Մեծ
0երւսս8ս՚ցի6
Գաղուրէ;
գաղութ
ՀԱ8ՐԵ1ԱԿՑԱԿԱՆ
Երկոէ. դար սւոսէ^ կր մեռնէր
մէկը որ կոչու֊աձ–
էր .լոյ" աարաէէել իր շա֊րչ,
վաոհլ Հայ գրին եւ.
՚^^Ի^Տք՛^
2.^^Ք^^–^է՚^ճ Գ^^Լ Եղբայրութեան
մը րր
ւ^անգուե է ցարգ եւ դիաի
մ%այ իբրեւ
իը
ա՚նմաՀ
գհիծ^՝^.՚ւէհծ.՝դրաւականը
Յ
ւքիւիթար
Արրայ , անուն ^Ր իիգախ
ել մչբակ
մքէ^ քա^ , Հայկ. դպրութեան
եւ ոսկեղէն
ղա -
րու Հեաեւորդ
մը մեհ– որ մաքառեցաւ
մինչեւ
կեանքին
վերչ, ի թնգիր
մչակոյթի
է
, . .^Ան Հիմնյեց քքւիէա .մը .այնքան
գմուարին
պայ–
մաճ^եբու
մէք,՝ չընկրկելով
ոչ մէկ
իւոչլնդոախ
աոչթւՀ Սեբասաիա
յէն
մինչեւ
Վենեաիկ, Ս–
ղար տառապանքով
մր անձնուէր
ու տամանելի
:
^ -• Ր
.այց յագթեց
ի վեր^ոյ
հւ տուաւ
մեզ Ալի -
^՛քէներ ու Բադրատյււնիներ
, Հիւրմիւզներ
եւ ա ֊
նոնց չարքին եւ ուրիչնե^
որոնք փարած
գրքին ու.
գրէին արտագրեց
ին բազմապիսի
գործեր
, Հեղի —
՜եա կու թ իւննե ր այլազան
, ինքնագիր կամ թարգ -
մւէՓւ^՚.կ^ն^
վէբ^բան– ՀՐ եզան
բաման
մցյկու
աթո–
մէկ անուտն տակ
իրենց
վիազմավէպ^ովը
եւ
Հ Հանդէս
Ամսօրեարով
:
*
Ծ խիթար
ԱբբաՀօր
անունր կբ մնայ ու կր
աեւէ
քանի
կենդանի
է իբ մ իաբանութիւնր
, ո -
բուն
կոչումն
եղաւ ծառա
յել • Հայկ .
դպրութեան։
Որքան կարօտ ենք մայրենի
ուսման
, մանա -
ւանդ
Հոն ուր Աղգ. վաբմաբաններ
չկան :
Մեծ Աեբաստացեն
, Ա՛խիթար
Աբբայ
ճաւէբայ
ելաւ այդ մտաՀողութեամբ,
ղաՀԷ, ա թոռէ , զէն
ու զրաՀԷ
զրկուած
մ ո ղո վո ւ րգին
տալու
զէնք մր
ոբ մչաենչենաւորէ
իր գոյութիւնը,
եթէ իր Հայ
րենիքէն
գուբս ալ դտնուի
:
Փառք
իրեն եւ իր նմաններուն
, րոլոբ ա^անց
որ Հալ անունր
բարձբ պաՀեց
հն ղ արե բու
րնթաց–
քին , իրենց
անձնոլէ բ , աղղ անուէ բ դո րծունէու
-
թեամբ ու ղոՀողու թեամբ
ինչ ասպարէզի
մէ^ ալ
ւր
եղ։
ւ ն ու ռտնուեւյտն
:
Ա^ւոնյէ
բոլորր
մեր Արտերուն
մէ^ թ ո դ
անմո–
ո աց
մնան
:
ՄԷՆ
֊Աէ
ԱՏԱՑԱՆ՚Բ
I
-^–^–
՚
(շհՅէոՅՈ. ^xէ^^^է (16 «\^օտէՅՈ», քՎօ. 1 (1948 - 49)–
ք՚3ս1 ^սքէհո6^, ^^^^է6ս^, 12 ^ս6 V^V^ո, ԲՅՈՏ;
, ամսաթե
ոթ Կ ելիկիոյ
էլաթոզիկոււու
—
թեան, թԿլ
Ո
(Նոյ՜.
1949) :
՜
ԿԵԱՆ՚Բ հի ԵՐԱԶ
(բան աստեղծու
թիւններ՝) է
Գբեղ
Հ. ԻՇԽԱՆ : (Երետասարդ
րանաստեղծեն
էորրորդ
Հաաորր) : Գհն
200 / •
Գ՛– Հասցէ –
Օյշոյքր՞՚ւ^տո. 6.
5Տ7. 86V^օսէհ (ՍեՅո) տ
ՀԱ8ՐԵՆԻ-Բ
ԱՄԱԱԳԻՐ,
1950
Ցունուար
(27րգ
տարի
թ ի լ
288) I
ճոխ եւ այլազան
բոԱանգակու
-
թեամբ։
Հասցէ
212 ՏէՍ&Ո Տ1ք661, ՏօՏէՕՈ ,
^ՅՏՏ.
(Ս. տ. ձ.)
է
Ո՛Վ. ՈՐ ՀԻ Ն Գ Ր1Ա1Ո.ՈՐԴ Գ Տ ՆԷ.
^1ԱՏ -
ԲՈ8Ժ^\՝,
Ձ Ր Ի *
ՕԱՌԱԶ
» Պ Ի Տ Ի ՍՏԱՆԱՅ.
ՀԵՑ ԱՄԻՍ :
ՊՈՍԹԸՆԻ մէչ Հայ մչակոյթի
կազմակերպած
զասախօսական
մողովփն մէչ ^կրթական
Հարցը եւ
Ա՛^եբիկաՀայոէթիւնը»
նիւթին
չուրչ
խօսած
ին
(նկեբներ ^ . թաչճեան
եւ գ . Մխիթարեան
: Առա–
չյ՚նբ
ըսած է թէ ամեբիկաՀայ
նոբ
սերունդին
մօէՈ աղգային
Հարցերու
չուրչ
Հետաքրքրութիւն
կայ։ իր կարծիքով
մօտ
50
55
Հաղար
երկսեռ
երիտասաբդութենէն
Մ– ՆաՀանդներու
եւ ՛Բանա–
՚^"՚յի ՚^՚էի
5000Հ;
ԿՐ
դտնուին
կաղմակերպութեանց
•շ"՚–րչ՛
Ըսած է նաեւ թէ նոբ սերունդին
Համաբ
անղ լե րէն
լեզուով
տ րուե լիք ազդ . դաստիարա
-
կութ իւնր կրնա
յ աբդիւնաւո
բ րլլալ եւ թէ մայ -
րենի
լեղուին
թերի
ծանօթ
ութիւնր
չփ վնա
սեբ
Հայ նկարաղրին
կազմութեան
: Հքեչտած է
թէ
նոբ սերունդը
աղգա
յին կեանքին
մ օտ
պաՀե
լու
՚Հտմար
^ ղարկ տալու է քաղաքական
կրթութիւն՛
Երկբորգ
զեկուցանողը՝
ընկեր
*Ի • Մ խիթար
եան ըսած է թէ «Մայրենի
լեղուի
ծանօթութիւ
-
ն ր» նոբ սերհւնգին
Համաբ
անղլերէնի
Հետ՝ ան -
Հ րամե չտո ւթիւն է : «Առանց
Հա յերէնր
սորվելու
,
կարելի չէ սիրե
լ ու Հասկնալ
ազդա
յին
մ չակո
յթին
Հետ , մեր ոլրո
յն զբականոլթ
իւնը , որ ազգա
յին
Հոգիին,
աառասլանքնե
բուն եւ երաղներուն
աբ -
տայայտութիւնն
է : . «Ե ՚լրակա ցնե լո վ
աւելցուցած
է թէ ՚^էաք է Հայկ՛
գպրոցնեբ
ունենալ,
այցելու
ուսուցրչներ
օդտադործել
փոքր
Համայնքներու
Համաբ , իսկ պատրաստուած
գաստիարակնեբ
ու
նենալու
Համար
ուսանողներ
կրնանք
զրկել
աբ -
տասաՀմ անի Հա յ բա րձրադո
յն
կրթարաննեբր
:
Ընդունելոփ
Հա յե րէն
լեղուն
, իբր ադդապաՀպան–
ման ազդակ, պէտք է Հայերէն
իսօսիլու տրամա —
դրութիւն
մբ ստեղծուի
, ընտանիքներէ
ներս : Ա—
սոր Համար պէտք է լնդՀանուբ
չարժում
առաչ
րե րե լ , Հիմնադրամնե
ր կազմ ել : Հա յ րեն ակց ական
եւ ուրիչ
միութիւններ
կրնան օդտակար
կերպոփ
աչխատիլ
:
Հ– 8՚Գ՛
ՇԱՐք՝ԵՐԸ
մտած են
տասնըմէկնոր
բնկերներ՝
Լոս Անճէլրսի
մէչ, ընկեր գ. Մխի -
թա րեանի ա յ ց ե լո ւթ ե ան առթ
իւ , Իւթաքէի
մէք
ալ (Մ . ՆաՀանգներ)
բնգունուած
են վեց երիաա–
սա րգնե ր , կնքաՀա յբութեամբ
ժիրա
յր
Մ իսաք -
եանի :
ԵՐԱԺՇՏԱԳԷՏ
Բ՛ ԿԱՆԱՁԵԱՆԻ
ՏԱՐԵԿԱՆ
Համ ե րդր Հալէ պի մ էք տեղի
ունեցած
է
18
Գեկ
տեմ բե րին ,ի նե րկա
յու թեան Հոծ բազմ ո ւթե անմ ր :
« Արեւելք » կր գրէ թէ «Ցայտնի
է ոբ
խումբր
՛՛գտած– է–տմ–րքռշ^աէ»կան–ներդա^ակոէ^թիւնբ^.
եւ.Կա
-7–
նաչեանի
մոգական
մտտներուն
տակ կը խոստա -
նալ դաոնալ պատուաբեր
ներկայութիւն
մբ Հա
լէպի
մէչ՛ . • գեգարուեստական
ամայքը
վե րածե–
լու Համաբ
ովասիսի
» :
ՕՏԱՐ ԲԱՌԵՐՈՒ
Հայերէններբ
տարածելու
Համ ար
50
տո լար նուիրած
է «Հա յրենիք՚ֆի
Պ •
Ա արդիս
8 ակո բեան
(Օրէ յնճ , Մ *
ՆաՀանգներ
) :
Նո՚-իրաաուն
մասնաւորասլէս
կ՝ուգէ որ
Հայերէն
բառերու
գործածութիւնը
քաչալերեն
ամէն աեզ
ե մ անաւանգ
տուներէն
ներս : « Հա յրենիք»
ա յս
գում արր յատկացուցած՛
է կարօտ
ընթերցասէ
ր -
ներու
ձրիաբար
թերթ
ղրկելու. •
Հ
8
ԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(47)
Ս Ը ա է ն
ՊԱթՈԻմ
(ԻՐ ԻեՐՆԱՀ
ՊԱՏՄՈԻԱԾ)
ՄԱՐՍԷՏԼ
Համ աչաբսանճաքց
ինեբու
Հա յբ ՚
Մ
իութեան
վերակ աղմ ութեան
առթիւ
,
Պօմ ոնի
մասնաճիւղր
սարքած
էր Հանդէս
մը լաբաթ
իրի
կունդ չաբաթ
,
21
յունուար,,
գպրոց
սրաՀի՛ն
մէչ : Մեր Հայրենակիցներէն
գուբս
, ներկայ
էին
նաեւ չատ մբ ազդայիններ
, քաչալեբելու
մեր այս
անդրանիկ
ձեռնարկր
:
Հանդէս
ը բացուեցաւ
ՀձԱղաան
Աստուած ՝»
խ՛^րերգով,
Ջարսանճադցի
պատանիներու
կողմէ։
Օրուան
նախաղաՀը
Հայրենակից
Ց֊
Տէօքմէճեան
պատմական
տե ղե կո լթիւննե
րով
Հաղորդեց
ներ -
կայ Հասարակութեան
եւ մասնաւորի
նոբ
սեբուն–
՛էին
մ եր բնագաւառի
մ աս ին : Աետո
յ
յԻ^ելով
Մ
իութեան
անցեալ ա չխատանքը
, աւելի քան եւս
անՀրամեչտ
գաաւ,
այսուՀետեւ
եւս
չարունակել
մեբ դործր , յանուն մեր նորաՀաս
սերունդին
փր
կութեան : Տուաւ կարգ
մը յոլսադբիչ
տեղեկոլ
-
թիւննճբ
, քաղուած
Ամերիկայի
մեր կեգր՛
վար
չութեան
նամակներէն
: Այդ նամակներէն
կը պար–
զուի "Բ Աուրիա - Լիբանանի մեբ
120
սաներէն. 8բ
կ՝ուսանին
Պէյրութի
Համ ազգա յին՝
ճեմարանին
մէչ,
երկուքը
Հաչէ պի ՚Բառէն Եփփէ
ճեմ արանր ,
երկու
Հոգի ալ ամերիկեան
Հայ Աքոլլ։ Մէկ
/ " ^ Հ –
կութեան
ուսանոգուՀի
ոբ այս տարի պիտի
աւար–
աի : Երկու թոքախտալոր
աղչիկներ
, մէկր
Տու֊–
նաստան , միւսր ֆրանսա
սանաթորիոմնեբու
մէք
կր խնամուին
միութեանս
<^ախքոփ : Եւ կոչ րրաւ
3)րանսայի մեր բոլոր
Հայրենակիցներուն
որ միա
նան մեզ, կաղմե լոփ ամէն
չրչանի մէչ
մասնաճիւ
ղե ր ել լծուին
աղգտչէն ա չխատանքի
:
՛Բանի մր խմբերղներէ
փեբչ,
արաասանեցին
օրիո րգնեբ
Աաթւանեան
, ՛Լա րդո ւՀ ի կարապետ
-
եան,
Ներսէսեան
, վաքրիկն
Շ՚սՀինեան
եւ պա -
տանի
Յարութիւն
իչխսնեան
: Մէչ բնգ մէչ չու -
թակով
իր մասնակցու
թիւնր
բերաւ պատանի Մա
նուկ Տատաեան
: Ներկայացուեցաւ
«Արտաչէս եւ
Ա ՚սթենիկ»
երգ ախառն
սլա տ կե բ մ բ մ ասնակց ու -
թեամբ
օրիորգնեբ
Յասմիկի
եւ
իչխանեանի
:
ՇնորՀաքլալութքւլն
գեղարուեստական
բամնի
զե —
կա։/արներուն
, Օր • ԱնաՀ ետ Արզումանեանի
եւ
Տիկքն
Հ. կակոեանե։
Մեներգեց
նաեւ տիկին Շո՛–—
չանիկ կարասլետեան
լ
Գով ե լի նախանձախնգ
բու թեամ բ
Ա
էնթ Ան -
թուանէն
, քագաքէն
եւ Լէ ղ՝0 լիվէն
Հա յ րենակ
եց–
նեբ եկած
է ին : Հայրենակից
Ա
ա րղ իս
Պօ
յաճեան
.բան Կ մ ր ի։օս.զո ՛Լ խս։նգա ՚1աո եց նե րկաներ ր , իսկ
. Մ
արա
՛՛րոս Թաչճե ան իր կազանգ
չ է քնե րո վ ի՛րն -
գ ացոլց
բո լո բբ : Խանղ աւի առուտծ
էլ՛ նաեւ
մեբ
"իրե;
՚՛ Խ-ոսր՚՚վ
Ն՚սլբտնղ
եան.ը
.,.^^^,յէ^..
....^—
Ներկա քացու եցաւ
երկու տբարնոց
ղաւ ե էւհ մր
րե^ւտ՚տրու
թեա-ք բ Պ՛ Լեւոն Ատեփանեանքւ
եւ Վ՛
Տէրտէր՛
ան՛։։
Իրենց
դերերուն
մէչ յաքոգ
էին
Հ Սնգ գե րակատա
րնե րն ալ , մ անաւ անդ Վ . Տէր -
աէրեանր եւ Օր • Աղս՚տուՀե
Տէրաէրեանր
որոնք
կա շտ ոէ կուռ խնգ էսցուց հն ներկաներբ
: Պ • Լե -
ւոն Ատե՚եանեան
ծ ա ՚ ՚ ՚ օ թ է ՄարսեւաՀաւ
բեմերուն
ոոպէս
րնգունակ
դերաււան։
0 Ո • Մարհ
ՇաՀհնեա–
՝ռ
եէս րււ^ող էր եր դերին մէչ, ինչպէս
նաեւ Պ՛
8
• Մ
արտ
հրոսեանո :
Մ
եր
չնորՀակալա
թ ՛՛ւննե րր
հւ չ^/որՀաւ որու թի՛ւններբ
բոլորեն :
Մ
հութետնս
այս աոաչին
ձեռնարկր
քաջալերելու
Համար նր —
ուէրներ
տրուած
էին Հա յ րենա կիցնե ր է եւ կարգ
Եո Հասկցայ, թէ խորամանկ
Թուրքը
ինչ գի–
ատլորութիւն
ունի, անմիչապէս
եւ
բացարձակա
պէս
մերմեցի : Ո՚էիզին
օգնականը,
Հաճին, որ մ ի–
չաՀասակ,
թանձբամ ա րմ ին , նոբ ճերմկնալ
սկը -
սած
40
42
տաբեկան
,
անփոյթ
երեւոյթով
Թուրք
մլն էր, կ՝ադերսէր
ինձ եւ կ՝ըսէր •
ինձ դուրս
Հանեցէք
, երթամ
բերեմ
ինչ որ
ոլէ՚ոք է՛ ես խեղճ մարգ եմ, ես վարձուորն
եմ ՚
երթամ
, ղաւակնե րս ապաՀովցնեմ
ու ղամ :
Երբ որ Թո՚-բքեբր
կ՝առաչարկէին
այս ինք
տեզը ցամաք
ելլել, նախ ոչինչ
կ՝ըսէի,
մինչեւ որ
Հտսնէ ինք ա յգ ^ որոչ
տեզը , որպէսղի
եռանդով
մեզ տանէին
՚ վերչյ՚ն
պաՀուն
միայն
մեբմումս կր
յայտնէի ։
Մեր նաւը չափազանց
գանգաղ
կ՚երթար
, քա
մին
բոլորուԱւն
կտրուեցաւ՛
ստիպեցինք
նաւա
փաբը, որ բացերբ
ելլէ • անիկա չէր ուղեր •
Նաւր փոքր է, կ՝ընկգմինք
կ՝ըսէր։
Ե
ս պնգեցի
, սպաոնացա
յ , բա յց անիկա ա -
•քէնքր կբ Համոզէր,
թէ ծոփափին մօտ Հով
կ
՝ՐԼ՜
լ ա յ ։ ժամեր
ետքր տեսանք , ոբ իրաւամբ
նաւր չի
յտռաչանաբ
. մօտեցանք
ծովափին,
ուրկէ
3 - 400
առագաստանաւեր
մթերքներ
կր փոխագրէին՛
ա–
նոնց չարքին
իսաոնուելով
յառաչացանք
: ^ԻչԳ
էր , որ ծո լափ^ն մօտ Հով կար եւ մեր նաւը
աւելի
գ Հւրութե այր կբ
յառաչանա
ր
.
մ ի անդամ ա յն
սլատուլ.րեցի
տգոցբ, որ թ րավա րութեամ
բ
օգնեն։
ս՛եր
չուրի պաչարը սպառեցաւ
, թէեւ
չափով
կը գործ ածէինք
՚ մ է յ մէկ դաւա թ
առաւօտուն
,
մէյ մէկ գաւաթ
կէսօրին եւ երբեմն ալ երեկոնե —
րր ՚ մ իա յն
Հիւանգնե
բուն եւ Մէ իգին
չուրր
չէինք
խնայեր
, եւ Թուբքե
բուն առՀաստ
րակ
աւելի րա
մին կուտայինք
ուտե լիքի եւ չուրի :
Տգո՚քր
թիաւէարելէ
յոգնած
էին,
քամին ան–
նըպաստ էր, Ի"Կ
ԱԼԻ ^^ԻԳԸ
. չարունակ
դաւեր կը
լարէր
մեղ ծովափ
Հանելու
Համար։
Այգ
պաՀուն
աեսանք , որ խոչոբ նաւ մր կուգար
դէպի
մեգ՛
նաիսապէս
խորՀուրգ
բրինք
նաւր
բռնելու
եւ գբ–
բաւելու,
բայց Ալի Ռէիզր,
աեզեակ
րլլալով մեր
դիտաւորութեան
, ա յնպիսի
ոլգզու
թիւն
մ ը տը -
լալ մեր առագաստանաւին
, որմ է կէն Հեռա ցանք ,
Հակաոակ
որ կ՝բսէինք
իրեն , որ եթէ ուրիշ նաւ
մը բռնենք,
զինքր ագատ
կ՚՚արձակենք
:
Երե կո յին մօտ մեծ գմուա րութեամբ
Հասանք
Տ րիպո լիսի առաչ ՚ ամ էնքն ալ ա յնքան
յոգնած
էին , որ չէին
կրնար
թիավարել
՚ չուր եւ
թխած
Հաց չունէ ինք : Այգտեղ
աեսանք , ոբ
քիուսե ր ը
ռմբակոծեր
էին գօրանոցր
եւ կարգ մբ տուներէ
Մ ինչեւ
լոյս գաց ինք առանց
թիավարելու
եւ
առաւօտեան
տեսանք , որ Հագիւ թէ մէկ
մամու
ճամբայ
յառաչացած
ենք։ Ալի Ո՚էիդր
ամէն ան -
դամ, որ ծովափնեալ
բարձրութիւն
մր կր տես -
նէր , կ՝ ա ռա չար կ է ր Հոն ցամ աք
Հանել
մեզ , ըսե -
լոփ, թէ ապաՀով
վայր
է ։ էս ըսի խստոլթեամբ
•
Մ ինչեւ
Տ րապիզոնի
վերեւր
պիտի
տանիս ,
՛ար չկայ,
մինչեւ
Հոն ոեւէ աոարկութիւն
չեմ
III ՛լե ր լսել :
Ան կա միչտ կը խօսէր իր լնտանիքին
ան—
տէ րութեան
, իրւն
վիճակին
վրա
յ եւ կր չանա բ
ազդել տղոց վյրայ, ըսելով, թէ ամէնքս ալ կը Հի
ւանդանանք,
ամէնքս ալ կը մեռնինք
անօթի , ծա
րաւ :
Նաւր
խոլղարկեցինք
, գտանք վէտ յա եւ սաճ
մբ տակր քար. Հոտ կրակ
վառեցինք
եւ
ալիւրը
ծոփի չբով
չաղելով, Հաց եփեցինք :
Մթնելու
մօա ծովբ սաստիկ
ալեկոծուեցալ
,
ււոսկալի
քամի
մը բարձրացաւ
, այնպէս ոբ Հար -
կա գր ո ւե ց ան ք առագաստ
ը
իչեցնե
լու ՚
ամ
էնքը
գոչեցին
, թէ պիտի
ընկգմինք
՚
յուսաբեկութիւնը
տիրած էր ամէնուն
է
-
Բոլոբս ալ Հոս կր մեռնինք,
բայց
ցամաք
եչԺէ
չկայ , գոչեցի
, պէտք է չարունակել
:
Օ՚էիզր տեսնելով որ ճար չկայ, Համակերպե
-
ցաւ։
ՀեազՀեաէ
քամին
նպասաաւոր
դարձաւ՛
կրկին
բացինք առագասար
• նաւր կբ ճեգքէր ա -
ւիքներր ու կ՝անցնէր՝
կարծես չտապով
մեզ գէպի
փրկութիւն
տանելու : Աւելի
բարձբ
ալիներ
լե–
ռան պէս կոլգային
, բայց
Ռէիզր վարպետ
էր ու
ա/նպէս կր ղհկավարէր
նաւր, որ ալեքներու
կո -
ղերէն
կ՚անցնէինք
աոանց
անոնց ճակատէն
գար -
նուելու։
Նպաստաւոր
քամին մեծ Հանգիստ
ներ—
^չեց
ենձ . նաւին
ցռուկին
վրայ նստած կբ
դիտէի
ու
յ՚էֆս
կուգար
, թէ ինչպէս մէկ ալիքէն
միւսր
կր թռէեն.բ ու ինձ թուե ցաւ, որ նոյնիսկ
յաղթե–
ցինք ծովուն :
ԶԱԳԷԼ
ԵԱԱՈՍյԱ
Fonds A.R.A.M
