Ադի յաճական, աքՈէեստը
ՊՈՒՏ՚Մ
ԾԻԵՈ\
8ունասս,ան
աղաէՈէսգր/ււեցաւ.
120
աարի ա–
ո-աք։ Անկէ ի վեր րոլոր
արոլեստազէաներր,
ա–
ռանց նկաաի
առնելու,
իրենց
ձղաումնԼրն
ու կա–
րելիոլթիններլյ,
ուզեցին որիրենց արուեսար
րլ
լայ
Հայելին
յունական
կեանքին եւնկարագրին :
Նախ
փորձեցին
յունական
կեանքէն
նիւթեր
աալ,
յեաոյ
Հետեւեցան
Հին յունական
արուես -
աին, իսկ ամէնէն փեր1 այլեւս
չուզեգին
ձեռք
բերել
յունական
արաայայաութիւնր
արտաքին
միքոցնե րոփ,
այլ սկսան
Հիմնական
աարրերէն
,
Հասնելո,
Համար կէտի
մր ուր իրենց
արուեստին
արտաքին
ձեւերր
սլիաի
Հեաեւէին
միշազգային
րնգունուահ–
արտա
յա յտութետն
եզանակներու
,
մինչգեռ
արուե ստի
գորհ-ր պէտք է մնար
էապէս
յունական :
Աոյն արուեստագէտներ
պատերազմի եա. գր–
րաւման
չրքանին ալ ունեցան
ներչնչում
, արտա
յայտելու
Համար
յոյն
մոգովուրգին
պայքարն^րր
ել փիչաերր
: թէեւ ոչ րովանգակութեամբ եւ Ոչ
ալ ծաւալով
արմէք կր
ներկայացնենայսգործերո՛.
Ազատագրոլթենէն
վերք
յո յն
արուեստագէտներ
փորձեցին
րարելաւել
իրենց արուեստի
գործերուն
մակարգակր
եւ ուզեցին
գերազանցել
իրենց իսկ
դեզարուեստտկան
աստիճանր :
Բացի
Փարիզի
նչանաւոր
արուեստագէտներու
գործերէն
, եթէ յունական
արուեստի
Գ"Ր^^երր
րագգատուին
ուրիշ
երկիրներու
արուեստի գոր -
ծերուն Հետ, որոնք արեւմտեան
քազտքակրթոլ
-
թեան մաս կր կազմեն եւ
որոնք
Հարուստ եւ ճոխ
են , պիտի
տեսնուի որ Տունաստտն
առաքնակարգ
աեգ կր գրաւէ
անոնց մէք :
Գե ղարուեստական
մրցու
մի մր մէք Աո
յներր
չեն
պարաուիր : էյատերուն
Համբաւը
սաՀման -
ներէն ալ անգփն անցած է :
^աճիքիրիաքոս
֊ քցիկաս , որուն
ղործերը կր
գտնօւին չատ
մ ր եւրո պական եւ ամերիկեան Հա
ւաքածոներու
մէք, արուեստագէտ
մըն է որաչ —
ի։
III
ա ահ
/
գտնել
մ իքոցը
գործածելու
տրամա -
գրե
լի նիւթե
րր
ամ էն
ուզզութեամբ
։
Անոր գործին
կառուցուածքր
բիւրեզեայ խս
տութիւն
մը ունի, սակայն
գոյներու եւ յաաակա–
գ ծի
մ իքեւ
առն
չո ւթիւնր
, կր ստեզծէ
ա
յնպիսի
ում
մր որ Համասլաաասխան
է իրական
կեանքի
արտա լտ լտութեան
ւ Ան սորված
եւ գործածած
է
զանազան
արուեստներ
, մ ինչեւ
իս՛կ Հին մ ոմ անր–
կարչութիւնը
՚. Վերքերս ալ
արձանա/լործուիթեան
սկսելով
, իր արուեստր
նո՜ր ում մը ստաաց^ :
Ցարուխիս
սկսալ
Հ ին
յունական
անօթնե
րու
նկարչութեամբ
։ Ան կր սաեզծէ
մարգկտյին
այն
պիսի տիպարներ ել ձեւեր
որոնք
Հարազատօրէն
յու նական
են , ունին ա յն
միօր ինա կո ւթիւնր
զոր
Հին
Տոյներր
կ ուաային
իրենց արուեստի
գործե -
րո ւն :
<
Տունական
արուեստին
իւրաքանչիւր
Հրք՚"նի
յատկանիչ^ւել
էն մէկն է յստակ եւ տեգական
գոյն
մր,
առանց
ւաըափոփոխ
ստուերներու
:
Շաա
մր
յոյն
նկարիչներ
կըՀետեւ.ին
նման
ձզտումներու
եւ Հին ու Միքին
Գարու
Աունաս–
տանի
ազղեցւււթիւնր
չաա յաճախ
րարե րար
է։
Առանց նկաաի
առնելու,
յոյն աըուեսաագէ -
1
%ԿԵք՛ թԱԳԱՒԱՐ •
8՛
ԱՀագին
իրաըանցում
: Գործագուլ,
բողոք
« Նորո՛՛յթ է» պիտի
ըսէք •
թերեւս :
Ես ալ ա չխատաւո
ր եմ , րայց
խելքս չփ Հաս–
^Իր ոա ա չխատաւո րական
կոչուած
կարգ
մր երե
ւոյթներու
:
է
^տցի, աչխաաավարձքի
Համար է կ՚ըսեն
է
Աէխ , ինչ Հաստ
գլուխ
եմ
;
Ե՞
րր պիտի
րմ -
բռնեմ այս մենծ
խնգիրներու
իմաստը։
Ե՛"
րր ես ալ , պիտի
կրնամ ծափերու
մէք
րեմ
բարձրանալ
ել մաբմնիս
ճիւզերր
ձեռք, ոտք,
ղլուխ
չարմելոփ
պիտի պաագամեմ
–
« Ընկերնե՜ր
, կապիտալիզմր
ձեր
ննքարաննե–
րուն է Հասեր : Աողոլնի պէս թափանցում
է նա
ձեր
երգիքներուն
: թունաւորում
է ձեր աչխաաա–
լորի գիտակցութիւնը
• • ՚ Արթնցէ՜ք
, ս թափեցէք
:
ճգմ եցէք աա վփ չտպին
ԳԼուխ ը եւ գուք պիտի ա–
զատուէք։
Ար - արեւ պիտի
վայելէք ել ձեր պոր–
աը ձեր ձեռքով
պիտի կտրէք • • •»
ԵԼ
այս փրկարար
խօսքե
րէն
ետքը,
ուսերու
փրայ , Հուոաներով
պիտի
տռաքնորգոլիմ
,
չքեղ
ինքնաչարմի
մր մէք անչուչտ
, քանի որ եզի կամ
ւա էա
լ.
ձիու կառքր
նոր պրո լետա րնե րոլ
յատուկ է
՚ • ՚
Այսօր , Պելմիոյ
մէք, աՀագին
վայնասուն կը
փրցնեն : Աչխատանքր կր գագրեցնեն
: Փոզոցնե -
րու
մէք ցուցատախտակներոփ
կր չրքին,
գի*ոէք
ինչո՞ւ:
Այս աՀագին
իըաըանցումը,
երկու
նոր բա -
ռերու
Համ ար է
ւ
թագաւորութի՛^ւն
թէ Հանրապետութիւն
:
ԱՀա
ամբողք
ղալւքաղԱւլին
պատճառբ
:
Պգաի՞կ բան կը կարծէք
այղ
երկուքին
տարբեբութիլնը
յ
• Է՜Հ , ինծի
Համար ոչ մէկ
տտրբեբռլթիէն
այղ
երկուքին
միքեւ
յ
Անգ լիւան , իրա չխատաւո բական կառավա
բու
թի
ւնո վ ր թազ աւո րական է :
թուրքիան
, Հանրապետութի՜ւն
է : Եւ ցկեանս
Հան րասլե տական
նա խագաՀ ով , որուն
ո Լ
մ էկ
Հը–
րամանագիըը
անգռրծագբելի
կը մնա
յ տ
Հոն, այգ «գեմոկբատ»
Հանբապետական
երկրին
մէք
է
ոչ - իսլամնեբր,
իրաւունք
չունին
իրաւունք
պաշապանելու։
Ժամուն
գանձտնակին
մէք իսկ գբամ
ձգելոլ
իբբեւ
իւղագին՝
առանց
պետական
ղիպիտի
պաշտօնեայի
մբ
Հսկողու -
թեան :
իրաւունք
չունին
ախոռի
վերածուած
իրենց
եկեզեցիներր
օգտագործելու
: Մկբաուելու,
պը–
սակուելոլ,
կրօնաւորներ
նչանակելու
, իրենց փա–
փաքած
անուն - մականոլնբ
կրելու • . .
Անգլիոյ
մէք, թագաւորը
, սաՀմանադըու
-
թեան պաչտօնեան է։ ժողովուրդին
Հայրն է, եղ
բայրն է։ Զարդն է երկրին։ Աչ մէկ քմաՀաճ
Հրա–
մ անագի ր :
Մ "՛րդ այդ երկրին
մէք, ինչ կրօնքի ալ պատ
կանի , Հաւասար է օրէնքին
առքեւ։
իրաւունք
ու
նի ամենամեծ
պաչտօնատաբի
դէմ գատ - գա -
տաստանի
դիմելու
յ
ԱՀա
ձեզի թադաւո րական
երկիր :
Անգին, կան վդեմոկրատ»
երկիրներ ալ, ուր
կը աիրէ ա չխաաաւո
բութ
իւն ր :
^ Հոն , ոչ մէկ անՀատ
իրաւունք
ունի
տոմսը
դնելով
չոգենաւ կամ չոգեկառք
բազմ
իլ եւ ուղած
երկիրր
երթալ : Նամակով,
իր ղուբսի
բարեկամ
ներուն
որպիսութիւնբ
Հարցնել : Ուգած
,
սիրած
աշխատտնքին
նուիբուիլ : Գործը
ձգելով
զոքան -
չին
յուգա րկաւո բութեան
երթալն իսկ
արգիլուած
է , թե ր եւս ;
Անզլիոյ
մէք մարդիկ
ստիպուած
չեն,
ամէն
մամ գլուխ
«,կեզցէ
թադաւո
րր»
գոչելու
, սակա
յն
Գեմոկրաստտնի
մէք .պաբտտւոբ
են անգա -
դար
օրՀնե րգե
լ «կեցցէ
մե՜բ մեծ բնկերապեար»
:
Մէկուն
անունին
կցուած է «թագաւոր»
ածա–
կանր, իսկ միւսին
«րնկեր
»բՀ
Կ^արմէ՞ , ա յս երկու
ածականներուն
Համ ար
խաղազ
Պելմիան
խռովել • • ՚
Եթէ , տ յս ամ բոզք
իբաբանցում
ր « ֊ րնկեր»
պիտակին
Համար է , զ^ոչեցէք
ուրեմն՝
«բնկեր
թագաւոր » • • •
՝ -
՚
ՈրովՀետեւ
, թադաւո
ր
մ բ անպտ
յմ ան
յետա–
դիմական
բոնակա
լ մ
բ
չէ , իսկ «րնկերն» ալ ան-
սլաաճառ
յառաքդիմտկան
— ազատականի
նչանա—
կութիւնբ
չունի :
կ. ՊԵՏՈԻՇ
տին անձնաւո
բու
թիւնը
, ա յս ագգեցութիւնր
կր
նչմ արուի
ամ էն լտւադո
յն եւ անկեզծ
յո յն ար -
ուեստադէտի
մէք։
Որիչ ա րո լեստադէտնե
ր
չեն՛
ուզեր
ագդուիլ
յունական
գեղարուեսաական
ա -
լանդութենէն
, որովՀետեւ
կբ Հաւատան ոբ եթէ
ա չխատին
գիտակցօրէն
եւ րստ Համ ա յն ա չխար -
Հի արոլեսաադէտնեբու
ըմբռնումին,
եւ եթէ ծա
նօթ
են մամանակակից
Հարցերու եւ
մեթոտներու,
անոնք
սլիտի
կրնան
սաեղծել
անկեգծ եւ Հտբա —
ղատ
արուեստի
գործեր,
առանց
նկատի
առնելու
թէ Տո
յն ենկամ ուրիչ ազդէ :
՚
Այս ա րո լե ս տ ա գէ տնե ր էն
մ էկն է Մ որա
լիս բ
է
յ՛բ նկարներուն
լո յսր
, իրյօրինուածքին
դիւրու–
թիւնբ
, ճարտարապետական
ձեւր
,
սերտօբէն
Հիւսուած
, քունական
նկարագիր
ունին , թէեւ ա–
աոբ չիձգաիր
դիտակցօրէն
:
Նիկոլայոլ
ուրիչ
ուզղութեան
մբ կր
Հետեւի։
Այն
մհծ որմանկարբ ոբ վերքերս
նկաբեց
՚Բաղա -
՜*՚Հիտկտն դիտՈւթետնց
բարձրագո
յհ դպրոցին
մէք ,
ցո յց կուաա
յ թէ ինչ կա րե լիս
ւթ իւննե ր ունի որ -
մանկարր
արդի
ներքին
զա բդանկա
ր չութեան
մէք :
^
կտն չատ
մ ր կարեւոբ
նկտբիչներ
ալ ,
որոնց
իւրաքան
չիւբ բ կր ներկա յացնէ
արդի
արուեստին
ղանաղան
ձգտ ումնեբր : Փա
յտի
փո բագր ութե
ան
արուեստր^ ել գրքի
զա րգանկա ր չո ւթիւն ր վե րքե
ր՛ւ
չատ
յառաք գիմած են:
Արձանագոբծութեան
մայր
Հայրենիքին՝
Աու–
նաստանի
մէք ասոնցմէ զատ շատ
մ բ
նչանաւոր
աբուեստագէտներ
կան։
՚
Թ՛Ա՛Թ՛
ԿԸ ԽՆԳՐՈՒԻ
ԳՐԵԼ ՄԷԿ իՋԻ Վ^ՐԱ8, ՄԵ -
ԼԱՆՔՎ։
ԿՏՈՐՆԵՐՈՒ
ՉԲԱԺՆԵԼ
ՋԵՕ-ԱԳՒՐԸ =
«ՑԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
Զ–
Գա
դրսոլմն է Հաւի ճուտ,
Հեդնութեամբ
ասաց
նոյն ագան ^– իսկ իբանց
տունը
առիւծ է
գաոնում :
ԶՀալատտս
. այնտեղ
ինքը
կբ սկ"է
քեզ
խեզդել : կբ կանչէ ծառտնեբին
• ՚ ՚
Ես
Արան
կը տանեմ ուգիգ իբմօր մօտ, ա–
սաց
Ն՚սզլուն
:
Մ այրբ
ոբդուն է պաչտպանում ;
ՀԼւմ ա՞ էլկր պաչապանէ •
Ամ
էն
մամ անակ պաչտպանում
է • • •
• 0
, ղ՛ո գարՀուրելի
կը լինի • • •
Տեսնէք
:
ԲաԼսաաւ ո րնե րին ցոյց կուտամ թէ Ի՞նչ է
նրանց
պաոլղը
՚ ՚ ՚
Փերին էլ Համաձայն
էր , որ պէտք է Մար -
թային տանե լ , ցոյց աալ ՄելԼւքի
կնոքը :
Ե" կ*ասեմ
, ոբ այս արիւնբ
զուր
չիւ անց–
նի ...
Թէեւ
Լսեղճ ենք,
րայց
արիւն է սա... Թող
Հ ատու
ցու մ տայ ...
. Ազքաաբ գիաէ իբիբաւունքնեբի
տեղր
, գիտէ
որ իր աբիւնր գին ունի եւ այդ գինը պաՀանքե -
լու
Համար նա կարող է նոյնիսկ
թագաւորի մօտ
ղնալ : Փերին արգար
կարզ էր
Համարում, որ
Մ արթան
չզրկուի
իր արեան
գնից :
^իչ
անցած՝
նրանք ՃանապարՀ
լնկան : Նազ
լուն
գնում էր աււքեւից
, տանելով
ՇաՀնագարին,
իսկ
Փերին խտաել էր Մարթային։
Երեխան ու -
չագրութիէն
չէր գարձնում
նրա քազցր
սլագա -
տան^եբի
վբայ ել ձայն չէր Հանում : Նա չարու
նակ
դողում էր , ինչպէս
մի ծիտ,
որին նոբ
էին
աղատել
բազէի
ճանկեբից
• • .
Գայիանէն
յաքոզութիւն
չունեցաւ եւ Հեզի -
նէի մօտ : Պառաւ
կոյսը
սկզբում
քաղցր էր խօ-
սում,
րայց երբ Գայիանէն
վեր քացրեց իր պաա–
մութիէնւր
խեզճ , խելագաբ
ազքկայ
մասին
, նա
կիտեց
իր սսլիտակ
յօնքքե ր բ , յանգիմ անեց եւ մ ի
երկաբ ու խիստ խրատ կարդաց :
ԱչխարՀ ր առանց
խեգճեբի չէ լինում : Ան -
բաԼստ մարգիկ նրա Համար են ծնւում
, որ բախ -
տաւորնեբր
տեսնեն ու փառք տան Ասաուծոլն
:
Տեսե՞լ է Գայիանէն, որթոնրում
թխած
Հացերր
միատեսակ
լԼնեն : Ոչ, մէկը չաա լաւ է լինում
,
մ իւսբ քԼ՛ է լաւ
, երրորգր ա յբւում է , անպէտքա -
նում
, չորրորգին
կէսն է միայն
դուրս
գալիս :
ԱչիսարՀն էլ մի թոնիր է։ Բայց
ի^նչ գործ
ունի
Գայիանէն՝ թէ ոփ Լնչպէս է : Գա մեծերի
բանն է :
Նրանք կր տեսնեն
, ոգորմոլթիլն
կուաան
,
ինչպէս
Հ րամ ա յել է Ասաո ւած : Մ ոռանում է Գա յիանէն
,
ո ր ամ էն
ինչ Աստուծու
կամքոփ է կատարւում :
Բայց մանաւանգ
մոռանում է, որ ինքբ
մի
ազքիկ
է , պիտի ապրի
իբբեւ
ազքիկ :
-
ի՞նչ է ազքիկբ :
Այսպէս
Հարց էր տալիս Գա լԼւանէն
մ ի օր Լւր
զայեակին : ԱեՀբին
ծիծաղեց
, բայց ագքիկր
Հաս–
կացրեց
, ոբ ծիծաղելոլ
Համար չէբ
Հարցնում
:
Արեւբ
ցոյց էր տալիս , ոբ փազուց
փերքացել է ա–
ռաւօահան
մամասացութիւնբ,
ուրեմն
կոյսը
չու—
տոփ
կուգար : Եւ սակայն
Գայիանէն
կիսատ թո-
ղեց
իբ գասր , որ պատրաստում
էբ , փակեց
գիրքը
եւ նորից կրկնեց
Հաբցր՛
-
ի՛՛նչ է աղքիկը, ասա, ՄեՀբի :
–
Ա՚լքիկր՝՝՛
դա մի կարմիր
խնձոր է, որԼն
նախ չում են ելուղարկում
են մի լալ, չատ լաւ
տղամարդի
...
-
կարմիր
խնձոր . . . լալ խօսք է • ՚ • է լ
ուրի*
ոչի՞նչ
֊.
Ո չինչ ՚։ Նբան
Հոաոաում
են , պաՀում են
սնտուկի
մէք եւնա
մնում է կարմիբ,
սիրուն
, աչ
քի
լոյս :
-
Բայց գիտե՞ս,
ՄեՀբի
, որ կարմիր
խնձո–
բբ
մի միտք
ունի իր մէք. . .
էլի միտք– ՚ ՚ բաւական է որքան
միտք ա -
ւիրան
րաւ
իմ կարմ
իբ խնձորը,
մեռնիմ
թ շերին ...
֊ – Զէ , չէ , այդ չէ : = Հապա
թնչ է :
կարմիր
խնձո
բր նկաբել է ուզում :
Պառաւբ
ո չինչ չՀաս կացաւ :
Զդիտե՞ս
ինչ է նկարելբ
. • .
ծիծագելոփ
^"–՚ԲՑրեց
Գայիանէն
եւ բաց անելոփ իր
կոգքին
դրած մեծ Աւեաարանբ
, ցոյց տուեց նրա մէք
նբ–
կււ-քյտծ
զոյնզգոյն
պատկերները
:
Հա , դրանցից
եկեզեցում
էլ կան, արտա–
սան՚ց
պառաւ ր քհրմեռանգութեամբ
ել
երեսին
նե.
ԼԷՕ
Fonds A.R.A.M
