ն^ւյքնեքոյլ. Օրու^ան» ա»Խսւկաաաըու–թեամ(ւ
, ԿքԱ ~
նռպչի կապոյա
էԱաչն արձանագրեց
, իր
Հանրային
գործո
ւնէ ուիք եան՜
մեձագո
յն
յաչողու
թիւններէն
՚^ԷԿԸ.՛՛
Հ"Կ."՚յ
սրաՀ մը՝ ուր միայն
բարձրախօսով
կաբելէ է իբար
լսել. մամանակէն
առա՛չ
լեցուն է
արգէն
,
ԼՈւարոլյ1՛ ի մ աանե լով կարգագէր
յանձ -
նախոււէբը
որ ՀետգՀեաէ
Հասնոգ
մողովուրգը
,
ոբոլէսղի
ոաքի
չմնայ,
կը սաիպուի
գպրոցի
նս -
աաբաննեբն
իսկ սրաՀ փոխագրել։
կաբէէէք թէ
ամրողք
գաղութը, չաա քիչ բացառութեամբ
մա–
մ ագբութիւն
է աուահ՝ :
Երկու խօսքով,
ընկեըոլՀի
մը կը բանայ
Հան–
գէսը
1
հ ՜ ն չ Հարկ երկաբ ճարաասաՆութեան
, կբ
ձգենք
որ մեբ կենգա՜նի
գոբծ-ը
խօսի՛
՚ ՚ :
Բեմին
վբայ
են կապոյտ
Խաչի
Հինգ գասարտններու
ա -
շակեբտները,
աչխոյմ
ու.ղուարթ։
ծ*.
ամբողչ ե–
րեք մամ,
խմբերգ,
տրամախօսութիւն
, արտա -
սանութիւն
,
խմբական
պարեր
իրարու կբ յա ֊
չորգեն
, յուգե լով , խանգավառե
լով
րո լոր նեբ -
կանեբր
, որոնք
ուղղակի
Հիացած՜ են , տեսնե լով
վաթսունէ
աւելի
մանուկներ
այնքան
ին^տվբս–
տաՀ
, եւ իրենց
գոՀոլնակոլթիւնը
կ^արտայայ -
տեն երկարատեւ,
չերմ ծ-ափերով :
կաղանգ
կապայի
րնգունե
լութեան
մամն է,
եւ բեմը կրյորղի
մանուկներով։
ինչպէ՞ս
նկարա
գրել
ամբողչ
սրաՀին
ոգեւորութիւնը
,
Հաըիւբ
յիսունէ
աւելի
փոքրիկներու
ուրախութեան
կան–
ւխրը, երբ սրաՀի
խորէն
կ՝եբեւայ
կաղանգ Պա
՜պան
բեռնաւորուած՜
նուէ րներով, եւ չրչապաա -
ուած՜ իր չքախումբով
: Երեք թգուկներ
իր պաա–
մաՆով
երեք քաչեր,
որոնց
^ոբՀիլ
կրցեր է Հա
յաստանէն
մ ինչեւ
Հոս գալ :
Ամ էնէն
փոքրերն
են , որ կըմ օտենան
, կը
չրչապաաեն
ղինքը , եւ կը յա յանեն
իրենց
ցան -
կութիւնները
: Եւ ան՝ կապո յա Խա չի Տ
իկիններռլ,
մայրական
գգացումնեբուն
թարգմանը
կ՚ըլլայ,
«Լ
նուէրներ
կը ըտմնէ
ներկայ
բոլոր
ե րե խանե բուն
Տ
կապո յտ Խաչը
մ ասնաւո ր լուսանկարիչ
բերել
տուած՛
էր , Հանղէսի
պաՀուն
նկաբել
աալու , իր
ղպրոցի
ա չակերտները։
Բայց
երբ
բեմին
փրայ
կայ, խագ ու խնգում
, երգ ու պար, ու
մանաւանգ
փոքր իկնե բու
այնքան
սիրած՜ կաղանգ
Պապան ^
կարելի" է միթէ Հանգարտ եւՀեռու
պաՀել
միւս
ները : Խոչոբ
բեմը
փ՛ոքր կուգայ
; ՜կը
սաիպուինք
մ էկ
մ տսը վարը
չաըել :
\յկատելով
որ , երեք տարիէ
ի վեբ գպբոցա -
յլան աաբեվերչձ՛
մր ց անա կա բա չխո ւմ ի ձեւր , չաա
լաւ արգիւնք տուած– է , տօնածառի
Հանգէս
ին առ
թիւ
նոյնպէս
, վարչութիւնր
խոսաացած՜ էբ, մր
ցանակ տալ, լաւագոյն
երգ ոգկւերուն եւ արտասա–
նողներուն
: Տեղին
՚ / ր ա յ րնարուեցան
Տիկին
Փի–
լաւճեան, Պ՛ Պ–Ա– Գալուստեան
Վիէնէն, Ա– Գր–
լրճեան
, ՄիսքճԼան
ել Մարանճեան
, իբրեւ
քննիչ
յանձնախումբ։
Անոնց
որոչումով վեց
լաւագոյն
արտասանողներ
ստացան
գանտգան
նուէրներ ,
րնգՀանուր
ոգեւորութեան
մէչ :
Ա տնկական
բամինէն
՚քեբչ
սկսան
խնչոյքր
եւ
եւրոպական
պտրերը
: ՛Բիչ անգին , քարացած՛ կե
ցեր է ութ տարեկան
տգեկ
մր։ իրմէ
երկու տա
րու մեծ՜ եգբայբբ, Ա՛ մրցանակ է ստացած՜
՜
րոցական
աարեվեբչի
գասաւոբոլմին
: Իսկ ինք
ամբալչ
ամառը
ծնողքը
Հանգիստ չէ ձ՚լած
դ ուղած
է
Հայերէն
"որւԼիլ , ել անՀամբեբ
սպասած
՚ ՜ է
ԴՊի՚՚ցԻ
վերաբացումին։
Այմմ
ղպբոց
կոլպ-այ ,
.այ^4 Հաաաատ
որոչումով թէ Հայերէնի
մէչ ք^Ո-ա–
չին պիտի
ըլլայ : Կ՝աչխաաի
յամառօբէն
:
քքրեսի
վրա
յ թողած է մ իւս գասերը
: Երբ ղիաոգոԼլ
^իւն
Կ՝(ԼԼլայ
I
կը պատասխանէ
«Հողս , ես Հայ եւէ՛^՝ եւ
պէտք է Հայերէն
սորվիմ»։ ԱՀա թէ ինչու
յ ո ւ -
սախաբ է եւ խռոված
իր Հոգին։
կը մօտենանք
, կը
փորձենք
մխիթարել
զ/՚նքր։
կ՝ըսենք թէ ինքն
ալ
չաՀած
է ։ Ի՞նչ կը փափաքի
ունենալ,
կը պատաս
խանէ –
«Հայերէն
գասագիրք՝մը»
միայն
իրեն
Համար , ոը ղասերը
լաւ պատրաստէ :
ինչպէ
ս
չՀամ բուրել
գինքր՝
իր բարձր ճակատէն
, եւ Հա–
յոլ անուչ
աչքեբէն :
Պտնգոլխա
, տարագիբ
մողովուրգ
ենք , եւ
մ)ւբ ապրածը
բնականոն
կեանք
չէ ։ Հագար
ղբ -
կանքի
գնով գաւակ կը մեծցնենք։
կ՝ուզենք
ոլ -
նենալ գոնէ , այն յոյսն ու Հաւատքը
թէ երբ օբ |
մը ա յլեւս
յոգնած ու պարսալած՝
աչխարՀ էն ՈԼ ^
կեանքէն
, պիաի
կարենանք
մեբ գաւակնե
բու
՚էուրգոլրանքին
աակ ,Հանղիստ
չունչ
մը
քաչել..՛
Բայց , որպէսղի
իրապէս
օր մը ունենանք
այգ
Հալաաքը
անՀրամեչտ է որ մեր ղալակնեբը,
Ար
տով
մեղի կապուած
մնան՛
մեղի Ա
ԼԷՍ
մտածեն ,
ո՚-բիչ
խօսքով
Հայ մեծնան :
Ա յս
մ աաՀո գութեամբ է որ , կապո յա
Խաչը
տարիներէ
ի վեր, եւ այսօբ
աւելի
քան
երբեք
իր
գոբծունէութեան
առանցքբ կր նկատէ
նորաՀաս
սերունգի
Հայեցի
գաս տ իա բակութ
իւն ր : Աւ այն
քան կարեւորութիւն
կ՝ընծայէ
ՀԱ
անուկնեըու
Օրուան»
տօնակատարութեան
, ել նոյնքան
խնամ
քով կբ պատրաստէ
գեղարուեստական
բամինը է
Արգարեւ
երկու
ամիս պէաք եղած է , Հան -
գէսին գեղարուեստական
բամինբ
պատրաստելու
Համար : Եւ այգ երկու
ամիսներուն՝
կապոյտ Խա
չի գպրոց
ը իսկական
մեղուի
փե թակի
մը վե -
րածոլած
վաթսունէ
աւելի
պզա իկներ
ա յնտեգ^
Հա յերէն
ճռուողած
են . . . : Պէտք է սակա
յն , ներ
կայ
րլլալ
փորձերուն
, ուր չկա
յ բեմ ի կա չկան -
ղումը
, տեսնե լու Համար
իրենց
խե լաց ի
աչքերուն
Հուրն
ու րոցը
երգած կամ արտասանած
մամ ա–
նակ
։ Տեսնել
մանաւանգ. իրենց
Հրճուանքբ,
մեւլի
Հետ
Համողուելոլ
Համար,
թէ՝ ինչպէս
՚ ^ ^ բ
աննը–
մ ան
լեղուն
Հա յերէնր
գիտէ
մ տերմօրէն , քքն–
քոլչօրէն
թափւանցել
մեր ւլաւակներու
մ՛ատաղ
Հո
գիներէն
ներս , եւ Հրաչքներ
գոբծել
՚ ՚ ՚ ։
Հիւրեր
ունինք
Վիէնէն
, որոնց
կողմէ
խօսք
կ՝առնէ Պ • Ա ՚ Գա լո ւս տե ան , որյուգուած
, խան–
ղափառ
չերմ խօսքե րով կր պարղէ ,
գագթաՀայ
կանտց ի մ եծ կաղմ ակերպութեան
, կապո յտ Խա -
չի՝ Հանրա
յին աղգօգուտ
գո րծո ւնէ ութ իւնր : Ըն–
կերոք խօսքե րր կ՝ լնգո
լնուին
բուռն
ծավւե րով
յ
Մ ասնաճիլղին
չերմ
չնո րՀակա
լո ւթ իւնր
Վիէնի
մ եբ
ղ աղավւ արական
բարեկամներուն
, ո րոնք ոչ
միա յն իրենց
նե րկա յութեամ
բ ա լլ
նիւթապէս
քաչալերեցին
մեր ձեռնարկր
։ Ատանձնելով
աճուր–
ղի կնքաՀա
յրու թ ի՛նր , Վիէնի
կոմ իտէին
կոգմ է
մ իանոլագ
նուիրեց
ին երկու Հաղար
ֆրանք։
Չնոր
Հակալոլթիլն
կոմիաէի
բոլոր
րնկեբներուն
։ Շր -
նո րՀակա
լութ իւն նոյնպէս Պ՛ Աարղիս
Ա իլսլեանի
^
որ աճուրղը
չաՀելէ
վեբչ,
նուիրեց
Հագար
ֆր՛։
Հանգէսբ կր չարունակուի
ուրախ եւ ղուարթ
մթնոլորտի
մը մէչ։
կը զուարճանան
մեծ ու պըք^
տիկ : ԱրաՀին
մէչ տիրող աաբրը^
Գա^ակցու -
թեան
եւ. անրր կբթտկան
ծրագիրնիրոքն
քսնմիչպ~
կան գործակից
կապրյտ
խտչփ չոքնչփն
բ,ք*>կՀա^^
սակ
նեքոած
եբկսե՚ւ
երիտասաբղոլթիէնն
է , որ կը
զուարճանա
յ իր տաբիքին
յատուկ
խանգավառու–
թեամբ։ կր գիս,լնք
ղիրենք,
իրենց
չարմուձեւե–
րը լուրչ
են ել կիրթ . ինչ որ պատիլ
կը բերէ Հայ
երիտասարգռլթեան
;
ԱրաՀի
ել սեղանին
սպասարկութիւնը,
տաըէց
ընկեբոլՀիներու
անմիչակտն
Հսկողութեան
տակ՝
ստանձնած
են, մեր նորընծայ
ԽաչուՀիները,
ամ
բողչ
Հանգէսի
ընթացքին
ոտքի
վբայ։
Եբէկ գեռ
աչակերտ - սանուՀի
, այսօր
եըիտասարղ
Խաչու–
Հի։ 0՝իւով տասը
Հողի, եկած
են
իստացնելու
՚ * ա յ բ Մ իութեան
չարքերը։
ինչ լալ է
ա
յսպէս,
զիրենք
ունենալ
մեզի
անմիչա^ան
գործակից :
Պի՚֊ֆէի
սպառումը,
նախատեսուածէն
շատ ա–
–եԺ է, մամանակէն
առաչ,
ամէն
ինչ
վեբչացած
է ։ Իրենց
ոգեւորութեան
մէչ,
ներկաները
մոռ -
ցած
են մամանակի
տեւողութիւնը։
ԱրաՀին
գոնե
րր, առաւօտեան
երկուքին
Հազիւ
կը գոցենք :
Աչի աաող
լնկե բուՀ ինե ր ր , յոգնած
են , չատ
յոգնած։
Բայց ոչ մէկ գանգատ։
Զէ՞ որ մեբ
սքանչելի
մողովուրգը,
գործեբու
այս
անկայուն
վիճակին
մէչ իսկ, ոչ միայն
իր նե ր կա յո ւթե ամ բ ,
այլ նաեւ նիլթտսլէս
(67 000)
ուղեց
ցոյց տալ թէ՝
որքան
յարգանք,
երախտիքի
զգացում
ունի. Հայ
կնոչ աորած
Հանրային
գործին
նկատմամբ
։
Ա. ԱԻԱԼԵԱՆ
Ց ՛ գ
կրընոպլի
, կապոյտ
Խաչի
վարչոլ -
թիւնը
չնորՀակալոլթեան
մասնաւոր
խօսք
ունի,
բոլոր
այն լնկերնեբուն
եւ բարեկամներուն
, ո -
րոնք իրենց սիբայօմար
ծառա յութեամ բ նպաստե–
ցին իր Հանղէսի
յաչո ղո ւթե ան : Հ^նորՀակալու -
թիւններ
նաեւ
բոլոր
այն Հայրենակիցներուն
, ո -
րոնք
իրենց
նիւթական
մ ասնակց ութ իւն ր չզլա -
ցան , «Գթութեան
չաբթու»
իր Հանգանակութեան
:
ՆԱՄԱԿՆԵՐ
«8ԱՌԱՋԻ
ԼԵԶՈՒԱԿԱՆ
ԽՆԳԻՐՆԵՐ
« Տառաչ » անգամ
մը եւս կ^աըծտրծէ
ՎտՀէի
գրչին տակ ,
հայ
։լո յական—ած
՛
Ա
կանին
եւ
հայկա
կան
բառին
իսնղիրը : Արղարեւ
,
առեղծուածային
բան մը կայ աաոր
մէչ։
՚Բերականօրէն
ալճիչգ չէ ՚ է բ ե լ Հայ քազաքա~–
կրթռ։. թիլն , Հա յ մ չակո
յթ , Հա յ լեղու
եւն
- յ
Ա եր
գիՈէցածն է՝ Հայկական կամ Հայկազեան
:
թուր
քերէնի
ագգեցութիւնր
արգեօք
(էրւքէնի ք|ւլ|ւսէ–
սի, էլւմէնի մէքտէպի)։
Նախորգ
պատերազմի
գինագաղարին
Պ՚՚էսոյ
մէչ ֆրանսերէն
6օՏք)հօք6
օրաթերթը կբ Հրատա -
րակուէբ
որուն
խմբագրտպեար,
յօգո ՚-՚սծա չարք
մ ր գրեց
Հա յկական
Հարցի մա -
սին,
ԼՅ ^ս
^Տէ^ՕՈ
ՒյՅ
՚ւէՅՈ
խորաղբին
տակ։ Կր տես
նէք որ Յյրտնստցին
անգամ
ճիչղ
րմ բռնած
է ,
Հայկական
բառր վերածելով
1
^31^30^,
ապաՀովա—
բաբ բառին
ներղաչնակութիւն
մր տալու
Համար։
՛Բանի ոբ քերականութեան
մ ասին կր խօսինք
կ^ուզեմ
մատնանչել
Հետեւեալ
կէտը
Հա յերէնի
մ էչ
սիրհլ
բա յր Հա յցական
սեռի
ՀՅԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐՒՕՆԸ
(48)
Ս Ը ա է Ն ՊԱթՈհմ
ՀԻՐ ԲԵՐՆՈՎ
ՊԱՏՄՈՒԱԾ)
Գիչեբուան
մամբ Հինգին
Հասանք
Տ րապիզո
նի գիմաց՛
այնքան
մօտ
էինք, որ
թագերը
կ՝երե–
՚ - է ի ն , բայց
Հազիւ թէ քանի մը կէաերէ
լոյս կ՝ե–
բեւար
: Ալի Մէիզը
կ՝րսէր, թէ մեր
ճամբոբգու–
թեան նպատակին
Հասանք,
բայց ես այնպէս
մը կը
ձեւացնէ
ի , թէ չեմ գիտեր : Անցանք
Տ
րապիզոնի
տռաչքէն
եւ Հասանք նախապէս
ո րո չուած
կէաը ։
Ռէիգը
մեզ ծովափին
կը մօտեցնէր
՚ ես ըսի որ
բացուի
՚.
Ը"ԷՔ վեբչապէս
ձեր վեբչին
խօսքը, Աս ~՝
\– Աէուծո
յ խաթերը
Համաը,
աղուս
Համաը •
ԱԺ
Ռէիզ , այգ
խօսքերգ
աւելորգ՛
են
գուն
իմ Հօրս տեղ մարգ ես ել ի Հարկէ
չէի ու
զեր , որ գոլն
ինձ աղաչելու
ստիպոլիս
, բայց
ոեւէ
ճար չկայ, եւ ամէն
խօսք անօգուտ
է ։ Գուն
քոլ
րնտանիքիգ
մասին կր խօսիս՛ կըմաածե՞ս^
որ
Հազարաւոր
բնտանիքներ
անտէր
մնացած
են
։ Գոլ
չե՞ս գիտեր
մեր ով րլլալր,
ի՛՛նչ նպատակ
ունե -
նա լը՛ քեզ կր մնայ
Հնազանգիլ
ել Հնազանգէ ա–
ռանց
ա ռա ր կո ւթ ե ան : Մ էկ բան
մ իա յն կրնամ
ր–
սել. քու աչխաաոլթիւնգ
կը վճարենք
։
Անմիչապէս
գբամր
տուինք
թուրք
նաւավար–
ներուն
. տուինք
քսան
ոսկի
քիէիզին , երեք
ոսկիէ
Հաճ իին եւ մէկ ոսկի
փոքրիկ
նաւավարին
։
՛Բամ ին նպաստաւոր էր՛ իրենց ստացած գբա—
մ էն քա չա լե ր ո լած՝
թուբքե
րը սկսան
ա
չվսումով
ա շխատի
լ • Հ աս անք
Ա իւրմէնէ երբ տակաւին
չէր
լուսցած
• անցանք
անկէ , երբ
Լոյսր բացուեցաւ
•
Ալի Ռէիզր
ըսաւ , թէ ռուսական
ափին
մօտ
ենք ,
եւ նաւը մօաեցուց
ցամաքին
՚ մենք տեղերոէն
ան—
ծանօթ
ըլլալո՛ւդ
"Բ"
Լ ՛լատո ւլո ւթիւն
մը
չէինք
կարոգ
լ ն ե լ • քամ ին գաղրեցաւ
, սկսանք
թիավա–
րել։
էիամը
6-
&ո՚–կէսի
մամանակներբ
Ռի՚լէի
մ օ–
տերը տեսանք , ոբ նաւ մը գէպի
մեղ կուղա
յ , ե–
րելցաւ եւ երկրորղ
նալ մր. ասոնք փոքրիկ
մո -
թէօրներ
էին : Տեսնելով
, որ մեր աէւագասաա
—
նաւր կ՝երթայ
ոլգիզ գէպի
մոթէօրները,
Ալվ՛ Ռէ՜
իզին րսի.
^
֊
կ՝ուզես
մեզ թակա
րգը ^գել է
– Աչ, ըսաւ, ասոնք ռուսական
նաւեր
են
։
Հեռագիաակով
ո բո չե ց ինք որթրքական
մո -
թէօրներ
են ՚ անմիչապէս
սլատ րաստե ց ինք Հբա -
ցտնները եւ սպասեցինք
: Աեգ Հետ եզող
Թուբքե–
ԲՐ լեղապատառ
կ՝աղաչէին •
- /• սէր Ասաուծոյ
, անձնատուր
բԱանք , մեզ
կ՚բնկղմեն
X
Լռեցէք, ոչ մի ձայն,
ոչ մէկ չաբմում
, ե–
թէ
ձեզմէ
մէկր փորձէ անՀնազանգ
գտնուիլ ու
ոեւէ կերպով
գաւաճանել,
անմիչապէս
գնգակա
Հար կ՝ի յնա
յ
է
Այգ
՚^Իէ"9է^
նաւերը
անցան
մեր աչ եւ ձախ
կողմերր եւ սկսան
կրակել
միաՀամուո
. քամի
չը
կաբ.
մեր նաւր
չէր չարմուեր՛
պատոլիրեցինք
մեր նաւավարներուն
, որ թաքնոլին
ել մենք ալ
չուաափոյթ
պատբաստուելով
սկսանք սլտտաս -
իսանել
թչնամ
իին կրակին
՚ օրՀասական
կռիւ
էր ,
որ աեւեց
մէկ մամ • աչ կողմի
նալբ անցաւ
Հիւ—
սիսային
կողմէն
մեր ձաԼս թեւին
՛Լյ՛այ։
Շարք մը
կազմած ել կռթնած
մոթէօրին
կողին
կը պատ
րաստուէ
ին Համազարկ
ւնել , մ ենք աւե
լի
չոլտ
կրակեց ինք . մեր
ն չանա ռո ւթիւնր
ա յնքան
ճիչգ
էբ , որ վեց Հոգի
մէկէն
ինկան՝
նաւէն
կախուե–
լով– իրենց ծանրութեան
ներքեւ
կարծես
մոթէօբբ
պիտի
ընկղմէր
։ թչնամին
սկսաւ փախուստ տալ ,
՛Լեր չին
Հ րաց ան
մ բ արձակելով
, որ Հ անգ ի պե ց ա
լ
Եղո յին ճակատ
ին եւ անցաւ
գլո լիսէն : Ա յգ
մ
/՚^"–
ցին տեսնե լով իրենց փախուստ
ր , կր պոււայինք
•
Հանըմներ
, ո՞ւր կրփւախիք , Հոս տզա
մար–
ղ սւ մէյտան է , եկէք , որ կռիւ
լնենք • ձեզ
ղէ՛^՛
միայն
անզէն
ե բե խանե բ եւ կիներ
տեսնել
կ՝ու–
գէք ՚
Աւելի աբագ
գացին
, քան թէ եկած
էին :
Մ ոթէօրնե
բու
փախուստէն
քաչա լե րուած՝
սկսանք
երգել
ու թիավարել
ու ա յլեւս
պարզե -
ցինք
մեր ղրօչտկը
, ճեբմ ակ , վյւան
սեւ խաչ՝ ի
նչան Հայաստանի
սուգին
Եղօն տակաւին
մեռած
չէբ– փէրՔՐ կապե -
ցինք , գլոլխ
ին նե ր քե լ կա կո ւգ բանմ ր գրինք
ու
վրան
ծածկեցինք։
Լեզուն
բռնուած
էր,
այլեւս
չէր կարող
խօսիլ–
երկու
մամ
ետքը
մեռաւ :
Պետրէն
նո յնսլէս
գլխէն
վիրաւորուած
էր , ու
թէ–
ե՛– ՚Լէրքր
անէթւաս էր,
ինքը չչմած
էր բոլորովին
:
Այլեւս կբ չտապէինք
ծովի
ավւէն
Հեռանալ
,
որովՀեաել
կր վաիսնայինք
, որ մոթէօրներբ
, ա–
լ՛ոզի պարկերով
գիրք
չինած
, կր վերագառնան
՚
րայց
անոնք
չխորՀեցան այգ միչոցին
գիմել
ԶԾ։ՊԷԼ
եԱԱԾԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
