած խոբ տպաւորութիւն
ունկնդիրներուն
վրտյ :
Երգած է կոմիտասի « Առաւօտուն
րտրի
լոյսր»
եւ
«Հայաստտն»ը,
ԱլէմշաՀի
«իմ երգր», Ա. Աա -
նուկեանի
էԶմեռն
անցաւ» : իսկ եւրոպական եր -
գերէն
«Աուվրնիռ տը Տբալիաթան
»
I
Հանգէսին
երկրորգ
մասին
նուազած է ամեբիկաՀայ
ծանօթ
քութակաՀար
Տէկէն
Աիրարփի
Գոնտոյեան
Մի ՜
քայէլեան :
ետք, նալսագահը կը յայտարարէ, թ է Տիրան ե–
պիսկ • կրնայ շարունակել իբ ղեկուցումր :
ՏԻՐԱՆ ԵՊԻԱԿ
Այն ճառերբ,
որոնք խօս -
ուեցան
անցած
երկուշաբթի
ՕրԽո բՀուրգի
երեք
անգամներուն
եւ մ ասնալորտբար
Պ •
ճամ ալիի
կողմէ,
մզեցին
մեզ շնորՀակալ
բԱալու
Աստուծոյ
ա յն աւագ կարեւո րութեան
Համ ար , ոբ
տրուած
է Աուբբ
"Բազաքին՝
աշխարՀի
երեք մեծ
կբօն^^ե–
բուն
կոզմէ :
Մենք յաւակնութիւնր
չունինք
կարծիքներ
յա յտնելոլ
Հոս՝
Ե րուսազէմ ի քաղաքական
բաբդ
Հարցի
մ ասին : Զուն ինք
նաեւ պատ րաստութ
իւնր
մ օտենալյււ ա յս Հարցի քաղաքական
կոզմ ին : թե–
րեւս կրնանք
բսել
միայն,
թէ , մեր խոնաբՀ
կար
ծիքով,
իբական
Աուբբ Բաղաք
մբ
Հաստատելու
խնգիրը պէտք է ձգոլի
պատմութեան
ել գէպքե–
բու տրամ աբանական
ղարգացմ
ան , ա յսինքն նա -
խախնամութեան
, ինչսլէս կը Հեւոեւցն^ր
անցած
օր ԽորՀռւրգին
ներկայացուած
գիտոզաղիբ
մբ։
Նախ եւ առաք կ՝ուղենք
յայտարարել,
թէ այն
կարծիքր,
ղոր
խոն աբՀարար կբ
ներկայացնենք
ԽորՀուրգին
, Հիմնուած է ա յն ենթադրութեան
եւ
Համոզման
վբայ, թէ Երուսազէմ
ի Աուբբ
Բաղա–
քր պէտք է գրուի,
յարմար
ատենին
,
միքազգային
վարչութեան
մր տակ, ինչպէս
կր
թելտգրէր
Մ իացեալ
Ազգերու
ԸնգՀ
. ժոզովին
բանաձեւր
,
1949
Գեկտ.
9/5՛։
Մենք կր Հրամարինք
փաստեր
յիշատակելէ
ի նպաստ
այս իմաստուն
որոշմտն
եւ
կր ղոՀանանք
քանի
մր նկատոզո
ւթ իւննե ր
լնելով
Երուսաղէմի
օրինավիճակին
վերարերեալ
ծրա -
ղրէն կարգ
մր տրամադրութեանց
մասին, այն
չափով՝
էնչ չափով որ այդ տրամ ագրո
ւթ էւննե
րր
կապ
ունին
Աուբբ Բադաքի
կրօնական
Հաստա -
տութեանց եւ սրբավայրերուն
Հետ, ինչպէս
նաեւ
Երուսազէմ
ի Հայոց
Պ ատ ր իա րքտ
րան
ի ձեռք
ք
^
րած
իրաւունքներուն
:
(ՇԱ^Ր՛)
Fonds A.R.A.M
