(ՏԺԳՈՅՆ՝
Հ Ա Յ Կ Ա Կ Ա Ն
ՏԵԱԱԿԷՏՈՎ)
•
Փարիզի
շր2ազհէց
տասր
քիլոմեթր
Հիւ
սիս
վւռւյււմ
է
քազաքՆերի
մ ի թումր
,
որ
Աէն
կրասիէն,
Աուտսի՝
Հ ի ն ու. նոր
ա ւ ա ն –
ուելուց
յետոյ
մազլցում
է մերձաէլայ
լեո֊
ն ա լ ա ն ^
" ՚ մխրճւում
ա ն ա ա ո ի
մէք
:
Աոնմորանսի
, Անկէն
ւէ
Պէն,
Լա
Պար,
Աէն
կրասիէն
, Աուասի՝
Հ ի ն ու. նոր
աւան
ներ
են , որոնք
ու-ււճանալով
ու.
րնզար
-
ձակուելով
Հպուել
են
միմեանց
ու
այսօր
զարձել
մասնիկներր
մ ի ամրոզքութեան
:
՚Րարտէսի
վրայ
նրանք
նչանակուահ
են
զ ա տ
զատ
կ է տ ե ր ո վ
եւ. միմիանցիզ
Հեռու,
բայց
իրականութեան
մէք^
բաժանոլահ–
են
վւողռյների
կոզմերով։
Աայթիզ
մայթ
անցնելով
մ ի քանի
վայրկեանում
կարող
է ք
լ ի ն ե լ երկու
կամ
ե ր ե ք
ք ա զ ա ք ա պ ե տ ո ւ –
թիւնների
սաՀմաններում
%
ԸնգՀա՜նուր
րնոյթր
քազաքախմբի՝
բա՛
ցակայութիւնն
է ա ր գ ի ւ ն ա բ ե ր ա կ ա ն
Հաս–
տատութիւնների
, ուրեմն
ե լ
տ ե ղ ա կ ա ն
բանուորութեան
: Շուբ^
յիսուն
Հազար
բնակչոլթեան
մեհամասնութիւնը
կապ
-
ուահ
է
Փարիզին
եւ
ա յնտեղ
է
անցնում
ա շ խ ա տ ա ն ք ի
ժամ
ե րն
իբրեւ
ճարտարա
֊
գէտ
, ա ռ ե ւ տ ր ա կ ա ն
, պաշտօնեայ
,
ար
-
ո ւ ե ս տ ա գ է ա
, ուսանող
եւայլն
:
Աիրուահ
վայրն
է նաեւ,
մ ա ն ա ւ ա ն գ
Աոնմորանսին
,
թոշակաւորների
եւ
կեանքի
վեր^ալոյ ս ի ն
Հանզստաց
ալնե
ր ի
յ
Ոաղմ
աթիւ
են
նաեւ
անոնք
որ
կր
զբա
-
ղ ի ն բ ա ն ^ ա ր ե ղէն
ի եւ
պտուղի
մ շտկռլ
-
թ ե ա մ բ , մ ա ն ա լ ա ն գ
մօաակայ
ա ր ո ւ ա ր
-
ձաններով
I
Երր
Հիւսիսային
կայարանի
գ ն ա ց ք ր
գուբս
է ցատկում
ճ ա ր տ ա ր ա ր ո ւ ե ս տ ի
Հս
-
կայ
կեգբոն
Ա էն
Տք^իի
քիմ իական
, մ
որ
թի
, մետաղաձուլական
,
մեքեն
ա շ ի ն ա
կան
ե ւ ա
յլ
գ ո րհա
րաններ
ի
ամբոխից
ու
անց
նում
էփինէ
քազաքը
, մթնոլորաբ
թ ա ր
-
մանում
է,
Փաբիզի
սեղմ
շարքերով
կու
-
ա ա կ ո լ ա հ
բարձր
տների
պ ա տ կ ե ր ն
անՀե–
տանում
է
եւ
սկսւում
է
պարտէզների
,
բտնքարանոզների
, հառ
ու
հաղիկի
միքից
ժ պ տ ա ց ո ղ
մեկուսի
վիլլանեբի
գօտին
է
Ա ա յ ր ա ք ա ղ ա ք բ
իր
բաղմամիլիոն
2
գ ա
-
սակարղերի
(մոտռրիզէ
եւ
ոչ
-
մոլՅ-որի–
ղէ)
չ տ ա պ ո ղ ա կ ա ն ո լ թ ե ա մ բ
,
ւիոզոցնե
֊
րում
, մեթրոյի
անցքերռւմ
ե լ նրա
ան
-
չարժ
ու
թաւալռւող
սանգուխների
՚ ի ձ ՚ ա յ
Հոսող
այբոխով,
ա չ խ ա ր Հ ա Հ ռ չ ա կ
պողո
-
տաների
պճնուահ
վիթխարի
խանոլիԺնե
-
բ ո վ
մոռացւում
է այստեղ
Հ ա կ ա ո ա կ
մօ–
աիկութեան
:
Լի
օրերէն
, քաղաքների
վ՚ոքրիկ
առել
-
տ ր ա կ ա ն
կեգրոններից
գուբս
, խ ա չ ա ձ ե
-
ւում
են
քեզ սակաւաթիլ
անցորդներ՝
մայրիկներ
ե լ աւելի՝
մեհ
մայրիկներ
,
մանկիկների
ուղեկցութեամբ
,
սիրաՀար
զոյղեր
կամ
բաբի
հերունիներ
%
Աոնմորանսի
, նոյնանուե
ղ ա ւ ա ռ ա կ ի
կեղրոնն
է
,ամէնէն
բ ն գ ա ր ձ ա կ ր
, ղբմ
֊
րոլխտի
գոյնով
եւ
գ ե զ ե ց կ ա գ ի ր
;
Փաբիզի
մամուլբ
շ ա տ
ա ն գ ա մ
գիտել
է աուել,
որ
կենսաէոոլ
գէԼ,
Հաճելէ
բնութիւն
ե լ
գրա
ւ ի չ
Հորիզոն
վայելելու
Համար
պէտք
չկայ
Հեռռւներր
գնալ,
կր
քալէ
1 5
քիլոմեթրի
վբայ
բարձրանալ
Աոնմո
րանսիի
զ ա գ ա
-
թ ր ։
Այնաեզից
բացւում
է
Հրաշալի
տե
--
սարան
Աէնի
Հովտի
, Փարիզէ
ու
նրա
շ բ – . ֊
շակայքի
վրայ,
մէնչել
Աէն
ժերմէնէ
ու^
Ա՝ աբլէի
անաաունե
ր ր
-
Այս
պ ա տ մ ս է կ ա ն
քաղաքում
, Հէն
ժա.
–^
մանակ
բնակավայր
մ ա բ ա ^ ա խ ա ն ե ր ի
,
իշ––
խանների
ու
ա ր ք ա յ ա կ ա ն
րնաանիքի
ան
-•
գամների
, ա պ բ ե լ
ու
սաեղհագորհել
է մ ի
քանի
տարիներ
լ ^ .
^.
քիուսօն
: Աոնմո
-
րանսիում
է
գրել
նա
«Ընկերային
գ ա
շին––
քր»
, «էմիլբ»
, «Նոր
կլօիղր^։,
•, կայ
թան
-
գ ա բ ա ն
մեհ
գրողին
նուիրուահ
:
Անկէն լէ Պէն—
Ոուբչ
մէկ
եւ
ք ա ռ ո ր գ
գ ա ր
առա9
այս
քաղաքի
տեղ
եզել
են
մ ի
՚լբտզաց
եւ
երկու
խրճիթ՛
Այժմ
Անկէնր
,
փռուահ
Համանուն
գեզեցիկ
լճէն
շուբքն
ու
նրանէց
Հարաւ,
Հաշւում
է
1 1 - 2 0 0
րր–
նակիչ։
իբ
Հէմնագրումն
ու
սկզբնական
զարգացում
ր
կր պարտէ
հհմրայէն
Հան
-
քաքերէ
բոլժիչ
յատկութեան
գիւտին
:
Ազ^
բիւրի
ակունքի
մօա
րարձրանոլմ
են
բու–
ժարան
- լոգանքէ
եւ
Հէլրանոցէ
նորա
-
գ ո
յ ն
յարմարութէւՖներով
օժտուահ
^ 4 ՜ ^ ՜
քե րբ
: Նրանց
գիմ
ացբ
, լ ճ ի ա փ բ
, Հաս
-
տ ա տ ո ւ ա հ
է ամէնէն
Հասութաբեր
խ ա զ ա –
բանր
-
կազինօն
I
Նրա
եկամուտից
աարե–
\
կան
8 0 0
միլվէոն
յատկացլոլմ
է գսլբոցնե–
\
բի
շինութեան
Հ ա մ ա պ ե տ ա կ ա ն
Հիմնագր– ՝.
րամին
եւ
մ ա ս ա մ բ
է լ
Ա ոնմ ո րանսիի
գաս– ^
ւ ա ռ ա կ ի
բ ա ր ե զ ա ր գ ո ւ թ ե ա ն
: Յունիս
ամ
֊ \
սին,
սլաբբերաբար
, նա
տալիս
է
երկու՚\
մրցանակ
մէկ
միլիոն
եւ
կէս
մէլէոն
ւ
լաւագոյն
թ ա տ ե ր ա կ ա ն
զբուահքէ
Հա
- ,
մար
է
իր
չէնքէ
մէ^
պատսսլարսւմ
է
ա–
մէն
յարմ
ա բութ
էւննե
րով
օժտուահ
թ ա
-
տ ե ր ա ս բ ա Հ
, ուր
էնն
տմէս
արւռւմ
են
ներկայացումներ
ու
Համերգներ
լաւագոյն
կազմերէ
մասնակցութեամբ
Հ
Այս
տ ա բ ի
գ ր ա ն ց
թւում
էին
Աիլանոյի
Ակալայի
եւ
՚Լիէննայի
օւիերայէ
խմբերր
:
Սէն Կրասիէն
մաքուր
եւ կոկէկ
աւան
մրն
է
ե ր կ բ ա գ ո ր հ ա կ ա ն
ա ր ա ա գ բ ո ւ
-
թ ե ա մ բ ;
Նոյնր
եւ
Տէօյ
֊
Լա
Պ ա ր
:
Հայերր
Հինուց
ա պ բ ե լ
են
այս
կոզմե
-
րում
, բայց
ւիոքբաթէլ
ոլ
լ ^ գ Հ ա ա ո ւ մ
-
ներով
: Ժ՛
Ժ–
Ռուսօն
,
1 7 5 0
թուէն
,
յէ–
չում
է
իր
ՀքՏո ս տ ո վանս
ւթիւններ
»^
մէ^
Հա
յ րնաանիքի
գ ո յութիւնր
Ա ոնմ
որէւսն
-
սէում
: Թարգմանենք
Հ ա մ ա ռ օ տ ե լ ո վ ՛
«
Ե ո
Հա յկական
Հ ա գ ո ւ ս տ
Հ ա գ ա յ
Հ
Ա ի
Հայ
գ ե ր ձ ա կ ի
նե ր կայո
ւթիւն
ր
,
որ
յ ա ճ ա խ
գալիս
է.ր այցելութեան
իր
ա զ գ ա
կանին
Մ ոնմ
ոբանսիում
, ի ն ձ գ ա յ թ ա կ ր
-
գ ո ւ թ ե ա ն
մղեց
փորձելու
ա յ գ
նոր
Հան
-
գերձր
: Թ է ե ւ
րամբասուելու
վտանգբ
կար,
բայց
Հոգս
չէր
(Ո՚ուսօն
Հիւանգոլ
-
թիւն
ունէր
եւ ժամանակի
նեզ
ե լ
սեղմող
Հ ա գ ո ւ ս տ ն ե ր ր
նրան
ցաւ
էին
պատճա
-
ռում)
։ Նախ
քան
նոր
ձեւով
պճնուելու
ո–
րոշում
տ ա լ ս
Հարցրի
ա յ գ
մասին
Տէկին
Լիլքսէնպուրքի
կարհիքբ
(կոմսուՀին
նր–
ր ա
Հ ո վ ա ն ա
ւո րն
էբ
ու
պա ասպար
ոգր)
,
նա
ի ն ձ խորՀուրզ.
տ ո ւ ե ց
անել
; Ուրեմն
ես
ի ն ձ
համ
ար
մ ի փք,,քրիկ
Հա.յկական
Հան
-
զերձարան
շինել
սսսւի
֊. Ա ի
քանի
ամիս
վերք,
երբ.– ես
Հյէւււաատուեցի
Ա օ տ ի է
ա
-
լանում
(՜Շվէյցարիա)
,
Հարցրի
տեղի
պա
ստորին
, թէ
կարո՞զ
եմ
ա ր գ ե օ ք
ե կ ե
-
1^9
է
Գ
՛՛՛Լ
Հայկական
Հ ա գ ո ւ ս տ ո վ ,
նսէւգբ–
բ ա կ ա ն պատասխան
ա ո ւ ե ց
^ :
Ե թ է
մէկր
քրքրելու
ելնէ
ք ա ղ ա ք ա պ ե
-
տոլթեօսնց
Հ ի ն գէւանաթզթերր
, կլԼ գ տ ն է
ուրիշ
փաստեր
սփնցեալռւմ
ա յ ս ա ե գ չ
ապ
բահ
Հայերի
մս*սին
;
Նոր
ժամանտ»*կներում
մեւ^ից
լճգմիշ^.
•
Հեռացահ
լ^կերներից
Անկէն
-
Ասնմ
ո
-
րանսիում
բնակել
կամ
Հ ի ՚ ֊ բ
են.
եղել
Պ ա պ ա շ ա ն
(Լեւոն
Թ ա գ է ո ս ե ա ն )
,
3"վ՚"կիմ
Բ ռ լ գ ա ղ ե ա ն
^ Աբշակ
Ջամալեանւ^
Ռուբէն
Տ է ր
Աինսէսեան
, ԱբբաՀամ
Գիլլխանգան–
եան
, Համօ
ԱՀանքանեան։
Ա՜ռնմորան
-
սիում
Հ ա ս տ ա տ ո ւ ա հ
է տարիճերից
ի
վ ե բ
Հ.
3 • Գաշնակցութեան
Տ^ռւնբ
:
Նբ"՛
այժմեան
վարիչն
է վ ե թ ե ր ա ն
ընկեր
Գ&
-
րասիմ
Բալայեան
: Բոլոր–
ա ղ գ ա
յ ի ն
ո գ ո ւ
տ է բ
Հայերր,
որոնք
ապրում
են
Փ ա ր ի
-
զոլմ
ու
նբա
շբ^տկայքում
կամ
արտա
-
սաՀմանից
ու գ ա ւ ա ռ ի ց
» ա ք
են
գրել^
մայ
ր ա ք ա ղ ա ք , ժամանակր
չեն
խնայել
այցե–
լելու
Աոնմորանսիի
մեր
թ ա ն գ ա ր ա ն ը
:
Բ ա ղ տ ք ա խ մ
բի
օգասուն
վա;յբեբոլմ
Հ ա ս տ ա տ ո ւ ա հ
են
երկու
Հայկակէէէե
հերա–
նոցնեբբ,
որոնցից
նորագռյնբ,
զեղեցիկ
շէնքով
, տեզաւորուահ
է
Հրաշալի
ր ա ր
-
ձունքի
վրայ։
Անարատ
Յղութեան
կո լ
-
սերը
ունին
մենաստան
Աէն
կրասինէում
;
Ա՚օաալոբ
թ*֊ով
Աոնմորանսի
, Անկէնի
,
Տէօյլ
-
Աէն
Կրասիէն
կբ
գանուին
երկու
Հարիւր
տուն
Հա
յութիւն՝՛
անկազմ
ակե
րսլ
ու
անգիմագիհ
:
Հազիւ
քսան
ըհտանիք
կ ա պ ո ւ ա հ
են , այն
է լ %իՀար
թելերով
,
ազգային
Հ ա ւ ա ք ա կ ա ն ո լ թ ե ա ն
ե լ
ա ւ ա ն
-
գռւթիւննե
ր ի ն : Ա ն ա ց ա հ
ութսուն
ա ռ
Հա–
րի՚-բԲ
ապրում
է առանձնացահ
, ե թ է
ոչ
ուհացահ
։ Ցաւալին
այն
է,
ոբ
ամբող
-
թութեամբ
պ ա տ կ ա ն ո ւ մ
են
ունեւոր
կամ
մ տ ա ւ ո ր ա կ ա ն
գ ա ս ա կ ա ր գ ի ն
: Ազգանուն
-
ները
գ ե ռ
վեր^անոլմ
են
էանւ7^ ,
Բ ՚ ՚ ՚ յ ց
" ՚ մ Լ
եւս
ուրիշ
բան
չեն
ուզում
ունենալ
Հա
լ -
կական։
Ոչ
եկեղեցի
են
գնում,
ոչ
ք ա Հ ա
ն՛այ
լ^գունում
, ոչ
Հայերէնի
գասբնթաց–
քի
զրկում
զաւակները,
ոչ
Հանգէսների
ներկայ
լինում
, ոչ
է լ նիւթապէս
մ ա ս
-
նակցում
որեւէ
ազգային
ձեռնարկի
:
Տեղին
ի շխանո
ւթիւնն
երն
ու
ժոզովուր–
գ ր
լաւ
են տ բ ա մ ա գ բ ո ւ ա հ
մեղի
Հ ա ն գ է պ
:
Տէօյլ
֊ Լա
- Պարի
ք ա ղ ա ք ա պ ե տ ի
օ գ ն ա
-
կանն
է , տարիներից
ի վեբ
Պ • Մանուկ
-
եան,
նախկին
ռաղմիկների
վ ա ր չ ո ւ թ ե ա ն
ա ն գ ա մ ՝
Մ արկոսեան
,
ռազմ
ա գ ե ր իներ
ի՝
Հուբեան
, եւն.
: Մենք
ենք,
ոբ
լաւ
չենք
ա ր ա մ ա գ ր ո ւ ա հ
Հ ա ն գ է պ
մեզ
ե լ աւելի
ենք
խսբչում
մէկս
միւսից,
քան
տեղացին
մե—
զանից
:
ՀԱՅԿ
ԱԱՐԳԱԵԱՆ
իլԱԲ
Ստիպռւեցանք աբեւմտահայ
տաււադա.րձւււ–թ֊եսոյ՚բ ււրաաարակհլ գ|ււ–ղէ–
րու անուները, շփոթ-ռւթ-եսւն սւեզի չաա
-
լու հսււէար:
Աեր աշ|սաաակիցը չի" սխալիր այսքան
սեւ սւեսնելով պաակերր։
Ն Ե Ր ֊ քԻՆ
ԼՈԳԵՐԸ
•
Փ^բիղեան
թերթի
մը
թ՚լթ"՚ՎէՑ1ւ
վերԸն
նամակով
աեզեկութէ՚^նեբ
կՐ
Հ ա գ ո բ գ է
Թուրքիոյ
Հողազորհութեան
մասին
:
Թուրքիոյ
տ ն տ ե ս ա կ ա ն
նախարարին
յայտարարութեան
Համաձայն
Թուրքիոյ
եւ
Յունաստանի
ա պ ր ո ւ ո ա ի
մակաբղակը
ամէնէն
ցահն
է
Ե՚^բոպայի
մէի
Ն ա խ ա
-
րաբբ
կը ղ ա ն գ ա տ ի
թէ
գ ր ա մ ա գ լ ո ւ խ
չու
նին
եւ
իրենց
արՀեստազիտութիէ-նր
Հնա
մենի
է շ ա տ
յաճախ
: Աակայն
կարելիու
֊
թիւեները
անսաՀման
են :
Այս
առթիւ
բնգարձակ
հրազի
ր
մբ
կը՛
պ ա ր ղ է : հ՚առեր
պիաի
անկեն
, գ ա շ տ ե ր
ես
մ ա ր գ ա գ ե տ ի ն ն ե ր
սլիաի
տարահուին
,
ա չ –
քղ. առահին
չ ա փ , ք ա ղ ա ք ն ե ր
մէիոեղ
պիտի
եԱեն
ՀեաղՀետէ
, գ ե տ ե ր ո ւ
ց ե խ ո տ
9ուբե.
րը
պիտի
փոխուին
փալփլուն
խ ո տ ե ր ո վ
Հռվիտներու
, շոգշոզուն
ա րուե
սաա
կան
լիճերով,
ե լ ե կ տ ր ա կ ա ն
գ ո րհա
րաննե
բ ո վ
%
Նեբկայիս
Թուբքիան
բ ն գ ա ր ձ ա կ
սաբա–
Հարթ
մրն
է
լերկ
բլուրներով
ղոբս
գաղԼ
Հով
մը
կ՝աւլէ
գեղին
վ՛ո
շիի
ամսլեբ
բ ա բ –
ձբացնելով
: կրբեմն
կբ
տեսնես
չոր
Հողէ
տուներով
զիւզեր
, մէկ
մէկու
՚էբայ,
ղետ֊
նին՛
եբեսր,
ճեբմակ
մինարէնեբոլ
նրբին
փողորակին
ս ա ո բ ո ա բ
: Ա եւ
ա յհերոլ
ես.
ե ր կ ա բ
բ ո ւ ր գ ե ր ո վ
ոչխարներու
Հօտեր
կլէ
ճարկակեն
գորչ
խոտը։
Ա ա կ ա յ ն
կէս
գա-ա
բու
Թուբքիան
միայն
այս
չէ
;
1 9 5 3 ^
«Մօաաւոր
Արեւելքը–^
, ա ե ս ա կ
մը
«Հեռաւոր
Արեւմ
ո ւ ա ք »
է
տ ն տ ե ս ա կ ա ն
ղաբղացմ
ան տեսակէտով
ւ
Թ՚՚ւրքիան
իր
նոր
յաււա2գիմ
ութ
իւնը
կը
պ ա ր տ ի
ամերիկեան
օգնութեան
,
որուն
կարեւորութիւնը
ոչ
ոք
կը նսեմացնէ
:
կա–
ռավարութէււնբ
, օ գ տ ա գ ո ր հ ե լ ո վ
ամերիկ
ե ա ն
օժանգակութիլնր
, ձեռք
բ ե ր ա ւ
մեհ
արգիւնքներ
,
շնորՀիլ
տ ե ւ ա կ ա ն
չաՀար
-
կումի
մը ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն
,
գլխաւռ
ր ա ր ա ր
երկրագռրհութեան
մէ^
:
՚Մաբչրլի
հ ր ա գ ր ո վ
տ բ ա մ ա գ բ ո ւ ա հ
գու
մարով
նախ
եւ ա ռ ա շ
ճամբաներբ
շինեց
:
Թ է ե ւ
այս
ճամբանեբը
տ ա կ ա ւ ի ն
գ է շ
են
,
միայն
մեհ
քաղաքներր
ե լ արուաբձան
-
ներու
փողողները
կուպրով
սլատահ
են
:
1948^^.
Թուրքիոյ
մԳշ
1 3
Հազար
քիլոմեթր
ճամբայ
կար,
այսօր
քսան
Հազար
քիլո
-
մեթրէն
աւելի
է
:
Մարշըլի
հրազբին
շնորՀիլ
այսօր
Թուբքիան
ունի
3 5
Հազար
մեքենաշաբժ
արօր
, որոնք
երբեմն
Հ ա ս ա ր ա կ ա ց
են
գիւ
ղ ի ն
մէք։
ի ս կ ա կ ա ն
մեհարանքի
կ^աբժա
-
նացնեն
մեքենաշաբժ
արօրները,
տ օ ն ա կ ա ն
օրերուն
գնելով
ղանոնք
թավ,օբին
զ լու
-
խը։
կառավարութիէնբ
ամէն
ղիւղէ
մ է յ
մէկ
՚ ո ղ ա յ
կը
զրկէ,
որպէսղի
սորվին
այս
արօրները
վարել
ե լ վ ե ր ա գ ա բ ձ ի ն
Հսկեն
գորհին:
Թուրքիոյ
ուրիշ
մէկ
կարեւոր
Հոգն
է
շուբի
խնգիրր։
Այս
երկիրը
չոր
է ։
Թ է ե ւ
կ՚ըսեն
թէ
ամէն
աեզ
շուբ
կայ
եւ
եթէ
1 9 2 9
թուէն
ետքը,
3 0
թուականներուն,
Հա
յոց
գրականութիւնը
Հա յաստանի
մ
էշ
II։
յլեւս
լհուեցալ
տ ն տ ե ս ա կ ա ն
շինաբա
-
բութեան
,
կոլիոզներոլ
կաղմակերպու
-
թեան
, ճ ա բ տ ա բ ա բ ո ւ ե ս տ ի
վերելքէն
ա
-
շկացութեան
, պետական
ընթացիկ
ք ա ղ ա
քականութեան
: Մեր
այս
շբշանին
լ ո յ "
ա ե ս ա հ
վ է պ ե ր ը ,
պատմուահքները,
բ ա
-
նաստեզհութիւնները
, որոնց
մեհ
մասը
օրուան
անՀ բ ա ժ ե շա ութենէն
թելագըբ
-
ուահ
նիւթերոլ
վբայ
են
Հիմնուահ
,
ղրա–
կան
տեսակէտով
քիչ
արժէք
ներկայա
-
ցնոզ
նիւթեր
են
, որոնք
ժամանակին
լո
յ ս
տ ե ս ա ն
եւ
այլեւս՝
այսօր
մոռցուահ
են
Հ ա յասաանի
մ էշ
;
Եւ
սակայն,
որքան
եւ
կուսակցութեան
կամ
կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա ն
պ ա ր տ ա գ ր ո ւ թ ի ւ
-
նը
ուժեզ
էր^
ռւժեղ
էր
եւ
գիմագրութիւ–
նը
տա
յ ժոգովուրղի
, Հայ
մ տաւոբակա
֊
նութեան
, Հայ
դ ր ա կ ա ն
ուժերու
կողմէ
:
Յ ա ր ա տ ե ւ
պայքարը
իշխանութեան
, Հա
-
մայնավաբ
կուսակցութեան
եւ
Հայաս
-
տ ա ն ի
ժողովուբգի
մ տ ա ւ ո բ ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն
միշեւ,
երթալով
փ ո խ ա ն ա կ
մեղմանալու,
աւելէ
սրուեցաւ,
մանաւնգ
որ
Հ ա յ ա ս ա ա
ն ի բ ա ց ա ռ ի կ
վիճակի
Հ ե տ ե ւ ա ն ք ո վ
Ռոլ
-
ս ա ս տ ա ն է ն
Հա ւ ա ս տ ա ն
եկող
այն
Համայ
-
նավարները
, որոնք
ի շ ի ւ ան ո ւթե
ան
գլուխ
կը
գրուէին,
չ ա ա
չուտով
նոյնպէս
կը
գ ա ո ն ա
յ ի ն
աղգային
ո գ ի ո վ
տ ո գ ո ր
ուահ
մաբգիկ
: Հայասաանի
Հողէն
միայն
ազ
-
գային
մարզիկ
կարոզ
են
հ ն ի լ
:
Նկատի
ունենալով
այն
բ ա ց ա ռ ի կ
պայ—
մ աններբ
, որոնց
մ էշ
կը
գտնուի
Հա յաս
-
տանը,
այն
անսաՀման
անարղարոլթիւն
—
ները
, որոնց
ղոՀն
է
Հա յաստանը
նաեւ
ԽորՀ
՚ Իչխանութեան
կողմէ
, եւ
^ ^ ա կ ա ն
թուականներուն
կէսերուն
Հայաստանի
մ էշ
չ ա ա
ուժեզացահ
է ր
լ^դգիմ
ա գ ի ր
շաբժումը
, կենտրոնական
իշխանութեան
Հ ա ն գ է պ ,
մ ա ն ա ւ ա ն գ
երբ
Ա ն գ ր կ ո վ կ ա ս
-
եան
գա^ակցոլթիւնը
ք շ ո ւ ե ց ա ւ
ե լ
կով–
կ ա ս ե ա ն
երեք
Հանբապետութիւննեբը
գ ա բ ձ ա ն
Խ ՚ Մէաւթեան
անգամները
ա
-
ռանձին
- առանձին
, Հայաստանը
եւ
Ա
՛՛՛Հ–
մանա
յ ի ն տեսակէտով
ե լ տ ն տ ե ս ա կ ա ն
տե
սակէտով
ենթարկուեցաւ
բ ա ց ա ռ ի կ
ղբբ
-
կանքներու
Ա ա ս ն ա ւ ո ր ա պ է ս
վ ր ա ց ա կ ա ն
գերիշխանութեան
Հ ե տ ե ւ ա ն ք ո վ
, Հայ
բոլ–
շեւիկներու
մ էշ
եւս
ուժեզացաւ
ղիմ
ա
-
գ ր ա կ ա ն
գ ժ գ ո Հութիւնր
այն
ան
ա ր գ ա ր
վերաբերում
ի ն Հ ա ն գ է պ
զոր
՚ կենաբոնա
-
կան
էւշխանութիլնը
ունէր
Հայասաանի
եւ
լնգգիմ
ա գ ի ր
ոգիի
ա յ գ
Հետեւանքներէն
մ է կը
ե գ ա լ
Հա յաստանի
Համ
ա
յնավար
կուսակցութեան
ք ա բ ա ո լ գ ա բ ՝
Աղասի
Խանշեանի
ս պ ա ն ութիւնր
:
Աղասի
հ/անշեանը
որ
Աաալէնի
կողմէ
ուզղարկուահ
էբ
Հ ա յ ա ս ա ա ն
ե լ
իրաւամբ
«Ատալինի
փ ո խ
- արքայ
% անունը
կբ
կրէր
իբրեւ
անոր
Հ ա ւ ա տ ա ր ի մ
մարգը,
տարիներու
րնթացքին
Աթալիններու
ա չ
-
քէն
գ ա ր ձ ա ւ Գաշնակ,
գ ա ր ձ ա ւ
ա ղ գ ա յ ն ա
կան
, եւ
Աղասի
Խանշեանբ
եղաւ
առաշին
գլխտւորներոլ
մէշ
առաշին
ղոՀբ,
այս
տ ր ա մ ազրոլթեամբ
,
ո րին
Հ ե տ ե ւ ե ց ա ն
գէոչքեբ
, որոնք
Հայ
մշակոյթի,
Հայ
գը–
րականութեան
եւ ա ռ Հ ա ս ա ր ա կ
Հայ
ժողո
վսւրզի
Հ ամ ար
շ ա տ
հանբ
Հ
ետեւնաքնեբ
ունեցան
եւ
իրաւամբ
կարող
են
Համե
-
մ ատուիլ
1 9 1 5
թուականին՝
Ապրի
լեան
Մեհ
ԵղեռնինԼ*)
:
1 9 3 6
թուականին
, Խանշեանի
սպանոլթե–
նէն
՚էերշ
Հ այաստանի
մտ ա ւ որ ա կ ա ն ո ւ
-
թիւնը
ենթարկուեցաւ
մ ա ք ր ա գ ո րհման
,
ե լ գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն
, կարելի
է
րսել
հազիկ
մասը
ենթարկուեցաւ
բնաշնշման
,
Ակսէլ
Բակունց
, Գուրգէն
ՄաՀաբի
, Վ^աՀան
Թ ո –
թովենց
, Ալաղան
, Վ ա զ ա բ շա կ
Նորենց
,
Գ ր ա ս տ ա մ ատ
Ա իմ ոնեան
եւ
ուրիշ
շ ա տ ե ր
ա ն Հ ե տ ա ց ա ն
, սպաննուեցան
:
Գո
յ ո ւ թ ի ւ ն
ունի՞ն
: 3ամենայն
ղ է պ տ
,
3 6
թ ո ւ ա կ ա
-
նէն
ի
՚ ի ե ր Հայաստանի
գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն
փ ա ռ ք ը
Հանգիսացոզ
ա ա ր ե ր ր
մէշտեզ
չկայ.
սպաննուահ
են ,
ո՞ղշ
են ,
մեռտ՞հ
են , ոչ
ոք գիտէ
:
Ու
այնուՀետեւ
, այս
մ ա ք ր ա գ ո րհում
բ
թէ ե ւ
(*) Ն Ա ՅԻՐԻ— Ինքնին պար^
է
բազւլատւււթեան ի՜մ՛աստը , աՆելորդ
սակայն շեշտել , թ֊է դասախօսը նկատի ու
նի Ապրիլեան էտդեււնի ցոե ՄՏԱԻՈՐԱԿԱ–
•եՈԻԹԻԻՆ/^
միայն
:
շաբունակուեցալ
,
բանաարկութիւննեբ
,
աքսորնեբ՛՛.
Բ ա ն տ ի
մէշ
մեռաւ
Եղիշէ
Զաբենցը
: Ե"
չեմ
խօսիր
ք ա զ ա ք ա կ ա ն
կամ
մշակոյթի
միւս
ճիւղի
պ ա տ կ ա ն ո ղ
մաքրաղորհումներու
մասին,
բայց,
Խ՛
ի շխանո
ւթե
ան
շբշանին
, նուազազոյն
չա–
՚իով
երեք
Հաբիւբ
աչքի
բնկնող
մտաւո
-
րականներ
,ուսոլցիչնեբ
,
արուեստագէտ
ներ
, սլետական
մարգիկ
ենթարկուեցան
բնաշնշման,
միայն
այն պատճառով,
ոբ
կը
սիրէին
իրենց
Հայրենիքը
եւ
կը
սիրէ
ի ն
իրենց
Հայրենի
մչ ա կ ո
յ թ ը
:
Պատերազմը
միայն
վ ա խ ե ց
կացութիւ
-
ն ը ։ Գիտէք,
ոբ պ ա ա ե բ ա գ մ ի
րնթացքին
,
Հայասաանի
Հա
յ ե րր , ա ռ Հ ա ս ա ր ա կ
Խ •
Միութեան
մէշ
ապրոզ
Հայերր,
ինչքան
մեհ
ղոՀաբերութեամբ
մասնակցեցան
ա յ գ
պատերազմին
, այն
յոյսով
, թէ
Խ
•Միու
թեան
յազթանակր
կբ
լուհէ
նաեւ
Հայ
ժո–
ղովուրգէ,
ազգային
Հարցբ,
այսինքն
թր՛
քաՀայ
Հողերու
կցումը
Հայաստանի
պե
-•.
տ ո ւ թ ե ա ն
: ինչպէս
ամբողշ
Ռ ո ւ ս ա ս տ ա ն ի
մէշ
, Հայաստանի
մէշ
եւս
մչակո
յ թ ն
ու
Ղ ր ա կ ա ն ութ
իւնը
որոշ
ա ղ ա
ա ռ
ւթիւն
ստա
ցան
. նախկին
րանաձեւերբ
մէշտեզէն
վերցուեցան
. Հայրենասիրութիւնը
, ազ
-
գային,
գ ր ա կ ա ն
, մ շակութա
յ ի ն
ժառա՚ե
-
գութիւնը
ստեղհագորհոլթեան
ա ղ ա
աու.
-
թիւնր
գ ա ր ձ ա ն
Հնարաւոր
, եւ
մենք
տե
-
սանք
ոբ
քանի
մը տարիներու
րնթացքին
,
Հայաստանի
գրականութիւնը
աբւ
վոբ
վերելք
ունեցաւ
( 7 )
ւ ա ա ս ո
-
Fonds A.R.A.M
