ՆՈ՚՚Ր
ԱՐԹՆՑԱՆ
ՀԱ8ԱՍՏԱՆ
Ա\1Ֆբիկ«Յի ոտ-ւքքյտվէտր պաշտօՕաթ-երյյ-ը՛
^Պայքարճ
է ռր կը պատմէ «Ասպէտ» ստռըագըոՆ–
^էամբ
(^Պայքար^
26 ն ո յ ե մբ ե ր 1949)
- « Կ՝ա՚եց՚նչ,նք այդ էոեսակ
Լայասաանքասկր^^
նէրՈէՅւ քովէն , կը մօաենանք
ուրի
Լ խում րի ,
<ո ֊
սանքի եւ կաղմակերսՀոլթեան
. այս խու-մրին Լա~
յասաանը
սիրելոլ
նշանաբանը
Համայնավսւբոլ
-
թեամբ կըսկսի ել
Համ ա յնավարս՚֊թեամ
բ կբ
վերիոնայ
. ասոնք կբ սիբեն
Հա յասաանը
միա
յն
անոբ Համար , որովՀեաել
Հոն տիրող
կպրդերն ու
սարքերն
Համ ա յնավարական
են • Հայաստանը
ի~
րենց Համար ա յնքան
աաեն
գո յո՚-^Ի՛՜^
^՚֊ արմէք
ունի,
որքան աաեն որ անոր ճակատին
վրայ Հա–
մա յնավարութեան
դրոշմ
բ էա
յ • ՎԿրՑ՚9.՚–Ր "՚մԳ
ղբոշմր
,
ա յլեւս
անոնց Համար
Հա յաստանր
կը
ղառնայ
անիմաստ
Հողի եւ քուրձի
կաոր^֊մր։ Այս
դասակարգին
Համար Հայ եկեղեցի
, Հայ մողո -
վուրղ,
Հ. բ. Ը. Միութիւն,
Հայ ցեղէ֊^Լն
. Հա ֊
յաս աան՝ Հոն են ուր Համ ա յնավա բութիւե
կայ •
ուր որ Համայնավարութիւն
չկայ.
Հոն՝ ՀՀայոլ -
թիւն եւ Հայաստան չկա ք : Զտվւազանցսէծ–
չենք բլ~
լար , եթէ րսենք թէ* անոնց Համար Աստուաձ– իսկ
գոյութիւն
ել արմէք
չունի,
որովՀեաել* / պնիկա
Հ$սմ ա յնավար չէ այլ , քա բիթա
լիսւ^նեըէէյԼ։ Ասա -
ուածն է» է Ամէն
բանի մէչ, անոնց չավւն ու չա4^
փանիԱ է Համ ա յնավա
րութիւնը
, ա յգ
չ1ավ։էն ոլ^
չավւ անի
չէն սլակաս
եկողներբ ա րմէքաղՀււրկ
են \
Ասոնք
իբենց
ծայրայեղ
մտածումներուն
, արտա
յա յտութ եան ու գո րծո
ւնէ ութեան
ց մէ^ չաա ան -
ղամներ կբ կլեն ու կ՝անցրնեն
՝Բրէմլինիկ
ուղղա–
վւառ Համա յԿւվա րնե
րն իսկ, անոնց ղարմ անք պատ–^
ճառելով։
իրենց այս վրան բաց եւ
վանդղական
արարքնե րովր շատ անգամնե
ր կր ղղուեցնեն շաա
մր անՀաանեբ եւ կր մեռցնեն
անոնց
գոՀողոլ
թեան
Հողին
, ի վնաս
Հա յաստանի
վերաշինռլ
>^
թեան ու վե րե լքին ; կ՝աշխատին
նո յնացնե
լ Հտ ––••
յասաանաս
իրո
ւթիւնր
Համ ա յն ա ւէա ր ո ւթ ե ան Հետ ,
կ՝ուղեն շա Հ ա գո րծ ե լ մողովուրգ
ին սլարղամ
տոլ -
թիւնը
, շուարեցնել
, Հրասլուրել եւ իրենց
քաշել՛
կը
յարձակին
«քա
բի թա լիստ» կառա
ւիա բութե
անց
վբայ, կ որակեն
գանոնք
ղանաղան
մ ակ^դի րնե
րով։
սլաբէղ
մը, որւյլ սլատմոլթեան
գիծով
նիւթեր
չըլլան
Հա յկական
ԱԱ Ռ
Մ
ատենագարաններոյւն
մէչ։ Ըստ որուն Մաաենագարանի
սեվականոււ^–
թիւն կբ Հանդիսանան
սլատմագիտական
նշանա -
կութիւն
ունեցող
բագմաթիւ
Ուն|ւկումՏ#յ&^Հ1
որոնք
ՀամաշխարՀա
յին
նշանակութիւն
ունին •
Երր
1920
Գեկա. 17էն Աովեաական
կառավա
րութեան
Հրամանով
սլե աայլանա
ց ան մէկՀաստա—
աութեան
մ էչ
, բացառիկ
ուչագբութիւն
գաբձու–
ցին , ձեռագիրնե
բու
Հալաքմ
ան ե
սլաՀսլանմ
ան
վրայ։
Գարաւոր
փոթորիկներու
եւ
աբՀաւիրքնե–
բու
մէչէն
անցած
աարագիր
Հայ մարգու
Հետ
մ իասին երկրէ - երկիր թափառող
Հա լկական
ձե
ռագիրնե
բր
իրենց
Հանգիստր
գտան
Հա
յկական
ՄԱՌ
Մաաեն աղարա ննե,
մէչ։
Ո՛Վ ՈՐ ՀԻՆԳ ք^ԱԺԱԼՈՐԴ ԳՏ՚Սէ,
«ՀԱՑ -
ԲՈՑԺ^Ի,
ԶՐԻ «
6ԱՌԱՋ »
ՊԻՏԻ ՍՏԱ՚եԱՅ
Վէ)8 ԱՍ՛ԻԱ :
( Ք ա ղ ո Նւ ո ծ ի ռ ր հ ր դ ա ե տ յ թ - ե րթ - ե ր է )
ՆԱՐ ԲԱ6ԱԶԻՏ • -
1945/՛*՛ ,
նտխաըարակէաճ
խորՀոլրգը
ոբոշած էբ բարեկարգել
Նոր Բայա ™
գփ՚աը։
Առա^ն
•գործր
եղաւ
չլ,ե լեկտրակա
յանի
շ1՚նաբաչս։ւթրլՏ^
յ 1947^1՛
շինուած եւ
շաՀտգոըծ–
ման՜ յւսնձԿԽւ՜ած է չբանիւը : Եէեկտբակտն
ում
ստացաւ
քաղաքի^ եւ Հացառաա
, Բագֆկեան ,
Աարռսխան
, կա.լո1՜իր , Արծուաքար
,
՛Լոբագուզ
գիւգե
րր : Շուտով
շաՀագործման
կր
յանձնուի
^ԲԿԲ"ՐԳ՛
չյ՚անիւլւ : ՚Բսյելաքի
բնակշոլթեան
եւ
"՛րգի
ւնա
բեր ական
էձեռ՚ճա
րկո
լթիւննե
բու
աճմ
ան
Հ ե՜ա 1. ւանքով
ե՛ղած
չուր
ր
չէ ր բալե
բ սլաՀանչին
։
Նոբ
չբմսւղ
կառուցանելու
ա շփսատանքնե
ր ը յա -
ռաչ կր տարսւին եւ երբ այս չրմուղը
սկսի
շաՀա–
գոըծուիԼ
կը^ լուծուի
չուրի
խնղիբը՛
՚՚քՀ ՄիելԽոյն
աԽեն
կ՝աչյսատին
բարեկարգել
փո–
՛ԼՈցնե
բը
, կանա չասլատե
լ , Հանգիստի եւ մ չակո
յ–
թի
այւէի սաեղծել
ինչսլէս ել ղարկ տալ բ1ւակա–
բաննե րու շինութ եան : ՝Բաղաքա
յին ա յգին , որ
պատբաստուտծ՜-է
երեք տարի առաչ
, արդէն
ցան–
կասլաա
ունի : Այգին
ունի
սլղտիկնեբու
ղյւօսա -
վտյր
ինշսլէս
«քառոլզէլֆ
:
.. ՜ Ակս-ած^ է վաւլոցի ասֆալաասլաաումը
: Ամէ -
Նէն առաչ
շինուե
ցաւ
ասփալտի գո րծա
բան : Վ^ե ր–
չին
աարիներուն
Նոր Բայաղիտի
մէչ շինուած են
քանի
մ լք բաղմայարկ
շէնքեբ։
Արդէն վերչացած է
կաո՚էք լցումը
1^ոլիսո ղա
յ ին ակում
րի
շէնքին :
փաղաքին մէք կ՚աճի
աեղական
արգիւնաբե -
րութիւնը : Հիմա Ն"ր Բայաղիտի մէչկան Հիկքւ–
. քէ գործարան,
ւլո րգագո րծա
բան ,
կօշկակաբու–
թեան,
կարի, վւայտամշակման
արտէլներ :
Նոր
Բայաղիտի
մէչ կան Հիմա տարրական
, ոչ
Լ1՚,Ի
՚7
՚^Ի$նք՚1քաբգ,
միչնակարգ
եւ
երամշտական
դսլր՚՚Տնե
ր՜,–,
9 անկավա րմական
ուսումնարան
,
քոյրական՝՛
միչնակարգ
ուսումնարան
, երեք
ման–
կասլարտէղ^
ե րկո
ւ
մ անկամ սուր : ՚Բագաքր
ունի
իր թատրմկը,
չարմանկարր,
ռատիօն
,
մշակոյթի
եւ ՀանգիսՍէի
՛տ յգին
, վագոցին
նուագախում
բը ,
• մողհվրգական
երդի,– Օլարի իւմբակներ : ՝Բաղա -
քային
Հիւտնղանոցի
, Հծ՜ննգեան
, ււենգգենեան ,
բոլմա
բան)
, առուլչա
սլա Հական կա յանի , քիմ
իա–
կտն աշիէտասճւոցի;
իսորՀրդակցութեան
եւ աոող–
չասլաՀական
՛ն յչ Հիմնարկներու
պաՀպանման
Հա–
մքւք , սլետութիւնր
ամէն տարի կբ յատկացնէ մէկ
միլիոն
րուբլիէ
աւելի
գումար
յ
ՀԱՅԵՐԸ
ԱՈՒՏԱՆԻ
ՄԷՋ
Աուտանէն
նոբ Հասած
րնկեր մը
Հետեւեալ
տեղե կոլ թիւննե
րր կը Հաղորդէ
դաղութի
մ ասին
՚
Մ օտ
800
Հո՚լիէ բաղկացած է դաղութր :
Աւնի
աղգային
վարչութիւն
մր որ ներքին
աղգային
իսն–
գի
րնե րով կը գր՛ո՛ւի եւ իբաւա րարո ւթեամբ
կը
լուծէ
Հա
յե րոլ միչեւ եգած
ներքին • գաաեբը
:
Մինչեւ
պատերագմի
"կի՚լրը ոչ մէկ Հայ
ուրիչ
Հայու գէմ գատ չէ ունեցած
, անկէ
վերչն էոր
քանի մր գէսլքեր
սլաաաՀած
են : Անգլիական
ի չ–
խանութիւնը
գովեստով
կը խօսի
Հայերու
մասին։
Անոնք այն կարծիքը
ունին որ լաւ բանմը ունե -
նա լու. Համար պէտք է գիմել Հայ արՀեստաւոր
-
ներոլ
տ
Գաղոլթը
րէնէ չքատ բարեկեցիկ
վԻ^^
«
^ԽՒ^
թէ աղքատ
չկայ,
ԸնգՀտնբտսլէս
վա^ա՚՚^կ՚^ններ
ել. արՀեսէՈաւոբնեբ
են է
Ունին պգաիկ
գպրոց
մը, ոլբ կքէ– յՔէ&ախեն
դաղութին
բոլոր
մանուկները
, նաեւ երկու , ա -
կումբնեբ
ել պգաիկ դրագարան
մր։
Եբիաասարղ–
ներոլ
ակումբը,
ունի
րնգաբձակ
խաղագաչտ
,
ինչպէս ել վերչերս
ունեցաւ
թատրոն
մը, որ պա
աիւ
պիտի բերէ Հայ Համայնքին։
Հոն տեգի
կ՚ու
նենան դպրոցական
Հանդէսները,
եւ տաբեկան եր
կու
ներկայացում
: Այս երկրորգ
ակում բը
նուի -
բած է ողբացեալ
Աալրրեան։
իլաբթումի
ամէնէն
ճոխ ել արգիական
ակումբն
է ։
Ծրագիբ
ունին
եկեղեցի
մր Հիմնել,
որուն
Համար պէաք
եղած
Հանգանակութիւնր
գրեթէ
վերչացած
է : Յոյս կայ որ գաղութր
ունենայ
մօտ
ատենէն
կոկիկ
եկեղեցի
մ բ ։
Հայերը մեծ մասով
տեղաւոր ուած են Աու -
տանի
ղ լխաւո
ր քաղաքնե
րէն
քՍարթումի
ել Օմ -
տոլրմանի
մէչ։
•ԲՈՅՐ ԵԻ ԵՀԲԱՅՐ ԿԸ
ԳՆԱՀԱՏՈՒԻՆ
Վենետիկի
Ո Շ3226էէ1ոօ
թեբթէն
(11-1-1950) ,
կը տեղեկանանք թէ Բմ • ԱՀաննէս
Պօաուբեան մեծ
յաչողութեամբ
150
մրցակիցներու
մէչէն
չաՀած
է Սթրայի
բմչկութեան
մրցանիչը։
Պղաիկ
քաղա
քը իրեն նուիրած է այս առթիւ
փոքր վիլա մը։
Բմ
՚ Պօաուբեան
աւարտած է փատովայի
բմ չկա -
կան
Համալսարանը
: Պտտեբաւլմի
լնթացքին
ե -
ղած է նաթ օղնական , յետո
յ անօրէն
Կորիղէի
Հիւանդանոցին
: իսկ ներկայիս
չորս աարիէ ի վեր
բժշկութիւն
կ՝րնէ Սթրայի
մէչ։
Բմ . Պօաուբեան
քեռորդին
է
Հանգուցեալ
Հայր
Արսէն
Վաղիկեանի
եւ եղբայբր
գաչնակա–
Հար եւ եբգչուՀի
Մ առի Պօտոլրեանի :
կորիղէի
մ ամ ուլի
լն կե ր տ կց ո ւթ ի ւն բ եւ
երամշաական
կոմիտէն՝
վերչերս այգ
քաղաքը
Հրաւիրած
էինՕր՛ Մառի
Պօտուրեանը,
որ մե -
ք^սպէս գնտՀատուած
է տմ բողչ
իաալիո
յ
մ էչ ,
իբրեւ
նուրբ դաչ^ւակաՀաբ : Պատերաղմէն
իվեբ
առաչին
անդամ
ըլլալով^
ԱորՀիլ
Մ առի
Պօտուբ–
ե՛անի , կո րիգէ ի
ւնա
րանին
ունեցած է
եբաժչաա
կան վայելք մբ, ինչսլէս կը գրէ նոյն
թերթը :
, «Թէեւ
պաս^աՀական
գաչնակի
մր վրայ, եւ գե —
ղարուեստական
աեսակէ տով
անյար՚մար^–սրաՀի^բ.\
մ էչ
, սակա
լն
Օր իո րգը
կրցաւ
, արուեստով
նուա–
գել է Նկատե
լի էր իր մ ատնե բու
թեթեւ
Հպում
ր :
Նուագեց
Շօփէնէն ել Տէպիւսիէն»
:
ՍՏԱՑԱՆ՚Բ
ԱՐԶԱԳԱՆԳ
ՄԱՐՍԷՅԼԻ,
ԳՐԱԿԱՆ
ՏԱՐԵ -
ՑՈՅՑ , ի՛մբագրեց՝
Լեւոն
ճէբաՀետն
: Զ • տարի
,
1950։
կր պարունակէ
նաեւ րնգաբձակ
նկարա -
րութիւն
մ բ
Հա յաչինչ
սարսափներու
: Գին
250
ֆրանք : Հասցէ
4 ^V^. 1^311ւՏէ6, ՔտՁաււՕՈէ ,
Մ ար–
«8ԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(49)
(ԻՐ ԲԵՐՆՈՎ
ՊԱՏՄՈՒԱԾ)
՚Բամին
թեթեւ էբ եւ մեբ նաւր
յամ րաբար կբ
յտռաչանաբ
• այլեւս
չէինք կարոգ
քնանալ : Ալի
Ռէիզր
, ղիչերուան
մթութենէն
օղաուելով
, մեղ
կրկին տարեր էր Վիցայի
մօաերր։
Ամսուն \^ի
լուսաբաց
ին
բո լո ր չէնքե
բ բ
1լ երեւէին եւ այգ
կողմերէն
կրկին
երեւցան
երկու
մոթէօրներ : կա–
աաղեցա
յ
Լիէ իղին ղէմ , բա յց
Համ բեբեցի • Այգ
միչոցին չատ
ումեղ եւ
նպասաաւոր
քամի մբ
բարձրացաւ
• մեր նաւր կարծես կըթոէր
իւբե -
բուն
երեսէն ումեղ կը Հեռացնէր
մեր
թչնամիէն.
մենք պատրաստ
էինք ելլաւ
տրամագրութեան
մէչ,
այնպէս որ սկսանք
երգել։
Տղաքբ
Կ՝եբգէին
,
նաւր կը թոէր
, մոթէօրները
կր մօտենային
. . . ա–
նոնք անցան
գար ձեալ մեր աչ եւ ձախ կոգմ
երբ,
Տգաքր
ուզեցին
կրակել, ես արգիլեցի
՚Կր Հաշ ^
ուէի, որ եթէ թնդանօթ
ունին,
աւելի լաւ է, որ
մօտենան,
որովՀետեւ
Հեռուէն
միայն
կրնան
զար
նել, իսկ եթէ չունին
դարձեալ
լաւ է որ մօտէ -
նան,
որովՀետեւ
այղպիսով
մեր գնգակներր պա
րապր
չէին
երթար։
Նտւեբբ
սկսան
ղանդաղանալ,
ՀետզՀետէ
Հեռացան, իսկ մենք ՀետգՀեաէ
յառա
չացանք : Առաւօտեան
մամբ
2ին սկսան
մեզ Հե -
աապնգել
, մամ
բ
՛յին Հեռացան
, գացին
առանց
Հրացան
արձակելու :
Ալի
Ո՚էիղր
րսաւ թէ Ո՚ուսիոյ
ափերուն մօ
տեցած
ենք– այլեւս
չէինք կրնար
իրեն
Հաւատալ՛
պատուիրեցինք
որ նաւը բացերբ
տանի՛
սաիպուե–
ց՛ու
Հնազանգիլ
, բա յց չարունակ
կր արանչար :
Արեւե լքէն
քամ
ի
մ ր բարձրացաւ
, որ սկսաւ
եա
մղել մեր նալբ : Թիերը կր քաշէ ինք ,
առագաստր
կր գարձնէ
ինք
, ա լիքնե րր լեռներու պէս կուղա -
յին, կբ բաղխէ
ին մեղի
, եւնաւը չէր յտռաչանաբ
:
՚Բսան ու չորս մամ անցաւ
այգպէս
, ու նչմարե -*
ցինք, ոբ նոյն տեգին
վյւայ
ենք։
(հէիղր կը խնգ–
բԿր > Կ"՚֊–լ"՚ր
, Կ՝ա՚լաչէբ
, որ այլեւս
ցամաք ել -
լենք :
Ասիկա
ճորոխի
քամին է, կ^րսէբ, այս ա–
լիքնե
րէն
չենք ագատիբ
, նոյնիսկ մեծ
չոգենաւեբը
գմւարութիւն
կր կրեն , երբ այս քամիին կը Հան -
դիպին
, ուր մնաց մեր նաւը ;
Բայց ես կը սլնգէի
, որ ճիչգ Հակառակ
ոլյլ -*
ղութեամբ
երթանք
այն ուզղութենէն
, ոբ ինքը կը
փավւէսքէ
ր : Վաս
ի լը մօտեցաւ
ինձ եւ րսաւ •
Ս՚եծեբբ
կ՝բսեն որ եթէ նալոլ մը
վբ՚^Տ
մ եռել
րլլալ, ա յգ
նաւր յառաչ
չերթար
1
Յո յներր եւ Թուրքերր
ձայնակցեցան
եւ կ՝ Ր՜՜
սէին, թէ պէտք է Եղոյին
դիակբ
ծովը
նեաել։
Մենք ամէնքս մէկ մերժեցինք ;
Ալե կոծո
լ թ իւն բ սաստկացաւ
, եւ
ՀեազՀեաէ
սկսաւ
մթնել
՚ իւստիւ
պատուիրեցի
ագոցբ
, որ
լաւ
Հսկեն , որսլէսգի
Ռէիղբ
՛քեր նաւր չդարձնէ •
քամին մեր ճակաաէն
էր.իրենք՝
գիլգացի
ըլլա
լով
աստզերէն
կը ՀասէԱային
ճամբուն
ուղղու ՚՜
թիւնր ել աՀա նչմարե
ր էին, որ գարձած
ենք։
Զիս
արթնցուցին
, ըսելով թէ
Ո՚էիղր
դարձեալ
խաբեց
մեղ. իրաւ ալ տեսայ, որ քամին մեբ թի—
կունքէն կը Հրէբ՛ վեր թ՚՚՜այ ու խստ իւպատո
լի րե—
ցի ոբ ճակաանիս
գարձնենք
քամիին
, ինչպէս ա -
ռաչ։ Ես ալ չգիաէի թէ ո՛՛ւր ենք. եբկինքբ
մ թագ–
նեց , ասազերը
անՀետացան
, ոչ լուսին , ոչ մէկ
նչան
, ու կողմնացոյց
չունէինք՛
՚ . միակ
կարեւոբ
բանը
, որ մ եզ կը պակսէ
ր , կոգմնացո
յցն էր • ՚ •
կեցայ
նաւուն
՛իբա յ , նա յեցա
յ չուրչս
. . ՚ լա
յնա
ծաւալ եւ ալեկոծ ծով, ամպերով
ծանրաբեռն
եր
կինք,
մութ,
քամի՛՛՛
կարծես թէ
շրչապատուած
էինք
խուլ սպաոնա
լիքնե րով՛
. . բայց
յանկարծ
ոգեւորուեցայ
, զգացի ոբ կբ յազթենք
ամէն բա–
նի
..
Տղերք,
ըսի 1 անպատճառ
կը Հասնինք
, տմ–
բոզ^
Հայաստանի
սուգը ել դմբախտոլթիւնր
կը
տանինք
, անպայման
կը Հասնինք
. . •
Աւելի լաւ էբ մինչեւ
լուսնալբ
մնալ
նոյն տե
գին
վրայ,
տղաքը
ծովի
չուր
խմելէն
Հիւանդա -
ցած
էին , եւ իրենց
ֆիզիքական
ակարութիէնը^
կ՝՚"զգէբ
իրենց բարոյական
կորովին
վրայ։
Աութ
գիչերին
մէչ Հեռուէն
տեսանք
ռուսական
նաւ մը,
մոմ
վաոեցինք,
տգաքր կր պոոային
, բայց մեբ
տուած
նչաններր
Ա՚շմաբուեցան
:
Վեբչապէս
սկսաւ
լուսնալ
, բա յց թանձր մա–
ււախոլղ
մը պատած էբ մեզ. ոչինչ
կ՝եբելար
՚ այն
ատեն
մռայլ
յուսաՀաաոլթիւն
մը ճնչեց
ամէնքր,
այլ եւս կ՛ րսէին ու կր պնդէին .
Ելլենք ցամաք,
Թուրքիա
ըլլայ,
ինչ կ՛՛ու–
ոէ ռւլայ • • •
ԶԱՊԷԼ
ԵԱԱՅԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
