HARATCH, du 1er juillet au 31 décembre 1953 - page 454

^ 8 ԱՌ ԱՋ»
• I
Տարին մէկ ա ն գ ա մ իր %Օր »չչ աօնե -3
չ ո ՚ ի , Հ • Ց • Ղ՚աշ^ւակցութիւնր աո.էթ՜\
կ՛՚ունենայ ներկայանալու •Ափիւռքի Հա -1
յութեան ռւռ ջե է. , անոր սլա րղե լու. Համ ար–՛.
ք ա գ ա ք ա կ ա ն րնգՀանռւր կ ա ց ութիւնր եւ
սաեւլհ ուաՆ նոր սլա յմաննե րուե մէք իրեն
վփճակուած– ղերր ;
Ղ՛ա շնա կց ութիւնր իր հնունգ էն ի ՚ ի ե ր
կլւ Հեաասլնղ է Հա յկական Ղ՚աար :
Վ^աթսոէձւերեք ա ա ր ի է ի փ ե ր Հ ա ւ ա ա ա -
րիմ մ^յացահ է իր ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ ե ա ն :
Տ ՛ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց Հա յոց Պ ա ա մ ութիւեր
լեցուն է իր կ ա ա ա ր ա հ ^արութեան գ ո ր ­
հերռվ» :
Ի՛ր յեղափոիսական ու ք ա ղ ա ք ա կ ա ն բո -
լոր ձեռնարկնեբբ ձգտաձ՜ են մէկ նսլա -
ա ա կ ի , ա ղ ա տ ու անկաիւ ֊հայրենիք մբ
ա ա լ Հայրենակորոյս բայց ա ղ ա ա ա ա ե ն չ
Հայութեան ;
Ա յ գ ն պ ա տ ա կ ի ն Համար ղոՀուեցան իր
լաւագոյն ղաւակներբ ;
Շուրջ ե ր ե ք տ ա ս ն ե ա կ տարիներու
պայքարէն վերջ ի ր ա կ ա ն ա ց ա ւ ա ն կ ա խ
Հայրենիքի ղ ա ղ ա փ ա բ բ , 11)18 Մայիսին,
ստեղհումովբ Հայաստանի Հ ա ն բ ա պ ե ֊–
տ ո ւ թ ե ա ն ;
Հայ մռղովռւրգի մէկ միլիոն նաՀա -
տա1լներռւ. Հ ռղ իներ ր իսայտացին : /՚ ղուր
չէի՚ե թավւահ իրենց արիւնր ;
Ա րես ուն ամիս մ իա յ ն ^ չ ե ց ա ղ ա տ Հա–
յաստանբ, ի վերջոյ վերահուելու Համար
այսօրուան ^կռրիգ»ին :
Օաար սուիններ ա ն գ ա մ մբ եւս ա ղ ա -
տռւթենէ գրկեցին Հայութիւնբ :
Անկաիս ու միացեալ Հա յրենիքի գ ա գ ա –
փ ա ր բ տ ա ր ո ւ է տ ա ր ի աւելի խոր արմ ատ–
նեբ ձգեց ա շիսարՀի չորս Հ ով եբռւն ց բբ -
ւբւահ տ ա բ ա ղ ի բ Հայ մռղովռւրգի Հո -
գիին մէջ.
Ու այոօր աւելի քան եբբեք ղօրտւոր է
• ա յ գ իտէալբ , որուն մարմնացումն է Հ՛
Տ . ՚)՝աշնակցութիւնր ;
Մինչ ՚)՚աշնակց ու թենէն ղուրս ղանուոգ
Հա յեր ղ լուիս հ՜ռե լով Վկաւոա բ ո ւած՛ իբո–
աք^ւթեան » ա ռ ^ ե ւ , ձեռնաձուք նստահ են ^
եւ ամէն շ^ւոբՀ կբ սսլասեն Մոսկուայէն ,
այս ՛իի րջինբ ամէն օր նռր ղիջումնեբ
կ^րնէ Հա յռւթեան ղաբաւոր թշնամիին :
Ե ր կ բ ո ր գ մեհ պ ա ա ե ր ա ղ մ բ վ ա խ ա ն ա կ
բարելաւելու աշխարՀ ի վիճակբ աւելի
բարղացոլց գայն յ
Հաբիւր միլիոնաւոր մարղիկ , ռբ երէկ
ա գ ա ա ու անկաիս Հայրենիք ունէինւ այսօբ
ինկահ են Մոսկուայի բռնակալութեան
տակ ;
Ե ր կ ա թ ե ա յ վաբագո յ ր բ եկահ Հասահ է
մինչել Եւրոպայի սիբտբ :
Այգ Ր՛՛ւ՛՛ր մռգռվռւրգներբ , աէր գա–
րաւոր ք ա ղ ա ք ա կ ր թ ո ւ թ ե ա ն եւ մշակռյ ֊
թի, ինչպէս Հայ ա ղ գ բ , չեն կրնար յաւի–
աենասլէս Հանգուրմել օ տ ա ր ի լուհին :
ԱԿւկաիսութեան եւ ա ղ ա ա ո ւ թ ե ա ն բ ա ֊
րիքներբ վայելող եւ ղնաՀատուլ ա ղ գ ե բ բ
կբ ձղաին մողովրղավար կարղերբ վերա–
Հ ա ս տ ա տ ե ր ո ւ իրենց երկիրներուն մէջ յ
• Բ ս ա ն ե բ ռ ր գ գ ա ր ր չո"" Հեռու է Միջին
գարէն։ Ա ւ ա տ ա պ ե տ ո ւ թ ե ա ն եւ բ ռ ն ա կ ա ­
լութեան չրջաններբ պ ա տ մ ո ւ թ ե ա ն կը
պ ա ա կ ա ն ի ն :
ԵԼ սակայն 36 տ ա բ ի առաջ աչխարՀի
մէկ վեցեբորղ մասին մէջ Հ ա ս ա ա ա ո ւ ա հ ^
վ ա ր չ ա ձ ե ւ բ ՀեաղՀեաէ հաւալեցաւ ո^^
միայն ղէպի արեւմուտք , այլ մինչել։^
\քայբաղռյն Արեւելք : 1
Տարիներէ ի վ ե ր երկու Հսկայ ումեր^^
իրարու ղէմ ճակատ յաբդաբահ են %
Ա ղ ա ա ո ւ թ ե ա ն եւ ստրկութեան պայ -
քարն է ։ Լոյսին կռիլբ խաւարին գ է մ :
Պատմ ութիւնր ցոյց կուտայ թէ լ ո յ ս ն
,է որ միչտ տ ա ր ա հ է վերջնական յաղթա­
նակբ :
Մենք լ ո յ ս ի ն Հեա ենք յ
X
Աւելի քան ութ ա ա ր ի է ի վ ե բ թնղա -
նօթնեբբ լռահ են Եւրոսլայի մէջ ;
Ո ակա յ ն մ աբգկութիւնբ կ՝ասլբի նոբ
ա չխարՀամ ա ր տ ի մբմ ղձաւանջին տակ :
« Զինեալ խաղաղութեան » չբջանին
մէջ ենք կրկին :
Այսպիսի չրջաններ ունեցահ է մ ա ր գ -
կութիւնբ 1870 ֊ 1014 եւ 1919 - 1939 :
Տէրանքեւղերմ ան պ ա տ ե ր ա ղ մ էն մինչեւ
առաջին Համ ա չ խ ա ր Հ ա յ ի ն բ 44 ա ա ր ի ա ն ­
ցահ էբ ;
՚Բսան տարին բ ա ւ ա կ ա ն եղաւ պ ա յ թ ե -
ցնելու Համաբ երկբորգբ, եբբ տ ա կ ա ւ ի ն
գիւանաղէ աներբ չէին կրցահ կ ա ր գ ի
ղ ^ ՚ ե լ աչխարՀի գորհերբ , Հ ա կ ա ռ ա կ Աղ­
գ ե բու Ղ՛ա է ա կ ց ո ւ թ ե ա ն եւ ղանաղան մ եհ
./ւէ վւոքր ղինակցութեանց եւ Համաձայ -
նութեանց :
Այսօր ալ իսախտահ է տչխաբՀի Հ ա ւ ա ­
ս ա րակչռութ իւնբ ;
Ա իացեալ Ա ղ գ ե բու Կաղմ ակե բպոլթիլ -
նբ, Ա տ լ ա ն տ ե ա ն Ո ւ խ տ բ , Եւրոպայի
Գ ա ^ ւ ա կ ց ա յ ի ն Ա իութիւնբ , Ե ւ բ ո պ ա յ ի
սլա չասլան ութ եան բ ա ն ա կ բ եւ ա յլ ղանա–^
գ ա ն հբաղիրնեբ ց ա բ գ Հկրցան ս ա Ո յ գ ՈԼ
ա ե ւ ա կ ա Ն խաղաղութիւն ա պ ա ^ Ո Վ է է լ
մ աբղկռւթեան •
՛ն՛երկայ բ ա խ տ ո բ ռ չ օրերուն, րոլոբ ճն­
չռւահ մռղովուբգներր չարմման մէջ են ,
հ բաղիրնե ր կբ կաղմ են վաղուան Համ աբ ։
Հ • 8 • Գաչնակցութիւնր աչալուրջ կբ
Հետեւի գ է պ ք ե ր ո լ բնթացքին , սլաչտպա­
նելու Համար Հայութեան իրաւունքներբ։
ինչսլէս 63 տ ա բ ի է ի վ ե ր
, այսօբ ո՛ լ
միչա սլատնէ չ ի վրայ է եւ պիւոի չարու -
նակէ Հ ե ա ա պ ն գ ե լ Հա լ կ ա կ ա ն Գատբ ,
մինչեւ ռբ իրականանայ Ա ն կ ա խ եւ
Միացեալ Հ ա յ ա ս տ ա ն բ :
Հ Ր Ա Ն Տ ֊ Ա Ա Մ Ո Ւ Է Լ
ԱՈ՚ԼՈՕ՝ՈՆ ԿԸ ՊԱՏՄԷ
•
իյԱԲ ^Յուսաբեր» ընկերակցւււթ-եան
ապաբանէն լոյս աեսաւ լ | ռ ղ ո 1 1 ռ ն Թէհ -
լիբեանի Յուշեբը , զոբ ցբի առած է ող -
բացեալ Վաեան Մինախոբեան: Ահասա -
սիկ եասւուած մը այն ղլու֊խէն ՈՆբ կը
պաամէ եայասպան եբէշին՝ Թալէաթի
աեաբեկսւմը • —
Ա ռ ա ւ օ տ ը սռվորականից չուտ ելայ . ա–
րեւի չողեբբ ա ր գ է ն Հասել էին գիմացի
չէնքի պատուՀանին : Հաղիւ էի ա ւ ա ր տ ե լ
թէյս եւ ուղում էի բաղկաթոռբ մօտեցնել
պ ա ա ո ւ Հ ա ն ի եղրին երբ յանկարհ գիմացի
չէնքի պաաչգամ ում տ ե ս ա յ թալէաթին :
՚Բարացայ • նա՞ էր ա բ գ ե օ ք : Այո • • •
Նա մէկ երկու քայլ առաջ անցաւ, ու­
չ ա գ ի բ ղննեց մայթբ նախ վ ե ր , ապա
վ ա ր ու կարհես մ տքերի հանրութեան
աակ գլուխբ կաիսեց : Ը ս ա երեւռյթին
թեթեւ չէր կեանքբ , գորհահ ա ն պ ա տ ո ւ մ
ոճիրից յետոյ։ Յամենայն գ է պ ս , թ է ե ւ
անցել էբ Հինգ վ ե ց տ ա բ ի , բայց վ ա խ բ
անբաման էր մնացել նրանից : իր չայն
ռւսերին կրում էբ երկու Հ ր ա պ ա ր ա կ ա -
յ ի ն մաՀավճիռնեբ , Պոլսոյ պ ա տ ե ր ա ղ մ ա ֊
կան ա ա ե ա ն ի եւ Հա յ Յ ե ղ ա փ ո խ ա կ ա ն
Գաչնակցութեան : Առաջինբ նրա Համար,
Հ ա ւ ա ն ա բ ա ր , ունէր բարոյական նչանա–
կութիւն . իւր երկրի մէջ Հ ա բ ա ղ ա տ ն ե ր բ
գատապաբտում էին նրան մաՀուան, իբ­
բեւ ս ո վ ո ր ա կ ա ն ոճրագռրհի : Ոա յ ց մա­
մանակբ կարող էր ա յ գ « թիւրիմացու -
թիւնբ » պարղել • ապաղա յ սեբունգնեբբ
կբ Հասկանային կ ա տ ա բ ա հ գոբհի արմէ -
քը , եթէ ... Ե թ է չլինէբ Հ– 3– Գ ա չ ն ա կ –
ցութեան ղ ա տ ա վ ճ ի ռ բ ; Այնուամ ենա յ -
նիւ , չ կ ա ր ո ղ ա ց ա ւ ա յ գ կուսակցութեան
բոլոր ւլեկավւս րնե բին լնա^ւջել : Ոայց
ո՞վ մնաց իր ճանաչահներից : ՜Փաստօրէն
մէկ Հողի Գարեգին Փ ա ս տ ր մ ա ճ ե ա ն բ :
^ է ՚ ՚ ր յիչ"՛^ ա ր դ ե օ ք իր վերջին ղրոյցբ
նբա Հետ X
Լհակի պ է ս Հ ա ս տ գասաակբ վ ե բ տ ա -
բ ա ւ , ձեռքով ճակատբ չ փ ե ց , ներս մտաւ։
Նա յեցի մամացո յ ց ի ն , 10 էր , ՈւՀ լանա
գնալու իր ս ո վ ո ր ա կ ա ն մամբ : Զէնքբ ա–
ռի վ ր ա ս , պատրաստ գուբս գւսլռւ։ Յան—
կարհ նա յայտնռւեց դրան մօտ ո ւ փ գ ի
պ է ս հանրօրէն սկսեց վ ա ր իջնել : Երբ
գուբս ելայ փողոց, գիմացի մա յթով ա ր ­
գէն բռնել էբ ՈւՀ լանտի ոււլին : Ա առը
դատռղռլթիւնըինձ ասում էր ,ոբ ա յ ս ա ն ­
ղամ ա ն կ ա ր ո դ պիտի լ ի ն ի ա ղ ա տ ուի լ ձե–
ռիցս , բայց եւ յուղռւմբ բաղմալեգռւ ա–
ղաղա 1լնե ր ով փոթորկռւմ էր ի ն ձ :
« Հասիր , Վաղիբ , անցիր միւս մայ­
թբ, ու չեղակի կռնակին , մէջքին դլվսին՝,
չուտ , անցիր փողոց բ » • • •
Աայթից իջայ փողոց՝ յեաեւբ անցնե -
լու Համաբ , բայց յանկարհ՜ մ ի բան յետ
մղեց ինձէ Հ ա գ ա ր ա ն գ ա մ պարղուահ բա–
ցորոչ բանբ ա յ գ պաՀին մէկէնիմէկ կաս­
կահելի թ ո ւ ա ց . նա՞ է ա ր դ ե օ ք • • •
« Անցիր գիմացբ, ղիմ ացբ, գ ի մ ա ֊
ցբ , ուղղակի ճ ա կ ա տ ի ն , չուտ , չոլ.ա ^
վաղիր » .
Գիմ ացի մա յթով Հ ա ւ ա ս ա բուեցի նբ -
բան , արագ ք ա յլեբով բ ա ւ ա կ ա ն յ ա ռ ա ջ ա ­
ցայ , անցայ ն ո յ ն մայթբ, ուսկից գնում
էր նա : Յ ե տ դարձայ : Մօտենում էինք ի–
բ ա բ : Նա գալիս էր ճեմելու ձեւով^ ձեռ–
նավաայտր անփոյթ ճօճելով։ Մի կ ա ր ճ
տարահութիւն մնացահ ղարմ ա ն ա լիան -
դոբբութիւն Համակեց էութիւնս : Հ ա ւ ա ­
սարուելու ՚ ի ր ա յ թալէաթբ չ ե չ տ ա կ ի նա­
յեց ինձ. աչքերի մէջ առկայհեց մաՀ -
ռւան սարսուռը։ Վեբջին քայլը բեկուեց .
^ Ի ՔԻէ թեքուեց որ իսուսափի , բայց գէն–
քը դուրս քաչելս ու գլխին պարսլելս մէկ
եղաւ .. ,
թալէաթը Հաբուահից կարհես ցցուեց
մ ի աէլնթաբթ Հզօբ մաբմինԱ պյլ^լ՛^^
բայց երեր ե րերուն . ւպւ սղոց ուա է.
կաղնու բունի պ է ս եբեսի վբայ տ ա պ ա լ -
ուեց թնդիւնով . .. ՛Բիչ գէնբ մ ի կին ճբ–
չ ա ց ու գ ե տ ի ն փ ռ ո ւ ե ց . մ ի մ ա բ դ վ ա զ ե ց
գ է պ ի նա... Բնաւ չէի կարող ե ր ե ւ ա կ ա ­
յ ե լ , ռր այդպիսի գիւրութեամբ ղետին
պ ի ա ի փռուի գաղանբ։ Աի վայրկեան
մ զում ունեղա յ բոլոր ղնդա կնե ր ը պ ա ր -
պելու մէջքին , բայց փ ո խ ա ն ա կ կրակելու
ա տ ր ճ ա ն ա կ ս նետեցի : Ա ե ւ , թանձր աբիլ–
նբ վայրկենասլէս լճացաւ թալէաթի դլ–
իսի չուբջ. կարհես ջաբղուահ անօթից
մաղութ էր դուրս թափւում • • •
Մ ա ր դ սպաննեց , լոեցի • • •.
Նա յեցի վ ե ր , վար, գիմացբ, ամէն
կողմ մարդիկ կ ա ն գ ա ռ ա հ ՝ նայում էին
ի ն ձ . . .
— յ –Մ ա ր դ սպաննեց , բռնեցէք , ճչաց
մ էկը ցանց աձեւ պա րղե լով դ է պ ի ի ն ձ
ձեռքերբ • . .
Բ ա լց լճացող աբիւնբ կարհես դիւթել
էբ ի ն ձ :
Բռնեցէք , բռնեցէք, ճչացին ուրիչ–
նեբ ...
Ե ս անցայ նբանց մօտռվ. ոչ ռք փոբձեց
ի ն ձ բռնել։ Բայց երբ թիկունքից ա ղ ա —
զակները բաղմացան ք ա ր ա ց ա հ ^Գ^Ր"
յանկարհ թունգ ելան , ու ես ի ն ձ նետեցի
Հարեւան փողոց ր , թնչ անելու^ չղիաեմ :
ԱՀաւոբ աղմուկով մարզիկ ի ն ձ Հ ե տ ա պ ն ­
դեցին։ Ե ս փաիսայ։ Գիմացից եկող մէկը
բոնեց ի ն ձ :
կարո՞ղ էի ա ր դ ե օ ք խուսափիլ , Հ ա ւ ա -
նաբար, եթէ ա յ դ մասին նաիսապէս մտա—
հահ եւ ոբոչահ լինէի : Անմիջապէս ամ —
բոխբ ի ն ձ չ ր ջ ա պ ա ա ե ց : Ջէի Հտսկանռւմ ,
թէ ինչ են ուղում ինձնից . դոռռւմ են ,
բռնունց^^երը ճօճելով յարձա կւռ ւմ , \
այնինչ ես ոչ ոքի Հետ գորհ չունեմ : \
Մէկբ ի ն ձ քաչքչեց , ուրի^եր սկսան ան–,
իսնա յ Հաբուահել . մ ի ղինուահ բռունցք ՜–,
իջաւ ղլխուս. ա չ ք ե ր ս մթնեցին. վար^
ընկնելուց խ ո ւ ս ա փ ե լ ո վ ՝ չոքեցի . արիւնը՛^
ԳԱՆՁԱ ԿԻ ԴԵՐԸ
ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՇԱՐԺՄԱՆ
Մ Է Ջ
( Գ Ա Շ Ն Ա Կ Ց Ո Ւ Թ Ե Ա Ն Օ Ր Ո Ւ Ա Ն ԱՌԹԻՒ)
ինչպէս կովկասի Հա յաբնակ բոլոր չբ–
ջաններռլմ , նոյնսլէս եւ Գանձակում ,
միաղ լաւ կաղմ ա 1լե ր պ ո Լահ ք ա ղ ա ք ա կ ա ն
կւււսակց ութիւն բ Հ. 3 ՛ Գաչնակցութիւնն
էր, որ տ ե ղ ա կ ա ն անձնուէր լայն իսաւերի
գոբհօն մասնակցութեամբ, պ ա յ ք ա ր ե ց
թէ ց ա ր ա կ ա ն կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա ն Հալա —
հանքների դէմ, թէ 1905 - 16 եւ 1917 -
\Տին , կռրովի միջոցներով հ ա ռ ա ց ա ւ թ ա ­
թ ա ր ա կ ա ն յաբձակումների դէմ , թէ վա -
լ՛եց ա ր Հ ե ս աա կ ց ա կան մ ի ռ ւթ ի ւ ն ն ե ր ի
պայքարը եւ թէ մեր ա գ գ ա յ ի ն աղաաա -
գ ր ա կ ա ն լնգՀանուր չարմման տ ր ա մ ս ւ դ —
րեց մ ի չ ա ր ք մ տ ա ւ ո ր ա կ ա ն եւ ռաղմիկ
նչանաւոր դէմքեր ու բաղմ աթիւ խոնարՀ
Հերոսներ :
՛ԲԱՎԱաԿԱՆ Գ Է Պ Բ Ե Ր
1903 Օ՚լոստոս 29/՛՛՛՛ Համ ա մ ո ղ ո վ ր գ ա -
կան Հսկա լ անղէն ցոյց մբ տեղի ունեցաւ
Հա յ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն կալուահնեբի բռնա -
գ բ ա ւ մ ա ն որոչման գ է մ : Գանձակի նա -
Հ ա ն գ ա պ ե տ Անտրէեւի Հրամանով, ռուս,
ղօրքբ անզէն ցուցարարների ՛իբա յ Կ բ ա -
կելով, 16 Հողի սպաննեց եւ մօտ 70 Հոգի
վիրաւո րեց : Ո ս տ ի կան ո լ թ ի ւ ն ն է լ ձերբա­
կալեց բաղմ աթիւ Հա յեր , ո րոնցմ է չ ա -
տ ե բ բ մէկ տ ա ր ի ՚Լեբջբ դատարանով ար—
գ ա ր ա ց ա ն : Մի քանիսին է լ մ ի քանի տա­
րով աքսորեցին:
1904 Յուլիսին, Հ. 3– Գ– որո չում ով,
ն ա Հ ա ն գ ա պ ե ա Անարէեւբ ս տ ա ց ա ւ իր ար­
մանի պ ա տ ի մ բ :
1905 - 6/'Տ՛ Հայ - թ ա թ ա ր ա կ ա ն բ ն գ Հ ա –
բումնե րին չնորՀիւ Հ . 3 • Գ ա ^ ա կ ց ո ւ -
թեւսն Գերաղոյն Մ՚սրմնի ձեռք ա ռ ա հ
արտակարդ միջոցնե բի, ինչպէս Ա ն գ ր -
կով կասի վ տ ա ն գ ռ ւ ա հ բոլոբ Հայաբնակ
վայրեբի, ն ո յ ն ն Գանձակի չրջանի մեր
մռղովռ ւրգին , կարելի եղաւ վ՛Բ կել ա Հ ա –
ւոբ վ տ ա ն գ ի ց , տ ա լ ո վ փոքրաթիւ ղոՀեր
միալն։ Աակայն նիւթական վնասբ չ ա ա
մեհ եղաւ, ոբովՀեաեւ ամէն աեղ է լ Թա—
թաբներբ նաիսա յարձակ եղահ էին յ
Հա յ - թ ա թ ա ր ա կ ա ն կռիւների լձւթաց–
քում , ինչպէս ամէնռւրէք , Գանձակի Հա­
յաբնակ չրջանռւմ է լ , Հ. 3– Գ– ՚ ի ՚ ո ր ի չ
մարմինբ կաաարեց իշիսանութեան պաբ -
ա ա կ ա ն ռ ւ թիւններ ը :
1906 • ա ^ ա ն ի ց ց ա ր ա կ ա ն կ ա ռ ա վ ա բ ո ւ –
թիէնբ ձեռնարկեց իսռւղա բկռւթիւննե ր ի ^
եւ ձերբակալռւթիւննեբի : Թիֆլիղից^
արտակարգ լիաղօ բութ իւննե բով 1907 ՚
Յունուարին , Գանձակ Հ ա ս ա ւ ո ս ա ի կ ա -
նէսկան լաաուկ պւսչւոօնեայ մբ, Լոլաձէն,
ձերբակալելու մ եբ յա յանի լնկերներբ է
Յետոյ է լ ն ո յ ն նպաաակով էւլիւոի անցնէր
Շուչի եւ Բ ա դ ո ւ : Այս ի՛սկ ս լ ա տ ճ ա ռ ո վ ,
անմի ջ ա պ է ս Լոլաձէն ինքբ պ ա տ մ ո ւ ե ց
մեբ աՀաբեկի^ւերի ձեռքով :
1908 Ապբիլին դ ն գ ա կ ա Հ ա ր ո ւ ե ց ա լ նաեւ
Գանձակի գաւառապետ Ա ւ ա լե անբ , որ
փ ա ի ս ս ա ա կ ա ն թ ա թ ա ր յա յտնի ա ւ ա ղ ա կ -
ների միջոցով, սպաննել տուահ էբ մեբ
քս՚ջ մարտիկներից Վ ա րադաղլուեցի
Զումշռւդը եւ Բանանցիցի Աուքէլբ։ Ե թ է
Աւալեան տէբորի չենթարկռւէր , մեբ
ղոՀեբի թիւր աւելանալով , անիսուսափե -
լ ի էբ Հայ - թ ա թ ա ր ա կ ա ն նռբ ընդՀա —
բումբ :
Զ ա ն ա դ ա ն մամ անակնեբում իլսւոիլ
պ ա տ մ ո ւ ե ց ա ն նաեւ մ ի քանի Հայ գաւա —
ճաննեբ :
1907 Օղոստոսին , ց ա ր ա կ ա ն կառավա -
բութեան ղբգումով, կոդա1լնեբի սարքահ
պ ողբ ոմ^յ ՛ (ջարդին) ղոՀ գնացին մ ի քա­
ն ի անմեղ Հայեր -
1917 Հոկտեմբերին երբ բոլչեւիկները
ամբողջ երկիրը քաոսի վեբահել էին,
կովկասի Հսէյութիւնն ալ վ ա ա ն ղ ուեցաւ ։
Թ ր ք ա կ ա ն բ ա ն ա կ ր դ է պ ի Բաէլու կ^ար - •
չալէր տ ե ղ ա ց ի էքաՀմ ետակա^ւների աջակ–
ցութեամր :
ինչսլէս Հ ա յ ա չ ա տ բոլոբ էիայբերում ,
եւ Գանձակում է լ կաղմ ուեցան Աղդ ՚-
ԽոբՀ ուրդ , դորհէէւղփր իչխանութեան եւ
ի ն ք ն ա պ ա չ ա պ ա ն ա թեան խմբեր , մաս -
նտկցութեամբ ՛յ՛ա չնա կց ւււ կան , է ս - է բ –
ա կ ա ն , Հա լ ժ՛ողովրդական կուսակցու -
թեւսն ներկա յաղ ռւցիչնեբի եւ մ ի չ ՚ ՚ ՚ Ր Ք
յայտնի անկուսակցականների :
Գանձակի Հայերս , ոբ 1917 Գ ե կ տ ե մ -
բեբից մինչեւ 1918» Յու՛նիս 10բ բ ա ց ա ր ­
ձ ա կ ա պ է ս կաբուահ էինք ա ր տ ա ք ի ն աչ -
խարՀից , չնոբՀիւ մեբ ներքին Համ ե բ ա չ –
խութեան եւ Համաղռրհակցութեան , կա—
բռղացանք թէ միասնա բ ա բ կուբհք ա ա լ
Թաթարների ղբոՀնեբին , թէ մողովուրդբ
մ ի կ ե ր պ պարենաւոբել եւ թէ Հա յկական
Վսււլաքամասի ու ղ ա ւ ա ռ ա մ ա ս ի մէջ այն -
II՛իսի օրինակելի կաբգ ու կանոն ստեւլ -
հե լ , որին նա խանձում էին մեբ գ ր ա ց ի
0՝աթարներբ :
Թ բ ք ա կ ա ն բ ա ն ա կ բ Վ ա ր ա ք ի ր ի ս ա - Գի -
լիջան - Ա ղ ս ւ ո ա ֆ ա գհով Գանձակ Հասնե–
, " " / , 1918 Յունիս \ ^ ի ն ղրաւեց Հայկա -
կան ք ա ղ ա ք ա մ ա ս բ մէկ օբուան դիմ ա -
գբութիւնից եւ բ ա ն ա կ ց ութիւննեբ ից
՚իերջ : ԵԼ պ է ա ք է վկա քեմ , ոբ Գանձակի
չրջանի Հա լութիւնբ գերհ մնաց թ բ ք ա -
կան կոտորահից ու Հալահանքից : Ը ս ա Լ
երեւո յ թ ի ն , թ ր ք ա կ ա ն Հ րամանաաա բու - ^
թիւնբ որռչել էր ւլբաւել նաեւ Վարաբա–՝
ղբ , Զանգեէլուբբ եւ ուրիշ Հայաբնակ
վայրեր , եւ է ս պ ա միայն գռրհադրել Հ ա –
յեբիս Հ ա ն գ է պ իր դիւային հրագիրբ , որ
խ ա ն գ ա ր ո ւ ե ց չնորՀիւ Գաչնակների տա–
բահ լնգ՚–Հսն։։ւբ յագթտնակին :
Համ աձայն ս ա ռ յւլ տ ե ւլե կո ւթ եան , Ա -
դրբէյջանիւ Ա ո ւ ս ա ւ ա թ ա կ ա ն կ ա ռ ա վ ա բ ո ւ ­
թիւնբ, ո ր . ՚ յ չ ե լ էբ Գանձակի Հայեբբ կո–
աորել 1920 ապրիլ 10/5՛ : Այս անւլամ է լ
մեր մոգռվուբգր փրկռւեց Հետեւեալ
գ ի պ ո ւ ա հ ո վ .
Բ ռ լչե լ ի է՜լե ե ր ի ց Հ ա լահ ուահ բաղմ աթիւ
ռուս ւլօրավարներ եւ սսլաներ , Հիւսիսա­
յ ի ն Կռիկասից նաՀանջելով, 1920 Աար -
տի վերջերքէն՝ ասլաստանում են Բաղոլ,
ո ր պ է ս քաւլա ք ա կան տա ր աղի րնե ր ; Աղբ–
բէյջանի կառավաբութիւնբ, այս տաբա–
դիր Ռուսնեբին ո լղար կում է Գանձակ ,
ուր իրենց ՚էիմաւորում են նաեւ տեղաղի
Հա յեր եւ բո լորին տեղաւորում Իրենց
Fonds A.R.A.M