նԿէԼՐհՏ մ. ՍԱՐեՍն
- <6 ռ/է–1ԼԶ9
ՄԻՏ՚Բ ԵԻ ԱՐՈԻԵՏՏ
լ աւաււէ
1քարա
\՚ձէն
ընարուած
, աւելի
^է՚չքէ կը
լէ՚՚էՐ
աձէել՝ նշանակու֊աէ
Գերագոյն
հ)որՀրգի
կապէէ է
մէք
են մւռնոլմ
իյ • Հայաստանից
մի քանի անվու.–
սա կցական
գիանականնե
ր եւ գեգարուեսաագէա
-
ներ :
իյ • Միութեան
մէչ Գերագոյն
հորՀրգի
պաա֊
գամաւոր
էի՚եել չինշանակում
իսկապէս
ժողո -
վըգի
ներկայացուցիշ,
նրա կամ՛քի
արաայայաող,
օրէնսգիր ու ղեկավար
լինել : Հակառյսկ
իր ա -
նունին , խորՀրգային
վարչաձեւն
այն միակ ու
րացաոիկ
կարգուսարք
\ , ուր երրեք
ոեւէ
՛է էկի
Հեա
խորՀ րգակցո
ւթեան
չեն նսաում
երկրի Ժի
աասնեակ աէր ու աիրականներր
: Գեր •
ԽորՀրգի
պաագամաւորութիւնր
աւելի պատուաւոր
կռչու^
է, որՀնարաւորութիւն
է տալիս
մօա
1200
րնտր–
եալների
տարեկան մէկ կամ երկու
անգամ մի
քանի
օրով
Համախմրուել
Մոսկուայոլմ՛,
արժա -
նանալ պատուաւոր
լնգունելութեան
եւ անձաէէր
ծ՜ա վւա Հարել
մաՀ կանաց ունե րին ա յնքան
անմ աա–՛
չելի
Աոա
քնո րգին
-.
Հասյլհալի է, թէ Համայնավար
կուսակցու -
թեան
քարաո լղարներ
ից գուրս՝
անկուսա
կցական
պատգամաւորներն
ինչ արտակարգ
խնամքով են
լնտրւում
նչանակւում
: Ախալուած՝
չենք
լինի,
եթէ
աս ենք , որ քյրեւանում
քոլէա
րկուողնե
րր
նրանցից՝
մատնանշւում
են
Մոսկոլայից
Երկու արուեստագէտներ
այս տարի պատ -
գամաւոր
են Խ • Հայաստանից
բեմագրիշ
Գիւ–
լակեան եւ Հայ նկարիչների
նախագաՀ Ա արտի -
րոս Աարեան, որ վարձատրուած
է Լենինի չքա -
նչանով
:
Մ– Աարեան
մէկն է այն եղակի
Հայ մարգ -
կանցից , որոնց վարչաձեւերն
ու քաղաքական
Հո–
սանքներր
չեն կարող
սեփականացնել
: ՛Նա պաա–
կանում է ամրողԼ
աղգին։
՛Նտ մեր
ժամանակների
մեձ-ագոյն
Հայ նկարիչներից
մին է ։
Մենք կտրուած
ենք Հայրենիքից :
Անտեղեակ
ենք
Աարեանի
այսօրուայ
կեանքին կամ
աւելփ
շուտ ստեղծագո
րծո ւթեան :
Բայց Ատրեանր
նոր չէ , որմեծ նկարիշ է :
Նա Հասած էր բացաււիկ
վւաո֊քի
գեււ
բոլչեւիկ/՚ան
յեղափոխութիւնից
առաք։ Նրտ նկարներր
ցա -
ցագրուած
էին Տրետիակովսկի
նկարչական
թան–
գաբանում ; Մ իտ
յն Հին Մ ոսկոլաց
իներր կր Հաս–
կան ան , թէ ինչ ասել է մի նկաբիչի
Հտմար թէ -
կուղ
մ ի Հատ պաստառ
ունենա
լ ա յգ թանգա րա -
նում
Վերեշչագինի
, Րէպինի
, Շիշկովի
,
Լէւիտ"՛–
նի , Պոլէնովի
նկարների
էլողքին :
Տրետիակովսկի
մ տնելբ
նկարչի
տաղանգի
գերագո
յն
պսակումն
էր , ա յն ատեն ;
Հբաչալի է արուեստագէտ
Աաբեանբ
: Ավւ-
սոս, որ ժլատ։
Մոսկուայի
Հտյ
Հարուստնեբր
նկար
էին խնգրում
նբանից առտնց
սակարկելու,
բայց նա քիչ էր արտագրում : Աարեան
նկաբում է
գոյների
այնպիսի
ճոխութեամբ,
այնքան
միտժա–
մանակ թէ իրապաշտ եւթէ Հոգեղէն
Հրճուանքով
լեցուն
, որաՀա քառասունէ տարի վերք գեռ աչքի"
առքելն
են նրա Հայ շինականների
խոՀուէւ , սբտւս–
կից ուՀարաղատ
ղէմքերր։
^
Մ ենք
ունեցել
ենք եւունինք
տաղսւնգաւռբ
Հայ արուեստտգէտնեբ
մ իքտղգա
յին
Համ բաւով :
Բայց գբեթէ
րոլորր
Հենց որ քիչ շատ
Համբաւի
եւ նիւթականի աէր են գառնում
, մոռանում են
իրենց
Հերոսական ու տառապած
ժողովուրգբ,
կտրւում
են նբանից , օտարանոլմ ու երբեմն ա -
նուններն
իսկ վախում
, ո րպէսղի
Հա յերէն
«եան»ր
չնուաստացնէ
իրենց
օտւսբաղգիների
մէք : 1՚բ -
բեւ
օրինակ
մի յիչողութիւն
յ
Մ ոսկուա
յում , նախա յեգավւո խական
Հբք"՛ —
նում , կա
յին
երկու մեծնկարչական
թանգա բ ան
նեբ , Րումեանցեւի
եւ Տրետիակովսկի
:
Առաքինր
գասական - ռուս
/••(. օտար - ն կա րի չնե
ր ի , երկ -
րորգր
րացառապէս
ռուսական եւ նորագոյն :
ք*ում եանցեւի
ն կարա թանգա
րանին կէց էյ՛
Համանուն
պետական
գրագարանր
, ուր
ուսանող–
ներո յաճախ կբ լինէինք
պրպաույյ%եր
կատարե -
լու
Համար : Լայ տղաներ
, կաբգալով կամ աբ -
տագրելուց
յողնած
, երբեմն
գուբս
կգայինք
լն—
թեբցանոլթեան
գաՀլիճից եւ այցի
կ՝երթայինք
թանգա բան ի ա յն յատուկ
գաՀ լիճր , ո րն ամ րող -
քովին յատկացուած
էբ մեբ նշանաւո
բ
Հա յբե -
նակցին
Այվաղովսկիին
\ ՛Նա նման էբ
թերեւս
)յ,ւվրում
Րուրէնսին
յատկացուած
տպալորռւ -
թեամբ,
միայն թէմարգկային
գէմքերի տեղ Այ–
վաղովս կին պաաե բ ից ծառա
ցն ում էր վրագ
ծովն
իր Հաղար ումի երանգներով
մերթ
կապոյտ
ու անղորր
, մերթ
մրրկայոյղ
ու յոբձանուտ :
Նա մեր ցեղակիցն
էբ. Հպարտ
էինք
նրանով։
Ր " ՚ յ Ց մի սեւ տմպ ծածկում էրմեր
ոգեւորու -
թեան
երյլնքի
Ժի մասր։
Որքա՛նն
Հայ էր Այվաղս–
՛Լոկին։
Լինելով
եղրայրբ
Գարբիէլ
Այվաղեան
եպիսկոպոսի
,նա իբ ազգանունից
վտարել
էր«ետ–
նտ>բ եւնրա ՚ոեղ
գրել
երկու
ռուսական
վերքա -
լորութիւններր
«ով» ելՀսկի» : Անչուչտ
ներո
ղամիտ
պիտի
լինենք,
նկատի
ունենալով
ժաԺտ–
նւ՚՚ւրւ
ո,. սլարէէոննեւրբ։
Այնուամենայնիւ
մեծ ծո–
Հաճոյքով
ստացանք
պելժիացի
գրագէտ
յօՏՏթհ
Օշւաշււշ/՛
գրական
երկու
Հատոբնեբր
:
կբ կարծեմ թէ մեր պելժիացի
բարեկամ
ր ծա
նօթ է Հայ լնթերցողնեբուն
; Ամէն
պարագայի
մէք
1
ան յաճախ
կ՝օգտուի
ղանաղան
առիթներէ
,
յօգո լածներ
նուիրե
լու
Համ ար
Հայ գրագէ տնե
բու
Տակաւին
վերքերս « Յառաք » տուած էր Պրիւ -
սէլի
Տօււ
օրաթերթին
մէք
Հրատարակած
գրութիւն
մր
—ԸԸՈ7
Ձ
1ՈՏ յ^ոոտոաոտ
ւ^՚6\բք6տտառ
Ժողէֆ
Տէլմել շատ մր Հրաաարակոլթիւննե
-
բու
կարգին
, արձակ թէ ոաանաւոբ
, Հրատարա -
կած է բանաստեղծական
գեղեցիկ
գիրք
մր,
«ՕճՏ
՚քքաթՏ ԺՕԱՃ - ՏաՇւՏ» (1944 - 1945) ,
ուր
տաղա
չափութեան
ամէնէն
նուրբ արուեստբ
այնքան
յա–
քո ղո ւթե ամբ կբ ծառա յեցնէ պաաե բաղմ ի , կեան
քի եւ խաղաղութեան
, բաբգ եւ գառն
պատբանք–
ներուն
, կանչելով
գիակներուն
ել ղէնքերուն
մէ
քէն ,
«Ի1՚€էՁ1տ - էս թՅՏ, 6 Բ^^x, 1^ Տ61
ոօէէշ V^^»՜^
Ուրիշ Հատորի
մր մէք , նուիրուած
ֆրանսա
կան արգի
բանաստեղծութեան՝
Պելժիոյ
մէք ,
Հեղինակր շատ խղճամիտ եւ նուրբ
ձեւով կր
ներկայացնէ
մեղի տաղանգաւոր
գէպքեբ
մա -
սամբ ծանօթ
Փաբիզի
մէք, ուր վերքերս շատ յա–
քող թատերական
ներկա յացումներ
տրուեցան
պելժիացի
գրողներէ
(ինչպէս
IVIօ8^Ո^
շհՁՇՍՈ ՏՇ՜
1օո ՏՅ քաաՀ») :
վերքին տասր օրուան
րնթացքին
ֆրանսական
շարժանկարբ
երկու
կարեւոր
գործեր
տուաւ Հա -
ո ա ր ա կո ւթ ե ան : կարեւոր
մ ասնաւո րապէս
իրենց
բեմագրիչներոլ
պատճառով։
ք^ՇՈՇ
0\3
.1էի
մբ,
կամ
Օտւաշի մբ <յապաւէններբ
միշտ
Հետաքրքրռւ -
թիւն կբ շաբժեն
, ո բովՀետեւ
երկուքն տլ
միշտ
րան մր ունին
բսելիք,
ինքնա յատուկ ոճ մր եւ կր
խա սափին
գիւ բին
րեմ
ազր
ո ւթ իւններ է :
Ո-րնէ –Բլէռ առաքին
օրէն իսկ (իր
]V1^11^0Ո^^^.)
/ւղած է Հազուագիւտ
արուեստագէտ
մր,
միշտ
արգիական
, պաՀե լոփ Հանգերձ
Հակաոակ Ա–
ւ1՚երիկւս ապրելուն,
ղուտ ֆրանսական
աաղանզ.
մբ, եւրանաստեզծական՛
մեծ"ւթիւն
մր իր
ժ ա -
ւղուէ էննե բուն
մէք։
Մեծ
զործ
մլ^ւ է իր
Լ Յ ՏտՅՍէՇ (1ս ՕւՅե1€յքք,
( Ա աաանա
յին
՛լ ե ւլե ցէլո ւթիւն
ր) ո բ իՀա րկին վի -
ճա բանութիւննե
բու ալ առա րկա
յ կրնա
յ գառէւա
լ ,
Հակաո
այլ իբ ւսնժ խտելի
արժէքին
Հ
կարելի է ս ի–
րել կամ չսէրել
այս 4 ապաւէն
ր :
Անկարելի է ,
սակէոյն,
չւլն՚սՀտտել
տնսր
մէք որոչ տեսսւբան
—
ն1ւ րու գե զե ց կո ւթ ի ւն ր , շարժանկար
չայլան
ղի՛ -
տերր
Լաւ րացաո
իյլ խաղա րկո ւթիւ^ւ մ բ ։
Գժուար եւ լանգուգն
ղործ է նորոգել
ել ներ—
յլայաւլնել
Ֆքուստի
սլատմ ո ւթ իւն բ : Այ՛լ
գռրծէն
անբ"ւժ"ն
կբ մնան
մ ի շտ կէօթէնե
բու ,
Մ՚որլօնե–
րու , կա նւն1յ լաւ յիշատու1լր եւ ՛լր"
չմ ր :
Փ՚՚՚՚իուկ
ւսրուեսա
մրն է թէ՛ քս՚նալ Հաւատարիմ
մ՚հալ
մէկն
ու
մէյլուն
/«ւ
ի՛քէ ՚իորձել
Հեռանալ
անոնցմէ : Ո՛ր—
նէ
՚Բլէ՚ւ եւ թուտեբաղիր
^,
ՏՋ130աԱ
գդալով "՛յգ
դժո ւա րա
թ իւն բ , իրենց
րո լո բ քանքբ ի գործ
գր—
րած
են յազթելոլ
Համար
անոր։ Պէտք է
րնգունիլ
սակայն թէ մ՛ասամբ
միայն
յաքողած
են : Այգ ալ,
բսինք
"՛Ր՛Լ էն , ^ւռրՀիլ Բլէո ի բեմ այլան
տաղան–
ղին եւ
IV1^^հ^1 ՏւաՕՈ/՛
Հոյակապ
խաղարկութեան :
Նիւթր՝
ծ՚՚՚նօթ է արգէն
, եթէ չրլլա
յ մ սնսւ–
I
ունղ վերքաւորա
թեան
նոբոգումր
: Տոքթ
• Ֆ՛" -
ու "ա
( Մ ի շէ լ Աիմոն
) , մքձծ գիտնտկանր
, ոատա–
վան
յլ
"I
բ ի չր աւե
լի Ա՛ո ւսաո տանին
է ր
սլա տկա -
նում
, քան Հտյաստանին :
Մ • Ա արեան
բո լո բովին
ուրիշ է : Ն՛"
մ եբ
մ իս ա ոսկրիցն է : Նա մ ե, րն է :
կեանքումս
մի անղամ
, Հազիւ
մի քանի
վայր
կեան , Հանղիպե
լ եմմեր մեծ նկար չին եւյար -
ղանքի
րուոն
զգացմ
ուն քով
լցուել նրա անձնա -
/ սրութեան
Հանգէպ :
Աո աքին
Համ աշխարՀա
յին պատե րաղմ ի ժա -
մանակ
ե ս ծառա
յու մ է ի
Մ ոսկու այի
Պե տական
Բանկի վւոխաղրական
բաժնում : (իամբ
\Գին
սկս֊
սում
էին ղոբծողութիւններբ,
բայց
խնզրաբկոլ–
ներբ
աւելի
յլանուխ
նեբս
էին աոնւում
: Ծ առան
Հաւաքում
էր նրանց
գիմոլմներն
ու անցագրերր
եւ
ղասաւորամ
Հերթով
: Բացում
եմ մէկր նրանցից
^
Աարեան
Մարտիրոս
Աարգիսովիչ։
Աստուած
իմ,
մեր
սիրելի
նկարիչն է : Նայում եմսպասող
բազ–
մութեան
եւ տեսնում եմ այնտեղ
բնորոշ Հայ
մաբղուն
, սեւաթո
յր ու Համեստ
գէմքով։
Ն*ան
եմ անում
կանչել
նրան ներս :
-
Որք՚"ն
Հաճելի է անսպասե
լի
Հ՚սնգիպել
մեր մեծ ն/լ՛որի չին : Ջեր գործր
կր
կտրղաղրեմ
ԵԿԷՔ ՄԻԱՍԻ՚ն • • •
գ ^ ճ Լ օ ե ր ո – ոոնումներն անվերջ,
Թւամեր ծափերուն թավւերէն ուժգին
Ցողերու ետեւ ծիւրի ամէն աեն; • •. :
նհէ՚է
միասին, եկէք ռրիօսինք ,
րձոերով հոսուն, քաղցրր ինչպէս Աիրգ . . .
Րացւււին սրտերու էջերը մաք ուր,
Ու հոն մտածման անքէն բողբոջէն
՚լ^ոբ իոեեբ ծըւին օծուած նոյն շունչէն ,
լյ֊ութ֊ր բոցեւով մրաքերուն իսկ կոյբ...;
Եկէ՛ք՝ միասին, եկէք որ խնգանք , *
Թող իբար գըրկեն ծիծաղն ու կատակ . .
յ.րպիտներ թըոին շրթունքէ շրթունք,
Ու խինդը յւււււնէ հոգւոյն յատակէն,
Ո՛չ վիշւ"յ
^՚է
հեգնանք ծորի կատակէն,
լքաղձն ու նախանձը չարեբուն թողունք . . .
Եկէ՛ք միասին , եկէք որ ողբանք ,
(ձերի՚ք մեր քւակտին այս գիրր անփսսլք - .
Դարերու մէջէն, գլխահակ՝ ուժին,
Քծնանքն է եղած մեր հոգւոյն վահան,
Օտարին կամքին, մեր սիրտն օթեւան,
Յաւերժէն միայն ողբ ինկած բաժին
Եկէ՛ք միասին, եկէք որ սորվինք ,
Վակժուժել գիրաբ, ըլլալ գօրավիգ - • -
Անլոյս հոգին է մերժումր կեանքին ,
էոյսին ձգտողը կը նայի միշտ վեր,
ւււր կայ միութիւն, երկինքէն աւեր
Եթէ իսկ տեղայ , աղատ ենք կրրկիՏ - • . :
Եկէ՛ք միասին , եկէք որ ապրինք ,
Ս՛եր մըտքէն սբբած ամէն արհաւիրք • • •
Երթանք խմելու աղբիւրներէն յորդ,
Եղնիկներու ս)էս, անվախ ու անփոյթ.
Արտերու մէջէն, դաշտերէն անքոյթ,
Անեղծ երագին առյաւէտ հաղորդ . . . ;
ԶԱՐԵՀ
ԳԱԶԱԶԵԱՆ
նային կր ծախէ իբ Հոգին , ստանալու
Համ աբ ե–
ր իտա սա րգո ւթիւնր եւ շնորՀ իւ անոր
վա յելե
լու
Համար
կեանքի
Հաճոյքներր
: Ե ր ի՚ոասա րգացած
,
Ֆաուոա
(ՀԻ
. Ֆիլի՚ի)
ունենալով
Հանգերձ
բոլոր
վւաոքերր
,
1լ՝ուզէ վերստանալ
իր Հոգիին անկա -
^ւութիւնր
: Ռրնէ
Բլէռի
շարժանյլաբին
Ժէք Աա -
տանան է որ կր պարտոլի
, մեծՀաճո լք պատճա
ռելով
ներկայ
Հասարակութեան
: Մէկ երկու
գիւ
տեր ելնկարներ կան որոնք ամբողք
ժապաւէն
մբ
կ՝արժեն
: Յիշենք
մասնաւոբարար
այն
վայրկեա–
^Ր. ^ՐԲ Տոքթ. Ֆաուսա կր կանչէ Աատանան եւ
երբ ան կբ ներկայանայ
, զարմացած կր գիտէ
իր
ի"1լ նկարր ;
Յաքող տեսաբան
մբն ալերբ
Մեֆիսթոֆելէս
Հ՚ոյելիի
մբ միք ոցաւ
ցոյց կուտայ
երիտասարգ
Ֆ՚ոուստին
իր ւսպազայ
կեանքբ։
Հազուագիւտ Ո–
ր՚ոկ
ունեցող
Բոտտտ
^6
\ԱՇներոլ
կողքին
, մեծ
տեղ
կր գրաւէ
Մ . Աիմոնի եւ ժ • Ֆիլիփի
խաղբ : Առա
քինր թէ ծերՖ՚ոուստի
ե թէՄեֆիսթոյիգեբին
մէք
անի
"՚ ր՚ոա յայտութ
իւննե ր , աչքե բու
խաղեր, եւ
նոյնիսկ
ղտւեշտական
կերպարանքներ
(մասնաւո
րապէս երբ կբ կանչէ իր լ^էրր՝
Լիլսիֆեր)
որոնք
աո անձին
կրնային
փրկել
նոյնիսկ տկտբ ժապա
ւէն
մր։ Նոյնբ
կարելի է րսել ժ– Ֆիլիփի
Համար
որ աբգէն
թէ շարժանկարի
քԱ 01Ձե16 ՅՍ ՇօՓտ)
եւ
թէ թատրոնի
մէք
(Լտտ 5։բ;բհ&ա65)
ցոյց տուած է
զեբասանի մեծ խառնուածք
մբ։
ԸնգՀանուր
առումով
,
շա բժանկա բ չական
էսւնուչ
ստեղծագործութիւն
Ժր սրպատիլ կր բերէ ֆր -
րանստկան արա եստին
Հ
ԱՐՓԻԿ
ՄԻԱԱԲԵԱՆ
անմիքապէս։
ԱՀա ստացէք
ձեբ
խնգրածր։
Ե" է լ ուրախ եմ տեսնել
Հայրենակցի"
ա յս՚ղիսի
մ ի Հիմնարկոլթեան
մէք : Ո՞
րտեղացի
էք։
Ո՞՚-ր էք ուսանել
...
Ի՞նչն է բնորոշ
այս Հանգիպումի
մէք։ Ես
Աարետնի
նկարնեբից ոչսլակաս գնաՀաւոեցի
նրա
«ն/լար - անցտգիրր »:
Այգ ժամանակ
Ո՚ուսաստանու
մ շատ քիչեր Հա–
մ արձակում
էին իրենց
անց ագրո
ւմ պա
Հ ե լանո
ւն–
Հայրանունի
Հայկական
ձեւր։
ԸնգՀանրապէս
այն
անուններբ
, որոնք ոուսական
ձեւի
կարելի էր
վերածել
, արգէն
անցագիր
պատրաստող
պաշ–
տօնեաներբ
փովախում
էին , եթէ ենթական չՀա -
կառա կէբ •
//* արտիբոս Ա արգիսովիչր
բնականօրէն
պիտի
լինէր
Մ արտին
Աերղելիչ
: Ազգանունն
է լ
կարող
էր
լինել
Ատրիեւ։
Բայց
Համառու.սական
արժէք
ունեցող
մեր նկարիչր
յամառ
Հայ էր : Նա ոչ մի
այն Մարտիրոս
Աարգիսովիչ
Աարեան
մնաց,
այլ
եւ եղաւ
Երեւանի
նկարիչ եւ ոչթէ
Լենինգբաաի
կամ Մոոկա
՚ոյի :
ՀԱՅԿ
ԱԱՐԳԱԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
