3
Ա Ո – Ա Ջ ։ >
ԱՅԿԱԿԱՆ Դ Ա ՏԸ
Ե Ւ
Ա ՀՄԷ Տ ԷՄԻՆ ԵԱԼՄԱՆ
•
Պոլսոյ
« Վսւթսւն
»
օրաթերթէն
խմրա–
գ ր ա ս չ ե ա
ԱՀմէա
կալման
ս՚րղէ
թուրք
մամուլի
ա ռ ա ջ ն ա կ ա ր գ
գկմքերէն
է ։ Կա
-
աաղի
սլայքար
մղեց
Հ ՚ " լ ք է
եւ
իսմէթ
Ւ–
նէօնիւի
մենաաիրութեան
գէմ
: Անգլել
-
սաքսոն
կրթութիւն
ս ա ա ց ա հ ՝
է , դէմ
ե
-
գսւՆ
ցեղա
սլա
շաութեան
եւ
կրօնամ
ո լու
-
թեան
։
Գեմոկրատ
կուսակցութեան
իշխանու
-
թ ե ա ն
գլուիւ
գալէն
ե ք ա ,
յ ե ա ա գ ի մ ա կ ա ն
տ ա ր ր ե ր
սլաՀ
մր
գլուխ
բարձրացուցին
,
Հալաքուելով
«Միլլէթ»
կուսակցութեան
մէշ–.
Անոնք
« Ենի
ԱասլաՀ
»
թերթին
մի
ջոցով
գռեՀիկ
արշաւանք
մը
սկսան
ԱՀ–
մէա
էմին
Ես՚լմանի
գ է մ ,
անոր
նսւիրելով
Յուլիս
5
թուակիր
ր ա ց ա ռ ի կ
թիւ
մը,
որ
մեր
ձեռքին
տակ
կը
գտնուի
է
Թուր
ք ա ղ գ ա յնական
մ ո
լեռանղութիւնը
այսօր
նոյնքան
ղօրաւոր
է,
թէեւ
վգե
-
մ ո կ ր ա ա »
կարղերու
անուՖով
կը
խօսի
;
Հեաելինք
« Ենի ԱապաՀ
»^
Յուլիս
5^
բացառիկին,
12
է^
(կէո
հաւալով)։
Ա.
էշին
վբայ
Լորս
նկարներ
կան.
1
Ա շ խ ա
րՀ ա գ ր ա կ ա ն
քարտէսը
Արեւելեան
նահանգներուն,
« Ա ն կ ա խ
Հ ա յ ա ս ա ա ն
»
վ ե ր ա ա ռ ո լ թ ե ա մ ր
- 2
ԱՀմէա
կմ
ի ն
կը
խոնարՀի
Աուլթանի
գաՀին
աոշեւ.
3՛
ԱՀմէա
կմինի
ձեռքր
ամերիկեան
ՂՐ<*Լ
մը.
« Ամրողշ
երկիրը
կուղէր
ամեբիկ
-
եան
Հ ո ղ ա ա ա ր ո ւ թ ե ա ն
աակ
դնել
» բ ա
-
ց ա ա ր ո ւ թ ե ա մ ր
.
4
Բ ա ն տ ի
խուցի
մը
մէշ
շղթայուահ
կմախք
մը.
^Թուրք
եմ
,
մ ա ն ա ւ ա ն գ ա ղ գ ա յնական
եմ
ինքգինք
ա ն
ուանողը
այս
ւէվւճակր
սլիաի
ունւենար^
%
Գ , էշի
՚ ի ր ո ւ յ կա
յ
ուրիշ
ծ՜աղրանկար
մը
. խոշոր
քիթով
, փափախով
երկու
Հայ
«
քոմիթկճիներ՝^
, եկեղեցիի
մը
աււշեւ
«
յ՚ամանակ
»
թերթը
կր կ ա ր դ ա ն
:
«ն-օ,
քանի"
վ,արա
կարժէ
Բ է չ ե ա
-
նը.
դուն
այսօր
մեր
ԱՀմէա
կմինեանին
յօգոլաէէը
կաբղա>^
կը ս լ ա ա ա ս խ ա ն է
Թուր
քը
:
Խնգրոյ
ա ռ ա ր կ ա յ
յօղուահին
-
գ բ ր .
ուահ
1919
Օ գ ո ս տ ո ս ի ն ,
արաբերէն
տառե
րով
-
«քլիշէ-^ն
Հ ր ա տ ա ր ա կ ա հ
է «
էնի
ՍասլաՀ,,,
թ,,^ր^
անկախութեան
թր,
-
նամի
Ահմէ^
Եալման,,
ի՚որագբին
տակ,
Հայեւթուրք
յար ա բ ե
րո
ւթիւննե
բու
տե–
""՚կէաէն,
ո լ ա ա մ ա կ ա ն
արժէք
կբ
ներկա
յացնեն
ա յ գ թուականներուն
ԱՀմէա
Աա,–
մանի
գ ր ա հ
յօղուահներբ
..
Թուրքիոյ
ա ն գ ա մ ա Հ ա տ ո ւ մ ր
պ ի ա ի
բ,
-
լար
կատաբեալ,
եթէ
բոլշեւիկներր
օ գ
-
նութեան
Հասահ
չըլային
քեմալականնե
-
րուն
:
^
^
Ա յ գ
դ է պ ք ե ր ո ւ
նախօբէին
է,
որ
ԱՀ
.
մէա
Եալման
կողմնակից
էր
ամերիկեան
ԻՍՐԱՅԵԼԻ
ՀԱ8 ԳԱ՚ԼՈԻ(^Ը
^Ո^ա
2
Օգոոա.
(Յառաշ).֊–
/ • " / " " ֊
Հ Ա Յ Ֆ Ա . ձ ^ յ ^ ^
^լ^^^կ^^
ժողովուր–
Հ ո գ ա տ ա ր ո ւ թ ե ա ն
, Հայաստանի
ա ն կ ա
-
խութեան
ե լ Հողային
իր պաՀանշնեբը
գո–
Հացնելոլ
:
«
Փոքրամ
ասնութիլններու
ա պ ա գ ա յ ի ն ՛ »
ա ն գ ր ա ղ ա ռ ն ա լ ո վ ,
Եալման
կը գ ր է ր վՎա–
գըթ^ի
մէշ.
Հայերու
մասին
« Ե թ է
նոյնիսկ
Հ ր ա պ ա ր
ա ն կ ա խ
Հա
յ ա ս ա ա
մեր
կարհիքռվ
անՀրաօ-ռշտ
տ/՛
)
՝
^
ղայն
սաեղհէինք։
Հայերը
ա պ ա գ ա յ է ն
Ր
^^–^^^՚բհ^ութեան
գաաասլարտուած^
ռս
յ
՛ ն մր
յուսացող,
շղային
եւ
քինախնդիր
^գ^^^^լ
աղղային
կեանքին,
Հ– Մ–
Ը–
- ք - ՚ ո ռ
է
^
Խ ա է ե
մտսնաճքէւոե–
,է,հ
Հ ՛ ՛ ՛ ւ
գ ՚ " ՚ ւ " ՚ – ^ Ա ՝ ՝
" ՛ լ ՛
,
տ ա ր ր
մը
ըլլալու
վիճակէն
գուրս
պ է ա ք
է
գան։
Հայերու
ե լ մեր
միշեւ
Հաշտու
-
թիւն
մը պէտք
է
կնքուի։
Ո չ մէկ
՛գաս.
-
ճ ա ռ պէտք
է
մնայ,
որ
աչխտրՀի
ամէն
կողմը
ցրոլահ
եւ
ամէն
վայրի
մէշ
աւլդե֊
ցոլթիւն
ունեցող
Հայերը
մեղի
դէմ
ԸԱան
ւբ
ի եւ
Հայ
կարմիր
Խաչի
,
^
Ո ր պ ա ր ր ե ր ա ր ա ր
կր կաղմակերպեն
ղանա–
ոան
Հանդիսութի՚-ններ,
վառ
կը
պաՀեն
Հայկական
մչակո
յ թ ը , երդն
ու պ ա ր ր , ե լ
այսսւէոով
– " " ^ ՚ շ ^ ՜ ^ ^
Հայկական
մըթ
-
նոլորա
ղաղո՚-թԻ՛՛
՚^էէ–
Աո՚որել
կուտամ
որդռիչ
տ ա ր ր
մը^
:
^
,
երկու֊
կաղմակերպութեանց
այս
տ ա ր ո ւ ա ն
Հայկական
Հարցի
լուհումներ
փ ն ա ռ ե
-
^^,,-Աէութեան
ա մ փ ո փ
տ ե ղ ե կ ա գ ի ր ը
:
լով,
կ՝ աւելցնէր
.
Հ. Մ–
Ը–
Մ–
կ ա ղ ա ն դ ի
առթիւ
կազ
.
^
« Յարմարագոյնն
է Հայկական
Հ՛"
՜
^^զլ^ր^ահ
էր
Հանդէս
-
երեկոյթ
մր
ուր
ր ա պ ե տ ո ւ թ ե ա ն
մաս
մր Հող
, Ի քՂ^"
ժողովուրդի
մ եհամ
ասնութիւն
ը
ներկայ
յիչուահ
է Թէվֆիք
փո՛շ՛այի
յ " ՚ ՚ 1 ՚ " ՚ է ք ՚ 1 ՛
է^.
Երեկոյթը
անցաւ
շ ա տ
յաշող
ե լ
խան–
մէշ,
եւ
հովուն
Հեա
կապ
Հաստատ
ի
^^վառութիւն
ստեղհեց
ժողովսլրղի
մ է շ ։
ինչպէս
Պուլկարիոյ
ըրինք
ՏԷ՚ոէ՚^Գ՛"
Ի
^ ի չ գ
Ա՚ՂԲԻլ
2#5,
ժամը
20-30^5՛
կա
-
ճամրով
» :
1Օ10
0՜
"""Ր"՚^3""–
Հ " ՚ յ " ՚ է Ի ^ է
Ա ա ր ս ա փ ն ե ր ո ւ
ղո–
Ն ո յ ն
նիւթի
մասին
« Վ ա գ ր թ » ի
191՛^
Հերուն
սզաաօնը
։ Բեմը
զարդարուահ
էր
գ ո ս տ ո ս
2&Ի
թ ի լ ի ն
մէշ
կը
՚ լ ր է ր •
9ն9ե
պատչաճ
կերսլաէ։
Եղան
ա ր տ ա ս ա ն ո լ
-
^
« Հետեւեալ
կ ե ր պ ո վ
կարելի
^
^
թիւններ
ե լ մեներղներ
: ՛Բանի
մր
կ ե ն գ ա –
այն
պ ա տ ճ ա ռ ն ե ր ը ,
որոնք
Աերձաւ
^ ^
•
ն ի պ ա տ կ ե ր ն ե ր
ալ։
Օրուան
բանախօսն
էր
րեւելքի
Հարցերը
մինչեւ
այսօր
" ՚ ՞ ք"՛/"
%իկոզոս
՚Օիկողոսեան
, (Աաֆտյէն)
,
կր
ձգեն
:
^
^ ^ լ
դ
մոա,
"Բ
յ"՚–Գեէ
կ ե ր պ ո վ
ոլարղեց
օրուան
«
Հայաստանի
սաՀմաններուն
^ ճ / ^ յ
ն չանակութ
ի ւ ն
ը
:
ուղզումներ
կատարելով,
Հոն
^ ՚ ՞
.^^
Աայիս
28/.
անկախութեան
տարեգար
-
գ ա գ թ ա կ ա ն ն ե ր ը
ղետեղել,
ի՛՛կ
^ ^քք՛^
ձ ը կ ա տ ա ր ո ւ ե ց ա ւ
նոյնսլէս
ճիչգ
թ ո ւ ա
-
միւս
վայրերու
մէշ
ապրող
Հ"՛^
"՚" ՜ /
յ^էյ,
ր
20 –30/.*/ ,
Խուռն
բաղմու
֊
կէ
ե տ ք
թող
գ ի ա ն ա ն ,
որ
Հայրենիք
՚>Ը
ունին
եւ փ ա փ ա ք ո դ ն ե ր ը
կրնան
Հոն
եր
֊
" ՜ "
թեամբ
: Օրո՛ւան
բանախօսն
էր
Պ՛
ճօրճ
Աանճիկեան
, որ պ ա տ կ ե բ ա ց ո լ ց
տօնին
.դաամականն
ու
նշանակութիւն
ր ֊
Պ ա շ տ օ
նական
մասէն
վերշ
տեղի
ունեցաւ
խ ր ա խ
ճանք
մինչեւ
ուշ
՚ լ ի չ ե բ
:
Յուլիս
շԳին
դ ա շ ա ա ղ ն ա ց ո լ թ ե ա մ բ
տօն
ուեցաւ
Խանասորի
Արշաւանքի
տ ա ր ե ղ ա ր ֊
ձ ը ։
Օրուան
րաանխօսն
էր
Պ ՛
Հայկ
Ա ս
-
լանեան
որ բ ա ց ա տ ր ե ց
արշաւանքի
ման
-
ր՚ռմասնութիլնները
ե լ անոր
բարոյակ՚սն
օգուաները
:
Այժմ
՚էարչութիլնը
ձեռնարկահ
է
ներ
կայացումի
մը պ ա տ բ ա ս տ ո լ թ ե ա ն
եւ
մօա
ժամանակէն
կ՚իբագորհէ։
Հ.
Մ՛
Ը ֊
Մ՛Ը
ունի
ֆութպոլի
կոկիկ
խումբ
մբ
որ
աս
ա ի ճ ա ն ա բ ա ր
յաղթանակներ
կբ
չաՀի
,
նա
ե լ ս կ ա ո ւ տ ա կ ա ն
եւ
գայլիկներու
խումը
մը
, որոնք
պ ա տ ի ւ
կը
բերեն
գտղռւթին
ե լ
փայլ
կ ո ւ տ ա ն
մեր
Հանդէսներուն
:
Հայ կարմիր Խաչը,
տիկիններու
՚ լ ե ղ ե -
ցիկ
այս
կագմակերպութիւնը
, ինչպէս
ա–
մէն
տեգ.
Հոս
ալ
կը չարունակէ
իր զ ր -
թութեան
գորհը։
Այս
տ ա ր ի
եւս
կաղան–
ղ ի
աոթիւ
կաղմ
ա կ ե ր պ ա հ
է ր
գազո։
թի
մօա
150
մանուկներուն
Համար
երեկոյթ
մ բ , ուր
ս ո վ ո ր ա կ ա ն
Հանգիսութիւննե
րէն
եւ
խ ա գ ե ր է ն
վերշ
րոլոր
մանուկներու
ն
անխտիր
բաժնեց
գեղեցիկ
նուէբներ
;
Այս
ձեռնարկը
մ եհասլէս
գոՀ
ձգահ
է
բոլոր
հնողները
անխտիր
:
Ե ր ե ք ա ա ր ի է
ի վ ե ր
սկսահ
ցերեկօթիկ
դ պ ր ո ց ա կ ա ն
գ ա ս լ ^ թ ա ց ք ը
օ տ ա ր
վ ա ր ժ ա –
բաններ
յաճախող
մ անուկներուն
Համ
ար ,
այս
տ ա ր ի
եւս
շարունակուեցաւ
:
Ո՚-նր
Յ֊է
եբկսեռ
ա շ ա կ ե ր տ ո ւ
թիւն,
մէկ
մանկա–
պ ա բ ա է ղ ի
եւ
երկու
նա խ ա կ րթ ՚ ս
բան
ի դա
-
ոարաններուէ,
Օր՛
Եվ՚րաքսէ
Ա ա ր կ ո ր ե ա .
֊
Հե
թալ,
մնացողներուն
րսել
որ
Հ ա ւ ա ս ա ր
^^,թի,ն
էր
որոշ
գոՀացումներ
տ ա լ
Հա–
իրաւունքներսվ
օսմանեան
քա՚լաքացր
^ ^ ^ ^ ^ յ ,
լ.^ Բիլբտերուն
, ն ա խ ա ա ե ս ե լ ո վ
որ
պ ե տ ի
նկատուին
եւ
Հ ա ւ ա ք ա բ ա ր
ր ա ց ա
-
լ . ^ ^ ^
1920
Օգոստոսին,
սլիաի
"ԻԿ
՚1Ի"՚և
՚^Ռ
"է1""Ի
Ճ ՚ / ՚ " Ր ՞ 1 " ՛ ^ " ՛ * ՛
՚ ^ ^ " ՛ ՜
կնքովր
Աեւրի
գաշնադիրը,
բնդարձակ
ւ ե լ ։ Պ ա տ ր ա ս ա ե լ
Բիւբտերսւն
մչակութա.
Հ^^^մասեր
անշաաելով
Թուբքիա
յ է ն
ի
յ ի ն , տ ն տ ե ս ա կ ա ն
եւ
ընկերային
ղ ա ր գ ա ց –
5,^^^^,^
Հայաստանի
եւ
Բիւրտիսաանի
:
ման
պայմաններ
» :
Բեմալի
յեղափոխական
չ՚»րմումյլյա^
3՛
^.
--
-
֊ ֊
լ ՛
՛է ՛ ւ ՜ ՛
սՌր
՚բ,
՝իիւրաեբը
գոՀացում
չ ս տ ա ն ա ն
:
ք բ տ ա կ ա ն
աչիրէթներբ
նախնական
վ ի ճ տ –
բ ^ ^ ^
^ յ . ^ ^ ՛
յ . ^ ^ ^ գ ի ա է ,
որ
Բեմալ
օ գ –
կի
մէշ
կբ
գտնուին
ե լ ք ր ա ա բ ն ա կ
նա
-
աոլեցալ
Համաձայնական
.ղետոլթիւն
-
Հանդները
իբրեւ
պ ա չ ա օ ն ե ա յ
պէտք
է ղր.–
յ,/,^^^ ^
Անգլիոյ
, Ֆրանսայի
,
իաալիոյ֊
կել
•Բիւրտեբ,
որոնք
կացութեան
աւելի
^լառակտումէն
, Ամերիկայի
մեկուսացու–
լ ա ւ ա տ ե ղ ե ա կ
են ու
շաՀագրզռուահ
կողմ
^ է - լ
Ա ո վ ե տ ն ե ր ո ւ
ղինուորական
, ք ա
-
են։
Այսսլէս՝
« ա ս ա ի ճ ա ն ա բ ա ր
ինքնավտ–
ղ ա ք ա կ ա ն ,
տ ն տ ե ս ա կ ա ն
աշակցութենէն
=
րութիւն
մը Հ ա ս տ ա տ ե լ ո ւ
Համար,
կառա–
թէլ^^
լ923
Տուլիս
23/.
Լռլանի
դաշնա
֊
՛գրութիւնը
եւ
քիւրտ
մտաւորականները
^ ^ ^ յ ,
ասգին
, ի ն պ ա ս ա
Թուրքիոյ
, ք ա ղ ա –
լ բ
ա
գորհակցիլ^
.
ք ա կ ա ն
ու տ ն տ ե ս ա կ ա ն
գ ե տ ն ի
վրայ
,
բաղ–
Պ է ա ք
չէ
մոռնալ,
որ
1919
Թուրքիոյ
մ ա տ ե ս ա կ
օգնութիւննեբ
ընհայուեցան
Հաւէաբ
ամէնէն
աղետալի
թուականն
էր
։
ե ւ ր ո պ ա կ ա ն
, ս ո վ ե տ ա կ ա ն
,
ամերիկեան
Համ
աձայնականնեբոլ
ղրաւման
տակ
կը
պետութիւններոլ
կողմէ
յաշո
ր դ ա բ ա բ ,
գ տ ն ո ւ է ր
ամբողշ
երկիրը։
Օսմանեան
բայց
այդ
երկիրը
դարձեալ
առող^
չէ
:
կայսրութեան
անղամաՀատումը
սկսահ
Ա ա ս ն ա ւ ո ր ա պ է ս
Հայկական
ու
ք բ տ ա կ ա ն
էր
: Ա ր ա բ ա կ ա ն
երկիրնեբռլ
կորուստին
պաՀանշներբ
չեն
կրն
աբ
ան
ւլո
յ յայտա
-
Հաշասւահ
էին
Թուրքերը,
իսկ
Հա
-
բար՜ռւիլ։
Եւ
ասոնց
իրրեւ
.ղաՀանշաաէր
՛ՐՏԸ
կ
" ՚ - գ է ւ ՚ ն
քիչ
Ա ո վ ե ա ն ե ր ո ւ
կողմէ
կ ա ա ա ր ո ւ ա հ
միշա
-
յեբու
եւ
Բի
կորուստով
կ ա ր գ ա գ բ ե լ
:
մտռւթիւնը
ե լ կամ
ա յ գ
իրաւունքներէն
Ա յ գ տեսակ
տ ա գ ն ա պ ա լ ի
պաՀու
մը
,
Հրաժարումը
ք ա ղ ա ք ա կ ա ն
խաղեր
են
եւ
ԱՀմէա
կմինի
Համար
ք ա ղ ա ք ա կ ա ն
իմաս–
ա պ ա ց ո յ ց ՝
անբնականոն
վիճակի
մ ը ։
31
"՛արի
ա ռ ա շ ,
ԱՀմէա
Է մ ի ն
պայհա
-
ռ ա տ ե ս ո ւ թ ե ա մ բ
ղատհ
էր
լուհման
ուղի
մը
Մերձաւոր
Արեւելքի
երկու
կարեւոր
Հաբցեբուն։
Ցաւալին
այն
է,
որ
ներկա
յ ի ս
Թուբքերր,
դինովցահ
իրենց
ձեռք
բերահ
ա ր տ ա ք ի ն
յաշողութի՚-ննե
րով
,
գաւաճանուԹեյ-ն
ք ռ ո ա ե ե ն
Հայերը
եւ
լ լ –ք^-՚սրը
դողացնելու
մասիս
ւքտաՇ՜ԾԸէ
իսկ
:
Ջենք
ղարմանաբ
, ոբ
այդ
ամբոխաւէա
-
բութիւնր
կատաբողները
« Անի
Ա ա պ ա Հ » ն
է ք Միլլէթ
կուսակցութեան
բերանբ
:
իսկ
այս
կուսակցութիւնը
կրօնական
ե լ ա գ
-
ղայանկան
կիրքերը
կը
ՀբաՀրէ
ի շտՀ
Աո
վետներուն
։ Ասոնք
պիտի
ուդէին
միշտ
գ բ դ ո ութեան
կաւք
սակա
բկո
ւթեան
նիւթ
դարձնել
Հայկական
ու ք բ տ ա կ ա ն
սլա
-
Գա նջներր
:
Մ ինչգեռ
Թուբքիան
ա ր տ ա ք ի ն
վտանգ
ներէ
աւելի
լալ
պ ա շ տ պ ա ն ո ւ ա հ
պիտի
րլ–
լայ,
եթէ
իրեն
ե լ Արեւելքի
մեհ
թշնա
-
միին
միշեւ
Հ ա ս տ ա տ ո ւ ա հ
րլլային
կեն
-
սունակ
, ղօրաւոր
, ա ն կ ա խ
պետութիւն
-
նեբ,
որոնք
վայելէին
Միացեալ
Ա ղ գ ե ր ո ւ
պաշասլան
ութ
իւնր
: ՛Նո ր
Թուրքիո
յ վա
-
Րէ^ներբ
պէտք
է
խոբՀին
ա յ դ
սւղղոլ
֊
թեամբ
ե լ ոչ
թէ
առաշնորդուին
«
Անի
ԱապաՀ^ներոլ
ամ
բո խավա
բութեամ բ
Գ Հ .
Մ Շ Ա Կ հ Ո Թ Ը
Ժ ա մ ա ն ա կ բ
կ՝անցնի
եւ
ժամանակի
րն -
թացքին
աւելի
յստակ
կբ դ ա ռ ն այ թէ
Հ ա
յասաանի
մէշ
ի ՞ ն չ
գորհեր
կ ա տ ա բ ո ւ ա հ
են
ւլրական
տեսակէտով
, որոնք
սլիտի
^ո–
խացնեն
Հայոց
դրականութեան
գ ա ն ձ ա
-
բանբ
ասլաղային
: Այղպիսի
գորհեբ
կան
,
այգպիսի
գորհեբ
Հայ
ժողուիուրդը
սաեղ–
հահ
է եւ
ա
յգ
գորհերբ
ասլացո
յ ց
են
որ
Հ ՚ " յ " ց
գրականութիւնը
կ՝ապբի
,
կեն
դա՛/ի
է ՝ Կը
պաՀԷ
իբ կորովը
Հայաստանի
մէշ՛.
Աենք
էշմիահին
վարդապետ
մը
ունէ
-
ինք,
ՅովՀաննէս
Հայր
Աուրբ.
յաճախ
գի՚-գերը
կ՝երթար
քաբոգելոլ
եւ երբ
ք ա
-
Բ"ԳԸ
կը
" Կ ՚ ՚ է ր
կէ"
ժամ,
մէկ
ժամ,
եր
կու
ժամ
, ժողովոլբգբ
կ ա մ ա ց
կ ա մ ա ց
կը
Հ ե ռ ա ն ա ր
եկեղեցիէն
. վեբշր
ժամկոչը
կու
գ ա ր
եւ
կ՝ըսէբ
• «Հայր
Աուրբ,
ա ռ
այս
բանալին
,հս
պիտի
երթամ
,
եկեղեցիին
գ ո ւ ռ բ
կր
ղոցես^
: Հիմա
ես
ալ
Հ՚"յՐ
Աուրբին
վիճակին
մէշ
եմ
այսօբ.
ներո
-
ղամիա
եղէք
։
ինչպէս
ը " ի » գրականութիւնը
ղլիա
-
եւ
Հիմնական
ճիւղն
է մչակո
յ թ ի
եւ
խորՀրգային
իշիսանութեան
ու
Համայնա–
վւսր
կուոակցութեան
քաղաքականութի՛–^
5,^
ամէնէն
աւելի
ղգացուահ
է եւ
կր
ը զ –
ղացուի
գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն
վբայ.
բայց,
ա յ գ
չ ի նչտնակե
բ
,թէ
միւս
ճիւգերը
եւս
են
-
թարկուահ
չեն
ն ո յ ն
աղդեցութեան
: Ա
ր–
չակո
յ թ ի
միւս
ճիւգերը,
ա ր ո ւ ե ս տ
ր
, ե —
բ ա ժ շտութիւնր
,ճա ր ա ա ր ա պ ե տ ո լ թ
ի ւ ն
ը
,
ն կար չո
ւթի ւ ն ը , գի.ոութիւնր
նո
յ ն . . լ է ս
են
թ ա կ այ են
Համ
ա յնավար
կուսակցութեան
ե լ
ԽորՀրգա
յ ի ն
իշխանութեան
աեսչու
-
թեան
, ա յսպէս
ըսենք
,
կաղմ
ակերսլոլ
-
թեան
ղ ե կ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա ն
:
ինչպէս
խորՀրգային
եբկիրներու
մէշ
անՀատի
կեանքի
բոլոբ
երեւո
յթներր
կաղ–
մակերպուահ
են ու կը
ղեկաւէաբուին
իշ
-
խանութեան
կողմէ։
Մշակոյթը
եւս
կաղ
-
մ ակե
րպո
ւթե ան
ե լ ղեկտւէա
րութեան
են
-
թ ա կ ա յ
է ։ Որպէսղի
ես
րոլոբուէին
ՅովՀ՛
վաբգապեաի
վիճակի
մէշ
չրնկնեմ
, ըս
-
տ ի պ
ուահ
եմ
մչակո
յ թ ի
մէկ
երկու
ճիւղի
վրայ
կ ա ն գ առնել,
թէեւ
միւս
ճիւղերն
ալ
Հ ե տ ա ք ր ք ր ա կ ա ն
են եւ կարեւո
ր
:
Առաշին
Հերթին
քանի
մը խօսք
երաժշ
-
տ ո ւ թ ե ա ն
մասին
: Պ է տ ք
է
ըսել,
որ
ե ր ա –
ժ շաութիւնբ
ամէնէն
գ ժ ո ւ ա ր
կաոավար–
ռւելիք
ճիււլն
է
մշակոյթի
մէշ.
ոբովՀե
-
աել
ե բ ա ժ շաութիւնբ
,
մ ա ն ա ւ ա ն գ
անխօս
երաժշտութիւնբ
, նուագը
, շ ա ա
գ ժ ո ւ ա ր
է գ ա ղ ա փ ա ր ա կ ա ն
կ ա ղ ա պ ա ր ի
մէշ
դնել
:
Հ ա մ ա ն ո ւ ա գ
մր,
որեւէ
ե ղ ա ն ա կ
մը
,
Է Հ ,
պրոլետաբակա՚^ն
է , թէ
պ ր ո լ ե տ ա ր ա կ ա ն
չէ
. կոմունիստական
, Մաբքս
Լենինեան
վ ա ր դ ա պ ե տ ո ւ թ ե ա ն
Համ
ապա
տաս
խա՞ն
է ,
թ է
Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն
չէ
. այնա
ու
որոշէ։
Մէկր
կարող
է Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն
ւլտնել^
միւսբ
կարող
է չգանել,
ա յ գ
պատճառով
երաժշաութ
իւնր
ամէնէն
քիչ
աղդուահ
է
ԽորՀր.
իշխանութեան
եւ
Հ ա մ ա յ ն ա վ ա ր
կուսակցութեան
ղ ե կ ա վ ա բութ
ենէն
,
եւ
ա
յղ. է պատճա
ռը
, որ
Հայաստանի
մ էշ
ա–
մէնէն
աւելի
մշակուահ
ե լ ղ ա ր գ ա ց ա հ
է
երաժշաութիւնը
:
Հ ա յ ա ս տ ա ն ի
երաժշտութեան՝
ԽորՀր
—
գային
շրշանի
երաժշտութեան
Հիմը
՚ լ ր ի ն
Ո՚ուսաստանէն
ե լ
կռթլասի
զանաղան
կողմերէն
եկահ
Հայ
երաժիշտ
մտաւո
—
րականներ
, որոնք
բոլորն
ալ
տ ո գ ռ բ ո ւ ա հ
էին
ա զ գ ա յ ի ն
զգացումներով
,
ինչպէս
կոմիտասի
ա չ ա կ ե բ ա ՝
Ապիրիգոն
Աելիք
-
եանը,
Աոմանոս
Աելիքեանբ,
Անուշալա–
լան
Տ է բ
՚Հեւոնդեանը
, շութակաՀար
Գա.
՚ ՜ Ի թ
սողոմոնեանբ
եւ կարգ
մը
ուրիշ
ե
-
բաժիշտնեբ
, որոնք
23—24
թուականներուն
կաղմեցին
առաշին
ե ր ա ժ շ տ ա կ ա ն
խումբը
եւ
Հ իմ
քը
զ ր ի ն
Հա
յասաանի
մ էշ
երաժ
շ -
ա ա կ ա ն
արուեստանոցի
, որ
ՀեազՀեաէ
ղ ա բ ղ ա ց ա ւ
եւ
վե բահուեցաւ
Հա
յաստանի
երաժշտանոցի
քոնսե
ր վ ա
թո
ւա
բ ի
;
ԱյնուՀեաեւ,
Հ ե ա գ Հ ե տ է
Հա
յ ա ս տ ա ն
ե
-
կան
նորանռր
ուժեր
, ինչպէս
Ա պ ե ն գ ի ա ր –
եանր,
որոնք
իրենց
ձեռքը
առին
երաժշ
տ ո ւ թ ե ա ն
կաղմակերպոլթեան
գորհը
ւ
Հիմնուեցաւ
օ փ ե բ ա ն , ե ր գ ա պ ա բ ի , (բա
-
լէ
թ) ի թատրռնր
, կազմ
ակե
ր պ ո ւ ե ց ա ն
ժո
ղ ո վ ր դ ա կ ա ն
երդի
եւ
երաժշտութեան
խում
բեր,
նուագի
եւ
երդի
խոլմրեր
, ո -
(9)
բոնք
Հայասաանի
երաժշաութիւնր
մ շ ա
կեցին
եւ
զարգացուցին
: Հայ
եբզաՀան^
ներր
նորանոր
ստեղհագորհութիւննեբ
տուին,
որոնք
շ ա տ
քիչ
բացառւււթեամբ
,
զուտ
ազգային
ենթաՀոզ
ունին
իրենց
ոա–
քին
տակ
ե լ Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն
են
Հայ
ժոզռ/ուրզփ
ե ր ա ժ չ տ ա կ ա ն
ոգիին
եւ
ապ–
բումներուն
:
Գրեթէ
բոլոր
Հայ
երաժիչաներբ,
Ջու
-
խ ա ճ ե ա ն , կոմիտաս
, Եկմալեան
,
Հայաս–
տ."նի
մէշ
ընգունոլահ
են
իրենց
սաեղ
հ ա գ ո բհութ
իլննե
բով
եւ
չկայ
այն
տար
-
բերութիւնր
կամ
վերաբերում
ր,
ինչ
ոբ
,
օրինակի
Համար
, գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն
մ է շ ։
Րաֆֆին
թոյլաարուահ
չէ ,
ԱՀարոնեանը
թոյլատբուահ
չէ
Հ.սյաստանի
մէշ :
Երա
ժ չ տ ա կ ա ն
ասպարէզի
՚ Լ բ ա յ
չկայ
մէկ
Հ ա տ
երաժ
իչա
, որ
Հայաստանի
մ էշ
թո
յլաար–
ուահ
չըԱայ
, եւ
Հայոց
երաժչտութեան
)
Հիմնաքաբբ,
կարելի
է
ըսել,
կը
կազմէ
կոմտիասբ
իր
ստեղհագորհոլթիլններով,
որ
իրաւամբ
կարող
է նկատոլիլ.
Հայ
ազ
գային
երաժշտութեան
գ Ա ս ա ւ ո բ արաա
-
յայաիչը
նոբ
ժամանակներոլ
մէշ
;
Ե ր ի ա ա ս ա ր գ
նոր
ուժեր
Հ
ա ս ա ն
Հայաս
տ ա ն ի
երաժշտանոցէն
ե լ
Ո ո ւ ս ա ս տ ա ն ի
բարձրագոյն
ե ր ա ժ շ տ ա կ ա ն
գպրռցներէն
»
որոնք
Հ ա յ ա ս ա ա ն ի
մէշ
մշակեցին
,
կը
չարունակեն
մշակել
ե լ զարգացնել
Հայոց
երաժչտութիէնը
յ
Fonds A.R.A.M
